przeczytaj fragment publikacji

ad
e
ak
ic
ka
.
m
pl
Księgarnia Akademicka Sp. z o.o.
ul. św. Anny 6, 31-008 Kraków
tel./fax: 12 431 27 43
[email protected]
www.akademicka.pl
ISSN 1733-6716
ad
e
Redakcja tekstów:
Justyna Wójcik
pl
„Politeja.
Pismo Wydziału Studiów
Międzynarodowych i Politycznych
Uniwersytetu Jagiellońskiego”
ul. Piłsudskiego 13, pok. 209
31-110 Kraków
tel.: 12 663 34 74, fax: 12 421 53 65
[email protected]
www.politeja.wsmip.uj.edu.pl
ic
ka
.
Publikacja wydana w dwóch wersjach:
elektronicznej i drukowanej. Wersją
pierwotną jest format elektroniczny
Recenzenci
Saad Abudayeh ( Jordan University)
Roman Bäcker (Uniwersytet Mikołaja Kopernika
w Toruniu)
Marek Bankowicz (Uniwersytet Jagielloński)
Włodzimierz Bernacki (Uniwersytet Jagielloński)
Maksim Bulachtin (Perm University)
Adam Chmielewski (Uniwersytet Wrocławski
Joachim Diec (Uniwersytet Jagielloński)
Artur Demchuk (Lomonosov Moscow State University)
Andrzej Dudek (Uniwersytet Jagielloński)
Wojciech Kaute (Uniwersytet Śląski w Katowicach)
Wawrzyniec Konarski (Uniwersytet Jagielloński)
Leszek Korporowicz (Uniwersytet Jagielloński)
Krzysztof Kościelniak (Uniwersytet Jagielloński)
Barbara Krauz-Mozer (Uniwersytet Jagielloński)
Paulina Kewes (University of Oxford)
Marek Maciejewski (Uniwersytet Wrocławski)
Gerhard Meiser (Universität Halle)
Włodzimierz Mich (Uniwersytet Marii Curie
Skłodowskiej w Lublinie)
Andrea Schmidt (Pecs University)
Mieczysław Smoleń (Uniwersytet Jagielloński)
Barbara Stoczewska (Uniwersytet Jagielloński)
Lucjan Suchanek (Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa
w Oświęcimiu)
Krzysztof Szczerski (Uniwersytet Jagielloński)
Dariusz Szpoper (Uniwersytet Gdański)
Jan W. Tkaczyński (Uniwersytet Jagielloński)
Janusz J. Węc (Uniwersytet Jagielloński)
Howard Williams (Aberystwyth University)
Andrzej Zięba (Uniwersytet Jagielloński)
Ryszard Zięba (Uniwersytet Warszawski)
m
Publikacja wydana dzięki
pomocy de minimis z Ministerstwa
Nauki i Szkolnictwa Wyższego
oraz środkom Wydziału Studiów
Między­narodowych i Politycznych UJ.
Projekt okładki:
Łukasz Fyderek
Typografia, skład i łamanie:
ak
www.anatta.pl
Nakład: 1000 egz.
„Politeja” jest c
Uniwersytetu J
tycznych i kul
z ośrodków na
nych i nierozpa
recenzji książek
Ostateczna dec
nego wyniku a
spośród specjal
Wymagani
1. Teksty
2. Artyku
wraz z p
nego m
3. Oprócz
nych w
4. Na pier
5. W tekś
wraz z p
6. W przy
7. Prosim
8. Przypis
stronie
9. Autorz
dwóch
uzupełn
10.Po zaak
twem K
Pismo Wydziału Studiów Międzynarodowych
i Politycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego
POLITEJA
Nr 4 (36)
Kraków 2015
ad
e
m
ic
ka
.
RADA PROGRAMOWA
Prof. Jerzy Axer (Uniwersytet Warszawski)
Prof. Andrea Ciampani (LUMSA, Roma)
Prof. Břetislav Dančak (Masaryk University, Brno)
Prof. Rahul Peter Das (Martin-Luther-Universität Halle-Wittenberg)
Prof. Taras Finikov (KROK University, Kyiv)
Prof. Saleh K. Hamarneh ( Jordan University)
Prof. Ferenc Hörcher (Pázmány Péter Catholic University, Budapest)
Prof. Alvydas Jokubaitis (Vilnius University)
Prof. Wiesław Kozub-Ciembroniewicz (Instytut Nauk Politycznych i Stosunków
Międzynarodowych UJ)
Prof. Zdzisław Mach (Instytut Europeistyki UJ)
Prof. Andrzej Mania (Instytut Nauk Politycznych i Stosunków Międzynarodowych UJ)
Prof. Tadeusz Paleczny (Instytut Studiów Międzykulturowych UJ)
Prof. Dorota Praszałowicz (Instytut Amerykanistyki i Studiów Polonijnych UJ)
Prof. Anna Raźny (Instytut Rosji i Europy Wschodniej UJ)
Prof. John Robertson (Cambridge University)
Prof. Irena Stawowy-Kawka (Instytut Nauk Politycznych i Stosunków
Międzynarodowych UJ)
Prof. Noël O’Sullivan (University of Hull)
Prof. Adam Walaszek (Instytut Amerykanistyki i Studiów Polonijnych UJ)
Prof. Andrey Yuriyevich Shutov (Lomonosov Moscow State University)
Prof. Andrzej Zięba (Instytut Nauk Politycznych i Stosunków Międzynarodowych UJ)
pl
III ogólnopolski
Kongres Politologii
„Odsłony polityki”
REDAKTOR NACZELNY CZASOPISMA
Prof. Bogdan Szlachta
(Instytut Nauk Politycznych i Stosunków Międzynarodowych UJ)
ak
SEKRETARZ REDAKCJI CZASOPISMA
Dr hab. Dorota Pietrzyk-Reeves
(Instytut Nauk Politycznych i Stosunków Międzynarodowych UJ)
Dr Arkadiusz Górnisiewicz
(Instytut Nauk Politycznych i Stosunków Międzynarodowych UJ)
Spis treści
5
Bogdan Szlachta, „Odsłony polityki”. III Ogólnopolski Kongres Politologii w Krakowie
Granice nauk o polityce jako dyscypliny naukowej
Jerzy Woźnicki, Nauki o polityce publicznej – cztery lata rozwoju w symbiozie
z politologią
27
Bogusława Dobek-Ostrowska, Między politologią i komunikologią. Razem
czy osobno? Przypadek studiów porównawczych nad relacjami polityki i mediów
w Europie Środkowo-Wschodniej
51
Konstanty A. Wojtaszczyk, Granice nauki o polityce jako dyscypliny naukowej
65
Marek Pietraś, Przestrzeń badawcza nauki o stosunkach międzynarodowych
99
Grażyna Ulicka, Dlaczego pytanie o granice politologii jest ważne?
ic
ka
.
pl
9
Wyzwania metodologii nauk o polityce
119 Andrzej Antoszewski, Normatywne i empiryczne teorie demokracji
133 Mirosław Karwat, Metodologiczne dylematy i pułapki pojęcia polityczności
m
155 Joanna Rak, Roman Bäcker, Problem badawczy
ad
e
165 Teresa Sasińska-Klas, Najnowsze wyzwania w metodologii i badaniach
w zakresie nauk społecznych
181 Barbara Krauz-Mozer, Nauki społeczne? Po co nam one?
Nauki o polityce:
nauki humanistyczne i/czy nauki społeczne?
ak
191 Stanisław Filipowicz, O fundamentalnej roli interpretacji
205 Bogdan Szlachta, Nauki o polityce (także) jako dyscyplina dziedziny nauk
humanistycznych
221 Sylwester Wróbel, Funkcjonalistyczna koncepcja teorii w ujęciu Talcotta
Parsonsa
241 Grzegorz Janusz, Nauki o polityce i ich usytuowanie w systemie nauk
251 Tadeusz Wallas, Przyczynek do rozważań nad przynależnością dziedzinową
nauk o polityce
Z dziejów polskiej politologii
ak
ad
e
m
ic
ka
.
299 Ramowy program III Ogólnopolskiego Kongresu Politologii
pl
275 Bartosz Włodarski, Jeden cel – dwie drogi. O recepcji wzorców francuskich
na przykładzie krakowskiej i warszawskiej szkoły nauk politycznych od czasów
zaborów do 1939 r.
ad
e
ak
ic
ka
.
m
pl
DOI: 10.12797/Politeja.12.2015.36.01
„ODSŁONY POLITYKI”
ic
ka
.
pl
III OGÓLNOPOLSKI KONGRES
POLITOLOGII W KRAKOWIE
W
ak
ad
e
m
Krakowie, mieście, w którym publikowane jest nasze pismo, odbędzie się
III Ogólnopolski Kongres Politologii „Odsłony polityki”. W dniach 22­‑24
września 2015 r. niemal tysiąc badaczy ze wszystkich ośrodków politologicznych w Polsce dyskutować będzie o najważniejszych problemach współczesnego świata, dotyczących stosunków między państwami, kwestii politycznych, gospodarczych, społecznych
i kulturowych w nich się pojawiających, globalizacji i integracji regionalnych, bezpieczeństwa globalnego i regionalnego, a nawet dawnej i współczesnej myśli politycznej.
Wielość tematów podejmowanych w wystąpieniach konferencyjnych i dyskusjach im
towarzyszących jest znakiem zarówno rozległości dyscypliny naukowej, jak i środowiska ją uprawiającego.
Celem przedsięwzięcia, organizowanego przez: Polskie Towarzystwo Nauk Politycznych, Komitet Nauk Politycznych Polskiej Akademii Nauk oraz – jako organizatora głównego – Wydział Studiów Międzynarodowych i Politycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, podobnie jak dwóch poprzednich: „Demokratyczna Polska
w globalizującym się świecie” (Warszawa, 22­‑24 września 2009 r.; organizator główny:
Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego) i „Polska
i Europa wobec wyzwań współczesnego świata” (Poznań, 20­‑21 września 2012 r.; organizator główny: Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu Adama
Mickiewicza), jest stworzenie płaszczyzny pozwalającej prezentować rezultaty badań
prowadzonych przez polskich politologów.
Jak pisaliśmy w dokumencie Idea i cele III Kongresu Politologii: przyjęta od początku
otwarta formuła sprawia, że w kongresach brali udział przedstawiciele rozmaitych nurtów i szkół politologicznych, a także specjaliści z zakresu stosunków międzynarodowych,
dziennikarstwa i komunikacji społecznej oraz studiów nad regionami świata. Ich obecność,
6
Politeja 4(36)/2015
Bogdan Szlachta
ak
ad
e
m
ic
ka
.
pl
wspólne debaty i spory, wymiana argumentów, były wyraźnym sygnałem aktualności przekonania o potrzebie integracji zróżnicowanej, złożonej i wieloaspektowej nauki o polityce.
Temat III Kongresu, „odsłony polityki”, wyrasta z przeświadczenia Organizatorów,
że współczesna politologia jest dyscypliną wewnętrznie zróżnicowaną, złożoną z rozmaitych podejść badawczych, w ramach której współistnieją odmienne szkoły i nurty badawcze, których zwolennicy poszukują i budują pomosty łączące także ich dyscyplinę i dyscypliny pokrewne, w przekonaniu, że politolog pragnący opisać, wyjaśnić, przewidzieć czy
zrozumieć zjawiska polityczne powinien znaleźć wspólny język z historykiem, filozofem,
prawnikiem, ekonomistą, socjologiem, psychologiem i specjalistami z innych jeszcze dyscyplin znajdowanych w dziedzinach nauk humanistycznych i społecznych, bo badanie polityki i myślenie o polityce nie jest sprawą jednostronną, dostępną jedynie wąsko wykwalifikowanej grupie ekspertów, lecz wymaga znajomości i wykorzystania rozmaitych metod
badawczych, począwszy od warsztatu humanisty, a skończywszy na statystycznych technikach nauk społecznych. Powodem takiego stanu rzeczy są „odsłony polityki”, istnienie zjawiska wieloaspektowego, zróżnicowanego, historycznego, syndromatycznego, uwikłanego
w różnie pojmowane wartości i zmieniającego się pod wpływem ludzkich działań. Polityka
ukazuje się nam w różnych odcieniach, odmianach, wreszcie „odsłonach”. Nie jest jednolita i spójna, pozbawiona wewnętrznych spękań i złożoności, ukazując się w różnych kontekstach, sytuacjach, okolicznościach, jawi się inaczej. Można na nią spoglądać z różnych
punktów, różnie ją badać i różne jej „odsłony” prezentować.
Tak określony temat pozwolił wskazać jako główne cele III Kongresu Politologii:
1) odsłanianie polityki w jej różnych odmianach z uwzględnieniem tradycyjnych badań
instytucjonalno­‑prawnych, normatywnych, behawioralnych, przy wykorzystaniu m.in.
wiedzy o stosunkach międzynarodowych, regionach, bezpieczeństwie, komunikacji; 2) poszukiwanie punktów wspólnych w refleksji nad polityką podejmowanej w ramach rozmaitych subdyscyplin nauk o polityce oraz dyscyplin pokrewnych; 3) prezentację aktualnego
dorobku polskich nauk o polityce; 4) wskazanie obszarów i zagadnień szczególnie istotnych
dla współczesnych nauk o polityce jako dyscypliny, która niedawno została włączona do
dziedziny nauk społecznych, co – obok długo już trwających i wciąż budzących zainteresowanie debat o jej tożsamości i właściwej jej metodologii – stało się powodem
licznych dyskusji, a nawet (bezskutecznych dotąd) starań o uznanie jej (także) humanistycznego waloru.
Trzy wymienione przed chwilą obszary refleksji wyznaczają tematy trzech paneli
plenarnych, z których dwa (Granice nauk o polityce jako dyscypliny naukowej oraz Wyzwania metodologii nauk o polityce) odbędą się w pierwszym, a trzeci (Nauki o polityce: nauki humanistyczne i/czy nauki społeczne?) w ostatnim dniu Kongresu (informacje o jego programie: www.wsmip.uj.edu.pl/kongres). Teksty uczestników tych paneli
prezentujemy w niniejszym, „kongresowym” numerze „Politei. Pisma Wydziału Studiów Międzynarodowych i Politycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego”. Mamy nadzieję, że ich lektura pozwoli uchwycić zasadnicze problemy współczesnych nauk o polityce
(nie tylko polskich) zarówno politologom, których tak wielu przybędzie do Krakowa,
jak i innym czytelnikom zainteresowanym naukową refleksją o jednym z najistotniejszych obszarów współczesnego życia. Tekst ogłaszany jako swoiste uzupełnienie arty-
Politeja 4(36)/2015
„Odsłony polityki”…
7
kułów wprowadzających do wspomnianych trzech obszarów refleksji traktuje o dwóch
szkołach nauk politycznych, istniejących ongiś w Krakowie i Warszawie, a związanych
z ośrodkami kształcenia prawniczego. Dzięki jego lekturze zarówno politolodzy, jak
i czytelnicy zainteresowani ich refleksją dostrzegą jedno z najistotniejszych źródeł, z jakich wyrastał polski namysł nad światem polityki.
Bogdan Szlachta
Przewodniczący Komitetu Organizacyjnego
III Ogólnopolskiego Kongresu Politologii
Redaktor naczelny „Politei”
ak
ad
e
m
ic
ka
.
pl
Organizatorzy III Ogólnopolskiego Kongresu Politologii:
ad
e
ak
ic
ka
.
m
pl
pl
© KSIĘGARNIA AKADEMICKA Sp. z o.o.
ak
ad
e
m
ic
ka
.
Adres: ul. św. Anny 6, 31-008 Kraków,
tel./fax (12) 43 127 43, tel. (12) 422 10 33 w. 1167
e-mail: [email protected]
KRS: 145510, NIP: 676-007-55-73