kliknij - Roman Czejarek
Transkrypt
kliknij - Roman Czejarek
ZACHODNIOPOMORSKIE WIELCY PRZEDSIĘBIORCY DAWNEGO SZCZECINA NAJWIĘKSZY FILANTROP DAWNEGO SZCZECINA Chyba nie ma we współczesnej Polsce przedsiębiorcy, który nie znałby takich nazwisk jak Kulczyk, Solorz, Wejchert, Starak, Karkosik czy Niemczycki. Ci ludzie dla wielu z nas stali się symbolami sukcesu. Ciekaw jednak jestem ile osób wie, że w dawnym, przedwojennym Szczecinie też byli tacy przedsiębiorcy. Na łamach magazynu Zachodniopomorski Przedsiębiorca będziemy Państwu przybliżać ich sylwetki. T oepffer, Kuhlo, Quistorp, Ohlen, Sto- możemy się cieszyć do dziś, z wieży pozo- pierwszy raz przyjechał w wieku 24 lat ewer – te nazwiska również sporo zna- stały tylko skromne ruiny i zdewastowane i było to związane... z jego służbą wojczyły. Budziły podziw, strach lub zazdrość. schody prowadzące na ukryte wśród skową. Nazwisko Quistorp było już wtedy Były symbolami epoki pierwszych samo- drzew wzgórze. dość znane. Zasiedziała od lat na Pomorzu chodów, samolotów, pary rodzina Quistorpów miała i elektryczności. Kojarzyły w swoim gronie kilkunasię z bezinteresowną filanstu znanych i szanowanych tropią, ale czasami też profesorów, teologów, wojz trudnym do wyobrażeskowych, lekarzy i hannia wyzyskiem. A dawny dlowców. Wydaje się więc, Stettin był wtedy jednym że młody Johan nie miał z najważniejszych i najbarwiększych problemów ze dziej prężnych niemieckich znalezieniem dobrej pracy, miast. a potem z założeniem właNie mam wątpliwości, snego biznesu. że najbardziej znane do Pierwsza firma Johandziś nazwisko z tamtych nesa Quistorpa powstała lat to Quistorp. Powód w 1850 roku. Dwa lata jest prosty i nie chodzi później, w wieku 32 lat, tu o rzeczywiste zasługi młody handlowiec ożedla naszego miasta, tylko nił się z młodszą o osiem o popularne nazwy. Włalat Wilhelminą Theune, Martin Quistorp Johannes Heinrich Quistorp śnie tak przed wojną z którą miał potem aż pięmówiono na obecny Park cioro dzieci, kolejno: Marię, Johannes Heinrich Quistorp urodził się Heinricha, Johanne, Luise oraz później, Kasprowicza – Quistorp Park. Tak samo nazywała się również dawna imponu- 14 listopada 1820 roku w Greifswaldzie w najbardziej znanego, Martina. Interes jąca wieża widokowa w Lesie Arkońskim rodzinie królewskiego urzędnika. Uczył kręcił się świetnie i dokładne wyliczenie – Quistorp Turm. Z parku na szczęście się w niedalekim Rostocku, a do Szczecina wszystkich firm i przedsięwzięć, w któ24 ZACHODNIOPOMORSKI PRZEDSIĘBIORCA I NR 06/2011 ZACHODNIOPOMORSKI PRZEDSIĘBIORCA I NR 06/2011 25 ZACHODNIOPOMORSKIE rych Quistorp brał były chwilami barudział zajęłoby dzo gwałtowne, kilka stron. a dysproporcje Miał kopalrażące. nię kredy oraz W 1880 roku wielką cemenwydarzyło się nietownię w Lubinie szczęście. W jeziokoło Wolina, kilka rze Wicko Wielkie dobrze prospekoło Międzyzdrorujących cegielni jów utopił się jeden (m.in. w Drzetoz synów Quistorpa wie i Glinkach), – Heinrich. Sześć fabrykę szamotu lat później, w 1886 i klinkieru w Skolroku, odeszła jego winie oraz bardzo żona Wilhelmina. rozległe posiadłoNie znamy wielu ści ziemskie w różkulis tego wydanych regionach rzenia, ale kroniki Pomorza, wśród zanotowały, że już nich również sporo dwa lata potem, Wieża Quistorpa – zdjęcie z 1908 roku Wieża Quistorpa ziemi w okolicach w wieku 66 lat kolorowane zdjęcie z poczatku XX wieku Łękna i NiemieJohannes Quistorp rzyna co później ożenił się ponowokazało się barnie, tym razem dzo ważne. Wiele młodszą o 22 lata firm należących do Mathildą Leidloff. Quistorpa i jego Być może pod rodziny funkwpływem tych cjonowało pod wydarzeń z życia innymi nazwami. osobistego, a może Patrząc z dzipo prostu coraz siejszego punktu bardziej zaniewidzenia, przedpokojony „dzisiębiorstwa te kim” kapitalibyły bardzo rozzmem końca XIX budowane. Miały wieku, Quistorp własne magazyny, zaczął angażoskłady, nabrzeża wać się w różnego portowe, a nawet rodzaju działastatki. I co najnia filantropijne ważniejsze – były i charytatywne. Sanatorium Ernst Moritz Arndthaus w Lesie Arkońskim to spółki akcyjne, Obok cementowni które wypłacały w Lubinie ufunudziałowcom dywidendę często objętą cał- Przez cały czas miał wyjątkowy zmysł do dował szkołę podstawową dla dzieci prakowitą tajemnicą handlową, co praktycz- interesów, trzeba też przyznać, że trafił cowników. Rozpoczął budowę mieszkań nie uniemożliwiało określenie realnych na wyjątkowe czasy olbrzymiego rozwoju socjalnych dla najbiedniejszych robotdochodów, a co za tym idzie ewentualne miasta i... praktycznie braku jakichkol- ników. Później założył kasę chorych dla ściągnięcie jakichś podatków! Powszech- wiek przepisów regulujących prawa pra- wdów i sierot po ofiarach wypadków przy nie było więc wiadomo, że Quistorpowie cowników co umożliwiało rozwój „kapita- pracy. Musiało to zrobić olbrzymie wrasą wyjątkowo bogaci, ale nikt nie był w lizmu” w niczym nie skrępowanej formie. żenie, bo w Lubinie do dziś stoi specjalny stanie precyzyjnie powiedzieć jak bardzo. Quistorp powoli dostrzegał narastające głaz dziękczynny postawiony by upamiętW 1852 roku, na kolejne 14 lat, Quistorp różnice w zamożności poszczególnych nić dobre serce Quistorpów. został konsulem Królestwa Hanoweru. warstw mieszkańców Pomorza. Zmiany W dawnym Szczecinie stworzył znany ZACHODNIOPOMORSKIE zakład dla sierot nazwany później „Bethanien”. Stało się to w miejscu gdzie już wcześniej, od 1866 roku, również dzięki staraniom Quistorpa, (w komitecie założycielskim formalnie była jego żona, ale korzystała szczodrze z funduszy męża, który cierpliwie pokrywał rosnące ponad plany wydatki) istniało schronisko dla dziewcząt i służących zwane „Ernestinenhof ”. Widząc problemy z rozbudową miasta, Quistorp oddał swoje tereny pod nowe inwestycje i pod przyszły wielki park – były to dzisiejsze Jasne Błonia oraz Las Arkoński. W 1890 roku dzięki jego staraniom wzniesiono w lesie nowe sanatorium dla fundacji Ernsta Moritza Arndta. Ale gdy bliżej przyjrzymy się tym działaniom, nawet tam widać znamiona dobrze przemyślanego interesu. Przekazane miastu tereny pod zabudowę, czyli obecne Łękno i Pogodno, stały się zalążkiem nowych dzielnic Stettina – Westendu, Neu Westendu oraz Braunsfelde. Jednym z założycieli spółki budowlanej czerpiącej niemałe zyski z inwestycji na nowych terenach był... Johannes Quistorp. Gdy zmarł 9 maja 1899 roku, podjęto decyzję o pochowaniu go na cmentarzu przy ośrodku „Bethanien”. Gazety nad Odrą pisały o wielkich tłumach jaki były 26 Schwechten, autor m.in. podobnej wieży Cesarza Wilhelma w Berlinie oraz Zamku Cesarskiego w Poznaniu. Szczecińska wieża, otwarta dla widzów w maju 1904 roku, miała 47 metrów wysokości i liczyła dziewięć kondygnacji. W kwietniu 1914 roku uderzył w nią piorun co wymusiło remont połączony z przebudową oraz załoOgród Różany w Parku Quistorpa pocztówka z 1942 roku żeniem instalacji odgromowej. Martin Quistorp zmarł na zapalenie płuc 6 września 1929 roku. Leczono go do ostatniej chwili w... szpitalu „Bethanien”. I choć cmentarz przy ośrodku był już oficjalnie nieczynny, władze miasta wyjątkowo zgodziły się by Martin i Johannes leżeli razem. Na pogrzebie znów były tłumy, zaś wartę honorową Park Quistorpa Westendsee – kolorowana pocztówka przy grobie pełnił sam burmistrz Szczecina, Friedrich Ackermann. na pogrzebie. Johannes Quistorp Turm została Dzieło ojca starał się kontynuować syn Martin. Zgodnie z wolą zapisaną wysadzona przez Niemców pod koniec w testamencie to właśnie on odziedziczył drugiej wojny światowej. Ruiny dawnej większość rodowej fortuny. Największym fabryki cementu w Lubinie posłużyły za i najbardziej znanym pomnikiem posta- plan filmowy przy kręceniu filmu „Kanał” wionym dla upamiętnienia Johannesa Andrzeja Wajdy. Quistorpa była niezwykła, imponująca Roman Czejarek wieża widokowa w Lesie Arkońskim. stettin.czejarek.pl Do wykonania projektu Martin zaprosił jednego z najlepszych i najdroższych niemieckich architektów. Projekt Johannes Quistorp Turm przygotował Franz ZACHODNIOPOMORSKI PRZEDSIĘBIORCA I NR 06/2011