Rozważania na temat gry 4 x 4.

Rozważania na temat gry 4 x 4.
Wiele treningów doskonalących rozwiązania taktyczne opartych jest o małe gry. Służą one także do doskonalenia
wydolności aerobowych. Małe gry stają się więc bardzo ważnym narzędziem w pracy każdego trenera. Należy
jednak pamiętać o ich zróżnicowaniu w celu uzyskania określonych korzyści. Wielu trenerów w swojej pracy
szkoleniowej stosuje grę 4 x 4 na dwa kontakty z piłką. W dzisiejszych rozważaniach jest ona traktowana jako
punkt wyjścia do prezentacji różnych możliwych wariantów. Gra ta często jest używana jako rozgrzewka przed
większą, obszerniejszą grą taktyczną, wprowadzając zawodników w odpowiedni stan umysłu i ciała przed
przejściem do bardziej złożonego treningu.
Poniżej prezentuję różne warianty gry 4 x 4 w oparciu o:
1. Rozmiar boiska – zwiększenie boiska przy tej samej ilości zawodników powoduje zwiększenie
zapotrzebowania tlenowego u graczy i wpływa na kształtowanie wydolności tlenowej. Trener zmieniając
rozmiar boiska, zawsze musi pamiętać, by był on realistyczny, funkcjonalny i w sposób praktyczny
pomagał w realizowaniu założeń taktycznych.
2. Aspekt proporcji boiska – może ono być kwadratem /np. 20 x 20, 30 x 30 m./, bądź posiadać wymiary
prostokąta /szerokie lub wąskie/. Boisko szerokie służy do doskonalenia rozwiązań taktycznych mających
na celu zmianę środka ciężkości gry, wykonywaniem akcji oskrzydlających oraz doskonaleniem
przesuwania w obronie. Boisko wąskie może być użyte do konstruowania precyzyjnych ataków opartych
na celności i szybkości wykonywania podań oraz oddania wielu strzałów na bramkę. Boisko kwadratowe
wspaniale nadaje się do doskonalenia umiejętności utrzymania się przy piłce oraz kształtowania
wytrzymałości tlenowej. Przygotowując daną jednostkę treningową zawsze należy dostosować obszar do
założeń i celów gry pamiętając, że gracze powinni trenować na obszarze boiska, który wykorzystają w
warunkach meczowych.
3. Liczba graczy – dodanie lub zmniejszenie ilości graczy w grze, głównie wpływa na zmianę warunków
kształtowania wydolności tlenowej. Zwiększenie liczby graczy / 5 x 5, 6 x 6/ i jednoczesne pozostawienie
tego samego obszar gry powoduje zagęszczenie pola, zmniejszenie ilości miejsca na rozegranie piłki,
wymuszając na zawodnikach większą aktywność powodującą kształtowanie wytrzymałości tlenowej.
Zmniejszenie liczby graczy /3 x 3/ powoduje, że gra staje się bardziej intensywna i sprzyja kształtowaniu
wytrzymałości beztlenowej. Ważną rolę we wszystkich gach odgrywa czas jej trwania, za pomocą którego
można regulować intensywność danej gry.
4. Gracze neutralni – wprowadzenie graczy neutralnych grających dla drużyny będącej w posiadaniu piłki
wprowadza zmianę akcentów taktycznych dla poszczególnych zespołów. Gra 4 x 4 + 2 neutralnych jest
użyteczna, gdy chcemy doskonalić umiejętność budowania i zakończenia ataku oraz utrzymanie
posiadania piłki przy aktywnych obrońcach. Zawsze należy rozważyć zastosowanie odpowiedniej ilości
graczy neutralnych w odniesieniu do gry 11 x 11 na pełnowymiarowym boisku. Na przykład 2 neutralnych
graczy może być dwoma pomocnikami, bądź jeden z nich ma być środkowym napastnikiem, który ma
wypełniać lukę pomiędzy formacjami i uczestniczyć w konstruowaniu gry. Gracze neutralni mogą być
także usytuowani poza boiskiem, a ich zadanie ograniczone jest do wykonywania podań pozwalających na
wytwarzanie przewagi liczbowej.
5. Bramki – odniosę się tu do pięciu wariantów, które można wykorzystać w małych grach;
• Bez bramek – gra oparta jest na wymianie podań i doskonaleniu umiejętności utrzymania się przy
piłce. Jest ona odpowiednia do zastosowania w części wstępnej, gdy chcemy popracować nad
doskonaleniem wymiany podań, utrzymaniem się przy piłce, umiejętnością wyjścia na pozycję i
uwolnieniem się od przeciwnika.
• Bramki ustawione w linii – jest to typowe ustawienie dla boisk szerokich. Bramką w tym
przypadku jest linii końcowa, a punkt zdobywany jest po przeprowadzeniu piłki poza wyznaczoną
linię końcową boiska /lub ustawienie na linii/. Dodatkowo dla zwiększenia trudności gry, bądź
realizacji różnych założeń taktycznych linia końcowa może być zawężona i ograniczona dwoma
stojakami. W ten sposób można umiejscowić wiele bramek na liniach boiska.
• Małe bramki – stosujemy je, gdy w założeniach gry pojawia się doskonalenie techniki podań i
celność strzałów. W grze nie stosujemy bramkarzy, a obie drużyny muszą posiadać funkcjonalne
zadania defensywne, jak i ofensywne. Na szerokim boisku można rozważyć użycie 2 małych
bramek, które mają na celu zdopingowanie do gry skrzydłami. Innym wariantem może być
ustawienie dwóch bramek po przekątnej boiska, co pozwala na akcentowanie gry wzdłuż
prawego, lub lewego skrzydła oraz doskonalenie techniki dośrodkowania piłki. Na boisku
kwadratowym można wykorzystać cztery bramki ustawione na środku poszczególnych linii, co
sprzyja szybkiej zmianie środka ciężkości gry i zmusza zespół przeciwny do ciągłego przesuwania
w swoich strefach. Każdy zespół atakuje i broni dwóch bramek.
• Duże bramki – stosujemy w doskonaleniu ofensywnych rozwiązań taktycznych zakończonych
strzałem na bramkę z dodatkowym wykorzystaniem bramkarzy. Można je stosować w każdym z
wariantów boisk; wąskim, szerokim, kwadratowym. Przy wystarczającej liczbie bramkarzy można
pomyśleć o ustawieniu czterech bramek w różnych kombinacjach /1+1+1+1, 2+2, 3+1/.
• Kombinacje bramek – tak naprawdę tylko one pozwolą na przeprowadzenie wspaniale
zaplanowanego treningu funkcjonalnego i doskonalenie różnych rozwiązań taktycznych. Jednym z
przykładów takiego ustawienia może być 1 duża bramka broniona przez bramkarza, oraz dwie
małe ustawione na szerokim boisku. Jest to świetny rodzaj gry nastawiony na budowanie i
zakończenie ataku oraz doskonalenie gry w obronie z wyprowadzeniem piłki spod własnej bramki
bocznymi strefami boiska.
6. Liczba dotknięć piłki – jest ona głównie zależna od zaawansowania technicznego zawodników. Dla
zaawansowanych zespołów standardem powinny być 2 kontakty z piłką. Ich ilość można także zwiększać
do 3, 4, bądź zmniejszać do 1 podczas gry na małym obszarze w zespołach ligowych. Można także
wprowadzić nieograniczoną ilość dotknięć piłki. Taka gra nastawiona jest na drybling i pojedynek
indywidualny i jest stosowana na dużych boiskach podczas doskonalenia wariantów ofensywnych. Można
także wprowadzić różną ilość kontaktów z piłką dla poszczególnych zespołów /atak szybki – 3 kontakty,
wyprowadzenie piłki ze strefy obrony – dowolnie/. To samo może dotyczyć wprowadzonych zawodników
neutralnych, którzy w stosunku do zawodników obydwu drużyn posiadają zmniejszoną ilość kontaktów z
piłką np. 2
7. Podział boiska – dzieląc boisko na dwie części każdy z zespołów działając w ataku i obronie może
pracować nad różnymi założeniami taktycznymi. Do przykładowych wariantów możemy zaliczyć:
- przebywanie wszystkich zawodników grających w ofensywie na połowie przeciwnika podczas zdobycia
bramki,
- gra na własnej połowie podczas wyprowadzania piłki na dwa kontakty, na połowie przeciwnika podczas
konstruowania ataku zespół posiada dowolną ilość kontaktów z piłką,
- podział boiska w pionie na dwie części; przesuwanie w strefie i gra skrzydłami,
- podział na dwie połowy; napastnicy nie mogą wrócić na własną połowę i gać w defensywie.
8. Współczynnik pracy do odpoczynku – małe gry są skutecznym środkiem kształtującym wytrzymałość i
wyśmienitym narzędziem do stosowania przerywanych, intensywnych ćwiczeń. Praca z trzema zespołami
liczącymi po czterech graczy pozwala trenerowi na przykład na ustawienie gry 4 x 4, w której każdy zespół
gra przez 8 minut z 4 minutową przerwą. Zawodnicy nie grający w danym meczu mogą w tym czasie
wykonywać inne ćwiczenia, bądź można wykorzystać ich jako zawodników neutralnych ustawionych na
liniach bocznych, bądź wewnątrz pola.
Mam nadzieję, że przedstawione warianty i założenia gry 4 x 4 będą kopalnią pomysłów dla każdego trenera.
Należy przy tym pamiętać, że muszą być one funkcjonalne i sprawiać dobrą zabawę. Dlatego też nie należy
tworzyć zbyt skomplikowanych reguł gier. Przecież piłka nożna to prosta gra i trening powinien być także
nieskomplikowany.
Opracowanie na podstawie materiałów internetowych: Mariusz Łuc