05. ZNAK KRZYŻA Chrześcijanin rozpoczyna swój dzień, swoje

05. ZNAK KRZYŻA
Chrześcijanin rozpoczyna swój dzień, swoje modlitwy i działania znakiem krzyża: "W imię Ojca i Syna, i Ducha
Świętego. Amen". Ochrzczony poświęca cały swój dzień chwale Bożej i prosi Zbawiciela o łaskę, która pozwala
mu działać w Duchu Świętym jako dziecku Ojca. Znak krzyża umacnia nas w chwilach pokus i trudności.
[Katechizm Kościoła Katolickiego, 2157]
Z tekstu Katechizmu wynika, że wykonywanie znaku krzyża ma dwa podstawowe znaczenia:
1.
To prośba o łaskę i błogosławieństwo Trójcy św. przed zamierzoną czynnością (początek dnia, modlitwy, inne
działania), by była ona wykonywana zgodnie z wolą Boga i w Jego imię;
2.
Znak krzyża stanowi umocnienie nas w chwilach pokus i słabości oraz innych trudności życiowych. Przez
krzyż Jezus pokonał szatana, dlatego odwołujemy się do niego, by "korzystać" z tego zwycięstwa. Wykonanie
znaku krzyża jest samo w sobie sakramentalium, czyli świętym znakiem, który wskazuje na duchowe dobra
Kościoła i uświęca różne okoliczności życia [KL 60]. Stanowi też tzw. "egzorcyzm prosty", którym może
posługiwać się każdy wierzący.
W historii czynienie znaku krzyża na sobie lub na innych przedmiotach jest potwierdzone od 150r. Był przez
starożytnych chrześcijan wykonywany bardzo często, przy wielu czynnościach. Znaki czy symbole miały duże
znaczenie w ówczesnej kulturze.
Równocześnie stosowano go w liturgii. Najpierw praktykowano "mały" krzyż, tzn. kciukiem (np. czoło, uszy, nos, usta,
oczy, klatka piersiowa, chory organ). Od XII w. stosuje się go obecnej formie (czoło, usta, klatka piersiowa). "Duży"
krzyż pojawił się w liturgii prawdopodobnie w VIII wieku wg zwyczaju wschodniego (czoło, klatka piersiowa, prawe
ramię, lewe ramię). Od XI w. (wielka schizma wschodnia) Kościół na Zachodzie zaczął stosować obecną formę.
Zarówno na Wschodzie, jak na Zachodzie znak krzyża wykonywano trzema palcami, które symbolizowały Osoby
Trójcy Świętej.
Podczas liturgii wykonuje się go w następujących momentach:
–
w czasie Mszy św. "duży" znak krzyża na początku Eucharystii oraz na błogosławieństwo końcowe. Nie
wykonuje się go w żadnych innych momnetach, Eucharystia to jedna modlitwa, którą określają ramy tych
dwóch znaków krzyża. Pojawiające się gdzieniegdzie praktyki (np. po konsekracji czy po komunii) są m.in.
pozostałościami po Mszy przedsoborowej, gdzie przy niezrozumieniu łacińskich tekstów liturgicznych
większe znaczenie miała osobista pobożność i "zapełnienie" liturgii własnymi znakami.
"Mały" znak krzyża przed Ewangelią na czole, ustach i sercu. Oznacza to przyjęcie słów Ewangelii umysłem
(przez zrozumienie), abyśmy mogli głosić je ustami i wprowadzać w życie (analogicznie podobnie podczas
aktu pokutnego: grzeszymy myślą, mową, uczynkiem i zaniedbaniem. Ewangelia ma zastępować miejsce
nieuporządkowanym myślom, słowom, uczuciom i czynom – kapłan modli się po cichu po odczytaniu
Ewangelii: "niech słowa Ewangelii zgładzą nasze grzechy").
Wyjątek: kapłani podczas I Modlitwy Eucharystycznej przy modlitwie: "abyśmy otrzymali obfite
błogosławieństwo i łaskę" oraz cały lud podczas odnowień przyrzeczeń chrztu św. i błogosławieństw osób (nie
czynimy znaku krzyża podczas błogosławieństw rzeczy, nawet kiedy mamy je przy sobie i są one pokrapiane
wodą święconą);
–
poza Mszą św. podczas błogosławieństwa Najświętszym Sakramentem i innych błogosławieństw osób (np. na
rozesłanie), odnowienia przyrzeczeń chrztu św., przed spowiedzią i podczas rozgrzeszenia. W Liturgii Godzin
na rozpoczęcie kantyków z Nowego Testamentu (Pieśń Zachariasza – jutrznia, Pieśń Maryi – nieszpory, Pieśń
Symeona – kompleta).
–
poza liturgią można przy wejściu i wyjściu z kościoła (zależy od osobistej pobożności i wewnętrznej
potrzeby), na rozpoczęcie i zakończenie dnia oraz różnych czynności.
Najważniejsze: mieć świadomość wykonywania tego znaku, trzeba się strzec wykonywania mechanicznego, rutyny a
nawet podejścia magicznego. Sam znak wyraża tylko na zewnątrz wewnętrzną postawę i bez niej pozostaje "martwy",
nie będzie też skuteczny.