Rdzenne rasy kur – Zielononóżka kuropatwiana

Rdzenne rasy kur – Zielononóżka
kuropatwiana, Żółtonóżka kuropatwiana,
Polbar
Rodzime rasy zwierząt są nierozłącznie związane z rolniczym krajobrazem,
tradycją i kulturą społeczności wiejskich. Są one także świadectwem
wielopokoleniowego dorobku hodowców. Ponadto produkcja oparta o lokalne rasy
może być opłacalna zwłaszcza w rejonach ubogich rolniczo, przyczyniając się w ten
sposób do skutecznego zagospodarowania tych obszarów, a także do produkcji jaj i
mięsa o wyjątkowej jakości.
Rodzime rasy kur charakteryzują się wyjątkowymi cechami, które pozwalają im na
bardzo dobre przystosowanie się do lokalnych warunków środowiskowych. Do naszych
rodzimych ras kur nieśnych należą: Zielononóżka kuropatwiana, Żółtonóżka
kuropatwiana i Polbar. Cechują się one m.in. wysoką zdolnością reprodukcyjną i dużą
przeżywalnością w trudnych warunkach środowiskowych. Ponadto ich unikalny profil
genetyczny jest cennym materiałem w badaniach naukowych. Rodzimie rasy drobiu
mogą być również źródłem pozyskiwania produktów drobiowych, czyli jaj i mięsa w
produkcji m.in. żywności regionalnej.
Zielononóżka kuropatwiana, Żółtonóżka kuropatwiana i Polbar objęte są
programem ochrony zasobów genetycznych, którego głównym celem jest zachowanie
poszczególnych populacji i ochrona ich przed wyginięciem, a także utrwalenie i
zachowanie w nich wyróżniających je cech produkcyjnych, funkcjonalnych i
fenotypowych (takich jak np.: walory smakowe i dietetyczne jaj i mięsa, odporność na
choroby, cechy behawioralne). Ptaki te chronione są metodą in situ, która polega na
ochronie żywych zwierząt w kilku stadach w ich naturalnym środowisku. W każdym
chronionym stadzie (rodzie) kur utrzymywana jest więc równowaga genetyczna na nie
zmieniającym się poziomie i przy zachowaniu swoistych cech fenotypowych ptaków
obu płci.
Programem ochrony zasobów genetycznych kur nieśnych mogą być objęte jedynie
ptaki (stada), które spełniają warunki wpisu do księgi zwierząt hodowlanych danego
rodu oraz charakteryzują się fenotypem zgodnym ze wzorcem rodu.
Najpopularniejszą polską, rodzimą rasą drobiu w jest Zielononóżka kuropatwiana.
W 2013 roku łączna liczba tych kur w rodach objętych programem ochrony zasobów
genetycznych wynosiła 2319 sztuk, z czego 1172 z rodu Z-11 i 1147 z rodu Zk. Zaraz
po niej znajduje się Żółtonóżka kuropatwiana (ród Ż-33 - 1137 osobników) oraz Polbar
(ród Pb - 1117 osobników).
Zielononóżka kuropatwiana
Zielononóżka kuropatwiana jest rodzimą rasą kur, która została wyodrębniona
pod koniec XIX wieku. Jest ona najczęściej spotykaną kurą w gospodarstwach
ekologicznych. Wyróżnia się dwa rody, które chronione są programem ochrony
zasobów genetycznych, są to: Z-11 i Zk. Ród Z-11 utrzymywany jest od 1995 roku w
Instytucie Zootechniki PIB w ZD w Chorzelowie, a wielkość tej populacji wynosi ok.
1000 osobników (910 samic i 90 samców). Natomiast ród Zk związany jest z
Uniwersytetem Przyrodniczym w Lublinie, a konkretniej z Fermą Kur Nieśnych w Felinie.
Wielkość tej populacji szacuje się na ok. 910 sztuk (800 samic i 110 samców).
Zielononóżka kuropatwiana jak nazwa wskazuje cechuje się upierzeniem
kuropatwianym oraz zielonymi skokami. Ptaki te wyróżnia jednak duży dymorfizm
płciowy pod względem barwy upierzenia. Koguty są wielobarwne, a ich upierzenie
efektowne. Osiągają ok. 2550g masy ciała. Kury są natomiast szarobrązowe i ważą ok.
1700g. Samice do 64 tygodnia życia znoszą ok. 180-190 jaj o kremowym zabarwieniu i
masie 55-58g, które w porównaniu do jaj pochodzących od innych ras charakteryzują
się genetycznie uwarunkowaną niższą zawartością cholesterolu w żółtku, a także
zwiększoną zawartością witamin i nienasyconych kwasów tłuszczowych oraz
intensywniej zabarwionym żółtkiem. Jaja pochodzące od Zielononóżek są też bardziej
wytrzymałe i mają większą masę. 18 lutego 2013 roku zostały one nawet wpisane na
listę produktów tradycyjnych. Na uwagę zasługuje także mięso Zielononóżek, które
pochodzi od kogutków odchowywanych do 14 tygodnia życia na wolnych wybiegach.
Mimo że młode samce osiągają dość niską masę ciała (1200g), to cechuje je wyjątkowo
smakowite mięso o niskim otłuszczeniu.
Kury te jak przystało na rasy rodzime, są doskonale przystosowane do
warunków ekstensywnego chowu na wolnych wybiegach, wyróżniają się bardzo dobrą
zdolnością wykorzystywania paszy na naturalnych żerowiskach, ruchliwością oraz
świetną odpornością na choroby.
Żółtonóżka kuropatwiana
Żółtonóżka kuropatwiana jest kurą typu ogólnoużytkowego, która powstała w
wyniku krzyżówki Zielononóżki kuropatwianej z kogutami New Hampshire. Od 1995
roku w Instytucie Zootechniki PIB w ZD w Chorzelowie utrzymywany jest także ród Ż-33,
którego wielkość populacji wynosi ok. 1000 sztuk (910 samic i 90 samców). Ród ten
jest również objęty programem ochrony zasobów genetycznych.
Kury te podobnie jak Zielononóżki charakteryzują się kuropatwianym
upierzeniem z brunatnym nalotem. Ponadto mają żółtą skórę i żółte skoki, a średnia
masa ciała tych ptaków jest stosunkowo większa niż w przypadku Zielononóżek.
Koguty ważą ok. 2600g, a kury 1700g. Żółtonóżki wykazuję również większą nieśność i
masę jaja w porównaniu do Zielononóżki rodu Z-11. Kury do 64 tygodnia życia znoszą
190-210 kremowych jaj o masie 56-60g.
Żółtonóżki kuropatwiane polecane są przede wszystkim do chowu
przyzagrodowego. Poza tym stanowią one cenne źródło jaj i kogutków typu „Label
Rouge”( kurcząt rzeźnych przeznaczonych do produkcji ekstensywnej), które
wyróżniają się znakomitym i dietetycznym mięsem.
Polbar
Rasa Polbar została wytworzona przez profesor Laurę Kaufman, która
skrzyżowała kury Zielononóżki kuropatwiane z kogutami rasy Plymouth Rock. W Polsce
ptaki te utrzymywane są od początku lat 30-tych ubiegłego wieku. Objęty programem
ochrony zasobów genetycznych ród Pb związany jest z Uniwersytetem Przyrodniczym
w Lublinie – Fermą Kur Nieśnych w Felinie. Wielkość populacji kur rasy Polbar wynosi ok.
850 osobników (780 samic i 70 samców).
Kury te mają upierzenie jastrzębiate i szaro-żółte skoki. Masa ciała kogutów
wynosi średnio ok. 2000g, a kur ok. 1600g. Samice znoszą ok. 180-200 jaj, które mają
kremowe zabarwienie i masę ok. 55g. Pisklęta zaś wyróżniają się płcioznacznością, a
także pięknym i puszystym upierzeniem o perłowym, niebieskim odcieniu.
Kury Polbar ze względu na piękne i puszyste upierzenie, autoseksing oraz
ogólnoużytkowość są często spotykane w chowie amatorskim i przyzagrodowym.
Wyraźnie widać, że polskie, rodzime rasy kur doskonale nadają się do naszych
lokalnych warunków środowiskowych. A ponadto są łatwe w hodowli i stanowią barwny
element polskiego krajobrazu.
Spis piśmiennictwa:
Calik J. i Krawczyk J.: Rasy rodzime – kury. Instytut Zootechniki. Państwowy Instytut Badawczy. Krajowy
Koordynator Ochrony Zasobów Genetycznych Zwierząt.
Calik J. i Krawczyk J. 2006: Rola i znaczenie lokalnych ras kur nieśnych
oraz podstawowe wymogi programu ich ochrony. Wiadomości Zootechniczne, R. XLIV,4,28-33.
Idzik J. 2014: Zielononóżka kuropatwiana – kura, która znosi złote
http://agromaniak.com/pl/a/230/zielononozka-kuropatwiana-----kura--ktora-znosi-zlote-jaja.html
jaja.
http://www.bioroznorodnosc.izoo.krakow.pl/drob/kury