Spis treści

Spis treści
Od autora - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - Wstęp - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
6
7
1. Astronomia dawniej i dziś - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 10
Jak ewoluował wszechświat? - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - Podstawowe pojęcia i definicje - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - Najwięksi mistrzowie i ich osiągnięcia - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - Astronomia i nauki pokrewne - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
11
12
24
32
2. Światło, więcej światła! - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 36
Jak działa teleskop? - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - Ile gwiazd widzisz? Zdolność rozdzielcza teleskopu - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - Jak wyrazić jasność gwiazd, czyli co to jest wielkość gwiazdowa? - - - - - - - - - - - - - - - Zasięg i powiększenie teleskopu astronomicznego - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - Co potrafi światłoczuły teleskop? - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
37
38
39
41
42
3. Układy optyczne i ich wady - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 45
Zafałszowane kolory, czyli jak powstaje tęcza (aberracja chromatyczna) - - - - - - - - - Problem z ostrością (aberracja sferyczna) - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - Gdy gwiazdy przypominają przecinki (koma) - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - Obraz w krzywym zwierciadle (dystorsja) - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - Zaburzenia symetrii (astygmatyzm) - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
46
47
48
49
50
4. Narzędzia do obserwacji - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 52
Teleskop astronomiczny w skrócie - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - Na początku były soczewki - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - Pierwsze zwierciadła - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - Konstrukcje zwierciadlano-soczewkowe (katadioptryczne) - - - - - - - - - - - - - - - - - - - Poza osią też jest ciekawie - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - Nie(d)oceniona lornetka - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - Jak dbać o sprzęt optyczny? - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
53
54
56
59
62
63
65
3
5. Na drugim końcu teleskopu, czyli rzecz o okularach
astronomicznych - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 67
Jakie ogniskowe? - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - Panoramiczne widoki, czyli podstawa to pole widzenia - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - Coś dla okularników - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - Ile cali? - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - Co z tą ostrością? - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - Okular okularowi nierówny - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
68
69
69
70
70
70
6. Jak poprawnie zamontować teleskop? - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 75
Montaże – ich wady i zalety - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - Lunetka biegunowa - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - Dokładność i jeszcze raz dokładność - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - Mechanizm zegarowy - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - Jeśli XXI wiek, to musi być komputer! - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
76
79
79
79
80
7. Niezbędnik obserwatora, czyli pożyteczne narzędzia
i przydatne akcesoria - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- 82
Dla zdrowia pleców i szyi - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - Soczewka Barlowa - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - Telekompresor - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - Z teleskopem na Słońce – filtry - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - Odraszacz - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - Widzieć w trójwymiarze – specjalna nasadka - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - Przydatne drobnostki - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
83
83
84
85
86
86
87
8. Jak zaprojektować obserwatorium astronomiczne? - - - - - - - - - - 89
Lokalizacja - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - Odsuń dach i patrz - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - Kopuła astronomiczna - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - Kilka ważnych czynników - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
90
91
91
93
9. Słoneczna rodzina - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 96
Odliczanie przed startem - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 97
Ku gwieździe centralnej - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 97
Ku planetom na skróty - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 98
Siódmy kontynent Ziemi - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 103
Skarlałe planety i jeszcze mniejsze planetki - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 104
4
www.samosedno.com.pl
Głowy z warkoczami wśród spadających gwiazd - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 106
Słońce i Księżyc w gabinecie cieni - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 109
10. Odległy kosmiczny ocean - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 115
Katalogi gwiazd, czyli jak to wszystko ogarnąć - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - Karły, olbrzymy i nadolbrzymy - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - Gwiezdne rodzeństwa - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - Gromady gwiazd - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - Gwiazda zmienną jest - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - Mgławice - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - Galaktyki i ich gromady - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - Te, które nigdy nie zachodzą - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - Wiosna, ach, to ty! - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - Towarzysze letnich wypraw - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - Jesienne skarby - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - Zimowe zauroczenia - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
116
124
126
128
129
130
132
133
142
157
176
189
11. Dziesięć najczęstszych pytań do eksperta - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 204
Słowniczek - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 215
Polskie Towarzystwo Miłośników Astronomii (PTMA) - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 223
Lista planetariów w Polsce - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 226
Polskie obserwatoria, instytuty i centra astronomiczne - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 228
Źródła uzupełniające wiedzę o astronomii - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 229
Wybrana literatura astronomiczna - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - Polskie i zagraniczne czasopisma poświęcone astronomii i innym naukom
przyrodniczym - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - Polskie centra i ogrody nauki oraz interaktywne wystawy o nauce i technice - - - - - Przydatne zasoby internetowe - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
229
231
232
233
5