Wychowanie w klasie Bariery komunikacyjne Efektywna komunikacja

3800_U_23_I_11.qxd
5/1/11 10:40 AM
Page 9
(Black plate)
Konflikt mi´dzy klasà a wychowawcà klasy – analiza przypadku
9. Za∏àczniki
Za∏àcznik nr 1
Materia∏y informacyjne do diagnozy konfliktu klasa – wychowawca klasy
Wychowanie w klasie
Wychowywaç to:
◗ Przekazywaç wartoÊci.
◗ Interesowaç si´ emocjami, opiniami i pasjami podopiecznych.
◗ Wzmacniaç ich mocne strony.
◗ Pomagaç im przezwyci´˝aç s∏aboÊci.
◗ Modelowaç po˝àdane postawy i zachowania.
◗ Uczyç ich zachowaƒ prospo∏ecznych
i wspó∏pracy.
◗ Uczyç samodzielnego myÊlenia i dzia∏ania oraz odpowiedzialnoÊci.
◗ Dawaç przestrzeƒ do autoekspresji.
◗ Okazywaç szacunek dla ich odmiennoÊci.
◗ Wspieraç ich w wyborach, podejmowaniu wyzwaƒ i trudnych sytuacjacha.
a
R´kawek A.: OdpowiedzialnoÊç. „Dyrektor Szko∏y” nr 5,
2006.
Bariery komunikacyjne
Bariery komunikacyjne to komunikaty
werbalne lub niewerbalne oraz towarzyszàce
im zachowania, które zak∏ócajà efektywne
porozumienie si´ nadawcy komunikatu z jego
odbiorcà.
Wynikajà z:
◗ b∏´dów pope∏nianych przez strony;
◗ ich nieznajomoÊci zasad dobrej komunikacji;
◗ negatywnych emocji zak∏ócajàcych realnà
ocen´ rozmówcy i sytuacji;
◗ sprzecznych interesów.
Bariery komunikacyjne:
◗ najcz´Êciej stosowane sà nieÊwiadomie;
◗ sà formà samoobrony (mechanizmy
obronne);
◗ jeÊli sà Êwiadome, stanowià cz´Êç gry
interpersonalnej;
◗ wywo∏ujà negatywne emocje i uczucia –
z∏oÊç, frustracj´, niskie poczucie w∏asnej wartoÊci, bezsilnoÊç, agresj´, bunt,
spadek/brak zainteresowaniab.
b
Wi´cej informacji na ten temat znajdziesz w: ˚mijska H.,
Komunikacja z uczniami w rozwiàzywaniu trudnych sytuacji,
[w:] Trudne sytuacje w gimnazjum i szkole ponadgimnazjalnej, Warszawa, Raabe, art. B.1.
Efektywna komunikacja
Skuteczne komunikowanie si´:
◗ pomaga lepiej poznaç i zrozumieç rozmówc´;
◗ chroni interesy stron;
◗ podnosi poziom poczucia w∏asnej wartoÊci oraz poziom poczucia bezpieczeƒstwa uczestników aktu komunikacyjnego;
◗ pozwala zapobiegaç nieporozumieniom
i sporom mi´dzy klasà a jej wychowawcà.
◗ u∏atwia rozwiàzywanie ju˝ istniejàcych
konfliktów.
Cechy efektywnej komunikacji:
◗ otwartoÊç;
◗ szczeroÊç;
◗ uwa˝noÊç;
◗ partnerstwo;
◗ aktywne s∏uchanie;
◗ dostrajanie si´ do rozmówcy/empatia;
◗ asertywnoÊçc.
–9–
c
Wi´cej informacji na ten temat znajdziesz w: ˚mijska H.,
Komunikacja z uczniami w rozwiàzywaniu trudnych sytuacji,
[w:] Trudne sytuacje w gimnazjum i szkole ponadgimnazjalnej, Warszawa, Raabe, art. B.1.
3800_U_23_I_11.qxd
5/1/11 10:40 AM
Page 10
(Black plate)
Konflikt mi´dzy klasà a wychowawcà klasy – analiza przypadku
Jak wychowawca powinien pracowaç z grupà klasowà
Ka˝da grupa klasowa przechodzi ten sam
cykl rozwojowy. Sà to nast´pujàce fazy:
◗ orientacji – wzajemne poznawanie si´,
poszukiwanie podobieƒstw, tworzenie
struktury klasy, przyjmowanie ról grupowych;
◗ ró˝nicowania i konfrontacji – wyraêniejsze
pokazywanie siebie, ujawnianie ró˝nic,
konflikty;
◗ pog∏´bionej eksploracji – otwartoÊç,
spójnoÊç, zaufanie, praca nad rozwojem
osobistym i spo∏ecznym;
◗ koƒcowa (okres koƒca istnienia klasy) –
wycofywanie si´, podsumowania, spadek
poziomu zaanga˝owania, przygotowanie
do rozstaniad.
lepiej si´ komunikujà i rzadziej prowadzà
spory.
Klasa w dalszej fazie rozwoju – nowy
wychowawca
WejÊcie do klasy nowego wychowawcy po
zakoƒczeniu fazy orientacji jest raczej niekorzystne. Cz∏onkowie grupy znajà si´, pe∏nià
okreÊlone role, przestrzegajà przyj´tych
wczeÊniej norm, majà wypracowane rytua∏y
klasowe i cele grupowe.
Na tej podstawie:
◗ planuje dzia∏ania wychowawcze odpowiadajàce aktualnym potrzebom m∏odzie˝y;
◗ realizuje za∏o˝one cele wychowawcze.
Nowy wychowawca mo˝e mieç trudnoÊci w:
◗ poznawaniu uczniów – oni znajà si´ nawzajem i nie sà zainteresowani kolejnymi
warsztatami poÊwi´conymi integracji;
◗ nawiàzywaniu z nimi wi´zi – strony nie
majà wspólnych wspomnieƒ ani doÊwiadczeƒ;
◗ komunikowaniu si´ – grupa ma ju˝ charakterystyczne dla niej kody porozumiewania si´ (jej cz∏onkowie rozumiejà si´
bez s∏ów), które dla nowego wychowawcy
mogà byç niezrozumia∏e;
◗ ustalaniu zasad – grupa przywyk∏a do
norm ustalonych wczeÊniej;
◗ zdobyciu akceptacji i zaufania podopiecznych – poznanie wychowawcy i zaufanie
mu zajmuje wi´cej czasu w fazach dalszych ni˝ poczàtkowa.
Sytuacja nowa klasa – nowy wychowawca
jest najkorzystniejsza. Strony bowiem startujà z tej samej pozycji (muszà si´ najpierw
poznaç), a wychowawca aktywnie uczestniczy w pierwszej fazie rozwoju grupy (jest
jej wspó∏twórcà). Wspólne tworzenie norm
i rytua∏ów klasowych zacieÊnia wi´zi mi´dzy
grupà a jej opiekunem, dzi´ki czemu strony
W takiej relacji cz´sto pojawiajà si´ animozje, nieporozumienia i konflikty. Wynikajà
najcz´Êciej w∏aÊnie z opisanych wy˝ej rozbie˝noÊci. Dlatego wychowawca powinien:
◗ jak najszybciej poznaç uczniów;
◗ ustaliç z nimi jasne zasady;
◗ okreÊliç sposoby rozwiàzywania konfliktów.
Nowa klasa – nowy wychowawca
Gdy nauczyciel zostaje wychowawcà klasy
pierwszej, rozpoczyna prac´ wychowawczà
od poznania swoich podopiecznych. W tym
celu:
◗ prowadzi zaj´cia poznawczo-integracyjne;
◗ diagnozuje poszczególnych uczniów i ca∏à
grup´.
d
Grondas M., Rozwijanie umiej´tnoÊci wychowawczych. Materia∏y dla nauczycieli i dyrektorów szkó∏, Kraków, STO, 2004.
Wskazówki dla nauczycieli
– 10 –