Artykuł w formacie do druku, dokument PDF

© copyright DFE
PCB
© copyright DFE
2
© copyright DFE
W PROWADZENIE
ylami (PCB) jest postrzegane jako jeden z globalnych problemów
o
b
! "# !
$ $ ! !
y$% "#
& ' ' ( akre ( "# o ' ) ! ( $
*+ ,(- .
/ 0
!
! $ $ $ "# o . % "# % $ 'a !% '! o % "# ( "# Autorzy
3
© copyright DFE
4
© copyright DFE
P OLICHLOROWANE BIFENYLE (PCB) -
! "
# y# " # " "o #"$ ""
"%
%&
Polichlorowane bifenyle podobnie jak freony, pestycydy
# " "% " "i & ' # " %
" "%
# " #
(& !!
# "
e
# %"
" eprowadzanej syntezy.
Empiryczny wzór C12H10-nCln " ) " *
" *+! ) # "
" "
"
*! ) chloru wynosi od kilku do 50-60% masowych. Teoretycznie
5
© copyright DFE
# ) ,+
# # #
"
"
" "
"
% znych.
. " % enyle
% " "
% ) " ymaganiom. PCB jako ciecze niepalne, o bardzo dobrych stabil-
%
"
"
%
"
*-/+ 0 *-1+ szeroko stosowane jako podstawowe komponenty cieczy izola-
" %
"
%
"
"" " " " # u#&
Tablica 1. Szereg homologiczny chlorowcopochodnych bifenylu.
Wzór
Liczba izomerów
Homolog
Monochlorobifenyl
C12H9Cl
3
Dichlorobifenyl
C12H8Cl2
12
Trichlorobifenyl
C12H7Cl3
24
Tetrachlorobifenyl
C12H6Cl4
42
Pentachlorobifenyl
C12H5Cl5
46
Heksachlorobifenyl
C12H4Cl6
42
Heptachlorobifenyl
C12H3Cl7
24
Oktachlorobifenyl
C12H2Cl8
12
Nonachlorobifenyl
C12HCl9
3
Dekachlorobifenyl
C12Cl10
1
6
© copyright DFE
Clx
Cly
a)
Clx
O
c) O
Cly
Clx
O b)
Cly
Cl
Cl
O
O
Cl
Cl
d)
b) polichlorodwubenzofuranu, c) polichlorodwubenzodioksyny
d) 2,3,7,8- tetrachlorodwubenzodioksyna (TCDD)
') " "%"
a
& o" % *++ & 2&
3%
1/4 " o" %
s "
& ' " % #
" (
0
& # " acji transformatorów jest co najmniej kilkunastoletni a konden "% *-/+ 0*-1+ a-
% # #"( &
Handlowe gatunki polichlorowanych bifenyli (zwane ogól-
! "
"% ,!&
7
© copyright DFE
Tablica 2. Niektóre typowe nazwy handlowe askareli
Nazwa handlowa
ASBESTOL
ACECLOR
APIROLIO
AROCLOR
BAKOLA 131
CLORINOL
CLOPHEN
DIACLOR
DYCANOL
ELEMEX
EUCAREL
HYVOL
INERTEEN
KANECHLOR
NO-FAMOL
PYRALENE
PYRANOL
PYROCLOR
SAF-T-KUHL
SOVTOL/SOVOL
Wytwórca
Kraj wytwórcy
American Corporation
ACEC
Caffaro
Monsanto
Monsanto
Sprague electric
Bayer
Sangamo elektric
Cornell Dubille
McGraw Edison
Elektrical Utilities
Aerovox
Westinghouse
Kanegafuchi
Wagner Electric
Prodelec
General Electric
Monsanto
Kuhlmann Electric
Sovtol/Sovol
USA
Belgia
USA
USA
USA
Niemcy
USA
USA
USA
USA
USA
USA
Japonia
USA
Francja
USA
Wielka Brytania
USA
WNP*
!" #$% " &'
5
.%" 6 7
"
""
&
'" " *-81 " % *-9* ó "
"
%
% %y
"# %
% :
#"$ ;<6& ' 1+29+ "
orów z polichlorowanymi bifenylami sprowadzano zza granicy,
%
=5> .<55& ?
"
") &
8
© copyright DFE
'"% "
" jcz "
"# # @
produkowane w Polsce:
produkowane w NRD:
produkowane w ZSRR:
produkowane w Rumunii:
produkowane w Austrii:
produkowane w Szwecji:
C
BK, LKC, LKP, LKCI, LKPI, KCI,
KPI, LKPF, LPXF
KC
FSME, FCME
EMC
CR
? "
# o) %
%
%
" "
#
" )"# % y
# # o
" " 0 "y) " " % 6 6
" 0 " % )& A
"
1+0 "
% # " # "
"
# " "& > # %( # ) # "
%# "
# "
& <"o
% r %o "%
&
"
" a) #"( # 9
© copyright DFE
" %e %"
"" "
# & e
%#
"" ekami.
" %
%
" % %
# # "
e# " "
" $
& *! czterochlorodwubenzodioksyny (TCDD) uznawanej za „super
B&
' # ""#
" ## " a
& ' " % a w innych ich stosowanie dopuszczono jedynie w systemach
#
" #
o " #& %-
#
"% ""
" & ' " % ) "%a
"&
"% # " % nku zanieczyszczone PCB oleje mineralne, do produkcji których
&
. " iza % % &
10
© copyright DFE
C *-18 # " D'3 "
Dyrektywy Rady 76/403/EWG z dn. 6.04.1976 dokonano
"
( %
""
usuwania PCB (i PCT- polichlorowanych trifenyli), a w Dy-
5" 18218-2D'3 "
& ,1&+1&*-18 "#
"
(
%
" o
% " y *& %#
* # ! ) "
% "" 7!& = "
) 27 asyfikowano do tzw. resztkowych niebezpiecznych odpadów,
) )! )&
' # ,+ "
a
" % " " "%
# " polichloro
"&
' " y#
" "(@
"() " ( %* "% usuwaniu odpadów z PCB oraz stosowaniu procesów ich degradacji
+( ,
"%
%
%" %% " % uwania PCB
%
,- %
, #./0#.1 % +
olejach poddawanych obróbce lub wykorzystywanych jako paliwa na
* 23 * ( ( %
, %+( 23 *
#./0#.1 % % ( "" " % "% %
( #./ inwentaryzacji, która jest systematycznie aktualizowana, co daje mo+-
11
© copyright DFE
%,- , ( , #./ % %
% 0 "*( "$ #./
,
"% "% ,
"% %
% o
* ")%) *( % "$ " % "*( "% ""% #./ ")
%* () ) "*( 0 %*
#./ ""% #./ 0 "% %
, #./ %"
specjalne zezwolenia.
< " ## D'3 " " "%
% " "
stworzenia systemu monitoringu PCB i nadzoru nad przedsi "# # "" s #( # magazynowanie takich odpadów oraz opracowanie programów
# "
&
'
""( % "
*--8 Dyrektywy Rady Wspólnoty Europejskiej 96/59/WE w sprawie
usuwania polichlorowanych dwufenyli i polichlorowanych
# " 182E+F2D'3&
7 ;
# D# i") "# "
"
" " w
" "%( #
"
& >
#
"# "
a
"" #
y
( "
" ""
o
" A
G( ?
'"
H % &
. "
A
?0 ?
'" H %
A
G( %n-
12
© copyright DFE
"#) " 27 #@
-
zakaz produkcji, importu i obrotu substancjami i wyrobami za-
-
zakaz stosowania PCB i PCT w produkcji wyrobów,
%
(* #./ #.1
%
() %
% ( % (
% %
% ( % (
, * ( 4 %(
5 #
+ ,( * 6333
%(
7$( ,( * - % Dyrektywie 96/59/EC
.
-
% ( %
( #./
#.1 % "% %
% a%
( #./0#.1 * - one.
-
"%) ( " ( %
% %
(cych PCB i PCT.
I"# "
a"# J
7
= ' h
'% "
#
#
# e " %
) " K*L&
> # "
( #
#
# ) #"( e
%" olejów eksploatowanych oraz przepracowanych i produktach z
#"$ anych na rynku, w Instytucie Chemii i Technologii Nafty i W '% #
%-
13
© copyright DFE
pracy z Centralnym Laboratorium Naftowym w Warszawie i
;=J>? ?=. " *--, & " " * &
Oznaczen y
# "
" & # JD --1299 D608++2E09*0+E/ >J=
51527, ASTM D-4059/91, CEN/TC 19/WG22.
Szereg przeprowadzonych analiz kontrolnych olejów po
#"( % c
) n-
"
# #"( %
e" eralne.
5
"( "
# H % K,L % " # KFL
"( # ) # KEL % % #
" &
=") ""
) rki i
"" # e"% ") % "a
"# " 7M "
%" "a"& <" %
#
"
" które nie ana# &
14
© copyright DFE
? ( %
" " 100g PCB zlane do jednej tony przepracowanych produktów
"" ) do rafinerii do klasycznej regeneracji czy utylizacji. Gdy jedna
tona oleju z transformatora, w którym jest ciecz izolacyjna o
/+4 przepracowanymi produktami naftowymi, zanieczyszczeniu
/+! *++++ o-
" ""
#
") & ? ) owane jak niebezpieczne i kierowane do kontrolowanej utylizacji.
=( " #
) @
jednym z produktów utleniania PCB jest TCDD (czterochlorodwuben-
" ( ( " % +
cyjanek potasu,
" " "% % " % %
% " 1.88 % * % (
) 2 % *(%, '9 4 o%"% %"* ) " :; 62 jest na 10-11 - 10-12 g/kg,
TCDD.
3 " "
# 7>> "" % #
" # <N O" a
6"! " " 15
© copyright DFE
% ) # "
o
" #
# # " %# # #& "# #cych PCB.
16
© copyright DFE
J PRZEZ PCB
?
" " "z " "%( "
#
&
Ustawa o odpadach z dn. 27.06.1997r., która od 1.01.1998
& # %" P"B "" #"(! # n# "iska.
z#( ""( #
" "" ) ,+0
""( "
" # " ;
D %"
"% +*&+,&*--E & l #% &
& " "
# *+ ego prawa ekologicznego do prawa UE.
5#
## "
"
"
;D "
17
© copyright DFE
%" # "
" " ""& .
"
5" ;D %" ) "
(
" ## ;D! d
) "# owania z odpadami niebezpiecznymi.
' % A" "
"
"
# " #
PCB, a mianowicie:
Dyrektywa 76/769/EWG " "
( %n "# ( " ektórych niebezpiecznych substancji i preparatów (w tym wy-
# 27!&
Dyrektywa 76/403/EWG w sprawie usuwania polichlorowanych bifenyli i polichlorowanych trójfenyli.
>"
""
"
aan
" % " #
o "
" ""( i-
% "
*--8 & > 5" '
Europejskiej 96/59/WE z dnia 16.09.1996 r. w sprawie usuwania polichlorowanych bifenyli i polichlorowanych trójfenyli,
zast# " 182E+F2D'3&
'
" %# w-
( %
;D "
#" #
2 "" # " %o & H" r-
18
© copyright DFE
" " # szych terminów:
„PCB”
polichlorowane bifenyle
polichlorowane trójfenyle
monometyloczterochlorodwufenylometan
monometylodwuchlorodwufenylometan
monometylodwubromodwufenylometan
* %( %
, %* %+( *
a% %)( + 3332< %% 423*
= +" " %
%
#./ 4 *
"
(* ,* "*% >
" %"" a%
( #./ ( ) ( %
( #./
:5"" #./; = +" #./ ""* % *, %
dyrektywy 75/442/EWG.
„Dekontaminacja” = %
" %( + *+
% +%- *
% %
%- " d* *
+ #./ ( - 4- %
%
" + %+ #./ d%"* * %
(* #./
„Usuwanie” wymienione w aneksie IIA dyrektywy 75/442/EWG
metody D8, D9, D10, D12.
. a
27 ;D P"B Q "
" d" 2 #"
%
eniu kontrolowanego, bezpiecznego usuwania PCB i dekontami-
2 #"( "" &
'" " "
" & 1 d @ P;
19
© copyright DFE
& 5
( %
a"# ""
"# & ." ) ""
o% "
) "
)& > '
) #"
" "
%"
B&
W chwili obecnej w Polsce problem usuwania PCB dotyczy
" #"( "
# ) #"( #"$ "o " &
Program krajowy bezpiecznego usuwania PCB zgodnie z
wymogami Ustawy o odpadach z dn. 27.06.1997r. i Dyrektywy
96/59/WE, która zapowiada pomoc przy jego realizacji winien
#) "@
a) %" %
( %"(% "$ #./
4
( *% + :"; "$
" ( "(
+ * %
- #./ 4l-
nie dotyczy to kondensatorów i transformatorów) powinni przeprowa-
"- %
() " * %
, #./
" %
( #./ % - (
oznakowane
" 4"
*
%
( o( " * %, :; + k%- ( %
#./ %"- ) "
* %
, #./ 4%? "
% a* * (* (
b) % * %% ( "$ #./ "() "$ *
( " ) #./ ,
"%
20
© copyright DFE
= "
># -82/-2'D a) #"
" "
"# "
" "# u# # "" !&
Program usuwania PCB z transformatora
"
" "#) " r ) ) " # asadnione powody zachowania transformatora w eksploatacji po
"
""
#"
"n-
0 #
# # PCB. Zazwyczaj takim specjalnym procesom „obróbki” pod"
# # o-
# oleju.
transformatora z
" ) e"
"# ) %
# %
%
&
' " # " " @
a)
:
; %
, %+( 23 * " 6333 * #./ e( ( (( %* e *
( %
( #./ # ,o-
21
© copyright DFE
( %" *
a%
, #./ % %* "+ % % *o+ - "( #./ *
% *
b) %) %
, #./ % ((
*+ - % ((
" * % %
% *
( %
( #./
' " s P
B " " ) "
" ) " ,+*+ # ) #"
# /+ !&
C # # %
l
"" takie jak:
spuszczone ciecze izolacyjne,
( + " ,- "
%
,- "(
+ * %
%
"" #) o" " " " nieszkodliwy
.
Tego typu odpady resztkowe
) "
i-
nie jest rozumiane
"&
Transformator z PCB wycofany z eksploatacji wymaga
" "
"
zabiegów dekontaminacji.
„Dekontaminacja” oznacza tutaj czyszczenie transformatora
" % )
22
© copyright DFE
& 7
oata # "
@
a) *( ( 4 % = " " %t* "+ "$ " % b) % ( * "( "%" % "e*() % ""% #./
Tran %
! %#
z
# # # " # " "
;# "" ;# " % &
6 #
r ) "
a
# # & : " "
#
#"( # "
d % "
azuje do destrukcji na drodze spalania lub hydrodegradacji w
" H
?
I"
" "%
)& <
"
"
/4 & " " % & "
! a /+ ) eczona w specjalnych kontenerach i zdeponowane w podziemnych magazynach dozwolonych do realizacji tego celu, lub
przekazane do firmy, która posiada zezwolenie na ich kontrolowane spalanie.
23
© copyright DFE
Usuwanie kondensatorów z PCB
' ( " "
" # "
# "
y
"
"# -82/-2'D "# "& = d) "
& E " # y " # #" # # / "3 cieczy z PCB, przy czym w przypadku kondensatorów elektrycz
# ) / "3 " % t %" %" "
& Ho ) "
"
/ "3 kszej lub kilka mniejszych. Realizowany od lat w krajach Unii
Europejskiej program inwentaryzacji i usuwania kondensato-
% "
#
&
' # "
w specjalnych zabezpieczonych kontenerach, deponowano w
%" "
o-
# ( " 1/2EE,2D'3 %&
IIA, W kolejnych latach w usuwaniu kondensatorów z PCB
# "
"
"
e & ""
"
" u( "# "" % "
"" % "
%o "& <#" "# H
?
I" # "
24
© copyright DFE
# # "# "
#"(&
LITERATURA
1. Beran E., Gryglewicz S., Rutkowski M., „Polichlorowane bifenyle
4#./ + ,
"% *+%, w"; .* 3 (49), 63-67, 1996.
2. Falandysz J., Kannan K., Tanake S., Tatsukow R., „Organochlorine
pesticides and polychlorinated biphenyls in col-liver oils: North Atlantic, Norwegian Sea, North Sea and Baltic Sea”. Ambio, Vol 23, 4-5,7,
1994.
3. Falandysz J., Kannan K.,”Organochlorine pesticide and polychlorinated
biphenyl residues in slaughtered and game animal fats from northen
part of Poland”, Z. Lebensm. Unters Forsch., 195, 17-21, 1992.
4. Ludwicki J.K., „Próba oceny ryzyka zdrowotnego w warunkach nara-
+ ,
"%% % %)%"
*;
% @ '*(* &% %
,
"% + "
% A( BB2 8) 0
%
25
© copyright DFE
N zdrowotnym dla otoczenia?
' %
#"
# "# # "
# "
" %o& C"
P
B
"
! "# "
# #& < " ( " %& # ) #"
) "o"
" ) e" &
! " #
> ,+*+ & "
"
" poro
) " & O# "
) " " j %"& ' "
) #" "
#"( # u-
26
© copyright DFE
& =
"
#"
""
) #") # o % "a# "%
)&
" $ #
'
#"
# "
;%# ?"" # "" &
C " ) y
" ) "owiednio przystosowanym pomieszczeniu, zabezpieczonym
" " %
& #-
"
# ) " "
% &
!" % %
$
#
Wylanie z transformatora lub kondensatora cieczy izolacyj
"
& >a #"
i
" z
"# %
a-
" & ?
# % %
% " *+0,+4 "
9+4 %
# &
= ) "
# # #-
27
© copyright DFE
"
# /+ # "" ebezpiecz
# &
& % %
$
#
C # # ") ików
#"( # # & z
" " "
# %
#
o
& 7 # "#
""
erzane. Na naszej broszurze podajemy adresy i telefony osób i
" #
"
) " &
28