Sprawozdanie - brf

OGÓLNOPOLSKI KONGRES ORGANIZACJI POZARZĄDOWYCH
„TRZECI SEKTOR W POLSCE - AKTUALNY STAN I PROBLEMY ORAZ KIERUNKI I
PERSPEKTYWY ZMIAN”
5 kwietnia 2016 r., Uniwersytet Warszawski
15 kwietnia 2016 r., Warszawa
Ogólnopolski Kongres Organizacji Pozarządowych TRZECI SEKTOR W POLSCE AKTUALNY STAN I PROBLEMY ORAZ KIERUNKI I PERSPEKTYWY ZMIAN
Sprawozdanie
W dniu 5 kwietnia 2016 r. na Uniwersytecie Warszawskim odbył się Ogólnopolski Kongres
Organizacji Pozarządowych TRZECI SEKTOR W POLSCE - AKTUALNY STAN I
PROBLEMY ORAZ KIERUNKI I PERSPEKTYWY ZMIAN. Kongres zorganizowała Espol
sp. z o.o. Patronat honorowy nad Kongresem objął Minister Rodziny, Pracy i Polityki
Społecznej. Partnerem i sponsorem wydarzenia były: TISE SA oraz LH Software
Sp. z o.o. S.K.
Udział
w
Kongresie
wzięło
blisko
80
uczestników,
będących
przedstawicielami organizacji pozarządowych, organów administracji publicznej, instytucji
otoczenia
trzeciego
sektora,
studentów
Uniwersytetu
Warszawskiego
oraz
innych
podmiotów, zainteresowanych zagadnieniami dotyczącymi trzeciego sektora. Otwarcia
Kongresu dokonał prof. dr hab. Tomasz Giaro (Prodziekan ds. Badań Naukowych i
Współpracy Międzynarodowej, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Warszawski).
W wystąpieniu inauguracyjnym Organizacje pozarządowe w Polsce - aktualny stan trzeciego
sektora, najważniejsze problemy i wprowadzane lub planowane zmiany w przepisach
dotyczących NGO-sów w 2016 r. dr Maria Supera-Markowska (Wydział Prawa i
Administracji, Uniwersytet Warszawski) przedstawiła ogólną charakterystykę sektora
organizacji pozarządowych, zwracając uwagę na pluralizm form prawnych w nim
występujących. Następnie zarysowała zakres najważniejszych zmian w przepisach
dotyczących organizacji pozarządowych, wchodzących w życie w 2016 r., a wynikających
przede wszystkim z nowelizacji ustawy z 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku
publicznego i o wolontariacie (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 239 ze zm. - dalej u.d.p.p.w.),
ustawy z 7 kwietnia 1989 r. - Prawo o stowarzyszeniach (tekst jedn.: tekst jedn.: Dz. U. z
2015 r. poz. 1393 ze zm.), a także ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (tekst
jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 330 ze zm. - dalej u.r.) i ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja
www.brf-espol.pl
OGÓLNOPOLSKI KONGRES ORGANIZACJI POZARZĄDOWYCH
„TRZECI SEKTOR W POLSCE - AKTUALNY STAN I PROBLEMY ORAZ KIERUNKI I
PERSPEKTYWY ZMIAN”
5 kwietnia 2016 r., Uniwersytet Warszawski
podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 613 ze zm. - dalej o.p.) oraz wydania przez
ministra finansów rozporządzenia z 18 grudnia 2015 r. w sprawie prowadzenia uproszczonej
ewidencji
przychodów
i
kosztów
przez
niektóre
organizacje
pozarządowe
oraz
stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. poz. 2178). Następnie,
odnosząc się do definicji legalnej pojęcia organizacje pozarządowe i jego alternatywnych
określeń,
przedstawiła
główne
obszary
problemowe
w
działalności
organizacji
pozarządowych.
Zgodnie z definicja legalną, zawartą w art. 3 ust. 2 u.d.p.p.w., organizacjami pozarządowymi
są:
1) niebędące jednostkami sektora finansów publicznych w rozumieniu ustawy z dnia 27
sierpnia 2009 r. o finansach publicznych lub przedsiębiorstwami, instytutami badawczymi,
bankami i spółkami prawa handlowego będącymi państwowymi lub samorządowymi osobami
prawnymi,
2) niedziałające w celu osiągnięcia zysku
- osoby prawne lub jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, którym
odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, w tym fundacje i stowarzyszenia. Organizacje
pozarządowe
często
określa
się
jako
organizacje:
obywatelskie,
społeczne,
woluntarystyczne, ochotnicze, non-profit lub not-for-profit. Używa się także sformułowań:
NGO-sy (jako skrót od ang. non-governmental organizations) i trzeci sektor. Określenie nonprofit lub not-for-profit odróżnia organizacje pozarządowe od nastawionych na zysk
podmiotów z sektora przedsiębiorców i podkreśla, że ich działalność nie jest prowadzona
dla generowania zysku, lecz dla realizacji celów społecznie użytecznych. Jednocześnie
należy zauważyć, iż kryterium niedziałania w celu osiągnięcia zysku nie wyklucza z kategorii
organizacji pozarządowych podmiotów, które prowadzą działalność gospodarczą, o ile
całość
swoich
zysków
przeznaczają
na
cele
statutowe.
Ujmowanie
organizacji
pozarządowych jako organizacji non-profit lub not-for-profit wiąże się z następującymi
zagadnieniami problemowymi: zdefiniowaniem i rozgraniczeniem pojęć działalność pożytku
publicznego
uwarunkowań
(nieodpłatnej
prawnych
i
odpłatnej)
prowadzenia
oraz
działalności
działalności
gospodarczej;
gospodarczej
przez
ustaleniem
organizacje
pozarządowe; udzieleniem odpowiedzi na pytanie, czy (i ewentualnie na co) organizacje
www.brf-espol.pl
OGÓLNOPOLSKI KONGRES ORGANIZACJI POZARZĄDOWYCH
„TRZECI SEKTOR W POLSCE - AKTUALNY STAN I PROBLEMY ORAZ KIERUNKI I
PERSPEKTYWY ZMIAN”
5 kwietnia 2016 r., Uniwersytet Warszawski
powinny zarabiać oraz jak ich przychody lub dochody powinny zostać ujęte na gruncie
odpowiednich przepisów podatkowych, w tym zwłaszcza ustawy o podatku dochodowym od
osób prawnych i ustawy o podatku od towarów i usług. Należy też przeanalizować możliwe
źródła finansowania działalności organizacji pozarządowych inne niż ich odpłatna działalność
pożytku publicznego i działalność gospodarcza oraz ustalić uwarunkowania prawne i
konsekwencje pozyskiwania środków z tych innych źródeł (np. możliwości pozyskiwania i
zwolnienia z opodatkowania składek członkowskich czy uwarunkowania otrzymywania 1%
odpisu z podatku dochodowego od osób fizycznych). Istotnym źródłem finansowania
działalności organizacji pozarządowych mogą być w szczególności dotacje (w tym zwłaszcza
współfinasowane ze środków unijnych) oraz zwrotne instrumenty finansowe (w tym w
szczególności pożyczki).
Z kolei określenie woluntarystyczne, inaczej ochotnicze, wiąże się z założeniem, iż NGO-sy
w większości opierają swą działalność na pracy ochotników. Z takim podejściem wiążą się
następujące
zagadnienia
problemowe:
czy
to
znaczy,
że
są
to
organizacje
nieprofesjonalne?; czy i na jakich zasadach mogą w nich być zatrudnieni pracownicy?; czy w
stowarzyszeniu mogą być zatrudnieni jego członkowie?; czy członkowie zarządu organizacji
pozarządowej mogą być w niej zatrudnieni na podstawie umowy o pracę?; jakie są
uregulowania prawne dotyczące wolontariatu?; inne.
Określenie organizacje społeczne (obywatelskie), uzasadnia się tym, iż obszarem
aktywności tych organizacji jest najczęściej szeroko rozumiana pomoc społeczna, ochrona
zdrowia i edukacja, czyli działania dla dobra publicznego. Nie można jednak pomijać faktu, iż
zawarty w
art. 4 u.d.p.p.w. katalog zadań, których realizacja może stanowić przedmiot
działalności organizacji pozarządowych, jest znacznie szerszy. Podkreślić przy tym należy,
iż w myśl art. 1 ustawy z 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach (tekst jedn. Dz. U. z 1991 r. Nr 46,
poz. 203 ze zm.) fundacje mogą realizować cele nie tylko społecznie, ale także gospodarczo
użyteczne. Określenie społeczne (obywatelskie) wiążę się w szczególności z zagadnieniami
problemowymi dotyczącymi obowiązków rachunkowych i podatkowych NGO-sów, którym
organizacje te, pomimo swojego szczególnego charakteru, co do zasady podlegają.
Natomiast określenie trzeci sektor podkreśla nienależność organizacji pozarządowych od
administracji publicznej (I sektor) oraz sektora przedsiębiorców (II sektor). Jedocześnie
organizacje pozarządowe, co do zasady, mogą prowadzić działalność gospodarczą, i
www.brf-espol.pl
OGÓLNOPOLSKI KONGRES ORGANIZACJI POZARZĄDOWYCH
„TRZECI SEKTOR W POLSCE - AKTUALNY STAN I PROBLEMY ORAZ KIERUNKI I
PERSPEKTYWY ZMIAN”
5 kwietnia 2016 r., Uniwersytet Warszawski
współpracować z organami administracji publicznej. Związane z tym zagadnienie
problemowe są następujące: gdzie jest lub powinna być granica pomiędzy NGO-sami a
administracją publiczną?; gdzie jest lub powinna być granica pomiędzy NGO-sami a
sektorem przedsiębiorców?; na czym polega ekonomia społeczna?; czy i na jakich zasadach
powinno następować zlecanie zadań użyteczności publicznej do NGO-sów lub do podmiotów
ekonomii społecznej?
Powyższe zagadnienia były następnie szerzej omawiane i dyskutowane w dalszej części
Kongresu.
W
module
I
Kongresu
PROCEDURY
FORMY
REJESTRACYJNE
PRAWNE
ORAZ
ORGANIZACJI
WSPÓŁPRACA
POZARZĄDOWYCH,
Z
INSTYTUCJAMI
FINANSOWYMI Karolina Goś-Wójcicka (Naczelnik Wydziału Badań Gospodarki Społecznej
w Departamencie Badań Społecznych i Warunków Życia w Głównym
Urzędzie
Statystycznym) w wystąpieniu Formy prawne organizacji pozarządowych - ogólna
charakterystyka oraz najpopularniejsze formy w praktyce funkcjonowania trzeciego sektora.
Struktura i potencjał trzeciego sektora w świetle danych statystycznych przedstawiła
aktualne dane statystyczne obrazujące stan trzeciego sektora w liczbach. Wynika z nich
m.in., że najczęstszą formą prawną organizacji pozarządowych w Polsce są stowarzyszenia.
Zmiany w regulacjach prawnych ich dotyczących, wchodzące w życie w 2016 r.,
przedstawiła
dr
Maria
Supera-Markowska
w
wystąpieniu
Zmiany
w
Prawie
o
stowarzyszeniach wchodzące w życie w 2016 r. Wskazała zwłaszcza na przyczyny
wprowadzenia i przewidywane konsekwencje nadania stowarzyszeniom zwykłym ułomnej
osobowości prawnej, zmian w procedurach rejestracyjnych stowarzyszeń oraz nowych
wymogów w zakresie zapisów w treści statutów stowarzyszeń.
W kolejnych wystąpieniach omawiano możliwe formy i źródła finansowania działalności
organizacji pozarządowych. W wystąpieniu Jak zapewnić sprawne zaplecze finansowe dla
działalności organizacji pozarządowych? Zwrotne instrumenty finansowe dla NGO-sów oraz
instytucji ekonomii społeczne Joanna Wardzińska (Wiceprezes Zarządu, TISA SA) oraz
Teresa Zagrodzka (Dyrektor Działu Ekonomii Społecznej, TISE SA) przedstawiły
uwarunkowania i możliwości pozyskiwania przez NGO-sy i podmioty ekonomii społecznej
finansowania zwrotnego. Związane z tym szanse i wyzwania zostały zobrazowane w dalszej
części Kongresu prezentacją filmową: Siedmiu przedsiębiorców społecznych opowiada o
www.brf-espol.pl
OGÓLNOPOLSKI KONGRES ORGANIZACJI POZARZĄDOWYCH
„TRZECI SEKTOR W POLSCE - AKTUALNY STAN I PROBLEMY ORAZ KIERUNKI I
PERSPEKTYWY ZMIAN”
5 kwietnia 2016 r., Uniwersytet Warszawski
swoich sukcesach ekonomicznych i społecznych, w której przedstawiciele podmiotów
ekonomii społecznej opowiadali o swoich doświadczeniach w finansowaniu potrzeb
rozwojowych z instrumentów zwrotnych (temat: Ekonomia społeczna - pojęcie, istota i
podmioty - szanse i wyzwania).
Moduł
II
Kongresu
GOSPODARCZEJ
poświęcony
PRZEZ
był
zagadnieniom
ORGANIZACJE
PROWADZENIA DZIAŁALNOŚCI
POZARZĄDOWE
ORAZ
INNYCH
ŹRÓDEŁ
FINANSOWANIA ICH DZIAŁALNOŚCI. W tym kontekście należy mieć przede wszystkim
na względzie, że pojęcie działania w celu osiągnięcia zysku nie jest równoznaczne z
pojęciem działalności gospodarczej, oznacza ono bowiem, iż dany podmiot prowadzi
działalność tylko w celu generowania zysku, co stanowi istotę jego bytu. Ustawodawca
uznał, że prowadzenie działalności gospodarczej nie pozbawia stowarzyszenia czy fundacji
cech podmiotu niedziałającego w celu osiągnięcia zysku, z tym że - jak już wspomniano dochody (zyski) z takiej działalności muszą być w całości przeznaczane na cele statutowe.
W takim przypadku prowadzenie działalności gospodarczej nie jest zasadniczym celem, a
tylko środkiem (instrumentem) służącym realizacji celów statutowych organizacji poprzez
zapewnienie źródła ich finansowania. Natomiast z chwilą, gdy organizacja przestanie
przeznaczać dochody (zyski) z działalności gospodarczej na cele statutowe, nabierając cech
instytucji o celach gospodarczych, traci charakter organizacji pozarządowej. Ponadto, na
podstawie art. 6 u.d.p.p.w., działalność pożytku publicznego nie jest, z zastrzeżeniem art. 9
ust. 1 u.d.p.p.w., działalnością gospodarczą w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności
gospodarczej i może być prowadzona jako działalność odpłatna bądź nieodpłatna.
Działalnością nieodpłatną pożytku publicznego jest działalność
prowadzona przez
organizacje pozarządowe w sferze zadań, o których mowa w art. 4 u.d.p.p.w., za które nie
pobierają one wynagrodzenia (art. 7 u.d.p.p.w.). W przypadku takiej działalności, z uwagi na
niepobieranie w jej ramach wynagrodzenia, a więc jej ewidentnie niezarobkowy charakter,
nie powinny powstawać wątpliwości co do tego, czy stanowi ona ewentualnie działalność
gospodarczą. Kwestia ta jest jednak bardziej skomplikowana w przypadku odpłatnej
działalności pożytku publicznego, którą jest: działalność prowadzona przez organizacje
pozarządowe w sferze zadań publicznych, o której mowa w art. 4 u.d.p.p.w., za które
pobierają one wynagrodzenie, a także sprzedaż wytworzonych towarów lub świadczenie
usług w zakresie: rehabilitacji społecznej i zawodowej osób niepełnosprawnych na zasadach
www.brf-espol.pl
OGÓLNOPOLSKI KONGRES ORGANIZACJI POZARZĄDOWYCH
„TRZECI SEKTOR W POLSCE - AKTUALNY STAN I PROBLEMY ORAZ KIERUNKI I
PERSPEKTYWY ZMIAN”
5 kwietnia 2016 r., Uniwersytet Warszawski
określonych w ustawie z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz
zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2011 r. Nr 127, poz. 721 ze zm.) lub
integracji i reintegracji zawodowej i społecznej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym,
o których mowa w ustawie z 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym (Dz. U. z 2011 r.
Nr 43, poz. 225 ze zm.) i ustawie z 27 kwietnia 2006 r. o spółdzielniach socjalnych (Dz. U. Nr
94, poz. 651 ze zm.) oraz sprzedaż przedmiotów darowizny (art. 8 ust. 1 u.d.p.p.w.). Taka
działalność na podstawie art. 9 ust. 1 u.d.p.p.w. stanowi działalność gospodarczą w
rozumieniu przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, jeżeli: wynagrodzenie
pobierane za odpłatną działalność pożytku publicznego jest w odniesieniu do działalności
danego rodzaju wyższe od tego, jakie wynika z kosztów tej działalności, lub przeciętne
miesięczne wynagrodzenie osoby fizycznej z tytułu zatrudnienia przy wykonywaniu
statutowej działalności odpłatnej pożytku publicznego, za okres ostatnich trzech miesięcy,
przekracza
trzykrotność
przeciętnego
miesięcznego
wynagrodzenia
w
sektorze
przedsiębiorstw ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za rok
poprzedni.
Kwestie
związane
z
prowadzeniem
działalności
gospodarczej
przez
organizacje
pozarządowe przedstawiła Teresa Zagrodzka w wystąpieniu Uwarunkowania prawne
prowadzenia
działalności
gospodarczej
przez
organizacje
pozarządowe.
Następnie
możliwości pozyskiwania bezzwrotnego finasowania z dotacji współfinansowanych ze
środków unijnych, zwracając w szczególności uwagę na pewne „nowości” w obecnym
okresie programowania, przedstawiła Agnieszka Zych (Kierownik
EFS
Biura Programowania
w Departamencie Rozwoju Regionalnego i Funduszy Europejskich w Urzędzie
Marszałkowskim Województwa Mazowieckiego w Warszawie), referując temat Fundusze
unijne dla organizacji pozarządowych w okresie 2014-2020. Następnie komplementarny
temat Instrumenty i programy wsparcia trzeciego sektora finansowane z krajowych środków
publicznych
i
ze
źródeł
prywatnych
przedstawił
Adam
Mucha
(Przewodniczący,
Stowarzyszenie Centrum Inicjatyw Technologicznych i Społecznych).
W
module
III
Kongresu
WSPÓŁPRACA
ORGANIZACJI
POZARZĄDOWYCH
Z
JEDNOSTKAMI ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ temat Podstawy prawne współpracy i jej
instrumenty - organizacje pozarządowe jako istotni partnerzy w rozwoju regionalnym i
lokalnym omówił Andrzej Rybus-Tołłoczko (Prezes Instytutu Ekonomii i Edukacji). Podkreślić
www.brf-espol.pl
OGÓLNOPOLSKI KONGRES ORGANIZACJI POZARZĄDOWYCH
„TRZECI SEKTOR W POLSCE - AKTUALNY STAN I PROBLEMY ORAZ KIERUNKI I
PERSPEKTYWY ZMIAN”
5 kwietnia 2016 r., Uniwersytet Warszawski
należy, iż zgodnie z art. 5 ust. 1 u.d.p.p.w. organy administracji publicznej, prowadząc
działalność w sferze zadań publicznych, o której mowa w art. 4 u.d.p.p.w., powinny
współpracować
z
organizacjami
pozarządowymi,
prowadzącymi,
odpowiednio
do terytorialnego zakresu działania organów administracji publicznej, działalność pożytku
publicznego w zakresie odpowiadającym zadaniom tych organów. Organizacje pozarządowe
mogą znacząco przyczyniać się do rozwoju lokalnego, o czym świadczą doświadczenia z
wdrażania inicjatywy i podejścia Leader. Korzyści w tym zakresie uznano za tyle istotne, iż w
okresie
programowania 2014-2020 wprowadzono instrument
Rozwoju Lokalnego
Kierowanego przez Społeczność. Zagadnienia z tym związane przedstawił Piotr Łukasik
(Kierownik Wydziału Leader w Departamencie Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich w
Urzędzie Marszałkowskim Województwa Mazowieckiego w Warszawie) w wystąpieniu
Rozwój Lokalny Kierowany przez Społeczność jako instrument partnerstwa trójsektorowego
w okresie programowania 2014-2020. Następnie rolę i znaczenie podmiotów ekonomii
społecznej w realizacji usług użyteczności publicznej na przykładzie Hiszpanii zreferował
Jarosław Supera (Prezes Zarządu, Polsko-Hiszpańska Fundacja Współpracy i Rozwoju) w
wystąpieniu Realizacja usług użyteczności publicznej przez podmioty ekonomii społecznej.
W
module IV Kongresu
POZARZĄDOWYCH
dr
OPODATKOWANIE I
Maria
RACHUNKOWOŚĆ ORGANIZACJI
Supera-Markowska
przedstawiła
temat
System
opodatkowania organizacji pozarządowych w Polsce: podatki dochodowe, VAT oraz inne
podatki. Szczególne regulacje podatkowe i bilansowe dotyczące organizacji pożytku
publicznego, a następnie Mariusz Gonera (analityk-księgowy, LH Software Sp. z o.o. S.K.)
wygłosił wystąpienie Rachunkowość organizacji pozarządowych: księgi rachunkowe czy
uproszczona ewidencja?
Wskazać należy, iż jakkolwiek organizacje pozarządowe stanowią szczególną kategorię
podmiotów, z istoty swojej nie są bowiem nastawione na zysk, nie oznacza to, iż są
generalnie zwolnione z podatków. Z uwagi na szczególne cechy organizacji pozarządowych
jako podmiotów niedziałających w celu osiągnięcia zysku ustawodawca przewidział
w ustawach podatkowych pewne korzystne dla nich uregulowania podatkowe, w tym
w szczególności zwolnienia przedmiotowe w ustawie o podatku dochodowym od osób
prawnych. Podkreślić jednocześnie należy, iż ani w tej ustawie, ani w ustawie o podatku od
towarów i usług nie przewidziano zwolnienia podmiotowego dla organizacji pozarządowych.
www.brf-espol.pl
OGÓLNOPOLSKI KONGRES ORGANIZACJI POZARZĄDOWYCH
„TRZECI SEKTOR W POLSCE - AKTUALNY STAN I PROBLEMY ORAZ KIERUNKI I
PERSPEKTYWY ZMIAN”
5 kwietnia 2016 r., Uniwersytet Warszawski
Przepisy dotyczące podatku od towarów i usług zawierają autonomiczną definicję
działalności gospodarczej, z którą jest związane nabycie statusu podatnika VAT, w związku z
czym organizacje pozarządowe (niebędące przedsiębiorcami w rozumieniu innych
przepisów) mogą podlegać obowiązkowi podatkowemu z tytułu odpłatnej działalności
pożytku publicznego, nawet jeśli przez inne przepisy, w szczególności ustawy o działalności
pożytku publicznego i o wolontariacie, nie jest ona uznawana za działalność gospodarczą.
Ponadto opodatkowaniu VAT mogą podlegać otrzymane dotacje, gdy mają one bezpośredni
wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez organizację,
pomniejszone o kwotę należnego podatku. W praktyce obowiązek podatkowy w zakresie
VAT może powstać, gdy organizacja świadczy odpłatne usługi lub dostarcza odpłatnie
towary albo gdy otrzymana dotacja ma bezpośredni wpływ na cenę sprzedaży.
Podatek dochodowy od osób prawnych, a także podatek od towarów i usług oraz inne
podatki (w tym w szczególności podatek od nieruchomości i podatek od czynności
cywilnoprawnych) są podatkami, z którymi wcześniej czy później przychodzi się „zmierzyć”
większości aktywnych organizacji pozarządowych. Warto zatem już na etapie zakładania
stowarzyszenia czy fundacji, określając przedmiot i przewidywany zakres ich działalności,
podjąć wstępną analizę sytuacji organizacji w kontekście odpowiednich regulacji przepisów
podatkowych. Wskazać przy tym należy, iż odpowiedzialność za prawidłowe rozliczenia
podatkowe organizacji pozarządowych ponoszą członkowie zarządu organizacji, którzy w
pewnych sytuacjach mogą nawet odpowiadać za zaległości podatkowe organizacji własnym
majątkiem. Zgodnie bowiem z art. 116a o.p. za zaległości podatkowe innych osób prawnych
niż kapitałowe spółki prawa handlowego odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem
członkowie organów zarządzających tymi osobami, a od 20 maja 2016 r. - odpowiedzialność
taką za zaległości podatkowe stowarzyszenia zwykłego będą mogli ponieść członkowie jego
organu zarządzającego lub nawet sami członkowie stowarzyszenia.
Z analizy zakresu podmiotowego ustawy o rachunkowości określonego w jej art. 2 ust. 1-2
wynika, iż objęte są nim organizacje pozarządowe, gdyż przyjmują one formy osób prawnych
(czyli podmiotów wymienionych w art. 2 ust. 1 pkt 1 u.r.) lub jednostek organizacyjnych
nieposiadających osobowości prawnej, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną
(czyli podmiotów wymienionych w art. 2 ust. 1 pkt 5 u.r.). Jednocześnie jednak niektóre
www.brf-espol.pl
OGÓLNOPOLSKI KONGRES ORGANIZACJI POZARZĄDOWYCH
„TRZECI SEKTOR W POLSCE - AKTUALNY STAN I PROBLEMY ORAZ KIERUNKI I
PERSPEKTYWY ZMIAN”
5 kwietnia 2016 r., Uniwersytet Warszawski
organizacje pozarządowe mogą na podstawie art. 2 ust. 5 u.r. od 1 stycznia 2016 r. nie
stosować ustawy o rachunkowości. Zgodnie z tym przepisem jednostki, o których mowa w
art. 10a u.d.p.p.w., mogą prowadzić uproszczoną ewidencję przychodów i kosztów.
Jednocześnie należy mieć na względzie, iż nowelizacja ustawy o rachunkowości z 11 lipca
2014 r. wprowadziła do ustawy o rachunkowości pojęcie jednostek mikro, które obejmuje
niektóre z organizacji pozarządowych. Mogą one wtedy korzystać z pewnych uproszczeń w
prowadzenia ksiąg i sporządzaniu sprawozdań finansowych. Oznacza to, iż w obecnym
stanie prawnym, niektóre organizacje pozarządowe w ogóle nie muszą prowadzić ksiąg
rachunkowych, a te, które, pomimo to, chcą je prowadzić, bądź te, które muszą je prowadzić
- mają w pewnym zakresie możliwość wyboru zasad ich prowadzenia (zasady ogólne lub
uproszczone zasady dla jednostek mikro). W sytuacji podmiotów, które mają prawo wyboru
w powyższym zakresie, decyzja co do rezygnacji lub prowadzenia ksiąg rachunkowych,
powinna zostać głęboko przemyślana.
Zgodnie z założeniami programowymi podczas Kongresu udało się przedstawić szeroki
zakres tematyki dotyczącej organizacji pozarządowych, zwracając uwagę na liczne problemy
występujące w praktyce. Wiele pytań i wypowiedzi ze strony uczestników Kongresu
potwierdziło wagę poruszanych zagadnień dla rozwoju trzeciego sektora. W odpowiedzi na
duże
zainteresowanie
i
zgłaszane
zapotrzebowanie
została
podjęta
decyzja
o zorganizowaniu Drugiego Ogólnopolskiego Kongresu Organizacji Pozarządowych, którego
przewidywana data to I lub II kwartał 2017 r.
dr Maria Supera-Markowska
W
niniejszym
sprawozdaniu
wykorzystano
fragmenty
książki
Opodatkowanie
organizacji
pozarządowych, M. Supera-Markowska, Warszawa 2016 r. oraz Uwarunkowania prawne prowadzenia
działalności gospodarczej przez organizacje pozarządowe, M. Supera-Markowska, Warszawa 2015 z
serii publikacji Trzeci Sektor, której Wydawcą jest Espol sp. z o.o.
www.brf-espol.pl