analiza finansowa telekomunikacja polska spółka
Transkrypt
analiza finansowa telekomunikacja polska spółka
Akademia Ekonomiczna im. Oskara Langego we Wrocławiu Wydział Inżynieryjno – Ekonomiczny ANALIZA FINANSOWA TELEKOMUNIKACJA POLSKA SPÓŁKA AKCYJNA Opracowanie pod kierunkiem: Karolina Ciesielska Mgr Katarzyna Prędkiewicz gr4. , rok IV IE Wrocław 2007 SPIS TREŚCI 1. Charakterystyka przedsiębiorstwa................................................................................. 3 2. Wstępna analiza sprawozdań finansowa: ...................................................................... 4 2.1 Analiza bilansu ......................................................................................................... 4 2.1.1 Wskaźniki struktury ........................................................................................ 4 2.1.2 Wskaźniki dynamiki ........................................................................................ 6 2.1.3 Poziom kapitału obrotowego ........................................................................... 7 2.2 Analiza rachunku zysków i strat............................................................................. 8 2.2.1 Wskaźniki struktury ........................................................................................ 8 2.2.2 Wskaźniki dynamiki ........................................................................................ 9 2.3 3. Analiza rachunku przepływów pieniężnych .......................................................... 9 Analiza wskaźnikowa..................................................................................................... 10 3.1 Analiza płynności finansowej ................................................................................ 10 3.1.1 Wskaźniki płynności natychmiastowej, bieżącej, szybkiej......................... 10 3.1.2 Wskaźniki rotacji, cyklu, cyklu środków pieniężny.................................... 12 3.1.3 Wskaźniki wydajności i wystarczalności gotówkowej ................................ 14 3.2 Analiza zadłużenia.................................................................................................. 16 3.2.1 Wskaźniki oceniające poziom zadłużenia .................................................... 16 3.2.2 Wskaźniki oceniające zdolność do obsługi długu. ....................................... 17 3.3 Analiza sprawności działania ................................................................................ 19 3.3.1 Oparte na kosztach......................................................................................... 19 3.3.2 Wskaźniki rotacji ........................................................................................... 20 3.3.3 Wskaźniki gospodarowania zasobami.......................................................... 21 3.4 Analiza rentowności ............................................................................................... 22 3.4.1 Sprzedaży ........................................................................................................ 22 3.4.2 Majątku ........................................................................................................... 24 3.4.3 Kapitału........................................................................................................... 25 3.4.4 Model du Ponta............................................................................................... 25 3.5 Ocena rynkowej wartości akcji i kapitału............................................................ 27 4. Ocena wykorzystania dźwigni operacyjnej, finansowej, połączonej. ........................ 29 5. Wnioski z analizy............................................................................................................ 30 6. Bibliografia ..................................................................................................................... 31 2 1. Charakterystyka przedsiębiorstwa. Telekomunikacja Polska S.A („Spółka”, „TP S.A.”) została utworzona Aktem Notarialnym z dnia 4 grudnia 1991 roku. Siedziba Spółki mieści się w Warszawie, ul. Twarda 18. W dniu 2 maja 2001 roku Spółka została wpisana do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego. Telekomunikacja Polska jest jednym z największych, dynamicznie rozwijających się polskich przedsiębiorstw. Jako jedyna firma w Polsce może zaproponować kompleksową ofertę telekomunikacyjną, dostępną w całym kraju. TP działa na rynku telefonii stacjonarnej, telefonii komórkowej, Internetu i transmisji danych. Firma oferuje także specjalistyczne usługi w zakresie radiokomunikacji, telefonii przywoławczej, radiotelefonii i łączności dyspozytorskiej. TP stanowi trzon Grupy TP, będącej największą grupą telekomunikacyjną w Europie Środkowej. Misją TP jest stały rozwój i ustawiczne podążanie za potrzebami klientów. Dlatego, wyprzedzając ich oczekiwania, wprowadza nowe usługi i produkty - dla domu i dla biznesu. Każdego dnia, zdobywają klientów od nowa. Chcą być blisko ich potrzeb, otwierać przed nimi świat nowych możliwości komunikacji, dzięki któremu będą mogli być blisko osób i spraw dla nich ważnych. TP jest kontynuatorką ponad 60 lat tradycji przedsiębiorstwa Polska Poczta, Telegraf i Telefon. Telekomunikacja Polska S.A. powstała w grudniu 1991 roku. Wówczas z przedsiębiorstwa państwowego Polska Poczta, Telegraf i Telefon wydzielono część telekomunikacyjną w postaci spółki akcyjnej Skarbu Państwa. 1 stycznia 1992 roku firma rozpoczęła działalność pod nazwą Telekomunikacja Polska S.A. W 1998 roku spółka została sprywatyzowana. Akcje TP zaczęły być notowane na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie oraz w formie GDR-ów (Globalnych Kwitów Depozytowych) na giełdzie w Londynie. W połowie 2000 roku naszym partnerem strategicznym zostało konsorcjum France Telecom i Kulczyk Holding SA, obejmując 35 proc. akcji. We wrześniu 2001 roku konsorcjum zwiększyło swój udział do 47,5 proc. akcji. W dniu 31 grudnia 2005 roku kapitał podstawowy Spółki wynosił 4 200 000 tysiące złotych. Kapitał własny Spółki na dzień dzisiejszy wynosi 16 281 907 tysięcy złotych. W poniższej tabeli zostali zaprezentowani akcjonariusze, którzy posiadają największe udziały w przedsiębiorstwie, oraz liczba akcji która została wyemitowana na giełdzie. 3 Ilość akcji Ilość głosów Wartość nominalna akcji (zł) Udział w kapitale zakładowym (%) France Telecom S.A. 664999999 664999999 1994999997 47,5 Skarb Państwa 54187729 54187729 162563187 3,87 Posiadacze GDR reprezentowani przez Ban of New York 139697759 139697759 419093277 9,98 541114513 541114513 1623343539 38,65 1400000000 1400000000 4200000000 100 Pozostali akcjonariusze Razem 2. Wstępna analiza sprawozdań finansowa: 2.1 Analiza bilansu 2.1.1 Wskaźniki struktury Udział procentowy Wskaźniki struktury dla aktywów 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% A. Aktywa trwałe B. Aktywa obrotowe 2003 2004 2005 Rok Analizując strukturę majątku badanej Spółki na przestrzeni trzech lat widzimy, iż udział aktywów trwałych w majątku ogółem prezentuje się w następujący sposób w: 2003 r. – 90% 2004 r. – 83% 2005 r. – 88% Udział aktywów trwałych w majątku plasuje się mniej więcej na tym samym poziomie, w 2004 r. możemy zauważyć obniżenie, po którym występuje tendencja do wzrostu. Aktywa obrotowe nie stanowią wielkiego procentu w majątku. 2003 r. – 10% 4 2004 r. – 17% 2005 r. – 12% Majątek obrotowy ulega ciągłym przemianom w działalności firmy. Jego ilość zależy od dwóch czynników; sprawności zarządzania tym majątkiem oraz od skali produkcji. W roku 2004 udział aktywów obrotowych w majątku był o około 7% większy niż w roku 2003. Natomiast w roku 2005 różnica ta zmalała do około 12%. Taka sytuacja powoduje, że koszty stałe maleją, Spółka jest mniej elastyczne na zmiany rynkowe, charakteryzuje się niższą zdolnością do generowania zysku i powoduje polepszenie bieżącej płynności finansowej. Panuje stagnacja w TP S.A. Wahania w aktywach obrotowych były spowodowane sprzedażą środków trwałych, wywołując tym wzrost środków pieniężnych w Spółce. Przyglądając się dokładniej analizie bilansu aktywów możemy zauważyć znaczny skok inwestycji krótkoterminowych w roku 2004, aż do poziomu 11% procent, gdzie wcześniej plasował się na poziomie ok. 5%. Jeśli chodzi o inwestycje długoterminowe dostrzegamy jedynie minimalne wahania. Spółka utrzymuje swoje zapasy na niskim poziomie ok. 2%. Wskaźniki struktury dla pasywów 70% 60% 50% A. Kapitał własny 40% 30% B. Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania 20% 10% 0% 2003 2004 2005 Rok Analizując strukturę pasywów ważne są wskaźniki udziału kapitału własnego w kapitale całkowitym, który świadczy o stopniu samofinansowania działalności Spółka, natomiast wskaźnik udziału kapitału obcego w kapitale całkowitym – o stopniu jego zadłużenia, zwany też ryzykiem kredytowym. W przypadku TP S.A. wynoszą one odpowiednio: - w roku 2003 – 43% i 57% - w roku 2004 - 48% i 52% - w roku 2005 - 49% i 51% Analizując źródła finansowania przedsiębiorstwa TP S.A, zauważamy minimalny wzrost udziału kapitałów własnych w strukturze pasywów, jedynie 6%. Natomiast analizując 5 strukturę kapitałów obcych widzimy, że Spółka korzysta z długoterminowego kapitału obcego w takim samym stopniu, jak z kapitału własnego. Można to uzasadnić tym, że kapitał ten nie jest drogi więc TP S.A. go wykorzystuje do inwestycji długoterminowych, jak i do krótkoterminowych. 2.1.2 Wskaźniki dynamiki Wskaźniki dynamiki dla aktywów 160% 140% 120% 100% Wartości 80% 60% 40% 20% 0% A. Aktywa trwałe B. Aktywa obrotowe 2004/2003 2005/2004 Lata Przyglądając się dynamice tego majątku, zauważamy że w latach 2004/2003 nastąpił spadek aktywów trwałych o 10%, oraz wzrost nominalny, w porównaniu z okresem wcześniejszym, w latach 2005/2004 o 12%. Jednak biorąc pod uwagę istniejącą inflację, nadal występuje jego realny spadek. Taka dynamika świadczy o zróżnicowanych skłonnościach do inwestycji w Spółce. Przyglądając się dalej temu majątkowi dostrzegamy, iż dominującą pozycję zajmują inwestycje długoterminowe, którym towarzyszył wzrost przez ostanie lata. Od 2003 roku nastąpił ich wzrost o ponad 81%. W analizowanej Spółce udział majątku obrotowego w aktywach łącznie maleje z roku na rok, co wynika z jego niskiej dynamiki, która w latach 2004/2003 wynosiła 1,45, a w latach 2005/2004 0,59. 6 Wskaźniki dynamiki dla pasywów 120% 100% 80% Wartości A. Kapitał własny 60% 40% B. Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania 20% 0% 2004/2003 2005/2004 Lata Analizując dynamikę pasywów możemy zauważyć, że spadła dynamika pasywów. Przyrost Kapitał własny wynosił 10% w 2004 roku, a w 2005 tylko 5%. Dynamika zobowiązań i rezerw uległa zmianie, wzrosła z poziomu 0,86 do 1,01. Możemy tutaj wyodrębnić, również dynamikę zobowiązań długoterminowe, która w okresie 2005/2004 była niższa niż w okresie 2004/2003. Firma rozwijała się w sposób dynamiczny, jeśli chodzi o zobowiązania krótkoterminowe, wzrost ich dynamik nastąpił o 50%. 2.1.3 Poziom kapitału obrotowego Kapitał obrotowy- nazywany też kapitałem pracującym możemy określić jako część kapitałów stałych TP S.A. (kapitał własny i zobowiązania długoterminowe), która przekracza wartość majątku trwałego i finansuje majątek obrotowy. Jego wielkość można obliczyć na dwa sposoby: Kapitał obrotowy = kapitał stały – majątek trwały lub Kapitał obrotowy = majątek obrotowy - zobowiązania bieżące Kapitał stały = kapitał własny + zobowiązania długoterminowe Kapitał obrotowy dla 2003 = 14 138 394 + 10 895 975 – 29 348 128 = - 4 313 759 Kapitał obrotowy dla 2004 = 15 506 048 + 9 036 772 – 26 402 683 = - 1 859 863 Kapitał obrotowy dla 2005 = 16 281 907 + 6 825 988 – 29 618 653 = - 6 510 758 Poziom kapitału obrotowego jest ujemny, jest to dopuszczalne w wyjątkowych sytuacjach. Spółka ta ma spływ należności dość szybki, a przy tym może korzystać z odroczonych terminów płatności. W takiej sytuacji zobowiązania wobec dostawców przekroczą wartość 7 majątku obrotowego i będą mogły być częściowo wykorzystane na finansowanie majątku trwałego. Wiąże się to z wysokim ryzykiem, bowiem utrzymanie cały czas wysokiego salda zobowiązań jest tylko przy stabilnej lub rosnącej sprzedaży – każdy jej spadek może spowodować natychmiastową utratę płynności. 2.2 Analiza rachunku zysków i strat 2.2.1 Wskaźniki struktury Rachunek zysków i strat Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów, w tym: 2005 100% 2004 100% 2003 100% Przychody netto ze sprzedaży produktów 100% 99% 100% Zysk (strata) brutto ze sprzedaży 46% 47% 47% Zysk (strata) z działalności operacyjnej 20% 20% 20% Koszty sprzedaży -14% -14% -12% Pozostałe przychody operacyjne 3% 3% 4% Pozostałe koszty operacyjne -7% -7% -8% Zysk (strata) z działalności gospodarczej 12% 16% 10% Przychody finansowe 6% 15% 6% -15% -19% -17% Koszty finansowe Rachunek zysków i strat jest sprawozdaniem przedstawiającym dokonania Spółki za dany okres, zestaw przychodów i kosztów ich osiągnięcia. W okresie badanym spółka TP S.A. swoje przychody z podstawowej działalności operacyjnej, w której same przychody ze sprzedaży produktów osiągnęły w 2003 i w 2005 roku 100%, a w 2004 99%. Na przestrzeni badanych trzech lat Spółka ograniczyła sprzedaż towarów i materiałów aż do 1%. Zysk brutto ze sprzedaży w 2003 i 2004 roku był na poziomie ok. 47% a w 2005 spadł do 46%. Większego znaczenia nie miała pozostała działalność operacyjna – pozostałe przychody operacyjne spadły (z ok. 4% do 3%), a pozostałe koszty operacyjne wzrosły (z ok. -8% do ok. -7%).Zysk z działalności operacyjnej przez wszystkie te lata utrzymywał się na stałym poziomie, osiągnął 20%. Stąd też udział zysku z działalności gospodarczej, a także zysku brutto, gdyż wynik zdarzeń nadzwyczajnych był równy zeru, nie był wysoki, ale cały czas dodatni. Przychody finansowe nie odgrywały istotnej roli w kształ8 towaniu przychodów Spółki, natomiast przychody finansowe wzrosły z 6% do 15%, a następnie gwałtownie spadły do 6%, koszty finansowe wahały się między -17% a -15%. Jego wskaźnik wahał się od 10% w roku 2003 do 16% w roku 2004 i 12% w roku 2005. 2.2.2 Wskaźniki dynamiki Rachunek zysków i strat Przychody netto ze sprzedaży produktów 2005/2004 2004/2003 93% 94% 94% 93% Koszty sprzedaży 92% 107% Koszty ogólnego zarządu 101% 90% Zysk (strata) z działalności operacyjnej 88% 87% Przychody finansowe 40% 234% Zysk (strata) brutto 66% 155% Zysk (strata) netto 76% 205% Koszt wytworzenia sprzedanych produktów Dynamika przychodów ze sprzedaży towarów i usług w latach 2003-2004 wynosiła 0,94. W latach 2004-2005 sytuacja nieznacznie się zmieniła, osiągnęła 0,93. Nie możemy mówić o drastycznym załamaniu się sprzedaży w tych latach. Koszty sprzedawanych towarów i produktów odpowiadały uzyskiwanym przychodom. W tym okresie firma uzyskała zysk brutto ze sprzedaży. Uwzględniając koszty zarządu i sprzedaży wystąpił zysk netto, który stanowił 0,92. Zysk świadczy o tym, że TP S.A. ma skłonności do inwestowania. Analizując dalszą część rachunku powstał zysk z działalności operacyjnej, który przez wszystkie lata utrzymywał się na tym samym poziomie. Pozostałe przychody operacyjne, mające często charakter losowy, nie świadczą o efektywności Spółki. Mogą one wynikać z jednorazowej wyprzedaży zbędnego majątku TP S.A. W działalności finansowej wystąpił duży spadek dynamiki przychodów finansowych z 234% do 40% podobnie działo się z kosztami finansowymi, jednak ten spadek nie był aż tak duży, wyniósł on 38%. Nadwyżka przychodów finansowych nad kosztami finansowymi może wynikać z należności długoterminowych, które Dynamika zysku netto zmieniła się w omawianych latach, nastąpił gwałtowny spadek z 205% do 76%. 2.3 Analiza rachunku przepływów pieniężnych Rachunek przepływów pieniężnych Zysk (strata) netto 22% 2005 26% 2004 13% 2003 Amortyzacja 53% 53% 52% 9 Odsetki i udziały w zyskach (dywidendy) 16% 32% 14% Z przedstawionych powyżej wybranych wartości ze sprawozdania z przepływu środków pieniężnych wynika, iż w badanej spółce, w badanym okresie duży wpływ na środki z działalności operacyjnej miała amortyzacja, poziom odsetek na przełomie tych trzech waha się. Zysk netto nieznacznie wzrósł. Przepływy z działalności operacyjnej 5 878 811 6 332 896 6 496 900 Przepływy z działalności inwestycyjnej - 5 201 452 - 952 545 - 3 437 374 Przepływy z działalności finansowej - 2 039 893 - 3 122 363 - 2 786 184 Przepływy netto - 1 362 534 2 257 988 273 342 Środki pieniężne na początek okresu 2 903 898 645 910 372 568 Środki pieniężne na koniec okresu 1 541 364 2 903 898 645 910 Jest to przypadek 3, przedsiębiorstwo się rozwija, inwestuje oraz spłaca zaciągnięte kredyty. 3. Analiza wskaźnikowa 3.1 Analiza płynności finansowej 3.1.1 Wskaźniki płynności natychmiastowej, bieżącej, szybkiej Płynność oznacza takie sterowanie wpływami i wydatkami, aby wpływy były w stanie równoważyć wydatki, ewentualne zachwianie rytmiczności wpływów i wydatków kompensując rezerwą środków pieniężnych utrzymywanych w tym celu. Wskaźniki płynności oblicza się w następujący sposób: płynność natychmiastowa: wskaźnik płynności natychmiastowej = inwestycje krótkoterminowe zobowiazania krótkoterminowe wskaźnik płynności natychmiastowej 2003 = 0,25 * 100% = 25% wskaźnik płynności natychmiastowej 2004 = 0,66 * 100% = 66% wskaźnik płynności natychmiastowej 2005 = 0,22 * 100% = 22% Wskaźnik ten informuje o możliwości spłaty zobowiązań bieżących za pomocą najbardziej płynnych ze środków obrotowych tj. środkami pieniężnymi. Najczęściej spotyka się pogląd, iż wskaźnik płynności gotówkowej powinien przyjmować wartości od 10% do 20%. wynika to z faktu, iż generalna zasada zarządzania gotówką mówi, że jej zasoby w Spółce 10 powinny być ograniczone do niezbędnego minimum. W przypadku TP S.A. wskaźnik ten nie był na prawidłowym poziomie, co oznacza trudności w płynności jednostki. płynność szybka: wskaźnik płynności szybkiej = aktywa bieżież - zapasy pasywa bieżież wskaźnik płynności szybkiej 2003 = 0,62 wskaźnik płynności szybkiej 2004 = 1,07 wskaźnik płynności szybkiej 2005 = 0,42 Wskaźnik ten informuje o możliwości spłaty zobowiązań bieżących płynnymi aktywami. Wskaźnik szybki nie powinien być niższy od 1. Wskaźniki te w naszym przypadku w latach 2003, 2005 kształtują się na poziomie poniżej dolnej granicy co oznacza, że dana spółka miała trudności w płynności. Natomiast w roku 2004 przekraczał 1, co wiązało się z tym że firma nie miała trudności w płynności. płynność bieżąca wskaźnik płynności bieżącej = aktywabie ż ące pasywabie ż ące wskaźnik płynności bieżącej 2003 = 0,63 wskaźnik płynności bieżącej 2004 = 1,09 wskaźnik płynności bieżącej 2005 = 0,43 Wskaźnik ten informuje o możliwości spłaty zobowiązań bieżących poprzez zamianę na środki pieniężne całości aktywów obrotowych. Jednocześnie wskaźnik ten odpowiada na pytanie ile razy majątek obrotowy pokrywa zobowiązania bieżące. Na ogół przyjmuje się, iż wartość powinna być wyższa od 1,2 a za optymalną uważa się wartość równą 2. TP S.A. w żadnym roku nie osiągnęło minimalnej zakładanej wartości, nie mówiąc już o pożądanym rezultacie. 11 Płynność finansowa 1,20 1,00 Wskaźnik bieżącej płynności 0,80 Wskaźnik szybki płynności finansowej 0,60 0,40 Wskaźnik płynności natychmiastowej 0,20 0,00 2003 2004 2005 Rok 3.1.2 Wskaźniki rotacji, cyklu, cyklu środków pieniężny Wskaźniki rotacji: zapasów wskaźnik rotacji zapasów = sprzedaż netto średni s tan zapasów wskaźnik rotacji zapasów 2004 = 178,85 wskaźnik rotacji zapasów 2005 = 197,59 Wysoka wartość wskaźnika informuje o wolnym obrocie zapasów i jest to niekorzystne, może bowiem zakłócić płynność produkcji, a ponadto świadczyć o znacznej wartości środków pieniężnych zamrożonych w zapasach. należności wskaźnik rotacji należności = sprzedaż netto naleznosci wskaźnik rotacji należności 2004 = 5,77 wskaźnik rotacji należności 2005 = 6,76 Wskaźnik ten określa, ile razy w ciągu roku firma odtwarza stan swoich należności. Zadowalający poziom tego wskaźnika powinien oscylować w przedziale 7,0 -10,0. W latach 2003-2005 wartość wskaźnika kształtuje się na poziomie poniżej 7,0 co oznacza , że przedsiębiorstwo kredytuje swoich klientów, co wiąże się z długim zamrożeniem środków pieniężnych w należnościach. zobowiązań wskaźnik rotacji zobowiązań = sprzedaz netto zobowiazania 12 wskaźnik rotacji zobowiązań 2004 = 2,35 wskaźnik rotacji zobowiązań 2005 = 1,90 Normę dla wskaźnika rotacji zobowiązań można określić przez zbadanie relacji należności do zobowiązań, która powinna oscylować w okolicach jedności. Wskaźnik ten informuje ile razy w roku Spółka odtwarza stan swoich zobowiązań krótkoterminowych. Wskaźniki cyklu zapasów wskaźnik cyklu zapasów = 365 wskaznik rotacji zapasow wskaźnik cyklu zapasów 2004 = 2,04 wskaźnik cyklu zapasów 2005 = 1,85 Norma jest od 6 do 12. Informuje o długości okresu w którym środki pieniężne są zamrożone w zapasach. W firmie wynik jest poniżej normy. należności wskaźnik cyklu należności = 365 wskaznik rotacji naleznosci wskaźnik cyklu należności 2004 = 63,21 wskaźnik cyklu należności 2005 = 53,69 Wskaźnik ten wyrażony w dniach informuje o okresie oczekiwania na uzyskanie należności za swoją sprzedaż kredytową. Wskaźnik rotacji należności w dniach należy odnieść do rodzaju działalności Spółki. Zbyt długi cykl należności w dniach świadczy o nieskutecznej polityce ściągania należności. Norma jest od 6 do 30, z czego wynika, że TP S.A znacznie wydłuża okres ściągania należności. zobowiązań wskaźnik cyklu zobowiązań = 365 wskaznik rotacji zobowiazan wskaźnik cyklu zobowiązań 2004 = 155,22 wskaźnik cyklu zobowiązań 2005 = 191,93 Wskaźnik cyklu zobowiązań mówi, jaki jest przeciętny czas regulowania zobowiązań, czyli w ciągu ilu dni następuje ich spłata. Jest to długość czasu, przez jaki przedsiębiorstwo jest kredytowane przez swoich dostawców. Korzystniej dla zakładu pracy jest wtedy, gdy spłata zobowiązań jest rozciągnięta w czasie. Oznacza także dłuższe korzystanie z darmowego kredytu kupieckiego udzielonego przez dostawcę. 13 Wskaźnik cyklu środków pieniężnych Cykl środków pieniężnych = cykl zapasów + cykl należności + cykl zobowiązań Cykl środków pieniężnych 2004 = -89,97 Cykl środków pieniężnych 2005 = -136,13 Wskaźnik ten interpretujemy jako okres upływający od momentu zainwestowania przez przedsiębiorstwo swych środków pieniężnych w aktywa bieżące do momentu ich powrotu do Spółki. Im krótszy cykl obrotu środków pieniężnych , tym więcej razy przedsiębiorstwo może nimi obracać w ciągu roku obrotowego. Minusowy wskaźnik jak w przypadku analizowanej spółki oznacza, iż korzysta ona z pewnej nadwyżki środków pieniężnych, czyli jest kredytowana przez swoich dostawców. 3.1.3 Wskaźniki wydajności i wystarczalności gotówkowej wskaźnik wydajności gotówkowej wskaźnik wydajności gotówkowej sprzedaży = gotowka netto z dziala ln osci operacyjnej sprzedaz netto wskaźnik wydajności gotówkowej sprzedaży 2003 = 0,46 wskaźnik wydajności gotówkowej sprzedaży 2004 = 0,48 wskaźnik wydajności gotówkowej sprzedaży 2005 = 0,48 Wskaźnik wydajności gotówkowej sprzedaży należy do grupy wskaźników oceniającej sprawność gotówkową firmy. Pożądanym kierunkiem zmian jest wzrost wskaźnika w czasie. W przypadku spółki TP S.A wskaźnik utrzymuje się na tym samym poziomie, jedynie w roku 2003 był nieco niższy. wskaźnik wydajności gotówkowej zysku = gotowka netto z dziala ln osci operacyjnej zysk z dziala ln osci gospodarczej wskaźnik wydajności gotówkowej zysku 2003 = 4,75 wskaźnik wydajności gotówkowej zysku 2004 = 2,98 wskaźnik wydajności gotówkowej zysku 2005 = 4,18 Wskaźnik ten możesz uznać za taki, który zestawia gotówkowy wizerunek badanej firmy z jej wizerunkiem księgowym. Badana spółka odznacza się wysokim spadkiem wskaźnika z wartości 4,75 w 2003 roku do poziomu 2,98 w roku 2004, a następnie wzrostem do 4,18. wskaźnik wydajności gotówkowej majątku = gotowka netto z dziala ln osci operacyjnej srednia wartosc aktywow ogolem wskaźnik wydajności gotówkowej majątku 2004 = 0,19 wskaźnik wydajności gotówkowej majątku 2005 = 0,18 14 Wskaźnik ten zestawia pozycję rachunku przepływów (cash flow operacyjne) do pozycji bilansowej – średniej wartości majątku. Pokazuje, w jakiej skali każdy jeden złoty zaangażowany w majątek generuje nadwyżkę wpływów nad wydatkami gotówkowymi z działalności operacyjnej. wskaźnik wydajności gotówkowej majątku obrotowego = gotowka netto z dziala ln osci operacyjnej srednia wartosc aktywow biezacych wskaźnik wydajności gotówkowej majątku obrotowego 2004 = 1,35 wskaźnik wydajności gotówkowej majątku obrotowego 2005 = 1,32 wskaźnik wystarczalności gotówkowej na spłatę długów ogółem = gotowka netto z dziala ln osci operacyjnej zobowiazania ogolem na spłatę długów ogółem 2003 = 0,34 na spłatę długów ogółem 2004 = 0,38 na spłatę długów ogółem 2005 = 0,35 Wskaźniki wystarczalności gotówkowej są konstruowane na podstawie danych zawartych w sprawozdaniu z przepływów pieniężnych. Stanowią podstawę oceny dynamicznej płynności finansowej. Określają zdolność firmy do wygospodarowania środków z działalności operacyjnej dla pokrycia niezbędnych potrzeb: inwestycji w majątku trwałym, spłaty zobowiązań i wypłaty dywidend, czy zadłużeń. W przypadku TP S.A. widoczne jest, że firma ma słabą zdolność spłaty zadłużeń. na spłatę długów długoterminowych = gotowka netto z dziala ln osci operacyjnej zobowiazania dlugoter min owe na spłatę długów długoterminowych 2003 = 0,60 na spłatę długów długoterminowych 2004 = 0,70 na spłatę długów długoterminowych 2005 = 0,86 Nastąpił wzrost wskaźnika, co oznacza że dane Spółka posiada większą zdolność spłaty zobowiązań. wskaźnik ogólnej wystarczalności gotówkowej = gotowka netto z dziala ln osci operacyjnej splata zobowiazan dlugoter min owych + wyplata dywidend + zakupy aktywow trwalych wskaźnik ogólnej wystarczalności gotówkowej 2003 = 1,48 wskaźnik ogólnej wystarczalności gotówkowej 2003 = 1,27 wskaźnik ogólnej wystarczalności gotówkowej 2003 = 2,15 15 Określają zdolność firmy do wygospodarowania środków z działalności operacyjnej dla pokrycia niezbędnych potrzeb: inwestycji w majątku trwałym, spłaty zobowiązań i wypłaty dywidend. Wiodące znaczenie w tej grupie wskaźników ma wskaźnik ogólnej wystarczalności gotówki. Pozostałe wskaźniki z tej grupy bardziej szczegółowo analizują sytuację Spółki. Przedstawiają relacje potrzeb finansowych firmy do wypracowanej gotówki netto. Informują o skali obciążenia tej gotówki: spłatą długoterminowych kredytów i pożyczek, wypłatą dywidend, zakupem środków produkcji. Źródłem finansowania powyższych wydatków w ostatecznym rozliczeniu (poza dywidendami) jest zysk netto i amortyzacja. Jeśli środki z tych dwóch źródeł wykorzysta się na uzupełnienie kapitału obrotowego, głównie na finansowanie zapasów i kredyty dla odbiorców, to firma musi ubiegać się o finansowanie zewnętrzne. W ten sposób potencjalni inwestorzy są w stanie ocenić realność przyszłych wypłat dywidend i zwrotu zaciągniętych pożyczek. 3.2 Analiza zadłużenia 3.2.1 Struktura zadłużenia 2003 2004* 2005 Kredyty Obligacje Pożyczki od podmiotu powiązanego Krótkoterm. papiery wartościowe Inne kredyty i pożyczki Razem dług krótkoterminowy dług długoterminowy Zadłużenie netto 5 704 10 330 2 271 7 317 0 0 15 404 -3 510 11 894 13 586 0 0 9 588 -765 8961 1 739 6 747 1 000 0 0 9 486 -3139 6 347 6 555 7 784 Wartość godziwa instr. fin. -1 277 921 1167 Dług netto z uwzgl. wyceny instrumentów finansowych 12 309 7 476 8 951 Naliczone odsetki 193 261 247 Wskaźniki oceniające poziom zadłużenia wskaźnik ogólnego zadłużenia wskaźnik ogólnego zadłużenia = zobowiazania i rezwerwy na zobowiazania aktywa ogolem wskaźnik ogólnego zadłużenia 2003 = 0,57 wskaźnik ogólnego zadłużenia 2004 = 0,52 wskaźnik ogólnego zadłużenia 2005 = 0,51 16 Wskaźnik ten określa udział wszystkich zobowiązań w finansowaniu majątku firmy. Normą jest stan zadłużenia w przedziale 0,55 – 0,65. Jak widzimy firma nie ma trudności ze środkami w swoim majątku na pokrycie bieżących zadłużeń. wskaźnik zadłużenia kapitału własnego wskaźnik zadłużenia kapitału własnego = zobowiazania i rezerwy na zobowiazania kapital wlasny wskaźnik zadłużenia kapitału własnego 2003 = 1,35 wskaźnik zadłużenia kapitału własnego 2004 = 1,06 wskaźnik zadłużenia kapitału własnego 2005 = 1,02 Wskaźnik ten informuje, w jakim stopniu kapitał własny przedsiębiorstwa zabezpiecza udzielony kredyt lub pożyczkę długoterminową, czyli w jakim stopniu kredytodawca lub pożyczkodawca chroniony jest przed poniesieniem straty. Wskaźnik zadłużenia kapitału własnego jest lekko poniżej poziomu w latach 2004-2005, natomiast w roku 2003 mieścił się w wymaganym przedziale, czyli 1,22-1,8. Można powiedzieć ze przedsiębiorstwo w miarę dba o swoich kredytodawców i pożyczkodawców. Dla średnich i dużych firm zaleca się relację 1:1. wskaźnik zadłużenia długoterminowego wskaźnik zadłużenia długoterminowego = zobowiazania dlugoter min owe kapital wlasny wskaźnik zadłużenia długoterminowego 2003 = 0,77 wskaźnik zadłużenia długoterminowego 2004 = 0,58 wskaźnik zadłużenia długoterminowego 2005 = 0,42 Wskaźnik ten informuje, jaka część majątku przedsiębiorstwa jest finansowana zobowiązaniami długoterminowymi, a więc takimi, których termin wymagalności jest dłuższy od roku. W przypadku TP S.A. wskaźniki te w badanym okresie spadają (z 0,77 do 0,42). Wskaźnik długu, ryzyka – dotyczy długów spłacanych w okresie dłuższym niż rok od daty sporządzenia bilansu, zadowalający poziom tego wskaźnika wynosi 0,5, wskaźnik wyższy niż 1,0 świadczy, że zobowiązania długoterminowe są wyższe niż kapitał własny, za racjonalny wskaźnik długu przyjmuje się przedział 0,5 – 1,0. 3.2.2 Wskaźniki oceniające zdolność do obsługi długu. wskaźnik pokrycia obsługi długu I wskaźnik pokrycia obsługi długu I = zysk brutto + odsetki raty kapitalowe + odsetki 17 wskaźnik pokrycia obsługi długu I 2003 = 1,03 wskaźnik pokrycia obsługi długu I 2004 = 0,89 wskaźnik pokrycia obsługi długu I 2005 = 2,16 Określa stosunek wielkości zysku przed potrąceniem kosztów odsetek oraz podatku dochodowego do poziomu obciążeń wynikających z obsługi. Optymalną wartością tego wskaźnika jest 2,5. Przedsiębiorstwo zbliża się do tej wartości w 2005 roku, w 2003 osiąga 1,03 co świadczy że sytuacja jest normie, ale w 2004 jest poniżej poziomu do którego przedsiębiorstwo powinno dążyć. wskaźnik pokrycia obsługi długu II wskaźnik pokrycia obsługi długu II = zysk brutto + odsetki (T − 1) raty kapitalowe + odsetki wskaźnik pokrycia obsługi długu II 2003 = 0,76 wskaźnik pokrycia obsługi długu II 2004 = 0,72 wskaźnik pokrycia obsługi długu II 2005 = 1,94 Pokazuje ile razy zysk wypracowany przez firmę pokrywa wydatki związane z obsługą długu. Norma: >1. Wynika z tego że firma w latach 2003-2004 nie wypracowywała wystarczającego zysku na pokrycie długi, dopiero 2005 rok przyniósł wystarczający zysk. wskaźnik pokrycia zobowiązań odsetkowych wskaźnik pokrycia zobowiązań odsetkowych = zysk brutto + odsetki odsetki wskaźnik pokrycia zobowiązań odsetkowych 2003 = 1,50 wskaźnik pokrycia zobowiązań odsetkowych 2004 = 1,98 wskaźnik pokrycia zobowiązań odsetkowych 2005 = 5,30 Informuje o stosunku zysku przed potrąceniem kosztów finansowania do poziomu należnych odsetek wskaźnik pokrycia obsługi kredytu z cash flow wskaźnik pokrycia obsługi kredytu z cash flow = zysk netto + amortyzacja raty kapitalowe + odsetki wskaźnik pokrycia obsługi kredytu z cash flow 2003 = 1,05 wskaźnik pokrycia obsługi kredytu z cash flow 2004 = 1,05 wskaźnik pokrycia obsługi kredytu z cash flow 2005 = 5,47 Zakładana norma jeżeli chodzi o wskaźnik pokrycia obsługi kredytu wynosi 1,5. W przedsiębiorstwie, nie została spełniona ta norma. Wskaźnik ten był poniżej normy w latach 18 2003-2004 oraz znacznie powyżej w 2005. Niższy poziom wskaźnika informuje, iż projekt inwestycyjny finansowany kredytem stanowi przedsięwzięcie o podwyższonym ryzyku. 3.3 Analiza sprawności działania 3.3.1 Oparte na kosztach wskaźniki obciążenia przychodów ze sprzedaży kosztami ich wytworzenia wskaźniki obciążenia przychodów ze sprzedaży kosztami ich wytworzenia = koszty wytworzenia przychody netto ze sprzedazy produktow, towarow i materialow wskaźniki obciążenia przychodów ze sprzedaży kosztami ich wytworzenia 2003 = 53,01% wskaźniki obciążenia przychodów ze sprzedaży kosztami ich wytworzenia 2004 = 52,45% wskaźniki obciążenia przychodów ze sprzedaży kosztami ich wytworzenia 2005 = 53,07% wskaźniki operacyjności wskaźniki operacyjności = koszty wlasne sprzedazy przychody netto ze sprzedazy produktow, towarow i materialow wskaźniki operacyjności 2003 = 75,17% wskaźniki operacyjności 2004 = 75,95% wskaźniki operacyjności 2005 = 75,84% Najbardziej ogólny wskaźnik aktywności firmy (tzw. wskaźnik kosztów). Wskaźnik obrazuje efektywność gospodarowania w firmie oraz zdolność zarządzających do kontroli i obniżki kosztów, uzależniony od rodzaju działalności przedsiębiorstwa, przyjmowany poziom wskaźnika mieści się w granicach 50 – 90%. Wskaźnik wyższy niż 90% może wskazywać na trudności w uzyskaniu zwrotu poniesionych nakładów gospodarczych. Wskaźnik niższy niż 50% informuje o wysokiej zyskowności danego rodzaju działalności przedsiębiorstwa. wskaźniki kontroli kosztów administracyjnych wskaźniki kontroli kosztów administracyjnych = koszty ogo ln ego zarzadu i koszty sprzedazy przychody netto ze sprzedazy produktow, towarow i materialow wskaźniki kontroli kosztów administracyjnych 2003 = 21,74% wskaźniki kontroli kosztów administracyjnych 2004 = 22,68% wskaźniki kontroli kosztów administracyjnych 2005 = 22,17% TP S.A. jest przedsiębiorstwem, którego wskaźnik kontroli kosztów administracyjnych na przełomie trzech lat, przekraczał znacznie normę (10%-15%). Informuje o udziale 19 kosztów administracyjnych w wartości sprzedaży, wg standardów zachodnich koszty administracyjne zawierają się w przedziale 10 – 15% ogółu kosztów i powinny uwzględniać wszystkie ogólne koszty prowadzenia działalności przedsiębiorstwa, również odsetki od zaangażowanych kapitałów obcych. wskaźnik obciążenia przychodów kosztami finansowymi wskaźnik obciążenia przychodów kosztami finansowymi = koszty finansowe przychody netto ze sprzedazy produktow, towarow i materialow wskaźnik obciążenia przychodów kosztami finansowymi 2003 = 16,56% wskaźnik obciążenia przychodów kosztami finansowymi 2004 = 18,98% wskaźnik obciążenia przychodów kosztami finansowymi 2005 = 14,70% 3.3.2 Wskaźniki rotacji wskaźnik globalnego obrotu aktywami wskaźnik globalnego obrotu aktywami = przychody netto ze sprzedazy sredni s tan aktywow ogolem wskaźnik globalnego obrotu aktywami 2004 = 0,38 wskaźnik globalnego obrotu aktywami 2005 = 0,40 Najbardziej ogólny wskaźnik globalnego obrotu aktywami, informuje ile razy sprzedaż netto jest większa od aktywów posiadanych przez Spółkę. wskaźnik rotacji aktywów trwałych wskaźnik rotacji aktywów trwałych = przychody netto ze sprzedazy sredni s tan aktywow trwalych wskaźnik rotacji aktywów trwałych 2004 = 0,44 wskaźnik rotacji aktywów trwałych 2005 = 0,47 Ukazuje efektywność wykorzystania środków trwałych uczestniczących w tworzeniu wartości sprzedaży. Określa ile razy sprzedaż netto jest większa od środków trwałych zaangażowanych w działalności Spółki, dużą wartość poznawczą odgrywa w firmach, w których środki trwałe stanowią ważny element majątku. Poddając analizie wielkość wskaźnika należy uwzględniać fakt, iż środki trwałe wykazuje się w wartości netto! wskaźnik rotacji aktywów obrotowych wskaźnik rotacji aktywów obrotowych = przychody netto ze sprzedazy sredni s tan aktywow obrotowych 20 wskaźniki rotacji aktywów obrotowych 2004 = 2,75 wskaźniki rotacji aktywów obrotowych 2005 = 2,80 Ukazuje ile razy w ciągu roku następuje „odtworzenie” majątku obrotowego poprzez sprzedaż wyrobów i usług. Określa szybkość obrotu aktywów czynnych przedsiębiorstwa, im wyższy poziom wskaźnika, tym lepsza jest sytuacja finansowa Spółki. Porównanie poziomu wskaźnika w czasie pozwala ustalić tendencję zmian w zakresie gospodarowania majątkiem obrotowym. Zbyt wysoki poziom wskaźnika informuje o zamrożeniu kapitału obrotowego, zbyt niski może prowadzić do zachwiania rytmiczności produkcji i sprzedaży oraz pogorszenia stopnia wykorzystania środków trwałych. wskaźnik rotacji kapitałów własnych wskaźnik rotacji kapitałów własnych = przychody netto ze sprzedazy sredni s tan kapitalow wlasnych wskaźnik rotacji kapitałów własnych 2004 = 0,77 wskaźnik rotacji kapitałów własnych 2005 = 0,89 3.3.3 Wskaźniki gospodarowania zasobami wydajność pracy na 1 zatrudnionego (do przychodów) wydajność pracy na 1 zatrudnionego (do przychodów) = przychody netto ze sprzedazy przecietna liczb zatrudnionych wydajność pracy na 1 zatrudnionego (do przychodów) 2003 = 419,49 wydajność pracy na 1 zatrudnionego (do przychodów) 2004 = 394,22 wydajność pracy na 1 zatrudnionego (do przychodów) 2005 = 364,89 TP S.A. jest firmą która pokazuje, że wydajność pracy jednego pracownika malała z roku na rok, aż doszła do poziomu 364,89. Oznacza to, że przychody netto firmy ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów uległy obniżeniu. wydajność pracy na 1 zatrudnionego (do zysku ze sprzedaży) wydajność pracy na 1 zatrudnionego (do zysku ze sprzedaży) = zysk ze sprzedazy przecietna liczb zatrudnionych wydajność pracy na 1 zatrudnionego (do zysku ze sprzedaży) 2003 = 104,18 wydajność pracy na 1 zatrudnionego (do zysku ze sprzedaży) 2004 = 94,79 wydajność pracy na 1 zatrudnionego (do zysku ze sprzedaży) 2005 = 88,17 Zysk ze sprzedaży Spółki pomniejszał się co rocznie, było to spowodowane obniżeniem się wydajność pracy. wydajność pracy na 1 zatrudnionego (do zysku netto) 21 wydajność pracy na 1 zatrudnionego (do zysku netto) = zysk netto przecietna liczb zatrudnionych wydajność pracy na 1 zatrudnionego (do zysku netto) 2003 = 24,76 wydajność pracy na 1 zatrudnionego (do zysku netto) 2004 = 50,87 wydajność pracy na 1 zatrudnionego (do zysku netto) 2005 = 38,78 Zysk netto wahał się w ciągu tych lata, można zauważyć wzrost a następnie spadek wydajności. 3.4 Analiza rentowności Stanowi podstawowy miernik informujący o szybkości zwrotu zaangażowanego w przedsiębiorstwie kapitału. Służy ocenie nie tylko przedsiębiorstwa, ale i zdolności kierownictwa do generowania zysków z zaangażowanych środków. Wykorzystywana w analizie prospektywnej do prezentacji przyszłej sytuacji majątkowo – finansowej firmy. 3.4.1 Sprzedaży Rentowność handlowa 50,00% Rentowność sprzedaży 40,00% Wartość Rentowność brutto sprzedaży 30,00% Rentowność sprzedaży netto 20,00% 10,00% 0,00% 2003 2004 2005 Rentowność sprzedaży netto (tylko do przychodów ze sprzedaży) Rok rentowność brutto sprzedaży rentowność brutto sprzedaży = zysk (stata ) ze sprzedazy brutto przychody netto ze sprzedazy produkto, towarow i materialow rentowność brutto sprzedaży 2003 = 46,57% rentowność brutto sprzedaży 2004 = 46,72% rentowność brutto sprzedaży 2005 = 46,34 % 22 Wielkość wskaźnika jest niezależna od stopy opodatkowania zysku, odzwierciedla politykę cen TP S.A. oraz zysk, jaki generuje ono poprzez określoną wielkość sprzedaży, zaleca się ustalanie tego wskaźnika na podstawie zysku osiągniętego z działalności podstawowej. Wskaźniki TP S.A. świadczą o dobrej organizacji pracy w Spółce oraz prawidłowej polityce inwestycyjnej. rentowność sprzedaży rentowność sprzedaży = zysk (stata ) ze sprzedazy przychody netto ze sprzedazy produkto, towarow i materialow rentowność sprzedaży 2003 = 24,83% rentowność sprzedaży 2004 = 24,05% rentowność sprzedaży 2005 = 24,16% rentowność sprzedaży netto rentowność sprzedaży netto = zysk (stata ) netto przychody netto ze sprzedazy produkto, towarow i materialow = pozostale przychody operacyjne + przychody finansowe rentowność sprzedaży netto 2003 = 5,4% rentowność sprzedaży netto 2004 = 10,9% rentowność sprzedaży netto 2005 = 9,7% Wskaźnik ten informuje, jaki procent zysku przynosi jednostka przychodu ze sprzedaży, czyli odpowiada na pytanie jaki jest udział zysku netto w wartości sprzedaży. Większa wartość wskaźnika oznacza korzystniejszą kondycję finansową podmiotu gospodarczego rentowność sprzedaży netto (tylko do przychodów ze sprzedaży) rentowność sprzedaży netto = zysk (stata ) netto przychody netto ze sprzedazy produkto, towarow i materialow rentowność sprzedaży netto 2003 = 5,9% rentowność sprzedaży netto 2004 = 12,9% rentowność sprzedaży netto 2005 = 10,6% Wskaźnik określany zwrotem ze sprzedaży, informuje o udziale zysku po opodatkowaniu w wartości sprzedaży, czyli jaką marżę zysku przynosi dana wartość sprzedaży, im niższy poziom wskaźnika, tym większa wartość sprzedaży powinna być zrealizowana dla określonej kwoty zysku, większa wartość wskaźnika oznacza korzystniejszą kondycję finan- 23 sową firmy, podniesienie rentowności netto oznacza wzrost efektywności sprzedaży, gdyż każda złotówka sprzedaży generuje dodatkowy zysk. 3.4.2 Majątku Wartość Rentowność aktywów (ROA) 18,00% 16,00% 14,00% 12,00% 10,00% 8,00% 6,00% 4,00% 2,00% 0,00% Rentowność aktywów (zysk netto) Rentowność aktywów (zysk z działalności operacyjnej) Rentowność aktywów (zdolność do samofinansowania) 2004 Rentowność aktywów (EBIT) 2005 Rok rentowność aktywów (zysk netto) rentowność aktywów (zysk netto) = zysk netto sredni s tan aktywow ogolem rentowność aktywów (zysk netto) 2004 = 5,21% rentowność aktywów (zysk netto) 2005 = 3,99% Wskaźnik określany również zwrotem z majątku (return on assest - ROA), wyznacza ogólną zdolność aktywów przedsiębiorstwa do generowania zysku. Im wartość wskaźnika wyższa, tym korzystniejsza sytuacja finansowa firmy. Wskaźnik stanowi ogólny miernik podnoszenia efektywności gospodarowania w Spółce. Wielkość wskaźnika determinuje szereg różnorodnych czynników, niekiedy o przeciwnym kierunku oddziaływania. rentowność aktywów (zysk z działalności operacyjnej) rentowność aktywów (zysk z działalności operacyjnej) = zysk z dzaila ln osci operacyjnej sredni s tan aktywow ogolem rentowność aktywów (zysk z działalności operacyjnej) 2004 = 6,52% rentowność aktywów (zysk z działalności operacyjnej) 2005 = 4,33% rentowność aktywów (zdolność do samofinansowania) rentowność aktywów (zdolność do samofinansowania) = zysk netto + amortyzacj a sredni s tan aktywow ogolem rentowność aktywów (zdolność do samofinansowania) 2004 = 15,44% 24 rentowność aktywów (zdolność do samofinansowania) 2005 = 13,53% rentowność aktywów (EBIT) rentowność aktywów (EBIT) = zysk brutto + odsetki sredni s tan aktywow ogolem rentowność aktywów (EBIT) 2004 = 3,27% rentowność aktywów (EBIT) 2005 = 2,03% 3.4.3 Kapitału Rentowność kapitału własnego (ROE) 12,00% Wartość 10,00% 8,00% Rentowność kapitału własnego (ROE) 6,00% 4,00% 2,00% 0,00% 2003 2004 2005 Rok rentowność kapitału własnego = zysk netto kapital wlasny rentowność kapitału własnego 2003 = 7,95% rentowność kapitału własnego 2004 = 10,96% rentowność kapitału własnego 2005 = 5,85% Wyższa wartość wskaźnika zwrotu kapitału oznacza korzystniejszą sytuację finansową Spółki, wyższa efektywność kapitału własnego stwarza możliwość uzyskania wyższych dywidend oraz dalszego rozwoju TP S.A. 3.4.4 Model du Ponta Ten szczególny przypadek analizy wskaźnikowej jest przydatny w pokazaniu, jak stopa zysku i rotacja aktywów współdziałają w kształtowaniu wskaźnika rentowności majątku i jak, z kolei, stopa rentowności majątku wraz z polityką długu wpływa na kształtowanie się wskaźnika rentowności kapitału własnego. Model ten łączy ze sobą elementy analizy finansowej, wskazując na występujące zależności pomiędzy określoną aktywnością Spółki i obrazującymi ją wskaźnikami. Informuje o efektywności poszczególnych działań TP S.A. 25 ROK 2005 Zysk netto Sprzedaż Aktywa ogółem ROK 2004 Zysk netto Sprzedaż Aktywa ogółem ROK 2003 Zysk netto Sprzedaż Aktywa ogółem 1 295 131,00 : 12 187 650,00 : 32 923 752 1 699 056,00 : 13 167 432,00 : 31 972 642 827 006,00 : 14 011 472,00 : 33 195 062 ROS Rotacja majątku 10,63% * 0,37 ROA 0,04 : (1-u) Zobowiązania ogółem 16 641 845,00 Kapitał ogółem : 32 923 752,00 ROS Rotacja majątku 12,90% * 0,41 16 466 594,00 Kapitał ogółem : 31 972 642,00 ROS Rotacja majątku 5,90% * 0,42 0,08 ROE 0,11 ROE 0,06 0,51 Struktura kapitału (u) ROA 0,05 : (1-u) Zobowiązania ogółem ROE 0,52 Struktura kapitału (u) ROA 0,02 : (1-u) Zobowiązania ogółem 19 056 668,00 Kapitał ogółem : 33 195 062,00 Struktura kapitału (u) 0,57 Analizując model Du Ponta widzimy, iż wskaźniki rentowności kapitałów własnych ROE na przestrzeni trzech lat wynosiły w 2003 roku 0,06, w 2004 roku wzrósł do 0,11, a w 26 2005 roku spadł do 0,08. Poziom tego wskaźnika jest mniejszy co świadczy, że kondycja finansowa spółki jest gorsza oraz mniejsza jest szansa na uzyskanie wyższej dywidendy. Analizując model od dołu widzimy, iż spadek zysku netto w 2005 roku spowodował spadek wskaźnika rentowności sprzedaży netto. Natomiast wahania aktywów powodują, iż wskaźnik rotacji aktywów waha się i w 2003 roku wynosi 0,02, w roku 2004 0,05 a w 2005 znowu się obniżył do 0,04, co jest negatywne, gdyż wskaźnik ten mówi jak produktywne są aktywa w TP S.A. Na wskaźnik rentowności aktywów, który w 2003 roku spada do 7,8% ma wpływ również spadkowy wskaźnik ROS. 3.5 Ocena rynkowej wartości akcji i kapitału zysk na 1 akcję zysk na 1 akcję (EPS) = zysk netto / ilość wyemitowanych akcji zysk na 1 akcję 2003 = 0,59 zysk na 1 akcję 2004 = 1,21 zysk na 1 akcję 2005 = 0,93 Najbardziej ogólny wskaźnik informujący o wielkości zysku przypadającym na jedną akcję zwykłą, niezależnie od tego czy zysk ten zostanie wypłacony jako dywidenda, czy zagospodarowany w Spółce. Ilustruje skalę potencjalnych korzyści akcjonariusza, przy założeniu, że dywidenda zależy od wielkości wygospodarowanego zysku. Wskaźnik zysku na 1 akcję ma wartość historyczną, służy ocenie przyszłości firmy. stopa zyskowności akcji stopa zyskowności akcji = (zysk na 1 akcję / cena rynkowa akcji) * 100% stopa zyskowności akcji 2003 = 3% stopa zyskowności akcji 2004 = 5% stopa zyskowności akcji 2005 = 4% Obrazuje, jaki procent zysku przynosi dana akcja w relacji do jej ceny giełdowej. Wykorzystywany do porównywania korzyści lokowania kapitałów w różne firmy. wskaźnik stopy dywidendy wskaźnik stopy dywidendy = (dywidenda na 1 akcję / cena rynkowa 1 akcji) * 100% wskaźnik stopy dywidendy 2003 = 1% wskaźnik stopy dywidendy 2004 = 1% wskaźnik stopy dywidendy 2005 = 4% 27 Ilustruje bezpośrednie korzyści dla posiadaczy akcji. Porównanie wskaźników różnych firm umożliwia ocenę rozpiętości korzyści osiąganych przez zakup różnych rodzajów akcji. wskaźnik stopy wypłat dywidendy wskaźnik stopy wypłat dywidendy = (dywidenda na 1 akcję/ zysk netto na 1 akcję) * 100% wskaźnik stopy wypłat dywidendy 2003 = 20% wskaźnik stopy wypłat dywidendy 2004 = 27% wskaźnik stopy wypłat dywidendy 2005 = 108% Stanowi uzupełnienie wskaźnika stopy dywidendy. Obrazuje udział dywidendy w zysku po opodatkowaniu. Niski poziom wskaźnika sygnalizuje przeznaczenie znacznej kwoty zysków na rozwój. wskaźnik ceny akcji w stosunku do bieżących zysków (P/E) PER = cena rynkowa 1 akcji / zysk netto na 1 akcję PER 2003 = 39,61 PER 2004 = 19,28 PER 2005 = 25,29 Najbardziej popularny wskaźnik ułatwiający przybliżoną ocenę celowości inwestowania w akcje danej spółki (price earnings ratio). Wskaźnik umożliwia ocenę opłacalności lokat kapitałowych w różnych firmach. Określa liczbę lat, w ciągu których nastąpi zwrot nakładu na zakup akcji, przy założeniu, że firma będzie w przyszłości przynosić zyski takie jak dotychczas. Na wartość PER wpływa cena giełdowa akcji, zyskowność firmy i ogólna sytuacja na rynku kapitałowym Wskaźnik ceny rynkowej akcji do wartości księgowej na akcję (P/BV) PEQ = cena rynkowa 1 akcji / kapitał własny przypadający na 1 akcję PEQ 2003 = 2,32 PEQ 2004 = 2,11 PEQ 2005 = 2,01 Niska wartość wskaźnika oznacza z reguły, że spółka osiąga wyjątkowo małe zyski bieżące, posiada nie w pełni wykorzystany majątek o znacznej wartości, stwarza nadzieję na dobre wyniki w przyszłości. Niski wskaźnik może stanowić wskazówkę dla inwestorów, którzy planują zakup akcji jako lokaty kapitału w dłuższym horyzoncie czasowym 28 4. Ocena wykorzystania dźwigni operacyjnej, finansowej, połączonej. Dźwignia DOL = zysk brutto / (zysk netto + podatek +odsteki) DFL = EBIT / (EBIT - odsetki) DCL = DOL * DFL 2005 0,76 1,91 1,46 2004 0,84 1,47 1,24 2003 0,78 1,78 1,39 Dźwignia 2,00 DOL = zysk brutto / (zysk netto + podatek +odsteki) 1,50 Wartość 1,00 DFL = EBIT / (EBIT odsetki) 0,50 DCL = DOL * DFL 0,00 2003 2004 2005 Rok Dźwignia operacyjna Wyraża użycie stałych kosztów operacyjnych przez Spółkę. Dźwignia operacyjna spada, panuje w Spółce zachwiana sytuacja spowodowana określonymi działaniami. Stopień dźwigni operacyjnej (DOL) DOL = MC EBIT Dźwignia finansowa (DFL): Występuje ponieważ Spółka wykorzystuje kapitał obcy, który wymaga płacenia odsetek. TP S.A wykazuje tendencje wzrostową jeżeli chodzi o dźwignię finansową, oznacza to że Spółka w znacznej mierze wykorzystuje kapitał obcy. DFL = EBIT EBT Efekt dźwigni finansowej jest tym większy, wówczas większe jest ryzyko finansowe związane z działalnością przedsiębiorstwa. Im stopień dźwigni jest bliższy jedności, tym mniejsze jest ryzyko finansowania działalności TP S.A. 29 Dźwignia łączna (DCL): Dźwignia łączna pokazuje, że Spółka ma sytuację zachwianą, nie jest przedsiębiorstwem stabilnym. W roku 2003 osiągnęła ona wartość 1,39, w roku 2004 zanotowała spadek do 1,24,. Rok 2005 przyniósł wzrost. DCL = DOL x DFL Dźwignia operacyjna związana jest ze strukturą majątku i jego wykorzystaniem w istniejących warunkach działania Spółki. 5. Wnioski z analizy W roku 2005 przychody Spółki spadły o 7,4 % w stosunku do ubiegłego roku i wyniosły 12 187 650 tys. zł. Marża EBITDA spadła z 45.6% w roku 2004 do 45,1% w roku 2005. Marża EBITA spadła z poziomu 20,3% w roku 2004 do 19,8% w roku 2005. Zysk netto spadł, co związane było ze spadkiem przychodów operacyjnych, tylko częściowo skompensowanego przez zmniejszenie kosztów operacyjnych oraz z istotnym zwiększeniem się kosztów finansowych netto. Kapitał własny osiągnął wartość wyższą od stanu wcześniejszego (2003, 2004). Wzrost kapitału własnego wynika przede wszystkim z osiągniętego zysku. Głównym czynnikiem wpływającym na obniżenie kapitału własnego w 2004, 2003 roku był podział zysku. Wartość środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych zmniejszyła się, co było spowodowane amortyzacją, zmniejszeniem netto wartości odpisów aktualizujących środków trwałe oraz poniesieniem nakładów na niefinansowe aktywa trwałe. Miały również wpływ transakcje sprzedaży i likwidacji środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych. Podstawowym źródłem przychodów Spółki jest sprzedaż usług telefonii stacjonarnej. Spółka odnotowała spadek przychodów ze sprzedaży usług telefonii stacjonarnej, przy jednoczesnym wzroście wartości przychodów z tytułu rozliczeń z innymi operatorami oraz z tytułu sprzedaży usług przesyłu danych. Koszty operacyjne były niższe od danych z ubiegłych lat. W 2005 roku przepływy środków pieniężnych netto z działalności operacyjnej były niższe w porównaniu do ubiegłych lat. Związane jest to ze zmianami zysku operacyjnego Spółki oraz z pozytywnymi zmianami w wartości kapitału obrotowego. Wzrost przepływów pieniężnych z działalności inwestycyjnej związany był przede wszystkim ze zwiększeniem wydatków netto na aktywa finansowe oraz ze wzrostem wydatków netto z tytułu pożyczek 30 długoterminowych. Spółka zanotowała również zmniejszenie wydatków netto na nabycie środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych. Spadek wydatków finansowych był spowodowany niższymi wydatki netto związanymi ze spłatą kredytów i pożyczek, niższymi wpływami z emisji dłużnych papierów wartościowych, niższymi wydatkami z tytułu zapłaconych odsetek. Firma zarządzana jest w sposób konserwatywny. Spada sprzedaż oraz zysk. Należałoby wprowadzić nową strategię zarządzania. Brak płynności finansowej świadczy o tym ze Spółka może ogłosić upadłość. 6. Bibliografia 1. www.money.pl; 2. Praca zbiorowa pod redakcją Stefana Wrzoska: „Analiza finansowa. Materiały do ćwiczeń.”, Wyd. Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego, Wrocław 2001; 3. Dudycz Tadeusz, Stefan Wrzosek: „Analiza finansowa. Problemy metodyczne w ujęciu praktycznym.”, Wyd. Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego, Wrocław 2000 4. http://portal.wsiz.rzeszow.pl/plik.aspx?id=8047. 5. http://www.lsr.pl/firmy/analiza/an_finansowa.doc 6. http://www.ae.jgora.pl/zbiory/ZFF/WZKP.DOC. 7. http://www.tp-ir.pl/ 31