Analiza sprawności działania przedsiębiorstwa

Analiza sprawności działania przedsiębiorstwa
Analiza sprawności działania przedsiębiorstwa ma na celu ocenę sposobu
wykorzystania posiadanych przez nią zasobów materialnych i kapitału intelektualnego. Dzięki
temu moŜna określić czy jednostka gospodarcza zgromadziła odpowiednia ilość aktywów w
stosunku do skali prowadzonej działalności. Ten etap analizy obejmuje badanie aktywności
gospodarczej, rotacji oraz gospodarowania zasobami.
Analiza wskaźników aktywności gospodarczej
W ramach tej analizy obliczane i interpretowane są wskaźniki oparte na kosztach
działalności badanego przedsiębiorstwa. Do oceny słuŜą mierniki informujące o obciąŜeniu
przychodów róŜnymi rodzajami kosztów. Sposób obliczania poszczególnych wskaźników
przedstawia tabela 5.
Tabela 1. Wskaźniki aktywności gospodarczej oparte na kosztach.
Nazwa wskaźnika
Wskaźnik obciąŜenia przychodów
ze sprzedaŜy kosztami ich
wytworzenia
Formuła obliczeniowa
*100
Wskaźnik kontroli kosztów
administracyjnych
*100
Wskaźnik operacyjności
*100
Wskaźnik obciąŜenia przychodów
kosztami finansowymi
*100
Wskaźnik poziomu kosztów
finansowych
*100
Źródło: Opracowanie własne na podstawie M. Jankowiak: Ocena sytuacji finansowej metodą
wskaźnikową. W: Analiza finansowa i opodatkowanie przedsiębiorstw. Red. T. Juja, Wydawnictwo Forum
Naukowe, Poznań 2007, s. 117.
Analiza wskaźników rotacji
Analiza wskaźników rotacji określa, jak dane przedsiębiorstwo wykorzystuje swój
majątek ogółem oraz jego poszczególne składniki. Określa równieŜ czy posiadane przez daną
jednostkę aktywa są adekwatne do jej rzeczywistych potrzeb. Zbyt duŜy majątek
niepotrzebnie naraŜa przedsiębiorstwo na ponoszenie kosztów związanych z zaangaŜowaniem
dodatkowego kapitału. Z kolei zbyt mała ilość aktywów uniemoŜliwia rozszerzenie skali
prowadzonej działalności i tym samym podniesienie rentowności w przypadku wzrostu
popytu na towary i usługi oferowane przez dane przedsiębiorstwo1.
Wszystkie wskaźniki rotacji stanowią relację przychodów netto ze sprzedaŜy
produktów, towarów i materiałów do określonych zasobów. PoniewaŜ przy ich określaniu
stosuje się zarówno dane z bilansów (sprawozdań na określony dzień), jak i z rachunków
zysków i strat (sprawozdań za okres) naleŜy doprowadzić je do porównywalności. W tym
celu w mianownikach wskaźników rotacji uwzględnia się wielkości przeciętne z bilansów
(średnie stany aktywów)2. Formuły obliczeń wskaźników rotacji przedstawia tabela 6.
Tabela 2. Wskaźniki rotacji
Nazwa wskaźnika
Formuła obliczeń
Wskaźnik globalnego
obrotu aktywami
Wskaźnik rotacji
zapasów
Wskaźnik rotacji
naleŜności
Wskaźnik rotacji
zobowiązań ogółem
Źródło: opracowanie własne.
Wskaźnik globalnego obrotu aktywami ujmuje sumarycznie wszystkie składniki
majątkowe. Jest to iloraz sprzedaŜy netto i aktywów ogółem. Pozwala określić efektywność
wykorzystania zasobów majątkowych w relacji do osiągniętej w tym czasie sprzedaŜy. Jego
poziom zaleŜy od konkretnego przedsiębiorstwa jednak jako zadowalający najczęściej
1
W. Ciseł, J. Narkiewicz: Analiza ekonomiczno- finansowa przedsiębiorstwa, Centrum Badawczo-Szkoleniowe
WSZiA, Zamość 2002, s. 191.
2
M. Zaleska: op. cit., s. 69.
przyjmuje się, jeśli przekroczy poziom 1,7. Niski charakteryzuje firmy przemysłowe o
wysokiej kapitałochłonności. Wysoki spotyka się w przemysłach o duŜym udziale pracy
ludzkiej w procesach produkcyjnych i o niskim zaangaŜowaniu kapitałów.
Wskaźnik rotacji zapasów określa ile razy w ciągu roku przedsiębiorstwo odnawia
swoje zapasy. Powstaje w wyniku podzielenia wartości sprzedaŜy netto lub kosztu
wytworzenia sprzedanych produktów przez przeciętny stan zapasów. Niski poziom wskaźnika
wskazuje na zbyt wysoki poziom, najczęściej zbędnych, zapasów utrzymywanych przez
przedsiębiorstwo. Wzrost tego wskaźnika oznacza, Ŝe zapasy wystarczają na coraz mniejszą
liczbę
dni
sprzedaŜy.
Konstrukcja
wskaźnika
zaleŜy
od
rodzaju
analizowanego
przedsiębiorstwa (produkcyjne czy usługowe). W odniesieniu do przedsiębiorstwa
leasingowych wskaźnik ten nie powinien być ani liczony, ani interpretowany3. Wskaźnik
rotacji zapasów liczony jest w liczbie razy. Nie posiada uniwersalnej normy z uwagi na fakt,
róŜnego charakteru zapasów.
Wskaźnik rotacji naleŜności określa ile razy w ciągu roku jednostka odtwarza
poziom swoich naleŜności. Zadowalający poziom tego wskaźnika podaje się w przedziale od
7,0 do 10,0. JeŜeli wartość wskaźnika jest mniejsza niŜ 7 oznacza to, Ŝe przedsiębiorstwo
kredytuje swoich klientów, co wiąŜe się z długim zamroŜeniem środków pienięŜnych w
naleŜnościach. Jeśli poziom jest wyŜszy niŜ 15 oznacza sztywna politykę jednostki w
kredytowaniu klientów. Na taką politykę mogą pozwolić sobie tylko jednostki posiadające
pozycję monopolisty lub silną pozycję na rynku.
Wskaźnik rotacji zobowiązań przekazuje informacje o tym, po jakim czasie średnio
jednostka płaci za otrzymane towary i usługi. Jest on rozpatrywany równieŜ pod kątem
płynności finansowej jednostki. Praktyka gospodarcza pokazuje, Ŝe częste opóźnienia w
spłacie
zobowiązań
sygnalizują
trudności
z
utrzymaniem
płynności
finansowej
przedsiębiorstwa. Inaczej mówiąc jest to wskaźnik płynności na potrzeby jednostek
finansujących.
3
M. Klemie-Pitek: Propozycja uporządkowania zakresu metodyki oceny zdolności kredytowej stosowanej przez
banki. W: Zarządzanie finansami. Współczesne tendencje w teorii i praktyce, praca zbiorowa pod red. D.
Zarzeckiego, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2000, s. 663.