Mądre inwestycje - Modernizacja Roku

◊ rp.pl
Modernizacja
roku
OgólnOPOlski kOnkurs Otwarty – jubileuszOwa XX edycja
Piątek 22 kwietnia 2016
Dodatek specjalny
Mądre
inwestycje
AndrzejAdAmczyk
ministerinfrastruktury
i budownictwa K
onkurs „ModernizacjaRoku”promuje udane przedsięwzięcia ratujące
materialne dziedzictwonarodowe.Toczasami
trudnewybory– cozachować,
a cozmienić,żebyobiektybudowlane czy założenia architekt on iczn o- urban is tyczn e
przetrwały,a ichwalorybyłyaktualne i możliwe do wykorzystaniatakżeprzezkolejnepokolenia. Konkurs honoruje
i promujedobreprojekty,pozytywnezmiany. Realizującmodernizacje,zawszestajemyprzed wyborem,
jak budować taniej, szybciej,
zgodnie z technologią. Kiedy
rozpocząłempracęw ministerstwie, zwróciłem uwagę, że
w Polsce drogi modernizuje
i buduje się zbyt wolno i zbyt
drogo.Postanowiłemzmierzyć
sięz tymwyzwaniemwrazz wiceministrem Jerzym Szmitem
i zaproszonymi przez nas
do współpracy naukowcami,
ekspertami i specjalistami
z branżybudownictwadrogowego.
Prezentowane przez KomitetSterującypropozycjekonkretnychrozwiązań,któremają
doprowadzićdo usprawnienia
budowy dróg i obniżenia jej
kosztów, zostały poddane debacie publicznej i szerokim
konsultacjom.Wielezaproponowanychw pakiecieoptymalizacjiprocesurealizacjiinwestycjidrogowychrozwiązańto
wykorzystanie wiedzy naukowców, a także potencjału
polskiej branży drogowej i jej
wieloletnichdoświadczeń.Także tych pochodzących z idei
modernizacji, czyli mądrej
zmiany,któraratujei zachowujetoconajcenniejsze.Dotychczaswypracowanepropozycje
potwierdzają,żecel,jakisobie
postawiliśmy,czylipoprawajakości procesów składających
sięna realizacjęprogramubudowy dróg, jest możliwy
do osiągnięcia.
Cieszę się, że propozycje
optymalizacji są tak szeroko
i gorąco komentowane. Efektem konsultacji mają być rozwiązania,które– takjakmato
miejscew przypadkukonkursu
„ModernizacjaRoku”-potwierdząswojąskutecznośćw przyszłości. Może w przyszłości
w konkursiepojawiąsięprojekty konkurujące jako najlepiej
zoptymalizowane w zakresie
kosztówi okresutrwaniarobót.
Nagrody dla najlepszych
XX
jubileuszowa
edycja Ogólnop ols kieg o
K o n k u r s u
„Modernizacja Roku 2015” to
największetegotypuprzedsięwzięciew Polsce,w którymnagradzani sąinwestorzy,wykonawcy i projektanci najlepszych modernizacji budowlanych,rewitalizacjiterenóworaz
nowychobiektóww przestrzeniurbanistycznej.
Patronatnad XX edycjąkonkursu sprawuje kilka mini-
sterstw, a patronat naukowy
kilkanaściepolitechniki uczelni wyższych. Strategicznym
partnerem medialnym jest
dziennik
„Rzeczpospolita”.
Uroczysteogłoszeniewyników
i wręczenienagródtradycyjnie
odbędzie się w sierpniu br.
na ZamkuKrólewskimw Warszawie.
W dzisiejszymwydaniu„Modernizacji Roku” w „Rzeczpospolitej” prezentujemy część
obiektówubiegającychsięw finaleo głównąnagrodę– tytuł
ModernizacjaRoku 2015.
Modernizacje zgłaszać można jeszcze do 13 maja 2016 r.
– formularz zgłoszeniowy na www.modernizacjaroku.org.pl
M2
Modernizacja roku
Piątek
22 kwietnia 2016
rp.pl ◊
Warto się chwalić sukcesami
rozmowa | Ludwik Węgrzyn, prezes zarządu Związku Powiatów Polskich, starosta bocheński.
W tegorocznej edycji konkursu
startują zmodernizowane obiekty
opieki społecznej i szpitale. Przykładem jest choćby kompleksowa
przebudowa, rozbudowa i nadbudowa wraz ze zmianą sposobu
użytkowania budynku socjalno-administracyjnego na potrzeby
Domu Pomocy Społecznej ul. Parkowa 5 w Kotlinie realizowana
przez powiat jarociński. Jak to się
udaje przy ciągłym braku funduszy na służbę zdrowia?
ludwik węgrzyn:W powiatachjesteśmytrochę
czarodziejamii potrafimywykreowaćcośz niczego.
Pozwalamsobiena tenżartobliwyton,bomimoróżnych
przeciwności,w tymtrudnej
sytuacjifinansowej,udaje
namsięzrealizowaćpotrzebnei pożyteczne
przedsięwzięcia.W tymkonkretnymprzypadkupowiat
jarocińskipostarałsięi skorzystałześrodków
waniusprawywręczniemożliwew powiatachstająsię
możliwe.
MechanizmuFinansowego
EuropejskiegoObszaruGospodarczego 2009-2014.
Zrobiłtodobrzei dziśmożemypodziwiaćteosiągnięcia.
Brakfunduszyna służbę
zdrowiajestoczywiściedotkliwy,alei tustaramysię
działaćskutecznie.W powieciejarocińskimjeszczew tym
rokurozpoczniesięremont
i rozbudowaszpitalapowiatowego.W ciągudwóchlat
tenważnydlawszystkich
obiektmusibyćdostosowany
do wymogówministerialnych.
Todowodzi,żemimobraków
i trudnejsytuacjifinansowej
polskiepowiatysprawnie
i skutecznierealizująswoje
zadania.Wymagatood nich
ogromnejpracy,wyrzeczeń
i pozyskiwaniaśrodków,także
zeźródełunijnych. I właśnie
dziękitakdużemuzaangażo-
Czy ZPP włącza się w proces
kształtowania nowych ustaw np. w
zakresie służby zdrowia?
Tonaszepodstawowezadanie-aktywne
uczestnictwow procesielegislacyjnym,międzyinnymi
takżew zakresiesłużbyzdrowia,którajestz natury
jednymz kluczowychzagadnień,bodotyczykażdego.
UdziałZPPodbywasiępoprzezartykułowanie
stanowiskśrodowiskasamorząduterytorialnego
na płaszczyźnieKomisji
WspólnejRządui Samorządu
Terytorialnego.Dotyczyto
takżejejzespołówtematycznychorazkomisjisejmowych
i senackich.Rocznieopiniu-
jemyponadpółtysiącaaktówprawnych.Tonaprawdę
ciężkapraca,aledziękiniej
sąwymierneefekty.
Jak Związek Powiatów Polskich,
jako współorganizator Konkursu
„Modernizacja Roku”, zachęcałby
swoich członków do zgłaszania
inwestycji do rywalizacji?
Nagrodyoczywiściesąważne.Każdychciałby,abyjego
dobrzewykonanapracazostałazauważonai doceniona.
Alenietojestnajistotniejsze.
Sednemsprawyjesttworzeniedobrychpraktyk.Bycie
przykładem,któryznajduje
naśladowców.Tochybanajwiększysukcesdlakażdego
dobregogospodarza.Towłaśniejestzachęta,która
motywujeteżzwycięzcę
do dalszychstarańo doskonalenie.Niemniejnagroda
Roztańczona
modernizacja
rozmowa | Zbigniew Cierniak,
Modernizacja Zespołu PałacowoParkowego w Koszęcinie należy
do najbardziej spektakularnych w
historii konkursu. Kosztowała
kilkadziesiąt milionów złotych i
trwała dziewięć lat. Artyści Śląska
ćwiczyli w remontowanym
obiekcie, który dodatkowo nie
został zamknięty dla turystów.
zbigniew cierniak:Tedziewięćlatrzeczywiściebyłodla
nasdośćtrudnymokresem.
Z perspektywyczasuniemogęjednakpowiedzieć,żebył
tookresuciążliwości,lecz
wyzwańorganizacyjnych,
z którymidoskonalesobie
poradziliśmy.
toartyści.Pozostalitopracownicyzaangażowani
w pracena chwałęzespołu.
Łatwoniebyło,ponieważpałacwymagałgruntownego
remontuw pełnymtegosłowaznaczeniu.Wymienione
zostałowszystko-kanalizacja,instalacje,tynki,
instalacjagrzewcza...Mówić
można długo.Nowejest
wszystko,łączniez więźbą
i dachem.Poza ścianami,któreokazałysię
w nadspodziewaniedobrej
kondycji.Obiektdostałnowe
życiei z pewnościąw ciągu
minimum 100latniebędzie
wymagałgruntownegoremontu.Sumawydana
na modernizacjęsamaw sobieoczywiścierobiwrażenie.
Jednaknawetkapitułakonkursu„Modernizacjaroku”
stwierdziła,żebyłytoniezbyt
wysokiekosztyw stosunku
do osiągniętegoefektu.
materiały prasowe
Wróćmy do czasu sprzed modernizacji. Nietrudno się domyśleć,
że sporo było do zrobienia, skoro
remont obliczono na dziewięć lat
i ponad 50 milionów złotych.
Przedewszystkimwarto
byćświadomym,żemowatu
o pałacuwrazkompleksem
pałacowo-parkowymliczącymkilkasetlat.
Doprowadzeniegodo porządkuwymagało
ogromnegozaangażowania
środkówi prac.Doprowadziliśmyobiektdo dawnej
świetności,a możenawetposzliśmydalej.Zrobiliśmyto
z głową.Tukażdyelement
modernizacjibyłstrategicznieanalizowanypo to,by
zespółŚląskmógłnormalnie
funkcjonować.Całaekipato
blisko 300osób,z czego 130
materiały prasowe
dyrektor Zespołu Pieśni i Tańca Śląsk
im. Stanisława Hadyny.
P
ałacw Koszęciniezaliczasiędo zabytków
pierwszejkategorii.Jestjednymz największych w Polsce zespołów pałacowych
z okresuneoklasycyzmu.Składasięz trzechniesymetrycznychskrzydeł.Pierwszawzmiankahistoryczna o Koszęcinie pochodzi z 1275 roku.
Siedzibą właścicieli Koszęcina był z początku
drewniany zamek, który spłonął na początku XVII wieku,podpalonyprzezlisowczyków.
Przezwiekikoszęcińskipałacprzechodziłz rąk
do rąk.W 1609rokuAndrzejKochcickirozpocząłbudowęmurowanejkaplicyi pałacu,którą
zakończyłFilipvonRauthen.Za czasówpano-
waniana koszęcińskimzamkuMikołajaFilipa
vonRauthenagościłtuJanSobieskiz dworem.
Od wiosny 1805 do stycznia 1945 roku posiadłośćbyławłasnościąksiążęcegoroduHohenlohe-Ingelfingen.LudwikFilipvonHohenlohe-Ingelfingenrozpocząłw 1829rokuprzebudowę
pałacuw stylupóźnoklasycystycznym.W takim
kształciezachowałsięondo dziś.Od 1953roku
pałacjestsiedzibąZespołuPieśnii TańcaŚląsk
im.StanisławaHadyny.Tutajtoczysięcałeżycie
zespołu,w pałacowychsalachodbywająsięzajęciaartystyczne,koncertykameralnei imprezy
okolicznościowe, w zabytkowych wnętrzach
mieszcząsiębiuraInstytucji.
Jak udało się pogodzić prace
modernizacyjne z działalnością
zespołu?
Pierwszyetapniebyłdla
nastrudny,ponieważz działalnościinstytucjizostała
wyłączona najmniejszaczęść
obiektui remontowanoją
w sposób,któryniewymagał
od nasorganizacyjnychroszad.Szczególnietrudnebyły
ostatnietrzylata.Począwszy
od roku 2011,trzebajużbyło
pogodzićrzeczywistośćwielkiegoplacubudowy
z funkcjonowaniemzespołu
i licznymigrupamiprzyjeżdżającymido nasna różnego
rodzajuwarsztaty,koncerty
i szkolenia.O turystachnie
wspomnę.W pewnymmomencieparktrzebabyło
zamknąćdlaodwiedzających,ponieważontakże
przeszedłgruntownąrewitalizację,począwszy
od ścieżek,a skończywszy
na lampach,ławeczkach,korcietenisowym,boisku
do siatkówkii koszykówki
orazwieluinnychatrakcjach
turystycznych.Pogodzenie
kwestiibudowlanychz funkcjonalnyminiebyłołatwe,ale
na poszczególnychetapach
pracudawałonamsięwydzielaćobszarynaszego
kompleksupałacowo-parkowegodlaodwiedzających.
Każdorazowowymagałoto
od naswytyczenianowych,
bezpiecznychścieżek,którymimożna siębyłoporuszać.
Łatwo sobie wyobrazić, jakim
wyzwaniem było zapewnienie
bezpieczeństwa.
Bezpieczeństwobyłodla
nasnajwyższympriorytetem.
Skutecznieudałonamsięzabezpieczyćwszystko
i wszystkich.Niezdarzyłsię
żadenprzykryincydent.To
cieszymnietaksamojakdzisiejszywidoknaszejsiedziby.
Czy podczas modernizacji
wystąpiły trudności i jakieś
szczególnie wyzwania związane z
charakterem obiektu? Jest
przecież wpisany do rejestru
zabytków.
Szczęśliwieniemieliśmy
zbytdużychutrudnieńi niespodzianekzwiązanych
z rygorami,którebezwzględnienależybraćpod uwagę,
ingerującw obiektzabytkowy.Zdarzyłsięmoment,
kiedyw łącznikupałacowym
trzebabyłowstrzymaćprace
i skierowaćjew innemiejsce.
Odkrytobowiemhistoryczne,absolutniefantastyczne
elementydesek,których
wiekfachowcyocenili
na 400-450lat.W każdymtegorodzajuprzypadku
prosiliśmyo pomoci interwencjękonserwatora
zabytkówi inspektoranadzoru.Każdeznalezisko
zostałoodpowiedniozabezpieczone. I teraz,już
po zakończeniuinwestycji,
możnajepodziwiaćw całej
okazałości,ponieważzadbaliśmyo ichefektowne
wyeksponowanie.
Jakie korzyści po
przeprowadzeniu modernizacji
wynikają nie tylko dla zespołu, ale
także regionu?
jestdoskonałąformąpromocji,któramożesięprzełożyć
na dalszesukcesy.Może,
na przykład,usprawnić
współpracęz parteramifinansowymiprzy kolejnych
inwestycjach.Zachęcam
wszystkichsamorządowców,
abychwalilisięswoimiosiągnięciamiw dziedzinie
modernizacjiobiektów-m.in.
biorącudziałw Konkursie
„ModernizacjaRoku”,który
odbywasięprzy współpracy
zeZwiązkiemPowiatówPolskich.Zeswojejstronyzawsze
podczasdorocznegoZgromadzeniaOgólnegoZPP,a także
za pośrednictwemstrony
ZwiązkuorazportaluinternetowegoDziennikWarto
Wiedzieć,przekazujemyinformacjęo tymkonkursie
wrazz zaproszeniem
do uczestnictwa.
Korzyścisąogromne.Nie
wyobrażamsobiefunkcjonowaniazespołuw realiach
sprzeddziesięciuczy 15lat.
Dziśmamytuzupełnieinną
jakość.Modernizacjadałazespołowijakoinstytucjinowe
skrzydłarozwoju.Otworzyły
sięnowemożliwościform
spędzaniaczasu,udziału
w szkoleniachi szkołachartystycznych.Utworzyliśmy
ogniskowokalno-baletowe,
którecieszysięnieprawdopodobnympowodzeniem.
Codziennieodbywająsięzajęciataneczne.Mamytujogę,
salsę,zumbę,pilatesetc.Mogliśmyzaproponowaćwiele
atrakcjinietylkodlamieszkańcówpowiatu,gminy,
województwaczykraju,ale
równieżgościz całegoświata.
Gościmyu siebieJapończykówi Amerykanów,którzynie
tylkozwiedzają,aletakżesię
szkolą.Dziękiodmienionej
siedzibiei narzędziom,którymiobecniedysponujemy,
rozwójinstytucjinabrał
ogromnegotempai rozmachu.Niejesteśmytypową
instytucjąskupionąwyłącznie
na działalnościartystycznej.
Onawprawdziezawszebędziedlanaspriorytetem,ale
bardzodużynaciskkładziemyna kwestieedukacyjne
i turystyczne.Zespółpracuje
bowiemnietylkona własną
chwałę,alemateżna uwadze,
żejegodziałaniapowinny
miećwymiernywpływ
na promocjęcałegoregionu
i kraju. I taksiędzieje.
Można odnieść wrażenie, że pałac
w Koszęcinie jest nie tylko
ciekawą historycznie siedzibą
zespołu Śląsk, ale także
multifunkcyjnym ośrodkiem
kulturalnym z międzynarodowymi
aspiracjami.
Takwłaśniejest.Bez
przerwydążymydocoraz
szerszejekspansjinaszych
działańnietylkowkraju,ale
nacałymświecie.To
oczywiścieniebyłoby
możliwebezzespołu
absolutniefantastycznych
artystów,których
profesjonalizmstoina
najwyższympoziomie.
Jesteśmydocenianii
komplementowaniprzez
partnerówkoncertowychna
całymświecie.O
atrakcyjnościzespołumoże
świadczyćchoćbyciasno
wypełnionyinapięty
kalendarz.Jużterazustalane
sąszczegółynaszych
występówwroku2019.
Modernizacja roku
◊ rp.pl
Piątek
22 kwietnia 2016
M3
Optymalizacja inwestycji
to konkretne zadania
N
jerzyszmit
podsekretarzstanu
wMinisterstwieInfrastruktury
iBudownictwa
a początku 2016 r.
MinisterstwoInfrastrukturyi Budownictwapodjęłoinicjatywę, której celemjestoptymalizacjaprocesu
realizacjiinwestycjidrogowych
ujętych w Programie Budowy
Dróg Krajowych na lata 20142023, zarówno w kontekście
prawnymitechnologicznym,jak
i finansowym. Zamysłem MIB
było wykorzystanie doświadczeń,a takżepotencjałupolskiej
branżydrogowej,którewsparłyby ministerstwo swoją wiedzą
i wieloletnimdoświadczeniem,
w celupoprawyjakościprocesówskładającychsięna realizacjęplanubudowydróg.
W wyniku współpracy naukowców i ekspertów powstał
projekt procesu optymalizacji
budowydrógzawierającyrozwiązaniai propozycje,którezostałyskierowanedo konsultacji.
Konkretne, już wypracowane
propozycje
prezentujemy
na stronachMinisterstwaInfrastruktury i Budownictwa.
Wszystkich zainteresowanych
zapraszamdo przesyłaniauwag
i nowychpropozycji,dziękiktórym proces budowy dróg będziebardziejefektywny.Uwagi
i wnioskiw zakresierekomendacjidlaoptymalizacjiprocesu
realizacjiinwestycjidrogowych
można przesyłać do Instytutu
Badawczego Dróg i Mostów
orazMinisterstwaInfrastruktury i Budownictwa do 13 maja 2016r.
Podsumowanie konsultacji
i prezentacja materiału z uwzględnieniemzgłoszonych
uwagi wniosków-jestplanowa-
nena 31maja 2016r.,podczas
pierwszegodniaTargówInfrastrukturyDrogowejw Kielcach.
Jednocześniechciałbymserdecznie podziękować wszystkim, którzy bezinteresownie
uczestniczyli w powołanych
przeznaszespołachekspertów
reprezentujących
zarówno
przedstawicieli administracji,
jak i środowiska naukowców
i wykonawców.
Infrastruktura domaga się zmian
N
prof.nzw.drhAb.inż
jAnuszrymszA
zastępcadyrektora
InstytutuBadawczego
DrógiMostów
a początku 2016 r.
w Ministerstwie
I n f r a s t r u k t u r y
i BudownictwazostałpowołanyKomitetSterującyds.OptymalizacjiProcesuRealizacjiInwestycjiDrogowych.Pracamikomitetu kieruje Jerzy Szmit,
podsekretarz stanu w tymże
ministerstwie.KomitetSterującykoordynujepraceprowadzonew pięciugrupachroboczych:prawaogólnego,zamówieńpublicznych,forumkontraktowego,technikii technologii oraz finansowania infrastruktury.
Pracą
grupy
do sprawtechnikii technologii
kieruję osobiście. Stąd rekomendacja kilku propozycji
w obszarzezwiązanychz technikązłożonana ręceministra.
Wśródpropozycjiznalazły
sięzarównotakie,któremożnawprowadzićw krótkimhoryzoncie czasowym, jak i te
wymagającedziałańrozłożonych w dłuższej perspektywie.
W krótkimczasieprzy projektowaniu dróg można
zmniejszyć minimalną szerokość pasów dzielących dróg
dwujezdniowych z 5 m
do 2,5 m,gdyz 30-letniejprognozy ruchu nie wynika koniecznośćdobudowytrzeciego
pasa ruchu. Nie należy zostawiać rezerwy terenu, jeżeli
z prognozy ruchu nie wynika
potrzebadobudowydodatkowych pasów ruchu. Przy projektowaniudrógnależydążyć
do zbilansowania mas ziemnych.Przy realizacjisąsiadującychzesobąinwestycjiprojektanci koordynowani przez inwestorapowinnidążyćdo stosowania powyższej zasady
w odniesieniudo jaknajdłuższego odcinka projektowanej
drogi.Inwestorzyi projektanci
powinnidążyćdo największegowykorzystanialokalnychzasobówkruszyw,bezobniżania
trwałości
inwestycji
i z uwzględnieniem aspektu
ekonomicznego.Należydążyć
do największego wykorzystania recyklingu w drogownic-
twie.Na przykładnależydopuścić do szerszego stosowania
granulat asfaltowy dozowany
„na gorąco”, z wyłączeniem
warstwyścieralnejz SMA.Należy także wprowadzić skutecznieegzekwowalne,krótsze
niż dotychczas terminy gwarancjidladrógnowobudowanychi innedladrógremontowanych.
Do działań w dłuższej perspektywie czasowej zaliczam
opracowanie w możliwie najkrótszymterminiekatalogutypowychobiektówmostowych.
Wiedza inżynierska pozwala
na wykorzystaniezasadtejwiedzyw projektowaniui budowie
obiektów.Zasadypowinnybyć
wykorzystywane tak, aby budowla była wykonana w sposób możliwie jak najmniej
skomplikowany, przy zapewnieniuwarunkówbezpieczeństwa i trwałości. Natomiast
obecniesąprojektowaneprawiewyłącznieobiektynietypowe. Ale taka działalność techniczna kosztuje podatników
więcej, niż jest to niezbędne.
Obecnie panuje ogólne, technicznie nieuzasadnione przekonanie, że europejskim (nie
tylkopolskim)priorytetemnie
jestbudowanieprostei łatwe,
i dlategotanie,leczefektowne
i oryginalne,cosprawia,żejest
skomplikowane i trudne. A to
musidużokosztować.Wydaje
się,żepowinienpowstaćdrugi
nurt - zasady projektowania
i budowytypowychobiektów
mostowych. Ponadto należy
wprowadzić czterostopniowy
systemprzepisówtechniczno-budowlanych odnoszących
się do projektowania drogowychobiektówbudowlanych.
Systemtenbędątworzyłyustawy zawierające obligatoryjne
wymagania organizacyjno-prawne,rozporządzeniaministrawłaściwegods.transportu
zawierająceobligatoryjnewymaganiatechniczneo charakterzestrategicznym,dokumentyokreślającewymaganiatechnicznerekomendowaneprzez
ministrawłaściwegods.transportu,którepowinnydotyczyć
rozwiązań konstrukcyjnych,
materiałowych lub technologicznych (a więc tej wiedzy
technicznej,któraszybkoulega
dezaktualizacjii powinnabyć
uaktualniana w trybie innym
niż rozporządzenia), dokumentyzawierającewymagania
techniczne,takiejakszczegółowewarunkikontraktowe,normy,aprobaty,katalogiitp.
Wiedza techniczna, w tym
technologiczna,ulegatakszybkimzmianom(np.w normach
technicznych),żepowinnabyć
zawartaw dokumentach,które
możnasprawnienowelizować.
Należywprowadzićw polskim
systemieprawnymwymagania
techniczne rekomendowane
przez ministra, które będzie
można na bieżąco nowelizować,dostosowującdo aktualnej
wiedzytechnicznej.
Zapraszam do dyskusji
nad zaproponowanymirozwiązaniami.Pozostałepropozycje
możnaznaleźćna stronieinternetowej Ministerstwa Infrastruktury i Budownictwa oraz
Instytutu Badawczego Dróg
i Mostów.
M4
Modernizacja roku
Piątek
22 kwietnia 2016
rp.pl ◊
„Jedynka” to tylko początek
GroDzisK mazowiECKi | W mieście całkowicie przebudowano i rozbudowano
zabytkowy budynek szkoły podstawowej przy ulicy Kilińskiego.
O
-Tetmajer.Wokresiemiędzywojennym budynek był siedzibą
miejskich urzędników. Po zakończeniudrugiejwojnyświatowej obiekt był siedzibą LiceumPedagogicznego.Od wielu lat mieści się w nim Szkoła
Podstawowanr 1.Z pewnością
niejesttobudowla,obokktórej
większość mieszkańców Grodziska Mazowieckiego przechodzi obojętnie. Wiąże się
z nimwielewspomnień.Wielu
mieszkańcówkończyło„jedynkę”i sąoniz tymmiejscemzwiązani emocjonalnie. Tym bardziejcieszyichwidokprzepięknejmodernizacji.
archiwum konkursu
rychźródełmożnabysiędoszukiwaćw alpejskichkurortach.
Wybudowanywparku,pełnił
funkcjeleczniczei uzdrowiskowe. Ciekawostką jest, że kuracjuszamitejplacówkibylim.in.
WładysławReymont,AdolfDygasiński, Kazimierz Przerwa-
biekt pochodzi
z drugiej połowy XIX wieku.
Ma charakterystycznądladziewiętnastowiecznej zabudowyuzdrowiskowejformęarchitektonicznąi wystrój,któ-
rozmowa | Grzegorz Benedykciński, burmistrz Grodziska Mazowieckiego.
Czyli korzyścią nie jest jedynie radość dla oka?
Oczysięradują,botonaprawdępięknyobiekt.Ale
w przypadkujegomodernizacjichodziłoo coświęcej.
„Jedynka”zawszebyłapo-
strzeganajakojedenz najpiękniejszychobiektów
w gminie.Wielumieszkańców
obawiałosię,żebudynek,któryjestwręczsymbolem
GrodziskaMazowieckiego,
mógłbyuleczniszczeniu.Ludziomtowarzyszyłstrach,że
postępującadegradacjaniebawemcałkowicie
uniemożliwijegoodbudowę.
Dziśwszyscysięcieszą,żekolejnyzabytekzostał
uratowany.Korzyściąjestteż
kolosalnapoprawafunkcjonalności-szkołajestnietylko
piękna,aletakżeniezwykle
nowoczesna.Jejwnętrzejest
absolutnieunikatowe.Jest
świetnymprzykładem,jakłączyćhistorię
z nowoczesnością.W budynku
wykorzystanorelikty,oryginalnekafleposadzki,które
wmontowanow kamiennypodestschodów.W holu
na ceramicznychpłytach
utrwalonohistoriębudynku.
Ponadtobudynekzostałdostosowanydo potrzebosób
niepełnosprawnych.
Wiadomo, że na „jedynce” miasto
nie poprzestanie. Grodzisk Mazowiecki jeszcze wypięknieje .
Pracownicyurzędumiejskiegopracująnad ponad 40
projektamiinwestycyjnymi.
Zakończyliśmypraceprojektowenad rewitalizacjąwilli
Niespodzianka,niecomniejszym,alerówniepięknym
Stadion gotowy
teckiw Kortowiejestmaksymalnie wykorzystany, a bieżnia wyeksploatowana.W przyszłymrokumabyćremontowany.Jedynie
bieżnia przy ul. Bydgoskiej prezentujedośćdobrypoziom.
- Warunki do trenowania biegówczyskokóww Dywitachzmieniłysiędiametralniena korzyśćmówiwójtJacekSzydło.
Lodowisko hitem zimy
Nie mogli się doczekać
O tym,jakdużebyłozapotrzebowanie na korzystanie ze zmodernizowanegostadionu,najlepiej
mówią liczne pytania zadawane
osobiścieoraztelefonyi zapytania
na oficjalnymprofilugminyna Facebooku. Zaledwie pół godziny
od ogłoszenia wiadomości o dopuszczeniuprzeznadzórdo użytkowania stadionu pierwszy trening na tartanowej nowoczesnej
bieżniodbyłydwieutalentowane
Zimąna betonowym,odnowionymplacupowstałobezpłatnelodowisko z profesjonalnymi bandami i oświetleniem. W najbardziejobleganychporachna lodowiskuumiejscowionymna stadionieślizgałosiękilkadziesiątosób
naraz.Przezniemalmiesiącbyło
ononajwiększąatrakcjąwsi.
– Młodzi i starsi mieszkańcy
gminy, ale także liczni goście
z Olsztyna tłumnie odwiedzali
obiekt-mówiwójtJacekSzydło.–
GminaDywitybezpłatnie
udostępniała
obiekt, a także bramki
i kijehokejowe.Lodowiskotobyłstrzałw dziesiątkę!
archiwum urzędu Gminy w dywitach
Z
lekkoatletkiGUKSAsyDywity,siostryAlicjaiPaulinaPotasznik.
-Zawodnicysąbardzozadowolenii mówią,żebiegasiębardzo
fajnie-informujeSzymonNiestatek,trenerGUKSDywity.-Bieżnia
jest idealna do treningów. Jest
miękka,alebardzosprężystai wykonana w sposób profesjonalny.
W tejchwilibieżniaw Dywitach
jestnajlepszajakościowospośród
wszystkichpodobnychw Olsztyniei okolicach.Stadionuniwersy-
Od początku udostępniania
stadion cieszy się dużym powodzeniemwśródmieszkańców.Korzystająz niegobiegacze,miłośnicy„kijków”(konieczniew kapeluszach ochronnych), przychodzą
teżrodzicez małymirowerzystami(dlatychprzewidzianyzostał
wyremontowanyi równybetonowyplac).
-Ludziemówią,żetojeststadion
ekstra-podkreślaTomaszKorsak,
gospodarzobiektu.-Teraztojest
innabajkaiinnebieganie.
z kilkutysięcznąpublicznością.
PowstanieInteraktywneCentrumEdukacyjno-Społeczne,
któremasłużyćintegracjispołecznej,zeszczególnym
uwzględnieniempotrzebseniorów,np.w specjalnejsali
do ćwiczeńwyposażonej
w nowoczesneprzyrządyprowadzonebędązajęcia
ruchoweumożliwiającepoprawękondycjifizycznej.
W budynkubędzieteżfunkcjonowałamediatekanowoczesnastrefausługbibliotecznych.Bardzoważną
sprawąjestrównieżrewitalizacjaStawówWalczewskiego.
Chcemy,abybyłtonajwiększy
w mieścieobiektrekreacji
wodnej.
Obiekt na miarę XXI wieku
Dywity | najlepszaobecniebieżniawolsztynieiokolicach,boiskogłówneznowąmurawą
inawodnieniem,ładnetrybuny,równyplacpodlodowiskoijupitery-togłównekorzyściprzebudowy
stadionukomunalnegowniewielkichdywitachpodolsztynem.
tejinwestycjijużkorzystająmłodzisportowcy
i mieszkańcy, a na oficjalneotwarcieobiektu
przyjedzie
Marcin
Urbaś,mistrzEuropyi wciążaktualny rekordzista Polski w biegu
na 200metrów.
Przed rozpoczęciemmodernizacjistadionuwiejskiegow Dywitach, który został zbudowany
w latach 80.ubiegłegowieku,młodzilekkoatlecii uczniowie musieli trenować
na wyeksploatowanej
żużlowej bieżni. Wiele
do życzeniapozostawiałyteżzniszczonetrybuny, sfatygowana płyta
głównaboiska,skocznia
w dalczybetonowyplac
wykorzystywany latem
do organizacjifestynów,
a zimą pod lodowisko.
- Gmina Dywity chce
się promować i przyciągać nowych mieszkańcówpoprzezsporti edukacjęna wysokimpoziomie,stąddecyzjaRadyGminyDywityo przystąpieniudo modernizacji stadionu - wyjaśnia Jacek
Szydło,wójtgminyDywity.-Poza
tymjużkilkalattemupostawiliśmy
na rozwójsportowydziecii młodzieży poprzez lekkoatletykę.
ZnakomiciefunkcjonujeGminny
Uczniowski Klub Sportowy Asy
Dywity,któregopodopiecznezdobywająmedalemistrzostwPolski
w kategoriimłodziczeki juniorek.
obiektem,którymiastokupiło
od prywatnychwłaścicieli.
Przed namisporewyzwanie,
ponieważobiektjestw bardzo
złymstanie.Jeszczew tymrokuplanujemyrozpoczęcie
pracmodernizacyjnych.Zaczęliśmyporządkowanie
terenuprzy cmentarzużydowskim.Doprowadzimyto
miejscedo takiegostanu,żeby
byłoabsolutniewzorcowe.Pozatymbędziemybudowali
obiektywspółczesne,które
majązdecydowanierozszerzyć
zakresusługpublicznych.
Chcemywybudowaćhalę
sportowo-widowiskową.Myślę,żebędzietojedynyobiekt,
w którymbędziemożliwość
organizowaniakoncertów
Jasło | Zmodernizowano Jasielski Dom Kultury. Projekt
ukierunkowany był na wzmocnienie infrastruktury kulturalnej.
U
dałosięzrealizować
inwestycję, która
pozwoliłaudostępnić mieszkańcom
Jasłaobiektna miarę XXI wieku.Zadaniezrealizowano w ramach projektu pn.
„Podniesieniejakościświadczonychusługpoprzezprzebudowę
infrastruktury kulturalnej domówkulturyw Jaślei Liptowskim Mikulaszu”. Jego wartość
całkowitawyniosła4290981euro,zczego2831690eurotodofinansowanie z Europejskiego
FunduszuRozwojuRegionalnegow ramachProgramuWspółpracyTransgranicznejRzeczpospolita Polska-Republika Słowacka2007-2013.
Mistrz Europy
na otwarciu
Oficjalne otwarcie
zmod ern iz ow an eg o
stadionulekkoatletycznegow Dywitachodbędzie się 26 kwietnia.
Zaplanowano mecz
lekkoatletycznymłodzieży:gminaDywitykontrazaprzyjaźniona
gminaRybno,będziepokazMłodzieżowejOrkiestryDętejz Rybna.Dywitytegodniaodwiedziteż
Marcin Urbaś, olimpijczyk,
mistrz Europy i wciąż aktualny
rekordzistaPolskiw bieguna 200
metrów.
– Z przyjemnością wezmę
udziałw otwarciunowoczesnego
stadionulekkoatletycznego– mówisportowiec.
Podczasmodernizacjiwykonana została m.in. renowacja płyty
głównejboiska,żużelzamieniłsię
w nowoczesnąbieżniętartanową,
odbudowano boisko betonowe,
a takżepolado rzutuoszczepem,
rzutukuląi skokuwzwyż.Jestnowabieżniai skoczniaw dal,niebieskie krzesełka na trybunach,
noweogrodzeniei światłajupiterów.Całkowitawartośćinwestycji
to 2,38 mln zł, w tym 857 tys. zł
gminapozyskałaześrodkówzewnętrznych,a 1,5mlnzłtowkład
z budżetugminy.
archiwum konkursu
Dlaczego akurat siedziba „jedynki” zasłużyła na tę szczególną
modernizację?
grzegorz benedykciński:
Złożyłosięna tokilkaelementów.Po pierwsze,stan
budynkubyłbardzozły.Już
kilkarazybyłonprzebudowywany,więcstropyi inne
elementykonstrukcjibyły
w bardzozłymstanie.Po drugie,szkolnepomieszczenia
niebyłydostosowanedo prowadzeniazajęćlekcyjnych.
Klasybyłyza małe,dlatego
chcieliśmypoprawićwarunki
pracydlanauczycielii nauki
dlauczniów.Ostatnimpowodembyłachęćuczynieniatej
placówkinowoczesną,spełniającąoczekiwaniauczniów
i nauczycieli.
rozmowa | Ryszard Pabian,
burmistrz Jasła.
Panie burmistrzu, gdy miasto rozpoczynało modernizację JDK, mówiono, że to ryzykowna
walka z czasem.
ryszard Pabian: Toniebyłołatwezadanie.Największymwyzwaniembył
bardzokrótkiterminrealizacjiinwestycji
o wartości 14mlnzł.Przebudowadomówkulturyw Jaślei w Liptowskim
Mikulaszumusiałazostaćukończona
w siedemmiesięcy.Na budowiepracowałociągleokoło 120osóbz różnych
ekip.Tempobyłozawrotne,aledziękitemuudałonamsięzakończyćwszystko
w terminie.Gdybymjeszczerazmiał
podjąćdecyzjęo realizacji,byłabytaka
sama.Byłowarto!
Co zmieniło się po przebudowie?
PowierzchniaJDKzwiększyłasięo 790
metrów.Dziękitemumogłypowstaćno-
wesale:taneczna,muzyczna,studionagrań.Zmodernizowanazostałasala
widowiskowa,którazostaławyposażona
m.in.w nowenagłośnienie,oświetlenie
i fotele.Całyobiektjestklimatyzowany.
Zastosowanerozwiązaniaarchitektonicznesprawiły,żebudynekw wyniku
modernizacjiuzyskałnietylkoatrakcyjnywizerunekzewnętrzny,leczrównież
wysokistandardwnętrz.Chcieliśmy,by
po przebudowieJDKstanowiłnowoczesnyobiekt,w którymmogłybysię
odbywaćimprezykulturalnena wysokimpoziomie.Na pewnojesttoobiekt
bardzonowoczesny,na miarę XXI wieku.
ObecnieJDKnietylkozdobimiasto,ale
jestwyrazemjegoekspresji.
Jasło ma plany na kolejne inwestycje?
Oczywiście.Planystrategicznemiasta
musząbyćopracowaneodpowiednio
wcześniej,byw momencieogłoszenia
naborówmiećprzygotowanekonkretne
propozycje.Stanfinansowymiastajest
dobry,a tood niegozależyprzede
wszystkimmożliwośćubieganiasię
o środkiunijne.Jużterazoczekujemy
na kilkarozstrzygnięćdotyczącychdofinansowania.Wierzę,żetakjak
w przypadkuJDKbędąonepozytywne.
Modernizacja roku
◊ rp.pl
Piątek
22 kwietnia 2016
M5
Nowoczesny handel na targowisku Pod Ratuszem
zaBrzE | Zmodernizowane targowisko w centrum Zabrza wręcz woła do robienia zakupów w komfortowych warunkach.
RealizacjiInwestycji.– Na rewitalizacjiprzestrzenimiejskiejzyskałwizerunekcentrummiasta. Niechodzitu
tylkoo samotargowisko.Powstałatu
całkiem nowa infrastruktura komunalna w postaci dróg i chodników.
Podczas realizacji nie zapomniano
o osobachniepełnosprawnych.Dzięki zainstalowaniu profesjonalnego
monitoringumożna teżmówićo korzyściach płynących ze zwiększenia
bezpieczeństwa.Inwestycjaprzyczyniasiębezpośredniodo przeciwdziałaniabezrobociu– modernizacjatargowiskaz pewnościąstanowiwsparcie drobnej działalności gospodarczejna tereniewojewództwaśląskiego.Niebezznaczeniapozostajetakże
korzyść w postaci wykreowania
wśródmieszkańcówpoglądu,żeżyją
w atrakcyjnym miejscu otwartym
na społeczeństwoi jegopotrzeby.
Budynki przestały
wysysać pieniądze
Zdrowo i kulturalnie
raBKa-zDrÓJ | Przebudowa budynku kina Śnieżka.
R
poniatowa | Termomodernizacja objęła 14 budynków
użyteczności publicznej.
archiwum konkursu
emont i przebudowa budynku kina
Śnieżka w Rabce-Zdrojubyływykonanew ramachzadaniadofinansowanegoprzez
UnięEuropejskąz Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu
Współpracy Transgranicznej
Rzeczpospolita Polska-RepublikaSłowacka 2007-2013.
ProjektKOSTKArealizowany
byłna podstawieporozumienia
gminy Rabka-Zdrój i miasta
Stara Lubovna na Słowacji.
W ramachpolskiejczęściprojektuwykonanogeneralnyremont całego budynku kina
Śnieżkawrazz przebudowąistniejącychinstalacjiwewnętrznychi budowąsystemuwentylacjimechanicznejorazdosto-
sowaniemobiektudo potrzeb
osóbniepełnosprawnych.
Zrewitalizowanotakżeteren
wokółbudynku-utwardzono
ciągikomunikacyjne,zamontowanoelementymałejarchitekturyorazzadbanoo zagospodarowaniezieleni.
Obiektzostałw pełniwypo-
sażony dla potrzeb pełnionej
funkcji.Znajdująsięw nimnowoczesnysprzęt,nagłośnienie,
ekran oraz cyfrowy projektor.
Kino Śnieżka ma widownię
na 171 miejsc, a dzięki współpracyz MałopolskąSieciąKin
Cyfrowychrównieżnajnowszy
repertuar.
rozmowa | Ewa Przybyło, burmistrz
Rabki-Zdroju.
Dlaczego kino poddano modernizacji?
ewa Przybyło: Lataświetnościkina,a takżesamego
budynku,dawnominęły.Budynek,w którymznajdujesię
obecniekinoŚnieżkaw Rabce-Zdroju,powstał
w latach 30. XX w.,
a od lat 50. XX w.jestsiedzibą
kina.Władzemiastawielokrotniestarałysięprzywrócić
dawnyblasktemumiejscu.
Niestety,z każdymrokiem
obiektwymagałcorazwiększychremontówi nakładów
finansowych,którymniemożna byłopodołaćbez
pozyskaniaśrodkówzewnętrznych.W związkuz tym
w 2010r.gmina złożyławnioseko dofinansowanie
modernizacjiw partnerstwie
zeStarąLubovnązeSłowacji
ześrodkówprogramutransgranicznego.W tymczasie
obiektzostałcałkowiciezamknięty.Dopierow 2014r.
dostaliśmydecyzjęo przyznaniudofinansowania.Niestety,
mniejszą,niżwnioskowaliśmy.
archiwum konkursu
Terazkupującymajądo dyspozycji 150 punktów handlowych rozmieszczonychw 18pawilonach.Nie
zapomnianoteżo bezpłatnymparkingu.Całyterenzostałuporządkowany i objęty monitoringiem. Dla
wygody klientów powstały wewnętrznedrogidojazdowei chodniki.Nowegoblaskunabrałarównież
strefawokółinwestycji-terenyzielonezostałyuporządkowanei zrekultywowane.
Zarządcą Targowiska Miejskiego
Pod RatuszemjestZabrzańskaAgencjaRealizacjiInwestycjisp.z o.o.,która
dysponuje jeszcze wolnymi powierzchniami handlowymi o profilu
spożywczymi przemysłowym.
– Zrealizowana inwestycja przyniosła miastu i jego mieszkańcom
sporokorzyści-mówiMariolaMajchrzyk,prezesZabrzańskiejAgencji
Mimotozdecydowaliśmy
o przystąpieniudo modernizacjiobiektu.Rabka-Zdrój
jestmiejscowościąuzdrowiskową,dlategonieustannie
rozszerzamynasząofertęturystyczną,bysprostać
oczekiwaniomgościodwiedzającychnaszeuzdrowisko.
Corokustaramysięoddać
do użytkujakąśnowąatrakcję.Myślę,żehistoria
kina Śnieżka,wspomnienia
mieszkańcówi gościz nim
związanerównieżmiały
wpływna nasządecyzję
o przystąpieniudo modernizacji.
Korzyści z przeprowadzonej modernizacji są już odczuwalne?
Korzyścisąbardzoduże.Dziękimodernizacjikinapowstało
kolejnemiejscew Rabce-Zdroju,w którymtętniżycie
kulturalne.Próczcodziennych
kilkuseansówodbywająsiętu
równieżciekawewydarzenia
integrującemieszkańcówi gości.Wystarczywymienić
choćbyDzieńKobiet,walentynki,tłustyczwartek,
transmisjemistrzostwEuropy
w piłceręcznej,maratonyfilmowe,wystawy,wykłady,
koncertyi spotkaniaz ciekawymiludźmi.Ponadtow obiekcie
zlokalizowanajestklimatyczna
kawiarnia,w którejmożnasię
spotkaćzeznajomymii odpocząćprzy kawie.Budynekjest
w pełniprzystosowanydo potrzebosóbniepełnosprawnych
i starszych.Zostałwyposażony
w podjazdy,platformyschodowe,a takżespecjalnemiejsca
na widowni,jestzatemdostępnydlawszystkich.Nieoceniony
jestteżefektestetyczny.Dotychczasbudynekpraktycznie
byłruiną,a obecnietojeden
z nowocześniejszychobiektów
w mieście.
Czy miasto planuje kolejne tak
efektowne inwestycje?
Oczywiście!Moimzdaniem
jeszczewielemożnazrobić,
byw Rabcebyłojeszcze
pięknieji ciekawiej.Planujemysięskupićna kolejnych
inwestycjachmającychna celupoprawęoferty
turystyczno-rekreacyjnej,
międzyinnymipoprzezzagospodarowaniebulwarów
nad rzekąPoniczanką.Powstanątupromenadapiesza
i ścieżkarowerowa,boisko
do piłkisiatkowej,siłownia
plenerowa,parklinowy,wiataplenerowaprzeznaczona
do spotkań,ściankawspinaczkowa,grotasolna,tężnia
solankowazewnętrznaoraz
klimatycznywodospad.Kolejnąinwestycjąjest
wykonaniewodnegoplacu
zabawna terenieparku
Zdrojowego.W kolejnychlatachz pewnościąbędzie
jeszczewielesiędziałoi mam
nadzieję,żeniebawembędziemymoglizgłaszać
kolejneinwestycjedo konkursuModernizacjaRoku.
Z
głoszonedo konkursutermomodernizacjebudynkuadministracyjnegoznajdującego się przy ul. Lubelskiej 4w OpoluLubelskim
orazbudynkuwarsztatówZespołuSzkółw Poniatowejpołożonegoprzy ul.Fabrycznej 16C
byłyczęściąprojektu„Termomodernizacjabudynkówużyteczności publicznej” realizowanego przez powiat opolski
w ramach programu PL04
„Oszczędzanieenergiii promo-
mianę
stolarki
okiennej
i drzwiowej,docieplenieścian
zewnętrznych budynków, docieplenie stropodachów, wymianęźródełciepłaorazinstalacjic.o.,montażinstalacjisolarnej na budynku Oddziału
Chirurgicznego Powiatowego
Centrum Zdrowia sp. z o.o.
w OpoluLubelskim.
Generalnym wykonawcą
prac na budynkach zgłoszonychdo konkursu„Modernizacja roku 2015” była firma
WENTA-PRODUCT z siedzibą
w Borysowie.
wanie odnawialnych źródeł
energii”ześrodkówMechanizmuFinansowegoEuropejskiego Obszaru Gospodarczego 2009-2014.Projekttenobejmował termomodernizację 14
budynków użyteczności publicznej, będących w zasobie
powiatuopolskiego,w tymbudynków administracyjnych,
szkolnychorazszpitalnych.Dofinansowaniepozyskanez EOG
stanowiło 52,33 proc. kosztów
kwalifikowalnych inwestycji.
Zakrespractermomodernizacyjnychobejmowałm.in.wy-
rozmowa | Zenon Rodzik, starosta opolski.
Wygląda na to, że pozostawienie
obiektów w poprzednim stanie
było droższe niż ich zmodernizowanie.
zenon rodzik: Nieszczelnośćokien,drzwiorazbraki
odpowiedniegoocieplenia
i izolacjiścianzewnętrznych
obiektówpowodowałciągły
wzrostkosztówichutrzymaniaorazogrzewania.
Przegrodybudynkówcharakteryzowałysięzbytdużymi
współczynnikamiprzenikania
ciepła– nieprzystającymi
do obecnychwymogów.
Jakie wymierne korzyści przyniosła modernizacja?
Pracetermomodernizacyjneprzeprowadzone
z zastosowaniemnajbardziej
optymalnychrozwiązańoraz
wysokiejjakościwykonawstwarobótbudowlanychdają
wysokieefektyekologiczne
i ekonomiczne.Jednymz uzyskanychrezultatówjest
zmniejszenieenergochłonnościbudynków,codługotrwale
będziewpływaćna ekonomicznyaspektich
utrzymania.Obiektyobjęte
termomodernizacjąutrzymywanesąz budżetupowiatu
i każdaoszczędnośćśrodków
jestkorzystnadlajegokondycji.Przedsięwzięciewpływa
równieżna ochronęśrodowiskaorazpoprawęjakości
powietrzapoprzezracjonalne
wykorzystanieenergiii obniżenieilościsubstancji
zanieczyszczającychwprowadzanychdo atmosfery
z procesówenergetycznego
spalaniapaliwa.Matoistotne
znaczeniedlapowiatuopolskiegoi jegomieszkańców
z uwagina fakt,iżw jegogranicachznajdująsięobszary
chronione– Wrzelowiecki
ParkKrajobrazowyi KazimierskiParkKrajobrazowy.
Realizacjaprojektuwiąże
sięz wystąpieniemlicznych
efektówspołecznych.Przeprowadzoneprace
modernizacyjneznaczniepoprawiłyzarównozewnętrzną
estetykębudynków,komfort
warunkówpracy,jaki jakość
świadczonychusług.W przypadkubudynkuWarsztatów
ZespołuSzkółw Poniatowej
wykonanerobotystanowią
pierwszyetapdziałańmającychna celuprzywrócenie
obiektowifunkcjiużytkowych.Kolejnyetap
przewidujekompleksowąmodernizacjęwnętrzabudynku
pod kątemadaptacjipomieszczeńna pracowniekształcenia
zawodowego.
archiwum konkursu
N
owoczesnainfrastruktura
zachęca do odwiedzenia
tegomiejsca.Od niedawna,bochoćod latbyłoto
popularne miejsce handloweznanewszystkimmieszkańcom,
to jednak dopiero po gruntownej
przebudowie zaczęło się mówić
o prawdziwejprzyjemnościkupowania.
Targowisko przy ul. Boboli, które
nositeraznazwęPod Ratuszem,zmieniłosięw ciąguostatnichmiesięcynie
do poznania. Do niedawna straszyło
szarzyzną i wysłużonymi punktami
handlowymi, teraz jest godną wizytówką miasta w samym jego sercu.
W miejscu starego placu targowego
powstałanowoczesnaprzestrzeńhandlowa,przyjaznadlaosóbniepełnosprawnych.
Czy termomodernizacja zaplanowana jest także dla innych
obiektów?
Powiatopolskizłożyłwniosekaplikacyjnyo rozszerzeniezakresuprojektupn.
„Termomodernizacjabudynkówużytecznościpublicznej”
realizowanegow ramachfunduszyEOG 2009-2014.
Planowanejestprzeprowadzeniekolejnychośmiu
zadańtermomodernizacyjnych.Dodatkowyzakres
projektuobejmowaćbędzie
kontynuacjęmodernizacji
budynkówjużobjętychprojektemoraztermomodernizacjękolejnychczterechbudynkówużyteczności
publicznejbędącychw zasobachpowiatuopolskiego.
M6
Modernizacja roku
Piątek
22 kwietnia 2016
rp.pl ◊
Gmina z nową drogą i oszczędnymi obiektami
ŚwiDniCa | Do konkursu Świdnica
niestosowanego na drogach
gminnychw regionie.
Betonwałowanycharakteryzujesiębardzodużąodpornościąna warunkiatmosferyczne,
a zewzględuna swojąstrukturę
jest też szczególnie odporny
na działaniemechaniczne.
Ze względu na charakter
technologii wykonania nawierzchnidrogigłównywykonawcazwróciłsiędo firmyLafargez prośbąo przygotowanie
mieszanki betonu optymalnej
dlawarunkówbudowanejdrogi.Laboratoryjnieopracowana
recepturaskładuzastosowanegobetonuwałowanego(stanowitajemnicęhandlową)pozwoliła na uzyskanie nawierzchni
bardzo dobrej jakości oraz
trwałości.Dziękizastosowanemurozwiązaniudrogacharakteryzujesięniskąporowatością,
nasiąkliwością oraz dużą wytrzymałością,cozapewniaodpornośćna wilgotnośćorazpoprawia komfort i bezpieczeństwojazdy.Dziękizastosowaniu
mieszanek napowietrzających
archiwum konkursu
P
ierwszą jest przebudowa drogi gminnej
relacji Radomia-Słone. Inwestycja dotyczyła modernizacji
gruntowej gminnej drogi biegnącej przez las. Ze względu
naznaczeniedrogidlaskomunikowaniamiejscowościleżących
natereniegminy,realizacjiprzewozówszkolnych,alerównieżjej
roliwtransporcierealizowanym
przez zakłady usług leśnych,
zdecydowanosięnazastosowanietechnologiidrogibetonowej,
wzmacnianejnaodcinkachoraz
na skrzyżowaniachz gospodarczymidrogamileśnymi.
Głównymwykonawcąinwestycji była firma BRUBET
RYSZARDWINNICKI,alezgodniez wymogamigminyi zawartąumowąnadzórwykonawczy
objął projektant drogi - Grzegorz Rusnak. Inwestor, gmina
Świdnica,zdecydowałsięna takie rozwiązanie ze względu
nazastosowanietechnologiibetonu wałowanego, dotychczas
archiwum konkursu
zgłosiła dwie inwestycje.
nego.Partneremprojektubyła
firmaSiemenssp.z o.o.Inwestycjamiałacharakterprojektu
hybrydowego - to jedna
z pierwszychtegotypuinwestycji,w którychfunduszeUniiEuropejskiejpołączonesąześrodkamipartneraprywatnego.
Dzięki procedurze dialogu
konkurencyjnego, w ramach
któregowybieranybyłpartner
inwestycji,udałosięokreślićzarównozakresprac,jakiwarunki
współpracykorzystnez punktu
widzeniasamorządu,a możliwe
do przyjęcia przez partnera
prywatnego.
W ramach inwestycji zmodernizowanoSzkołęPodstawową w Słonem z oddziałem
przedszkolnym,PunktFilialny
ma podwyższone parametry
mrozoodporności, które mają
duży wpływ na jego trwałość.
Gwarancjatrwałości,którąuzyskałagmina,wynosiaż 15lat.
Budowa 2,1-kmodcinkadrogitrwałasześćmiesięcy,jednocześnie dzięki zastosowaniu
technologiibetonuwałowanego,a nielanego,czasdostępnoścido eksploatacjiposzczególnych odcinków był znacznie
skrócony.
Drugązgłoszonądo konkursu inwestycją w Świdnicy jest
kompleksowa termomodernizacja budynków oświatowych
należącychdo gminyw trzech
miejscowościach.Byłatoinwestycja realizowana w formule
partnerstwapubliczno-prywat-
w Koźli z oddziałem przedszkolnymorazZespółSzkółim.
JanaPawła II w Świdnicy.
Realizacjainwestycjiprzebiegaławdwóchetapach:pracetermomodernizacyjneprowadzące
dopoprawystanutechnicznego
obiektów w celu ograniczenia
strat ciepła i redukcji zużycia
energii oraz zastosowanie najnowszych systemów zarządzania wykorzystaniem energii
w celumonitorowaniajejzużyciaorazracjonalnemuzarządzaniuwykorzystaniemenergii.
- Umowa z partnerem wiąże
nasna dziesięćlat-mówiArisa
Jaz,zastępczyniwójtaŚwidnicy.Wtymczasiepartnerponosiodpowiedzialnośćzauzyskaniezadeklarowanego
poziomu
oszczędności.Wramachpodziałuryzykamiędzypartneramiodpowiadaonza tzw.ryzykokonstrukcyjne,funkcjonowaniesystemu zarządzania wykorzystaniemenergiii osiągnięciewskazanego poziomu oszczędności.
Formułapartnerstwapubliczno-prywatnego pozwoliła nam
na wykorzystanie know-how
partnera,montażfinansowyinwestycji,któryniemiałwpływu
naograniczeniemożliwościkredytowychgminy,orazzabezpieczenieuzyskaniaoczekiwanych
rezultatów przez odpowiedni
podziałryzykrealizacyjnych-ryzykokonstrukcyjnei ryzykodostępnościwziąłnasiebiepartner
prywatny,apłatnościuzależnionesąod uzyskiwanychefektów.
Ratunkowa modernizacja Staruszek z nowym sercem
Kotlin | naceledomupomocyspołecznejprzebudowanodawnybudyneksocjalno-
ŚwinouJsCiE | Zmodernizowana stacja uzdatniania wody.
administracyjnyrolniczejspółdzielniprodukcyjnejwkotlinie.
bArtoszwAlczAk
starostajarociński
om Pomocy Społecznej
w Zakrzewie, z którego
przeniesiono mieszkańców
do Kotlina,położonyjestna tereniezespołupałacowo-parkowegowpisanegodo rejestruzabytków.
D
U
W wyniku przebudowy
obiektuw Kotliniemożliwabędzie realizacja szerokiego zakresu rehabilitacji społecznej
i ruchowejmieszkańcówDPS.
Zapewnitoczęśćpodziemna,
w którejpozaczęściąbiurową,
socjalnąi magazynowąmieszcząsięsaleterapeutyczne,biblioteka z czytelnią, pokoje
dziennego pobytu, pomieszczeniepedagogiczno-psychologiczneorazkaplica.
wrazz kuchnią,pomieszczenia
przeznaczone na potrzeby
opieki medycznej (gabinet lekarski,gabinetzabiegowy)oraz
izolatkęz monitoringiem.
Do celów rehabilitacji ruchowejwykonanoi wyposażonosalęprzeznaczonąna ćwiczenia,fizykoterapięi hydroterapię.
Problem zmiany lokalizacji
placówkipojawiłsięw momencie, gdy spadkobiercy właścicielinieruchomościw Zakrzewiezaczęliwalczyćo jejzwrot.
Niepewna przyszłość DPS
w Zakrzewie skłoniła władze
powiatudo poszukiwaniarozwiązańzapobiegającychlikwidacjiplacówki.
W 2011r.opracowanoanalizę
trzech możliwych wariantów
inwestycyjnychnowejlokalizacjiDPS.Analizajednoznacznie
wskazała na wariant kotliński,
gdyżnawetjeślisięuwzględni
koszt nabycia nieruchomości
w Kotlinie,rozwiązanietobyło
tańszeo ponad 10mlnniżbudowanowegoDPSw innejlokalizacjidlatejsamejliczbymieszkańców.Budyneksocjalno-administracyjny w Kotlinie był
w dobrymstanietechnicznym
i miałdużąpowierzchnięużytkowąz możliwościądalszejrozbudowy.Posiadałtakżepotencjałw postacinieużytkowanego
dotąd poddasza i całkowitego
podpiwniczenia
budynku.
W celuprzystosowanianieużytkowanejkondygnacjimieszczącejpiwniceobniżonoposadzkę
i dziękitemudostosowanopomieszczenia do potrzeb terapeutycznychi biurowych.Duża
funkcjonalność obiektu oraz
możliwośćzapewnieniadostępu wszystkim mieszkańcom
do wszystkichpomieszczeńbyławażnymatutem.
DodatkowązaletąumiejscowieniaDPSw Kotliniebyłopołożeniebudynkuna tereniezabytkowegoparku.W 2012r.samorząd powiatu kupił nieruchomośćw Kotlinie,którądostosował do potrzeb domu
pomocy społecznej po wcześniejszejanalizierozwiązańzastosowanychw innychDPS.
Przeniesienie
placówki
do Kotlinatoprzedewszystkim
znaczna poprawa standardu
życiamieszkańcówdomuoraz
standardupracypracowników.
jęcie wody i stacja
uzdatniania
jej
w dalszym ciągu,
niezmiennieod ponad 100lat,zaopatrująŚwinoujściew wodępitną.
Obecnie, ze względu na swoje
położenie,obiektnazywanyjest
Granica– budynekznajdujesię
bowiem 120 metrów od pasa
granicznegoz Niemcami.Obecna Granica ma długą historię.
Pracekoncepcyjnerozpoczęto
w 1906 r. Całość robót zakończonow maju 1910r.
Do czasówobecnychzachowałysiępierwotnestudniegłębinowe,którychszybikiobudowanesączerwonącegłą.Niesą
one eksploatowane, ale jedna
z nich jest studnią awaryjną.
Obiekt jest jednym z dwóch
ujęć,któredostarczająwodędla
lewobrzeżnej części miasta.
Produkujeokoło 40proc.ogólnej ilości wody wtłoczonej
do siecimiejskiej.
W okresieletnim,gdydo miastaprzybywałododatkowokilkadziesiąttysięcyturystów,ujęciemusiałopracowaćna maksimumswoichmożliwości.Włączeniedodatkowychstudnipowodowało,
że
istniejąca
AdAmmAkiełA
prezeszarząduZakładuWodociągów
i Kanalizacjiw Świnoujściu
arówno wyspiarskie położenieŚwinoujścia,jaki samegoujęciaznacznieogranicza
możliwości pozyskiwania nowych zasobów wodnych.
Z
archiwum konkursu
na każdejkondygnacjizlokalizowano świetlice, kuchenki
podręczne, jadalnie, pralnie
podręczne,brudowniki,łazienki,pokojeopiekunek,pomieszczeniaporządkowe,magazyny.
Łącznie wykonano 67 pokoi
z łazienkami dostosowanymi
dla osób niepełnosprawnych,
z czego 79proc.topokojedwuosobowe.Dodatkowona parterze zaprojektowano stołówkę
dla wszystkich mieszkańców
archiwum konkursu
O
biektpowstałw latach 70.jakobudynekwolnostojący,
dwukondygnacyjny,całkowiciepodpiwniczony,zpoddaszem,wykonanyw technologiitradycyjnej.
Prace budowlane związane
z inwestycją„Przebudowa,rozbudowai nadbudowawrazze
zmianą sposobu użytkowania
budynkusocjalno-administracyjnegona potrzebyDomuPomocy Społecznej” rozpoczęto
w lipcu 2014r.,a zakończono 30
listopada 2015r.
Dom Pomocy Społecznej
wKotlinieprzeznaczonyjestdla
kobiet i mężczyzn niepełnosprawnych intelektualnie. Zostali do niego przeniesieni
mieszkańcy Domu Pomocy
Społecznej w Zakrzewie.
W większości przypadków
obokniepełnosprawnościintelektualnej występują u nich
schorzeniasomatyczne.
Budynekzewzględówużytkowych podzielono na część
mieszkalną na kondygnacjach
naziemnych i część niemieszkalnąna kondygnacjipodziemnej. W części mieszkalnej
technologianiespełniałaswojego zadania. W 2012 r. podjęto
decyzję o przeprowadzeniu
modernizacjitechnologiiuzdatniania wody. Prace zostały zakończone pod koniec 2015 r.,
natomiast stacja na nowych
urządzeniachtechnologicznych
pracujejużbliskorok.Parametrywodypo jejuzdatnieniusą
dużo poniżej obowiązujących
wewszystkichwskaźnikach.To
dzięki wymianie praktycznie
całejinfrastrukturytechnicznej
i zautomatyzowaniujejobsługi.
Modernizacjastacjiprzeprowadzona została bez naruszeniaarchitekturybudynkuoraz
dewastacjijegootoczenia.Z zewnątrz nikt nie pomyśli,
że w ciągudwóchostatnichlat
takwieletusięzmieniło,że nowoczesnośćwkroczyław stare
mury.Nienaruszonounikatowegosufituhalianiwspaniałej
konstrukcji dachowej, którą
można podziwiać na obszernymstrychu.Stuletnistaruszek
otoczony kilkoma wysokimi
świerkami
kalifornijskimi
od nowazachwycaswoimblaskiem licznych spacerowiczów. I niktniespodziewasię,że
w jegownętrzuzaczęłobićnowoczesne, zautomatyzowane
serce.
W okresieletnim,gdydo miasta
przybywakilkadziesiąttysięcy
turystów,istniejąceujęciamuszą pracować na maksimum
swoichmożliwości,copowodowałotrudnościz wypełnieniem
obowiązującychnorm.Takwięc
modernizacjatechnologiiStacji
UzdatnianiaWodyGranicabyła
niezbędna. W wyniku zakończonychw 2015r.pracparametry fizykochemiczne wody
znaczniesiępolepszyły,mieszkańcymajądostarczanądo domówwodęnaturalną,bezżadnychdodatków.
Podczas modernizacji m.in.
zostały wymienione wszystkie
pompy i urządzenia, wprowadzono znacznie wydajniejszy
system napowietrzania wody.
Zmodernizowanotakżewszystkie studnie głębinowe. Całość
pracystacjizostałazautomatyzowana,zaśwszelkiedanesąarchiwizowane. Budynek Stacji
UzdatnianiaWodyGranica,położonej w polsko-niemieckim
pasie granicznym na wyspie
Uznam, stanowi przykład
przedwojennej sztuki inżynieryjnej.Zewzględuna swojepołożenieorazwaloryhistoryczne
po
przystąpieniu
Polski
do układu z Schengen obiekt
tenstałsięatrakcjądlalicznych
turystówpokonującychmalownicząleśnątrasępomiędzyŚwinoujściem a miejscowościami
niemieckimi.
Modernizacja
budynku,
przeprowadzonabeznaruszenia jego architektury, to przykład doskonałego połączenia
tradycji i nowoczesności, m.in.
przezzachowaniestropówispecyficznej konstrukcji dachu
umożliwiającejnaturalnąwentylację. Wygląd budynku oraz
umieszczone w pobliżu informacjeojegohistoriiipełnionych
funkcjach zwiększają atrakcyjnośćtransgranicznejtrasypieszeji rowerowej,przyczyniając
siętymsamymdopopularyzacji
dziejówŚwinoujścia.
Modernizacja roku
◊ rp.pl
Piątek
22 kwietnia 2015
M7
Razem można dużo więcej
G
łównym inwestoremna tymobszarze(trzyprojekty)
było Szczecińskie
Towarzystwo Budownictwa Społecznego sp.
z o.o.Podstawowymzadaniem
spółki jest budowa społecznych mieszkań czynszowych
z wykorzystaniempreferencyjnychformfinansowaniaproponowanych w ramach rządowychprogramówmieszkaniowychlubw ramachfinansowaniadostępnegoześrodkówUE.
ruchomościpołożonychna tym
terenieimieszkańcówkwartału,
zmierzające do kompleksowej
poprawyjakościżyciaiprzywróceniadawnejświetności.Podstawęstanowiłarenowacjaiodtworzenie infrastruktury, w tym
kompleksowe remonty części
wspólnych budynków frontowych należących do wspólnot
mieszkaniowych oraz przebudowawnętrzakwartału.
Odpoczątkuzakładanopołączenie planowanych działań
w formule odrębnych projektóww jedendużyprogram„Re-
Kwartał 23jestjednymz wielu zachowanych kwartałów
zwartejzabudowymieszkaniowo-usługowej
z
przełomu XIX i XX wieku,którącechująwysokiewaloryurbanistyczno-architektoniczne.Degradacjatechnicznazabudowy,substandard wnętrz kwartałów
orazproblemyspołeczneistotnie zmniejszyły komfort zamieszkaniana tymterenie.
Projekt przewidziany został
jako wspólne przedsięwzięcie
spółki,GminyMiastoSzczecin,
wspólnotmieszkaniowychnie-
witalizacjaRAZEM”.Złożyłosię
na niego siedem projektów
wspólnot mieszkaniowych zarządzanych przez spółkę oraz
trzy projekty Szczecińskiego
TBS wspierane przez Gminę
MiastoSzczecin.W efekciepowstały 64lokalemieszkalnewykończonepod klucz,w tymjednomieszkaniechronione-„inkubator”dlausamodzielniającychsięwychowankówdomów
dziecka, jedno mieszkanie dla
osóbwymagającychdoraźnego
wsparcia, 23 lokale dla osób
starszychi niepełnosprawnych
archiwum konkursu
szCzECin | program„rewitalizacjarAzem”obejmujeprzedsięwzięciainwestycyjno-budowlane,którychcelemjest
rewitalizacjaśródmiejskiegokwartałumieszkalnegowszczecinieoznaczonegonr23,ograniczonegoulicamibohaterówGetta
warszawskiego,królowejjadwigiialejąwojskapolskiego.
- do dyspozycji Gminy Miasto
Szczecin,37lokalimieszkalnych
z TBS-owską stawką czynszu,
dwalokalezamienne,a także 13
lokaliusługowychw tymświetlica(ośrodekwsparciadzien-
nego),dwalokaleprzeznaczone
na punktkonsultacyjnyMOPR,
dziewięć lokali usługowych
na wynajem.Siedemkamienic
frontowychpoddanychzostało
kompleksowerenowacji.
rozmowa | Grażyna Szatkowska, prezes Szczecińskiego Towarzystwa Budownictwa Społecznego sp. z o.o.
Z czego wynikała potrzeba rewitalizacji?
grażyna szatkowska: Rewitalizacjastałasię
w ostatnichlatachpojęciem
znanymii częstowymienianym.Niestety,zazwyczaj
kojarzysięwyłączniez odświeżonymifasadami
śródmiejskichkamienic,loftamidlazamożnych
w poprzemysłowychdzielnicachmiast.Rewitalizacja
w swoimgłębokimpojęciu
dotyczyjednakdziałańsięgającycho wieległębiej,
obliczonychna trwałązmianę
gnięciezrównoważonegorozwojutegoobszaru
i przywróceniejegopierwotnejfunkcji.
środowiskażyciaw obszarze
objętymrewitalizacją,w tym
szczególniew sferzespołecznej.Równieżw przypadku
kwartału 23wieloletniokres
zaniedbań,zachodzące
w strukturzemiastazmiany
orazpowszechniewystępującezjawiskaspołecznetakie
jakodpływmieszkańcówze
ścisłegocentrumdo obrzeżnychrejonówmiasta
spowodowały,żezdefiniowaniena nowotejczęści
Szczecina stałosięniezbędne.
Realizacjadziałańw sposób
zintegrowany-prowadzenie
działańinwestycyjnychi nieinwestycyjnych(programów
społecznych)–w konsekwencjipozwolina wyprowadzenie
obszaruobjętegorewitalizacjąz sytuacjikryzysowej.
Realizacjazamierzeńspołecznychstanowiwsparciedla
osóbzagrożonychwykluczeniemspołecznym.
Równoczesnepodwyższenie
jakościprzestrzeni,rozbudowana infrastruktura
społeczna orazrealizacjaprogramówna rzecz
rozwiązywaniaproblemów
społecznychpozwolina osią-
Jaka była skala trudności przeprowadzenia takiej inwestycji?
Podstawowymwyzwaniem
byłozaprojektowanietego
fragmentumiastatak,aby
przy jednoczesnymnowatorskimpodejściu,mającym
wspieraćzrównoważonyrozwój,niezatracićcharakteru
miejsca.Podobniejakw przypadkuinnychinwestycji
spółkiposiłkowaliśmysięwybranąw drodzekonkursu
koncepcjąurbanistyczno-architektoniczną.Dziękitemu
opracowaniuudałosiępogodzićpodstawowefunkcje
kwartału.Otworzyćgodlapotrzebmiastapoprzez
dogodnądostępnośćz ulic
okalającychkwartałoraz
wprowadzićnowefunkcje,
przy jednoczesnymzapewnieniuenklawzieleni
i przestrzenisłużącychrekreacjiorazwypoczynkowi
mieszkańcomkwartału.Niewątpliwieproblemembyłfakt
prowadzeniainwestycji
na dużąskalę,na „żywejtkance”.Pamiętajmy,żewszystkie
praceprowadzonebyłyna zamieszkanychbudynkachlub
w ichbezpośrednimsąsiedztwie.Determinowałoto
koniecznośćścisłejwspółpracypomiędzymieszkańcami,
inwestorema wykonawcą,tak
abyzapewnićjaknajsprawniejszyi najmniejuciążliwy
przebiegprocesuinwestycyjnego.Najtrudniejszybył
jednakprocesprzygotowawczyi praca,którątrzebabyło
wykonać,abyprzekonać
uczestnikówprojektu
do wspólnychdziałań.Ludzie
bylinieufni,myśleliczęsto
w kategoriachzmianograniczonychdo ścianwłasnego
mieszkania.
Jakie są główne korzyści z przeprowadzonej rewitalizacji?
Przedewszystkimzmienia
sięjakośćprzestrzenipublicznej,któradajepodstawy
do stworzeniawarunkówdalszegozrównoważonego
rozwojutegoobszaru.Przebudowanazostałaczęść
miastaw jegocentralnejczęści,coniewątpliwiewpływa
na zwiększenieatrakcyjności
Szczecina.Estetycznekamienicei ciekawewnętrze
przyciągająludzi,którzy
do tejporystaralisięomijać
teczęścimiasta.Wpływ
na zmianęniewątpliwiewynikaz poczuciabezpieczeństwa,
któretworzązastosowane
rozwiązaniaprzestrzenne
i systemmonitoringuwewnętrzukwartału.Wielkim
sukcesemtegoprojektujest
niewątpliwieróżnorodność
ofertymieszkaniowejw kwartale. I tak,obokwłaścicieli
lokalimamynajemcówmieszkańpłacącychczynsz
komunalnyorazczynszTBSowski.Szczególnąwartością
sąmieszkaniadlaosóbwymagającychwsparcia– seniorów,
wychowankówpieczyzastępczej,rodzinw kryzysie.
Stworzonawewnątrzkwartałuinfrastruktura,w tym
w szczególnościświetlicaśrodowiskowa,wspomaga
procesyintegracjimieszkańcówi budujeświadomość
społeczną,uwrażliwiana inne
problemyi potrzebyspołeczne.Ważnymaspektem
projektujestimpulsdladal-
szychzmian.Realizacjatak
dużegoprojektuwewspółpracyz licznymipartnerami,
w tymszczególniewspólnotamimieszkaniowymi
i mieszkańcami,budujechęć
współpracywśródspołecznościsąsiednichkwartałów
śródmiejskich.Pokazanie
możliwościskutecznego
współdziałaniastanowidlainnychmieszkańcówstymulację
do aktywnegowłączeniasię
w procesyrewitalizacyjne
na sąsiednichobszarach.
Otwieratodrogędo kolejnych
przedsięwzięć.Program„RewitalizacjaRAZEM”może
stanowićprzykładdobrej
praktykiw zakresiedziałań
rewitalizacyjnych.Uzasadnia
towieleelementów,na które
powinienzostaćpołożonynaciskw tegotypuprojektach,
m.in.spójnośćdziałańzestrategiąrozwojumiasta,
kompleksowośćrozwiązań,
szerokiespektrumoddziaływaniana lokalnąspołeczność.
Dotyczytopoprawywarunkówżycia,aleprzede
wszystkimtworzeniapoczucia
więzii świadomościspołecznejmieszkańców.
archiwum konkursu
Muzeum Katyńskie w stolicy
warszawa | stolicazgłosiładokonkursujedną,zato
niezwykleefektownąiważnąinwestycję-przebudowę,
budowę,remontizmianęsposobuużytkowaniaobiektów
iurządzeńbudowlanychwrejoniekaponieryibateriibarkowej
wcytadeliwarszawskiejwrazzotoczeniemnapotrzeby
muzeumkatyńskiego– oddziałumuzeumwojskapolskiego.
M
uzeum Katyńskietopierwsza
w świecie placówkamartyrologiczno-muzealno-badawczadokumentująca zbrodnię katyńską, popełnioną na 22 tysiącach jeńców
i więźniówprzetrzymywanych
w latach 1939-1940w sowieckich obozach i więzieniach.
Muzeum powstało pod koniec 1992r.i w pierwszejsiedzibie w Forcie Czerniakowskim
przy ul.Powsińskiej 13funkcjonowało do początku 2009 r.
Z uwagi na niewystarczające
dla wciąż powiększającej się
liczbymuzealiówzasobylokalowe Fortu Czerniakowskiego
powziętodecyzjęo przeniesie-
niusiedzibymuzeumna teren
Cytadeli.Projektadaptacjibudowli dla muzeum został wybrany 8kwietnia 2010r.,kiedy
toogłoszonowynikikonkursu
na programowo-przestrzenną
koncepcjęMuzeumKatyńskiego,któremiałopowstaćw budowli i otoczeniu kaponiery
w Cytadeliwarszawskiej-dawnej rosyjskiej twierdzy wzniesionejpo powstaniulistopadowymw 1830r.
W ramachrobótprzeprowadzono zaawansowane prace
ziemnepolegającena zmianie
geometriiskarp,wzmocnieniu
podłoża,wzmocnieniui zabezpieczeniuskarppoprzeztechnologię gwoździowania oraz
torkretowania łącznie z powierzchniowym wykończe-
niem ogrodniczo-zieleniarskim. Wykonano prace konstrukcyjne polegające m.in.
na budowiez betonuarchitektonicznegokonstrukcjidojścia
do BateriiBarkowej.
Przeprowadzonowieleprac
kons erwacyjn o- ren owacyjnychłączniez adaptacjąobiektówzabytkowych,którezostały
wykończone pod kątem prac
elewacyjnych, instalacyjnych,
posadzkarskich oraz elementów wykończenia wnętrz, wliczającw toczęściowewyposażenie wnętrz. Wejście do MuzeumKatyńskiegozaczynasię
od przejścia przez budynek
Bramy Nowomiejskiej, który
prowadziścieżkądo głównego
budynkumuzeum,tj.Kaponiery.BudynkiBramyNowomiejskiej oraz Kaponiery będące
obiektamizabytkowymiwykonanymiw technologiimurowanej zostały odrestaurowane.
Restauracji,któraobejmowała
naprawy spękanych fragmentów murów poprzez sklejanie
iniektemorazzszycieprętami
zestalinierdzewnejo przekroju
spiralnym, prace czyszcząco-dezynfekujące (odgrzybianie
i odglonowanie), odsalanie,
oczyszczenie z nawarstwień
obcych,suszenieorazwzmocnienieosłabionegozabytkowego budulca ceglanego murów
i kamienia,uzupełnienieubytkówcegiełorazfug,opracowaniekonserwatorskielicawątku
ceglanego,estetyzacjęorazsca-
laniekolorystycznelicamuru,
poddanoelewacjeceglaneoraz
wnętrza.
Wykonano podbicia fundamentów i konstrukcji budynków,którezostałyzaizolowane
przeciwwilgociowo,przy wykorzystanium.in.metodyiniekcji
ciśnieniowej. W Kaponierze
wykonano nowe płyty fundamentowepod doprojektowane
dwaszybywindoweorazklatkę
schodowąw technologiiżelbetowej z wykończeniem ścian
i stopni betonem architektonicznym z widocznym odciskiemdesek.Wewnątrzbudynków wykonano nowoczesne,
inteligentne instalacje BMS
z zakresu branży sanitarnej
i elektrycznej.Wnętrzazostały
wykończonew zakresietynkarsko-malarskim,jakrównieżposadzkarskim, z wykorzystaniemimpregnowanejposadzki
dębowejz bruku.
Na szczególnąuwagęzasługujefaktwykonaniacałkowicie
nowejkonstrukcjidachu(więźbadrewniana)bastionuKaponiery,a takżewykonaniealuminiowo-stalowej konstrukcji
monolitycznejpodłogipodniesionejz wypełnieniempłytami,
pod którązlokalizowanorozległesiecizasilającekanalizacyjno-wodociągowe,c.o.,wentylacyjneorazelektryczne,łącznie
z umieszczeniemcentralsterującychna poddaszu.
W budynkach wykonano
równieżślusarkęorazstolarkę
aluminiowo-stalowąz zastosowaniem skrzydeł drzwiowych
i okiennych w półkolistych
ościeżach.Pomiędzybudynkami Bramy oraz Kaponiery został wykonany plac apelowy
zbudowany częściowo z płyt
kamiennychbazaltowychoraz
kostkigranitowej.W jegocentrumwykonanoinstalacjęartystyczną pod tytułem „Blizna”
oraz „Warta” składającą się
z elementówkonstrukcjiżelbetowej obłożonej piaskowcem
o poszarpanej nieregularnej
powierzchni i obsadzoną
w równychrzędach 17-letnimi
grabami.
– DlafirmyPBMPołudnie SA
realizacja tego zadania była
dośćdużymwyzwaniem,chociażw przeszłościzrealizowaliśmy między innymi Muzeum
Powstania
Warszawskiego
i Fort Sokolnickiego – mówi
ZbigniewGontarz,prezesPBM
Południe SA. – Obiekty przeznaczonena siedzibęmuzeum
znajdującesięna terenieCytadeli,tj.BateriaBarkowa,Kaponiera,BramaNowomiejska,byływ znacznymstopniuzdegra-
dowane,cowymagałowłożenia
ogromnegowysiłkuw przeprowadzenie prac rewitalizacyjnych,modernizacyjnych,konserwatorskichorazskoordynowania i synchronizowania
w określonymczasieekipbudowlanych,jakrównieżpokonaniawielutrudności,jakodtwarzaniefragmentówmurów,
odsalaniei osuszanieistniejących murów, wykonywanie
konstrukcjiżelbetowychz betonu architektonicznego, wykonywanie robót ziemnych
na tereniepodlegającymmonitowi archeologicznemu oraz
stanowiącym
zagrożenie
pod względemwykopaliskniewybuchówz okresuhistorycznego.Budowatakprestiżowego obiektu odbywała się
pod ścisłąkontroląinwestora,
tj. Muzeum Wojska Polskiego,
jak również pod presją czasu
i chęciąosiągnięciapożądanegoefektu.Ogromnezaangażowaniepracownikówwykonującychtepraceorazichkwalifikacjepozwoliłyna sprostanietemutrudnemui skomplikowanemuzadaniu– dodaje.
nwestoremjestMuzeumWojskaPolskiego.Na generalnego
wykonawcępracbudowlano-konserwatorskichzostaławybranaw przetarguspółkaPBMPołudnie SA.Podstawowyobszardziałalnościspółkitokompleksowarealizacjapracbudowlanychw charakterzegeneralnegowykonawcyinwestycji.
Obiektybudowlanerealizowaneprzezspółkęzdobywaływielokrotnieodznaczeniai nagrodybranżoweza dobrąjakośćrobóti nowoczesnerozwiązaniaarchitektoniczne.
I
M8
Modernizacja roku
Piątek
22 kwietnia 2016
Unikat w Europie Środkowej
KoziEniCE | Miasto zyskało zupełnie nowe
archiwum konkursu
Centrum Kulturalno-Artystyczne.
P
rzygłównejarteriimiasta, ul. Warszawskiej,
październiku
w
ubiegłego
roku
uroczyście otwarto
przez
zaprojektowane
dr. inż. arch. Marcina Furtaka
najnowszyobiektwmieście.
Budynekzaprojektowanoja-
kotrzykondygnacyjną,w znacznymstopniuprzeszkloną,zwartąbryłę.Wewnątrzniejwydzielonoprzeszklonepatiobędące
wspólnąprzestrzeniąpubliczną
i jednocześniewielokondygnacyjnymdoświetleniembudującymklimatrozległegodziedzińca.W obiekciesiedzibęznalazły
kino, dom kultury, szkoła mu-
rozmowa | Tomasz Śmietanka, burmistrz Kozienic
Z czego wynikała potrzeba modernizacji akurat tego obiektu?
tomasz Śmietanka: Obiekt
centrumkulturalno-artystycznepołożonyjestw centrum
Kozienicprzy ul.Warszawskiej,
stanowiącejgłównąarteriękomunikacyjnąmiasta,
skupiającąwiększośćfunkcji
publicznychi komercyjnych,
w sąsiedztwieniedużegoterenuleśnegoorazstadionu.
Terenobjętyopracowaniem
byłzabudowanyparterowymi,
murowanymibudynkami
usługowymio niskimstandar-
dziei wartości.Istniejącązabudowęwyburzono.Główną
ideąbyłostworzeniemiejsca
żyjącegoi otwartegodla
mieszkańcówgminy.Lokalizacjaw centrummiasta,
w sąsiedztwieinnychobiektów
o funkcjirekreacyjneji wypoczynkowej,sprzyjałarealizacji
obiektu,podniosłaatrakcyjnośćterenu,pozwoliła
stworzyćmiejsceszczególne.
Takiefekt,podkreślonyprzez
ukształtowanąw sposóbspójnyarchitekturęobiektu,
pozwoliłna zwiększeniewalorówkulturowychtej
przestrzeni,wzmocniłwzajemnepowiązaniafunkcjonalne
sąsiadującychobiektów,uporządkowałprzestrzeń.Obiekt
uzyskałrozpoznawalny,reprezentacyjnycharakter,spójny
z sąsiadującymibudynkami.
Jakie korzyści płyną z przeprowadzonej modernizacji?
Zrealizowanainwestycja
wytworzyłaatrakcyjnąmiej-
skąprzestrzeńpubliczną.
Obiektzintegrowałi zaktywizowałlokalnąspołeczność,
pozwoliłwzbogacićofertę
edukacyjno-kulturalnągminy,
poszerzającprogramedukacyjny.Budynekmiałbyći jest
obiektemwielofunkcyjnym
dającymmożliwośćorganizacjispotkańorazróżnych
imprez,a jednocześniestałsię
nowoczesnym,atrakcyjnym
dlamieszkańcówgminy
ośrodkiemrozwijającymróżneformyichzainteresowań.
Obiektdałszansęsamorealizacjimieszkańcomgminyi nie
tylkoprzezwprowadzeniebogatszejofertyprogramowej
pozwalającejna przeprowadzeniewieluinicjatyw
o większymzasięgu,zapewniającychprofesjonalne
warunkido tejżedziałalności.
Realizującinwestycję,brano
pod uwagęoczekiwania
mieszkańcówgminy.W obiekciemieszcząsię:biblioteka
multimedialna,salakinowa
zarównowykorzystywana
do projekcjifilmów,jaki pełniącafunkcjęsali
widowiskowej,salakameralna
przewidzianagłówniedo prezentacjiosiągnięćdzieci
i młodzieżyszkołymuzycznej,
DomKulturyprowadzący
działalnośćw zakresieedukacjikulturalneji animacji
kultury,szkołamuzyczna,jak
równieżparkingpodziemny.
Zarównowyjątkowaformazewnętrznajaki przestrzeń
wewnętrznaprzyciągamieszkańców,pobudzaich
kreatywnośći zachęca
do wspólnegodziałania.
Obiektpozytywnieoddziałuje
na otaczającąprzestrzeńdziękizapraszającymwejściom,
przyjaznemudoborowimateriałów,przeszkleniu
odsłaniającemuatrakcyjnie
zaprojektowanewnętrza.Powstałbudynekunikalny,
a zarazemwkomponowany
w otoczenie,zachowującyskalęi charaktermiejsca.
rp.pl ◊
zyczna,bibliotekaoraztelewizja
Uzupełnieniem
regionalna.
ofertyjestgaleriasztuki,kawiarnia i przestrzeń handlowa.
Pod obiektemznajdujesięparking.
Dziękizastosowaniunajnowszych osiągnięć w dziedzinie
energooszczędności budynek
jestprzykłademrealizacjiidei
innowacyjnego budownictwa
ekologicznego. Wykorzystano
tukomplementarnąwzględem
siebie i w pełni zautomatyzowanąsiećinstalacjienergooszczędnych,zbudowanąz gruntowegowymiennikaciepła,klimatyzacjiz pompąciepłaoraz
paneli fotowoltaicznych. Wart
podkreśleniajestfakt,żejestto
innowacyjnysysteminspirowany naturą, a dokładniej: fotosyntezą.Elektrowniafotowoltaiczna o takiej wielkości oraz
mocy,jeślichodzio konstrukcję
ścienną,jestunikatemw EuropieŚrodkowej.Panelepozwalająuzyskaćenergięelektrycznąz fasady.Panelefotowoltaiczne zastosowano również
na dachu.Użycietegosystemu
jest najbardziej uzasadnione
z punktu widzenia uzysku
energetycznego, jaki generują
teogniwa.Ichsprawnośćprzewyższa 22 proc., podczas gdy
standardrynkowywynosizaledwie 14-15proc.
Czy planowane są kolejne tak
efektowne inwestycje?
GminaKozienice,chcąc
wykreowaćwspółczesną,
atrakcyjnąprzestrzeńmiejskąi spełnićoczekiwania
mieszkańców,podjęładziałaniazmierzające
do rewitalizacjiterenówbezpośredniootaczających
obiektypubliczne,będących
kluczowymiw skalimiasta
i jegookolic.W celuprzywróceniaładuprzestrzennego
tychterenówplanowanesą
przedsięwzięciapodkreślającewyjątkowycharakter
miejscaz uwzględnie-niem
otaczającejzieleni.Jednym
z nichbędziecentralnydeptak– promenadaobok
ul.Warszawskiej,którawraz
z nowymcentrumkulturalno-artystycznym,pływalnią
orazstadionemmiejskimbędzienowoczesnym,
tętniącymżyciemcentrum
naszegopięknegomiasta
z interesującymprogramem
wypoczynkowymi edukacyjnym.Przewidujesię
stworzeniewzdłużosi
ul.Warszawskiejpodłużnego
wnętrzaurbanistycznego
o zmieniającejsięorazkomplementarnejwzględem
siebiei otoczeniafunkcji.Jest
tofunkcjaposiadającajeden
wspólnymianownik-użytecznośćw stosunku
do wszystkichmieszkańców
Kozienic.Kolejnymzamierzeniemjestbudowafontanny
multimedialnejw nowoczesnejtechnologiipozwalającej
na organizowaniewidowisk
typuświatło-woda-dźwięk
w miejscuistniejącejsadzawki,w ramachremontu
zabytkowejoficynypałacowej
ZespołuPałacowo-Parkowego.Założeniemjest,aby
powstałomultimedialnewidowisko.Widowiskotakie
byłobyinspirowanemiejscem
położeniapoprzezprezentowaniemuzykiklasycznejoraz
wizualizacjio tematycezwiązanejz historiąKozienic
i okolic.Działaniatesąkrokiemw stronęświadomego
i wielofunkcyjnegozagospodarowaniai wykorzystania
przestrzeni.
Muzeum jest jedną z największych inwestycji muzealnych ostatnich lat w Toruniu.
GminaMiastaToruńprzeznaczyłana siedzibęMuzeumpofabryczny budynek zlokalizowany w centrum Starówki,
w strefieUNESCO.W tymchronionymobszarzejesttojedna
z największych inwestycji samorządowych ostatnich lat.
Dziękiinwestycjibudynekpoprzemysłowyzostałodnowiony, oczyszczono jego fasadę,
odnowiono i uzupełniono istniejąceelementy.
Inwestycja od momentu
otwarciastałasięjednymz ulubionychmiejscspacerówi odwiedzin zarówno mieszkańcówmiasta,jaki turystów.Budynekjestdostępnydlaosób
niepełnosprawnychruchowo.
Na terenie muzeum znajduje
sięwinda,a ekspozycjajestdostosowanado potrzebrodzin
z małymi dziećmi oraz osób
starszych.
Inwestycje w historię i kulturę
P
ierwsza z nich, sala
koncertowe na Jordankach,zostałazakończona w 2015 r.
WielofunkcyjnaSala
Koncertowajestobiektemużyteczności publicznej i została
zaprojektowanadlaorganizowania koncertów orkiestry
symfonicznej,zespołówkameralnych, przedstawień operowych, muzycznych, teatralnych, organizacji kongresów,
zjazdów,konwencji,wystawetc.
W budynkuwielofunkcyjnej
salikoncertowejw Toruniujako
wykończenieścianorazsufitów
w części pomieszczeń zapro-
jektowanopikado-konglomeratceglano-żelbetowylubtufowo-żelbetowy.Rozwiązanietakiemaznaczniepodnieśćwalory wizualne oraz akustyczne
pomieszczeń. Zastosowany
materiałnawiązujew nowoczesny sposób do gotyckiej starówkiTorunia,oprócztegopełnifunkcjęakustyczną-skomplikowana geometria pikado
z cegłamipozwalaodbijaći rozpraszaćdźwięk,natomiastzastosowanie porowatego tufu
w przestrzeniachprzeznaczonych dla dużej liczby rozmawiających(foyer,bar)zwiększa
pochłanianiedźwiękui poprawiazrozumiałośćmowy.
W dużejsalikoncertowejwykonanoruchomysufitw postacipięciukopuł(ekranówakustycznych)umożliwiającyzmianę warunków akustycznych
poprzez zmniejszanie bądź
zwiększanie kubatury pomieszczenia.
Centrum Kulturalno-KongresoweJordankijestsiedzibą
Toruńskiej Orkiestry Symfonicznej.
Muzeum
Toruńskiego Piernika
Drugą toruńską inwestycją
zgłoszoną do konkursu jest
przebudowa budynku przy
ul. Strumykowej 4 w Toruniu
wrazz zagospodarowaniemterenu na potrzeby Muzeum
Okręgowego
w
Toruniu
pod ekspozycjępn.„ŚwiatToruńskiegoPiernika”.
Muzeum Toruńskiego Piernikapowstawałow latach 20112015.Muzeumjestunikatowym
obiektem kulturalnym, który
dzięki dzisiejszym funkcjom
muzealnym,
edukacyjnym,
społecznym i gospodarczym
przywracapamięćo pierwotnej
funkcjipoprzemysłowegodziewiętnastowiecznegobudynku,
jakim była Toruńska Fabryka
Pierników Gustawa Weesego.
archiwum konkursu
toruń | Miasto zgłosiło do konkursu dwie bardzo efektowne inwestycje.
rozmowa | Michał Zaleski, prezydent Torunia.
miastobudynkupo XIXwiecznejfabrycepierników
GustawaWeeseotworzyło
możliwośćurządzeniaw ToruniuMuzeumPiernika
z prawdziwegozdarzenia.
Prezydent Michał Zaleski w Muzeum Toruńskiego Piernika
Z czego wynikała potrzeba zrealizowania tych inwestycji?
Michał zaleski: 200-tysięcznyToruń,siedzibawładz
wojewódzkich,miastoturystycznei znanyw Polsce
ośrodekkultury,w którymco
rokuodbywająsiędziesiątki
festiwali,koncertów,przeglądów,a takżekonferencji
i kongresów,niedysponował
dotądodpowiednimobiektemaudytoryjnym.Istniejące
w Toruniusalekoncertowe,
aczkolwiekpięknei częstozabytkowe,stwarzałyoczywiste
ograniczenia,zarównoco
do objętościwidowni,jaki za-
pleczatechnicznego.Odpowiedniejsiedzibynie
posiadałateżToruńskaOrkiestraSymfoniczna.Godnego
swojejlegendymiejscanie
miałteżw Toruniunaszmarkowyprodukt– piernik.
Od 2008r.możnabyłozwiedzaćjedyniewystawę„Świat
toruńskiegopiernika”zaaranżowanąw piwnicachDomu
Kopernika.Z uwagina brak
miejscabyłytamprezentowanejedynieniektóreeksponaty
związanez historiąpiernika,
a obsługawiększychgrupturystycznychnastręczaławiele
trudności.Pozyskanieprzez
Jakie korzyści wynikają dla miasta i mieszkańców z inwestycji?
Jakie plany i nadzieje wiąże miasto z tymi realizacjami?
BezwątpieniakilkamiesięcyfunkcjonowaniaCentrum
Kulturalno-Kongresowego
na Jordankachpokazało,że
budowategoobiektubyła
strzałemw dziesiątkę.Toruńskasalakoncertowa,
nazywananowąikonąTorunia,budzizainteresowanie
zarównojakooryginalnyprojektarchitektoniczny,
znakomicierecenzowany
w prasiepolskieji zagranicznej,jaki miejsceodbywania
sięatrakcyjnychwydarzeń
kulturalnych,o nadzwyczajnym,dziękioryginalnemu
wnętrzu,klimacie.Ogromnym
atutemnaszejsalijestteżjej
położenie,tużoboktoruńskiej
starówki.Widzprzyjeżdżający
do Toruniana koncertczy
spektaklmazaledwiekilka
krokówdo zabytkówz listy
UNESCO,możewybraćsię
do jednejz licznychna starówcerestauracjii kawiarenek
czyprzenocowaćw klimatycznympensjonacielubhotelu.
Salana Jordankachjestobiektemmultifunkcyjnym.
Oryginalnabryłakryjebardzo
nowoczesnerozwiązaniatechniczneumożliwiające
kształtowaniemodułowego
wnętrzaodpowiedniodo potrzebzarównokoncertów,
spektakliteatralnychczy
przedstawieńoperowych,jak
i kongresówczykonferencji.
Jeślichodzio otwarte
w 2015r.MuzeumToruńskiegoPiernika,nowyoddział
MuzeumOkręgowegow Toruniu,placówkatawłaśnie
znalazłasięw finałowejpiątce
plebiscytuWydarzenieHisto-
ryczneRokuorganizowanego
przezMuzeumHistoriiPolski.
Na konciemajużtakżetytuł
NajlepszegoProduktuTurystycznegoRegionu.Takiego
miejscaToruńod dawnapotrzebował.W jednym
budynku,w dodatkuhistoryczniezwiązanym
z piernikarstwem,powstało
nowoczesne,multimedialne
muzeum,w którymznajdziemywszystko,codotyczy
historiitoruńskiegopiernika.
Jestwięcbogatakolekcjastarychform,receptury
i opakowania,archiwalnedokumentyi fotografie,
oryginalnepiecedo wypieku
pierników,zaaranżowane
przestrzeniezwiązanez piernikarstwem:kuchnia,sklep,
kantorwłaścicielafabrykiczy
klubokawiarniaz czasów
PRL.
Czy w najbliższej przyszłości można się spodziewać podobnych
działań ze strony miasta?
Każdy,ktoodwiedzaobecnieToruń,dostrzega,jak
bardzozmieniłosięnaszemiasto,zarównoza sprawą
całkowicienowychinwestycji,
jaki modernizacjiistniejących
obiektówczyprzestrzenimiejskich.Opustoszały
do niedawnaogromnygmach
dawnychMłynówToruńskich
dziśtętniżyciemza sprawą
CentrumNowoczesności
„MłynWiedzy”i MiędzynarodowegoCentrumWspółpracy
Młodzieży.Pod koniecub.r.zakończyliśmydużą,
skomplikowanąmodernizację
i rewitalizacjędworcakolejowegoToruńGłówny,a w tej
chwiliprzymierzamysię
do modernizacjidworcaToruń
Miasto.Odnawiamyteżlub
pomagamyodnawiaćwłaścicielomkolejnekamienice
na starówcei pozajejgranicami.W tejpracyz pewnością
nieustaniemy– Toruńtomiastozabytkowe,gdziezawsze
znajdziesięcośdo zrobienia.