M. Opiela, Talenty do tablicy

92
INDEKS nr 5–6 (109–110)
w kraju przodków, a zwáaszcza w opolskim Ğrodowisku
dr Roman Baron.
UroczystoĞü prowadziá rektor uniwersytetu w Pardubicach prof. JiĜí Málek. LaudacjĊ ku czci swego dawnego
nauczyciela wygáosiá dziekan Wydziaáu Filozoficznego,
a zarazem obecny prezes Stowarzyszenia Historyków
Czeskich, prof. Petr Vorel, który w zwartym, ale treĞciwym wystąpieniu dokonaá charakterystyki jego drogi
Īyciowej oraz osiągniĊü organizacyjnych, naukowych i
popularyzatorskich nowego czáonka pardubickiej spoáecznoĞci akademickiej. Znalazáo siĊ w niej miejsce na
podkreĞlenie jego roli w miĊdzynarodowym Īyciu intelektualnym oraz dokonaĔ na niwie publicznej w kraju
jako obywatela, uczestnika doniosáych przemian ustrojowych, który swoim rodakom niejednokrotnie przypominaá
o doĞwiadczeniach wypáywających z nauk przeszáoĞci7.
7
Tekst laudacji prof. P. Vorela w specjalnym wydawnictwie Uniwer-
Ale kulminacyjnym punktem uroczystoĞci staá siĊ porywający w formie, zawierający prawdziwie humanistyczne treĞci wykáad znakomitego historyka pt. Wszyscy znajdujemy siĊ na tym samym okrĊcie – Europa na
rozdroĪu miĊdzy przeszáoĞcią i przyszáoĞcią8.
Z lepszego Ğwiata zapewne wysáuchaá go ze swym
charakterystycznym uĞmiechem Jan Seredyka, którego Īyczenie co do kolejnego doktoratu h.c. dla naszego
znakomitego przyjaciela z Pragi ĞwieĪo speániáo siĊ w
Pardubicach w styczniu Anno Domini 2010.
Marceli Kosman
sytetu w Pardubicach: Doctor honoris cauca Univerzity Pardubice prof.
PhDr. Jaroslav Pánek DrSc., prof. ing. Jaroslav Šesták DrSc., pondƟli
18. ledna 2010 Aula Arnošta z Pardubic, s. 3-6 niepagin.
8 Zapoznaáem siĊ z jego treĞcią w nadesáanym mi czeskim oryginale.
Postaram siĊ namówiü Autora do udostĊpnienie go naszym czytelnikom
w polskim przekáadzie.
Matematycy z I LO pod opiekñ opolskich naukowców (1973–1985)
Talenty do tablicy!
Liceum Ogólnoksztaácące im. Mikoáaja Kopernika w
Opolu zawsze staraáo siĊ wychodziü naprzeciw potrzebom uczniów i podnosiü poziom nauczania. W 1973 r.
Rada Pedagogiczna – na wniosek dyrektora mgr. Wáodzimierza Malca – wáączyáa do programu pracy szkoáy projekt utworzenia klasy dla uczniów uzdolnionych
matematycznie. Propozycja ta zostaáa zaakceptowana
przez Kuratorium OkrĊgu Szkolnego Opolskiego oraz
wáadze WyĪszej Szkoáy Pedagogicznej w Opolu.
Liceum nie posiadaáo doĞwiadczenia w prowadzeniu
pracy dydaktycznej w tym typie klasy, dlatego siĊgniĊto do doĞwiadczeĔ innych liceów w Polsce, realizujących ten sam eksperyment. Nawiązano kontakt z Liceum Ogólnoksztaácącym im. Klementa Gottwalda w
Warszawie oraz Liceum Ogólnoksztaácącym im. Adama Mickiewicza we Wrocáawiu.
OpiekĊ naukową nad powstaáą klasą objąá prof. dr
hab. Jerzy Sáupecki oraz Katedra Podstaw Matematyki WyĪszej Szkoáy Pedagogicznej w Opolu. Program
matematyki dla tej klasy opracowany zostaá przez doc.
dr. Engelberta Dornfelda, doc. dr. Zbigniewa Romanowicza i doc. dr. Tadeusza Sawickiego w oparciu o
program realizowany przez wymienione wyĪej liceum
w Warszawie. Projekt programu zostaá po konsultacji z
prof. J. Sáupeckim przesáany do Ministerstwa OĞwiaty
i Wychowania w celu zatwierdzenia i zostaá przyjĊty.
W siatce godzin kaĪdej klasy ustalono po siedem lekcji
matematyki tygodniowo.
I tak w roku szkolnym 1973/1974 powstaáa klasa
uczniów uzdolnionych matematycznie, zwana popularnie uniwersytecką, a w szkolnej nomenklaturze matema-
tyczną. Pierwszymi nauczycielami matematyki zostali:
doc. dr Tadeusz Sawicki – pracownik naukowy WSP w
Opolu (geometria) oraz mgr Maria Opiela – nauczycielka I LO im. M. Kopernika (algebra). W nastĊpnych
klasach, tj. II „a”, III „a”, IV „a”, poszczególne dziaáy
matematyki realizowali przede wszystkim specjaliĞci –
pracownicy naukowi WSP w Opolu, a inne – nauczyciele naszego liceum.
Do klasy matematycznej rekrutowano uczniów z caáego województwa. Dla zamiejscowych uczniów kuratorium zapewniaáo miejsca w internacie, a potrzebującym pomocy – stypendia. Pierwszej rekrutacji do tej
klasy dokonaáy wydziaáy oĞwiaty urzĊdów miejskich
z terenu województwa opolskiego, a pierwszeĔstwo w
przyjĊciu miaáa máodzieĪ biorąca udziaá w konkursach i
olimpiadach matematycznych. Potem funkcjĊ tĊ przejĊáa
szkoáa – w oparciu o ogólnie przyjĊte zasady rekrutacji.
Okazaáo siĊ jednak, Īe egzamin wstĊpny nie gwarantuje
trafnego doboru uczniów, wiĊc z czasem z niego zrezygnowano. Przyjmowano na zasadzie zgáoszenia zainteresowania matematyką i konkursu Ğwiadectw.
W roku szkolnym 1982/1983 zaniechano naboru do
klasy matematycznej z powodu trudnoĞci w pozyskaniu odpowiedniej liczby kandydatów – dyrekcje szkóá
terenowych nie byáy zainteresowane pozbywaniem siĊ
zdolnej máodzieĪy, poza tym w liceach powstaáy juĪ klasy o profilu matematyczno-fizycznym.
Uczniowie klas matematycznych osiągali wysokie
oceny nie tylko z matematyki, ale ze wszystkich przedmiotów. Znaczna liczba uczniów braáa udziaá w róĪnych
olimpiadach i konkursach. Zdanie matury i dostanie siĊ
maj – czerwiec 2010
na studia nie stanowiáo dla nich Īadnego problemu.
PowyĪsze efekty byáy wynikiem tego, Īe nauczyciele matematyki káadli nacisk nie tyle na przekazanie duĪej iloĞci wiedzy matematycznej, ile na wyksztaácenie
umiejĊtnoĞci logicznego myĞlenia, posáugiwania siĊ jĊzykiem matematycznym oraz korzystania z podrĊcznika szkolnego i akademickiego.
NaleĪy nadmieniü, Īe dla pracowników naukowych
WSP i WSI w Opolu praca w klasach matematycznych
stwarzaáa moĪliwoĞü gáĊbszego wnikniĊcia w program
matematyki realizowany w szkoáach Ğrednich i pozwalaáa lepiej poznaü trudnoĞci, jakie napotyka uczeĔ i nauczyciel.
Klasy matematyczne, tzw. uniwersyteckie, istniaáy
teĪ w innych miastach Polski, m.in. w Krakowie, Warszawie, GdaĔsku, we Wrocáawiu.
Przedstawiciele klas profilu matematycznego brali
udziaá w Ogólnopolskiej Sesji Klas Matematycznych
w GdaĔsku (1979), Przesiece k. Jeleniej Góry (1979)
i Krakowie (1980), gdzie uczniowie: Piotr Strzelecki,
Stanisáaw Tomczak, Andrzej Strzys, Mirosáaw Semla,
Grzegorz Gáąb, Roman Hudala i Robert Konieczny wygáosili referaty naukowe.
W roku szkolnym 1978/1979 oraz w pierwszym semestrze roku 1979/1980 pracownik naukowy WSI doc.
dr Grzegorz Bryll przeprowadziá w klasie trzeciej tego profilu eksperyment ciągáy, dotyczący dowodzenia
twierdzeĔ. Wnioski z tego eksperymentu wykorzystaá w
pracy pt. Uzasadnienie zadaĔ matematycznych w szkole, która ukazaáa siĊ z „Zeszytach Naukowych” (1982,
nr 83) WSI w Opolu.
93
Wykaz nauczycieli matematyki uczących w klasach dla máodzieĪy uzdolnionej matematycznie i okres
ich zatrudnienia.
Pracownicy naukowi WSP: doc. dr Engelbert Dornfeld (1975-1979), dr Zyta DziechciĔska-Halamoda –
absolwentka I LO (1980-1981), dr Jan Kowolik (19761984), dr Stanisáaw Kucharczyk (1974-1975), dr Zofia
Majcher (1975-1978), doc. dr Zbigniew Romanowicz
(1974-1979), doc. dr Tadeusz Sawicki (1973-1983), dr
Dymitr Sáezion (II-VI 1977), dr Wiesáaw Szwiec (19771981), dr Barbara Goliszewska-Wnuk – absolwentka
I LO (II-VI 1976), mgr Henryk Wnuk (1978-1982),
mgr Helmut Wochnik (1982-1983).
Pracownicy naukowi WSI: doc. dr hab. Grzegorz Bryll
(1978-1980), dr Zygmunt Kasperski (1976-1977).
Pracownicy I Liceum Ogólnoksztaácącego im. M. Kopernika: mgr Stanisáawa Káosowska (1982-1984), mgr
Maágorzata Mochniak (1976-1985), mgr Maria Opiela
(1973-1979), mgr Agnieszka RaczyĔska (1983-1985),
mgr Barbara Wesoáowska (1981-1985).
NaleĪy podkreĞliü duĪą bezinteresownoĞü pracowników naukowych WSP i WSI, którzy prowadzili zajĊcia w klasach matematycznych. W pracy z máodzieĪą
szczególnie zaangaĪowali siĊ doc. dr Zbigniew Romanowicz, dr Jan Kowolik, dr Wiesáaw Szwiec oraz doc.
dr Tadeusz Sawicki.
Do nauczycieli liceum, którzy wáoĪyli najwiĊcej pracy
w osiągniĊcia tych klas, naleĪą mgr Maágorzata Mochniak i mgr Maria Opiela.
Maria Opiela
Listy, polemiki
W numerze 1–2 (105–106) „Indeksu” zamieszczone zostaáo zdjĊcie,
opatrzone tytuáem Kim jest generaá?,
przedstawiające grupĊ wojskowych
stojących nad trumną.
Zaprezentowana w „Indeksie” fotografia upamiĊtnia zapewne chwilĊ
przed ostatnim poĪegnaniem Towarzysza Broni (NN) przez legionistów
i weteranów wojny 1919–1920 (gen.
Juliusz Rómmel, lekko zwrócony na
lewo - byü moĪe sáucha - uwagi lub
komentarza).
Co do daty wykonania zdjĊcia, sądzĊ, Īe jest to jesieĔ 1935 roku, najpóĨniej – maj 1936 r. Umundurowanie oficerów uwiecznionych na
fotografii jest adekwatne do tego
czasu. Oficerowie są w páaszczach i przy szabli. Drugi z lewej strony fotografii generaá wystąpiá nawet bez
sáuĪbowego pasa (gospodarz obszaru, ze wzglĊdu na stanowisko, mógá ewentualnie pozwoliü sobie na záama-