EKONOMIKA – PROBLEMY OPŁACALNOŚCI, KALKULACJE

POLITECHNIKA WARSZAWSKA
Wydział Chemiczny
LABORATORIUM PROCESÓW TECHNOLOGICZNYCH
PROJEKTOWANIE PROCESÓW TECHNOLOGICZNYCH
Ludwik Synoradzki
Jerzy Wisialski
KALKULACJE,
PROBLEMY OPŁACALNOŚCI
CENA a ZYSK
Cena
W stanie
od polityki producenta (sprzedawcy) i rynku.
decyduje o niej prawo
i popytu.
Zysk
Techniczny koszt wytwarzania (TKW) suma
na
wytworzenie jednostki produktu
element kalkulacji ceny
produkcji
Narzuty
obliczania TKW jest po prostu zsumowanie
robocizny i tzw.
(energia, koszty utrzymania ruchu itd.)
np. jako % kosztu robocizny.
(KW) czy
(KZ)
koszty
Uproszczona struktura kalkulacji ceny /
1.
2.
3.
Koszt robocizny
4.
Techniczny koszt wytwarzania (TKW) = 1+2+3
5.
Zysk (brutto) = 6 4
6.
Cena
7.
Podatek (np. 19% zysku brutto)
8.
Zysk (netto) = 5 7
(Narzuty)
Koszt surowców
15 zł/kg
Koszt robocizny
3 zł/kg
Narzuty – (np. 400% kosztu robocizny)
400%  3 = 12 zł/kg
____________________
30 zł/kg
TKW
Jak widać narzuty mogą mieć bardzo duży wpływ na wielkość TKW.
Im dokładniej potrafimy zaadresować ponoszone koszty, tym
lepiej
można
oszczędności.
określić
opłacalność
procesu
i
szukać
Koszt
jest zwykle podstawowym, a zawsze
elementem technicznego kosztu wytwarzania (TKW) produktu.
W czasie opracowywania technologii sprawdza
o metodzie kolejnych korekt.
go wielokrotnie,
Po raz pierwszy
po przeprowadzeniu rozeznania
literaturowego, a jeszcze przed pierwszymi syntezami.
Na podstawie
z literatury, a gdy ich brak, na podstawie
stechiometrycznych,
wyniki
.
kosztu
, potrzebnych do otrzymania
produktu
metodami, pomaga nam w wybraniu koncepcji
chemicznej i
ukierunkowanie
.
Na
Te ceny
dysponujemy tylko cenami
znacznie
ceny hurtowe.
Cena hurtowa zwykle ok. 10 20 
Po eksperymentach

i
.
odczynnikowa.
mamy
normy
analizowane koncepcje chemiczne.
Cena zakupu
kg / kg produktu
(1)
(2)
(3) = (1) x (2)
a
b
.
.
m
A
B
.
.
M
axA
bxB
..
..
mxM
RAZEM
procesu,
(najlepiej wielkojak
jest to pierwsza
i
poszukujemy
zapytania ofertowe.
poziom kosztu
o
w TKW,
produkcji.
KS a TKW
< 30%
TAK
30% 50%
?
> 50%
Tylko gdy proces jest bardzo prosty
niskie koszty robocizny i energii)
KOSZT ROBOCIZNY (KR)
to
dla
-
drugi
podstawowy
element
periodycznych, musimy
oraz czas
i
TKW.
Do
jego
:
podstawowych.
dla
KRprac = liczba rbh/kg  cena rbh
KR = KRprac
obliczenia,
Instalacja
Lp
(1)
1.
2.
3.
4.
5.
6.
(2)
Ogrzewanie do 90°C
Ogrzewanie do 90 106°C
Ogrzewanie do 106 130°C
Reakcja 130°C
°C
Aparat
Czas
(3)
(4)
(5)
(6) = (4)  (5)
[min]
[osoby]
[rbmin]
10
40
70
60
90
90
1
1
1
1
1
0,5
10
40
70
60
90
45
R1
R1
R1
R1
R1
R1
7.
Razem 1-6
Filtracja
R1
R1, F1
360
70
1
315
70
8.
Przemywanie
R1, F1
50
1
50
Razem 7-8
R1, F1
120
F1
120
600
0,25
30
465 (7,75 rbh)
20
1
20 (1/3 rbh)
9.
Razem:
10
Analityka
120
KOSZT ROBOCIZNY (KR)
wynagrodzenia aparatowego
-c, analityka
-c
22 dni/m-c  1 etat (22 dn/m-c  8 rbh/dn) = 176 rbh/m-c
Koszt rbh = (wynagrodzenie / liczba rbh w m-c)  12/11*) =
dla aparatowego
-c / 176 rbh/m-c) 12/11 =
dla analityka
-c / 176 rbh/m-c)  12/11 =
Pracownicy
Koszt rbh
KR na
Uzysk
kg/sz
KR na kg
PROD
rbh/sz
(2)
(3)
(4)=(2)  (3)
(5)
(6) = (4) / (5)
Aparatowy
24.8
7.75
192.20
22,5
8.54
Analityk
18.6
0,33
6,14
22,5
0,27
198,34
22,5
8,81
(1)
RAZEM
1.
2. Przeprowadzenie analizy przebiegu procesu
3. Wykonanie
(wykres Gantta)
4. Na
[sz/m-c]
5. Dobranie obsady zmianowej na podstawie analizy wykresu Gantta
6. Ustalenie
7. Obliczenie
KR
WYNAGRODZENIA
-c) / NORMA PRODUKCYJNA (kg/m-c)
WYKRES GANTTA (dla 1 doby)
: Instalacja 2 reaktory syntezy (R1, R2) (75 L)
(uzysk): 22,5 kg;
taki sam jak w poprzednim
2
4
6
8
10
12
14
16
18
20
22
i filtr (F1);
24
R1
R2
F1
P
P
P
P
.
Jeśli zakład pracuje na 3 zmiany, to w ciągu doby wykonuje się 24 h/dobę / 4 h/sz = 6 sz/dobę
 6 sz/dz (wt pt) = 26 sz/tydz
Praca 22 dni/m-
1 m-c to: 22 dni/m-c / 5 dni/tydz. = 4,4 tyg/m-c  4 tyg/m-c  26 sz/tydz = 114,4 sz/m-c
-c): 114,4 sz/m-c  22,5 kg/sz = 2.574 kg/m-c
Po automatyzacji
wynika,
do
o
. Z wykresu Gantta przy
procesu potrzebny jest 1 aparatowy na
zmianie.
Wynagrodzenia
(na 3 zmiany)
Etaty
rbm
Wynagrodzenia
-c
-c
Aparatowi
3
4.000
12.000
Analityk
0,25
3.000
750
Suma wynagrodz.
KR
12.750
 (12/11)*) =
-c / 2.574 kg/m-c)  (12/11)*) =
(NARZUTY)
Techniczny koszt wytwarzania (TKW) to suma
wytworzenie jednostki produktu.
TKW
od organizacji i sposobu
W praktyce
stosuje
czy
ponoszonych na
.
wliczania w TKW tzw.
bez dzielenia ich na koszty
i zmienne np. jako % robocizny lub sumy
bez aparatury (system PW).
Wada  bezkrytyczne przenoszenie
(np.
KW  nadmierne
energii, czy przerost zatrudnienia w
sferze nadzoru) na za
produkcyjnych.
o
procesu mimo,
50%, a robocizna 10% ceny, bo narzuty
kosztu
wynosi np.
np. > 400% robocizny.
W praktyce obliczanie TKW
:
transport,
administracja,
telekomunikacja,
marketing,
lokal,
energia.
Wskaźnik do kalkulacji np. 150%, określa się na podstawie kosztów
poniesionych w ubiegłym okresie rozliczeniowym (np. roku, kwartale).
W przypadku projektowania nowych instalacji przemysłowych, wskaźniki
zużycia czynników energetycznych powinny być zawarte w odpowiednich
częściach dokumentacji projektowej.
(break-even point)
ani zysku ani straty.
wartość
(Obliczany dla danego przedziału czasu)
ZYSK
PRZYCHÓD = wielkość podukcji  cena
KP – KOSZTY PRODUKCJI =
wielkość produkcji  koszt jednost.
KS – KOSZTY STAŁE
KS + KP = koszt całkowity – Techniczny
Koszt Wytworzenia (TKW)
STRATA
KS
KS
PR
Uwaga:
PR
koszty
wielkość produkcji
szybciej
PR – PRÓG RENTOWNOŚCI
Zapytanie ofertowe
Uzyskanie cen ofertowych jest zadaniem
Producenci
podejrzenie,
przez
informacji,
nie zamierzamy nic
.
obudzi
(pytanie zadawane
laboratorium itp.).
Dlatego tak istotne jest dobre, profesjonalne
zapytania ofertowego (inquiry for goods).
w nich
Zapytanie ofertowe potrzebne informacje
Charakterystyka przedmiotu oczekiwanej oferty
Nazwa produktu
Nr katalogowy, CAS No.
np. techn.; >99%; zaw. Pb <0,01%
o warianty np. 1 10 Mg;
(atrakcyjny klient,
Warunki dostawy
tajemnicze literki
Opakowania
beczki czy cysterna
dalej)
potrzebne, ile? np. 100 g, 10 kg
Wymagania
techniczne
Karta charakterystyki
substancji
(specification, technical requirements
Spezifikation)
SDS safety data sheet,
DIN-Sicherheitsdatenblatt
Informacja techniczna broszura, (brochure, technical information)
 Internet
 płatny komputerowy service STN (baza CSCHEM/CSCORP)
 właściciel katalogu (ilości jeszcze kilogramowe, ale nie tonowe
– cena może być znacznie niższa niż katalogowa)
 zaopatrzeniowcy i przedstawiciele działów handlowych firm
przemysłowych (często dysponują dostępem do baz
producentów i dostawców)
 centrale i biura handlu zagranicznego
Uwaga: Należy pamiętać, że informacja to też jest towar
i często trzeba za nią zapłacić.
Cena ofertowa (CO) a cena zakupu (CZ)
Cena ofertowa (CO) to cena,
Z zakupem
m.in. od lokalizacji dostawcy
otrzymuje dostawca.
dodatkowe koszty,
kupujemy kraj czy import).
CZ = (1,4 – 1,9)  CO
Cena ofertowa a cena zakupu
cło (wg taryfy)
z
tzw.
EU importujemy bez
ale konieczne jest
o
(ang. Certificate of Origin) EUR 1
do
naliczania) np. podatek importowy
prowizja agencji celnej
VAT
transport*)
ubezpieczenie*)
Termin
*) Warunki dostawy (ang. delivery terms) –
transport i ubezpieczenie zakodowane w formie
specjalnych skrótów w ofercie.
zwykle w trakcie ostatecznych negocjacji handlowych
rabaty (2 3%) za
lub
w
terminie
czasami
jest warunkiem koniecznym
towaru przez
WARUNKI DOSTAWY
EXW, EX – ex works, loco, ab Werk
wszystkie rodzaje TR
(z zakładu – określone miejsce) sprzedający stawia towar do dyspozycji
kupującego u siebie w zakładzie lub magazynie i nic go więcej nie interesuje.
Wszelkie koszty (transport, ubezpieczenie) ponosi kupujący.
CIF – cost, insurance, freight
TR morski i śródlądowy
(koszt, ubezpieczenie i fracht – określony port przeznaczenia) ubezpieczenie
cargo na całą trasę wykupuje sprzedający, koszty U i TR powinny być
podane w fakturze.
CPT – carriage paid to
wszystkie rodzaje TR
(przewoźne zapłacone do – określone miejsce przeznaczenia) – sprzedający
ponosi koszty transportu i eksportu towaru lecz nie ma obowiązku go
ubezpieczać. Odpowiedzialność sprzedającego za towar znika w momencie
przekazania go pierwszemu przewoźnikowi.
WARUNKI DOSTAWY
CIP carriage and insurance paid to
jak
i ubezpieczenie
tylko dodatkowo
wszystkie rodzaje TR
do
ma
DDU delivered duty unpaid
miejsce przeznaczenia)
towar.
wszystkie rodzaje TR
(dostarczone,
nie
miejsce przeznaczenia)
odpowiada za towar i ponosi wszelkie koszty dostawy do
wskazanego punktu w kraju przeznaczenia towaru.
po dostarczeniu
towaru do
punktu przejmuje za niego
i
jest
oraz
importowe
podatki i
itp.). Koszty
podane w fakturze
koszty ponoszone w kraju importu.
DDP delivered duty paid
wszystkie rodzaje TR
FCA free carrier
(franco
wskazanego
wszystkie rodzaje TR
miejsce)
.
dostarcza towar do
WARUNKI DOSTAWY
FAS free alongside ship
TR morski i
FOB free on board
TR morski i
(franko statek
CFR cost and freight
TR morski i
(koszt i fracht
DAF delivered at frontier
(dostarczone granica
DEQ delivered ex quay
wszystkie rodzaje TR
miejsce)
TR morski i