Przegląd różnorodności organizmów

Przegląd różnorodności organizmów
Kręgowce
- struna grzbietowa pojawia się w rozwoju zarodkowym, a u osobników dorosłych pojawia się kręgosłup zbudowany z
tkanki kostnej. Stanowi on oś ciała i ochronę dla centralnego układu nerwowego.
Kręgowce dzielą się na gromady:
Ryby
Płazy
Gady
Ptaki
Ssaki
1. Ryby (zmiennocieplne)
Żyją w wodzie, posiadają w większości opływowy kształt ciała. Narządem ruchu są płetwy. Są to fałdy skórne rozpięte
na chrzęstnych lub kostnych promieniach. Wyróżniamy płetwy:
- nieparzyste - grzbietowa, ogonowa, odbytowa,
- parzyste - piersiowe i brzuszne.
. Ciało pokryte jest dwuwarstwową skórą wytwarzającą łuski i śluz. Śluz pomaga w pokonywaniu oporu wody. Łuski
pełnią funkcję ochronną. Narządem wymiany gazowej są skrzela umieszczone po obu bokach głowy, osłonięte
pokrywami skrzelowymi. Pęcherz pławny (narząd hydrostatyczny) umożliwia rybom zmianę głębokości zanurzenia, a
u niektórych może spełniać rolę dodatkowego narządu oddechowego.
Linia naboczna ciągnąca się po obu stronach ciała, odbiera drgania o niskiej częstotliwości i informuje o prądach
wodnych, przeszkodach lub poruszających się obiektach.
Głowa łączy się z tułowiem nieruchomo, nie występuje odcinek szyjny. Oczy ryb nie są osłonięte powiekami.
Układ krwionośny ryb jest zamknięty. Serce żylne zlokalizowane jest po stronie brzusznej i składa się z zatoki żylnej,
jednego przedsionka i jednej komory. W krążeniu występuje jeden obieg krwi. Ryby są zwierzętami jajorodnymi, w
większości występuje zapłodnienie zewnętrzne. Szkielet chrzęstny, częściowo skostniały lub kostny.
Podział:
- ryby chrzęstnoszkieletowe (płaszczki – manta, rekiny – żarłacz biały, rekin wielorybi)
- ryby kostnoszkieletowe (śledź, węgorz, pstrąg, karp, płoć, sum, tuńczyk , makrela)
2. Płazy (zmiennocieplne) - dwuśrodowiskowe
Cechy płazów umożliwiające życie w wodzie
 Rozród związany nieodzownie z wodą – zapłodnienie odbywa się w wodzie.
 Jaja składane w wodzie (skrzek)
 Palce z błonami pławnymi, ułatwiają pływanie
 U płazów ogoniastych ogon służący jako napęd
 Skóra naga – silnie ukrwiona, liczne pory
- dodatkowy organ oddychania zwłaszcza w wodzie
- śluz zmniejsza opór
 Kijanki (larwy) przebywają w wodzie , oddychając skrzelami
 Płaska, ażurowa czaszka z wyłupiastymi oczami.
Strona
Przegląd systematyczny płazów
 ogoniaste (salamandra plamista, traszki, aksolotl meksykański)
1
Cechy płazów umożliwiające życie na lądzie
 wykształcone kończyny przednie i tylne zawieszające ciało. Obręcz barkowa i miedniczna stanowią oparcie
dla kończyn
 szyja
 dwa obiegi krwi (duży i mały),
 workowate płuca (osobniki dorosłe)
 skóra pokryta śluzem ograniczającym wysychanie
 oko osłonięte powiekami
 skostniały szkielet
 obecne ucho wewnętrzne i środkowe

bezogonowe
 ropuchy – szara, zielona, paskówka
 rzekotka drzewna
 kumaki – nizinny, górski
 żaby – trawna, wodna, jeziorowa, śmieszka

beznogie (marszczelec)
3. Gady (zmiennocieplne)
- pierwsza grupa kręgowców typowo lądowych
Przystosowania gadów do lądowych warunków życia
 Skóra sucha, bez gruczołów, nieprzepuszczalna dla wody, pokryta łuskami
 Oddychanie wyłącznie przez gąbczaste płuca (wentylacja dzięki ruchom klatki piersiowej)
 Wydalanie kwasu moczowego
 Rozmnażanie całkowicie niezależne od wody ( błony płodowe)
 Dość sprawny układ krwionośny. Serce trójdziałowe (2 przedsionki i 1 komora z niepełną przegrodą), u
krokodyli występuje serce czterodziałowe złożone z 2 przedsionków i 2 komór
 Stosunkowo sprawny ruch
 Sprawne narządy zmysłów
 Jaja osłonięte są skórzastą osłonką lub skorupką, składane na lądzie.
Gady są owodniowcami ponieważ w rozwoju zarodkowym wykształcają się błony płodowe: owodnia, omocznia i
kosmówka:
- owodnia - zapewnia środowisko wodne dla zarodka, zabezpiecza przed wyschnięciem, amortyzuje wstrząsy;
- omocznia - zbiera szkodliwe produkty przemiany materii;
- kosmówka - ochrania przed czynnikami zewnętrznymi, bierze udział w wymianie gazowej.
Rozwój gadów jest prosty. Z jaj wylęgają się młode osobniki podobne do dorosłych.
Przegląd systematyczny gadów
- żółwie (błotny)
- krokodyle (nilowy, gawial)
- jaszczurki (padalec zwyczajny, jaszczurka zwinka, żyworódka, gekony, warany)
- węże (żmija zygzakowata, zaskroniec, gniewosz plamisty, wąż eskulapa, grzechotniki, kobry, anakonda)
- hatteria
Niektóre kopalne gady naczelne, czyli archozaury (takie jak pterozaury i dinozaury), były prawdopodobnie
zwierzętami stałocieplnymi.
Strona
Cechy charakterystyczne
1. Ptaki są zwierzętami stałocieplnymi, żyjącymi na lądzie.
2. Ciało pokryte jest suchą skórą oraz piórami.
3. Pióra są wytworami naskórka, są lekkie i izolują termicznie. Wyróżnia się pióra:
- pokrywowe,
- puchowe,
- lotki w skrzydłach,
- sterówki w ogonie.
4. Szczęki zakończone są ostrym dziobem i pozbawione zębów.
5. Kończyny przednie przekształcone w skrzydła.
6. Niektóre kości są puste w środku (kości pneumatyczne).
7. Klatka piersiowa jest częściowo usztywniona.
8. U ptaków latających na mostku występuje grzebień stanowiący miejsce przyczepu mięśni skrzydeł.
9. Zredukowana liczba kręgów odcinka ogonowego.
10. Zrośnięcie kręgów piersiowych.
11. Redukcja kości palców w kończynie przedniej.
12. Serce zbudowane jest z dwóch przedsionków i dwóch komór.
13. Płuca są silnie rozwinięte, mają budowę gąbczastą i połączone są z workami powietrznymi (służą do
magazynowania powietrza pobranego w czasie wdechu).
2
4. Ptaki – kręgowce latające
14. Brak pęcherza moczowego.
15. Mocz z nerek moczowodami przechodzi do steku i miesza się z kałem.
16. Silny rozwój mózgu.
17. Dobrze rozwinięty narząd wzroku.
18. Oko osłonięte jest trzema powiekami.
19. Jajorodność, zapłodnienie wewnętrzne, obecność błon płodowych.
20. Jaja otoczone są wapienną skorupką, istnieje konieczność wysiadywania jaj przez rodziców.
Długość okresu rozwoju pisklęcia między wykluciem a osiągnięciem samodzielności zależy od gatunku. U pewnych
gatunków niezaradność piskląt przejawia się najczęściej tym, że rodzą się małe, ślepe, nie potrafią chodzić i latać oraz
są nieopierzone. Gatunki takie określa się jako gniazdowniki (jaskółki, bociany, wróble). Pisklęta, które bezpośrednio
po wykluciu potrafią się poruszać i są opierzone nazywa się zagniazdownikami (kaczki, gęsi).
5. Ssaki
– zwierzęta należące do kręgowców, charakteryzujące się głównie występowaniem gruczołów mlekowych u
samic, obecnością owłosienia (włosy lub futro; silnie zredukowane u gatunków wodnych, jak hipopotamy, u waleni
całkowicie zanikają przed porodem lub w trakcie) oraz stałocieplnością (potocznie "ciepłokrwistość"). Większość
ssaków utrzymuje temperaturę w granicach 36-39 °C. Stałocieplność umożliwia aktywny tryb życia w różnych
środowiskach – od mroźnych obszarów podbiegunowych do gorących tropików. Futro i tłuszcz pomagają uchronić się
przed zimnem, a wydzielanie potu i szybki oddech pomagają pozbyć się nadmiernego ciepła.
Ssaki zamieszkują zarówno środowiska wodne (walenie i syreny), jak i lądowe (większość), opanowały także przestrzeń
powietrzną (nietoperze).
Charakterystyka
1. Stałocieplność.
2. Skóra pokryta sierścią posiada liczne gruczoły potowe, łojowe.
3. Do poruszania służą ssakom 2 pary kończyn.
4. Płuca zbudowane są z licznych pęcherzyków płucnych.
5. Serce składa się z dwóch przedsionków i dwóch komór.
6. Obecność 7 kręgów szyjnych.
7. Dobrze rozwinięte półkule mózgowe.
8. Zróżnicowane zęby.
9. Młode po urodzeniu karmione są mlekiem matki.
10. Oprócz stekowców (dziobaki i kolczatki) ssaki są żyworodne.
Po wewnętrznym zapłodnieniu zarodki rozwijają się w macicy. Za wyjątkiem torbaczy zarodki za pośrednictwem
łożyska przez pępowinę otrzymują z organizmu matki pokarm i tlen.
Strona
Bibliografia
 http://pl.wikipedia.org/wiki/Kr%C4%99gowce
 http://pl.wikipedia.org/wiki/Bezkr%C4%99gowce
3
Podział
– stekowce (dziobak i kolczatka), jajorodne
– torbacze (np. kangury, wilk workowaty, diabeł tasmański), torba lęgowa
– łożyskowce np.
– owadożerne
– nietoperze
– naczelne
– zającokształtne
– gryzonie
– walenie
– drapieżne
– słonie
– góralki
– syreny
– nieparzystokopytne
– parzystokopytne
4

Biologia na czasie 1. Podręcznik dla liceum ogólnokształcącego i technikum. Zakres rozszerzony. M.
Guzik, E Jastrzębska, R. Kozik, R. Matuszewska. Wydawnictwo Nowa Era.
www.nowaera. pl./nowe-serie/biologia-na-czasie-sklad-serii.html
Strona
