12. ZAGRO˚ENIA ÂWIATA ROÂLIN I ZWIERZŃT

12. ZAGRO˚ENIA ÂWIATA
ROÂLIN I ZWIERZÑT
Od setek milionów lat jedne gatunki giną, nowe się pojawiają. Bardzo wcześnie działalność człowieka zaczęła wywoływać zgubne skutki dla zwierząt. Uważa się, że już
w czasach prehistorycznych ludzie przyczynili się do wymarcia mamutów i innych zwierząt.
Polowania cz∏owieka mia∏y fatalne skutki
dla Êwiata o˝ywionego
Ludzie zwykle polowali tak intensywnie, że ilość zdobytego w ten sposób pożywienia przekraczała ich potrzeby. Gdy
śmiertelność populacji zwierząt danego gatunku przekracza
jej rozrodczość, czyli liczbę rodzących się zwierząt, a nadmierne polowania często do tego doprowadzają, populacja
wymiera. Jeśli liczne polowania dotykają wszystkich populacji gatunku, ginie cały gatunek.
Od XVII wieku tempo wymierania gatunków znacznie się
nasiliło, wiele z nich znalazło się w stanie zagrożenia z powodu nadmiernego odstrzału, niszczenia siedlisk, sprowadzania przez ludzi gatunków silnie konkurujących z rodzimymi gatunkami.
Gołąb wędrowny (ryc. 12.1) jest przykładem zwierzęcia, które mimo masowego występowania zostało wytrzebione przez
myśliwych. Do zniknięcia tego ptaka, zamieszkującego niegdyś lasy liściaste Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej
i południowej Kanady, przyczyniło się także zniszczenie jego
siedlisk. Kwaga – zwierzę spokrewnione z zebrą – w odległych czasach wędrowała w olbrzymich stadach przez równiny Afryki. Gdy biali osadnicy dotarli do tej części świata,
zaczęli zabijać te ssaki w celu zdobycia mięsa i skór. W 1883
roku ostatni osobnik tego gatunku padł w ogrodzie zoologicznym. Podobny los spotkał dronta dodo – ptaka żyjącego
82
Zagrożenia świata roślin i zwierząt
WYMAR¸E GATUNKI
GO¸ÑB
W¢DROWNY –
1914
KWAGA
– 1883
TYGRYS
BALIJSKI –
1952
WILK
ALKA OLBRZYMIA – 1844
WORKOWATY –
DRONT DODO – 1681
1936
Ryc. 12.1. Te zwierz´ta ˝y∏y niegdyÊ na naszej planecie. Obok ich nazw
podano lata, które uznaje si´ za czas wymarcia tych gatunków
niegdyś na wyspie Mauritius, alkę olbrzymią – występującą na wybrzeżach Oceanu Atlantyckiego, papugę
karolińską – w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej, a także bizony, o których pisaliśmy w trzeciej
części podręcznika.
Zwierzętami, które bezpowrotnie zniknęły z powierzchni Polski i całej Ziemi są tarpan i tur. Głównymi przyczynami wyginięcia tarpana były polowania, kłusownictwo, odłowy w celu udomowienia i krzyżowania z już udomowionymi końmi.
Tur (p. ryc. 5.1) był chroniony zarządzeniami królów polskich, a polowanie na niego było zastrzeżone wyłącznie dla
monarchy. To jednak nie ocaliło zwierzęcia od zagłady. Ostatni tur padł w 1627 roku. Przyczynami wyginięcia tych zwierząt były polowania, kłusownictwo i rozwój osadnictwa, które ograniczały obszary występowania tego ogromnego ssaka,
oraz rozprzestrzenianie się zakaźnych chorób bydlęcych.
Na naszych oczach giną dropie, najcięższe latające ptaki.
W Polsce nastąpiło to w latach 1980–1990. Próba hodowli
tych ptaków zakończyła się niepowodzeniem. Być może
www.wsip.com.pl
83