POSTANOWIENIE UZASADNIENIE

Sygn. akt: I Ns 33/15
POSTANOWIENIE
Dnia 29 lutego 2016 roku
Sąd Rejonowy w Oleśnie I Wydział Cywilny
w składzie następującym:
Przewodniczący: SSR Katarzyna Kałwak
Protokolant: st. sekr. sądowy Urszula Krzywoń
po rozpoznaniu w dniu 15 lutego 2016 roku na rozprawie
sprawy z wniosku C. T. (1), K. R.
z udziałem A. B., L. B., H. B., P. K., A. K. (1), D. G., M. L. (1), B. T.
o stwierdzenie nabycia praw do spadku po J. B. (1) zm. 02.06.2013r.
postanawia:
I. stwierdzić, że spadek po J. B. (1) synu J. i K., zmarłym dnia 2 czerwca 2013 roku w O., ostatnio stale zamieszkałym
w O. na podstawie testamentu własnoręcznego z dnia 12.06.2012 roku nabyła uczestniczka postępowania M. L. (1)
w całości;
II. umorzyć postępowanie co do cofniętego wniosku C. T. (1);
III. dalej idące wnioski oddalić;
IV. zasądzić od C. T. (1) na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Oleśnie kwotę 1.898,50 zł (jeden tysiąc osiemset
dziewięćdziesiąt osiem złotych 50/100) tytułem zwrotu wydatków poniesionych przez Skarb Państwa w sprawie na
opinię biegłego;
V. stwierdzić, iż każda ze stron postępowania ponosi koszty związane ze swoim udziałem w sprawie.
UZASADNIENIE
Wnioskiem z dnia 10 czerwca 2013 roku (data wpływu do tut. Sądu) wnioskodawca K. R. wniosła o stwierdzenie
nabycia spadku po J. B. (1), zmarłym w dniu 2 czerwca 2013 roku w O., ostatnio stale zamieszkałym w O., na
podstawie ustawy. W uzasadnieniu podała, że zmarły, ze związku małżeńskiego z E. W. posiadał jedno dziecko: K. R..
Dalej podała, że nie posiadał dzieci pozamałżeńskich ani przysposobionych. We wniosku nie wskazani zostali żadni
uczestnicy postępowania – wniosek karta 2. K. R. pismem z dnia 24 grudnia 2014 roku wnosiła o wyłączenie z kręgu
spadkobierców ustawowych po przysposobionym zmarłym spadkodawcy J. B. (1) rodziny przysposabiającego J. B. (2).
W uzasadnieniu swojego wniosku podała, iż J. B. (2) ni był ojcem biologicznym spadkodawcy J. B. (1). Spadkodawca
J. B. (1) został przysposobiony przez J. B. (2). Zgodnie z art.XIII § 1 przep. wprow. k.r.i op. przysposobienie dokonane
przed dniem 1.01.1965 wywołuje skutki przewidziane w art. 124 k.r. i op., ma charakter adopcji niepełnej (art. 937 §
3 kc daw. Art.21 § 3 pr. Sp.)– wniosek pismo karta 339-341 wcześniej zgłaszany na rozprawie 16.12.2014r. karta 331.
Wnioskiem z dnia 9 sierpnia 2013 roku (data wpływu do tut. Sądu) wnioskodawca C. T. (1) wniósł o otwarcie
i ogłoszenie testamentu własnoręcznego sporządzonego w dniu 30 marca 2013 roku w O. przez J. B. (1) oraz o
stwierdzenie nabycia spadku po J. B. (1) zmarłym w dniu 2 czerwca 2013 roku w O., ostatnio stale
zamieszkałym w O., na podstawie załączonego do wniosku testamentu. W uzasadnieniu podał, że J. B. (1) pozostawił
testament, w którym do całości spadku powołał C. T. (1). Nadto, wskazał, że spadkodawca był raz żonaty z E. B. z
domu W., z którą rozwiódł się w 1975 roku. Ze związku tego pochodziła K. B., która po rozwodzie rodziców została
przysposobiona w pełni przez drugiego męża E. K. (1). We wniosku jako uczestnicy postepowania wskazani zostali: E.
K. (2), L. B. i D. G. – wniosek karta 26-28. Wnioskodawcza C. T. (1) zmodyfikował swój wniosek na rozprawie w dniu
25 czerwca 2014 roku w ten sposób: „że z uwagi na treść opinii biegłej z dnia 8.03.2014r. wnosi o stwierdzenie nabycia
praw do spadku po J. B. (1) na podstawie ustawy.” – zapis protokołu z rozprawy karta 200. Na rozprawie w dniu 14
maja 2015 roku wnioskodawca C. T. (1) reprezentowany w sprawie przez profesjonalnego pełnomocnika ostatecznie
cofnął w całości swój wniosek z uwagi na wydaną w sprawie opinię biegłego, która w całości dyskwalifikuje
oświadczenie woli J. B. (1) z dnia 30.03.2013r. – protokół z rozprawy karta 407. Na rozprawie w dniu 15 lutego 2016
roku wnosił o stwierdzenie spadku na podstawie ustawy - protokół karta 458 verte.
Do sprawy zgłosiła się składając wniosek z dnia 12 listopada 2013 roku M. L. (1) reprezentowana w sprawie przez
profesjonalnego pełnomocnika i wniosła o stwierdzenie nabycia spadku po J. B. (1) zmarłym w dniu 2 czerwca
2013 roku w O., ostatnio stale zamieszkałym w O., na podstawie załączonego do wniosku testamentu z dnia 12
czerwca 2012 roku. W uzasadnieniu wskazała, że testament z dnia 30 marca 2013 roku budzi poważną wątpliwość
co do jego autentyczności, powołując się na odmienność charakteru pisma, który sporządzony został tenże testament
w zestawieniu z charakterem pisma, którym sporządzony został przedłożony przez nią testament z dnia 12 czerwca
2012 roku. Dalej, podała, że dysponuje jedynie kopią testamentu z dnia 12 czerwca 2012 roku, albowiem oryginał
testamentu został zagubiony – wniosek karta 84- 85. Na rozprawie w dniu 13 listopada 2013 roku sąd dopuścił do
udziału w sprawie w charakterze uczestniczki postępowania M. L. (1) – postanowienie karta 92 verte.
Uczestniczka postępowania D. G. przychyliła się do wniosku złożonego przez C. T. (1) – protokół rozprawy karta
92. Pismem z dnia 29 lipca 2015 roku uczestniczka D. G. wnosiła o ustalenie i udzielenie informacji, czy po 1 stycznia
1965 roku toczyło się z wniosku J. B. (2) postępowanie o stwierdzenie, że skutki przysposobienia J. B. (1) dokonanego
z mocy postanowienia Sądu Powiatowego w K. z 12.09.1960 r. sygn. akt Ns 269/60 będą podlegały przepisom art.
121 -123 k.r. iop i jakie orzeczenie zostało wydane przez sąd w tym postepowaniu – wniosek karta 439. Na rozprawie
w dniu 15 lutego 2016 roku pełnomocnik uczestniczki wnosił o stwierdzenie spadku na podstawie ustawy - protokół
karta 458 verte.
Uczestnik postępowania L. B. na rozprawie w dniu 13 listopada 2013 roku oświadczył, że pozostawia decyzje do
uznania sądu – protokół rozprawy karta 92. W toku postepowania uczestnik L. B. w dniu 1 kwietnia 2015 roku zmarł.
Na rozprawie w dniu 14 maja 2015 roku sąd wezwał do udziału w sprawie w charakterze uczestników postępowania
spadkobierców zmarłego uczestnika tj. A. B., L. B. i H. B.. – postanowienie karta 407 verte. Na rozprawie w dniu 15
lutego 2016 roku pełnomocnik uczestnicka A. B. wnosił o stwierdzenie spadku na podstawie ustawy - protokół karta
458 verte.
Uczestniczka postepowania E. K. (2) na rozprawie w dniu 13 listopada 2013 roku oświadczyła, że pozostawia
decyzje do uznania sądu – protokół rozprawy karta 92. Uczestniczka E. K. (2)w toku postepowania w dniu 3
czerwca 2015 roku zmarła. Na rozprawie w dniu 30 lipca 2015 roku sąd wezwał do udziału w sprawie spadkobierców
uczestniczki tj. P. K., B. T. i A. K. (1) – postanowienie karta 440 verte.
W odniesieniu do cofnięcia wniosku C. T. (1) wszystkie strony postepowania wyraziły zgodę – zapisy protokołu
rozprawy karta 407 - z tym, że pełnomocnik uczestniczki M. L. (1) pismem z dnia 27 maja 2015 roku wnosił o
przyznanie od C. T. (1) na rzecz uczestniczki kosztów postępowania według norm przepisanych – wniosek karta 415.
Sąd ustalił następujący stan faktyczny.
J. B. (1), zmarły w dniu 2 czerwca 2013 roku w O., ostatnio stale zamieszkiwał w O.. Był on przysposobiony przez męża
jego matki J. B. (2) mocą postanowienia Sądu Powiatowego w K. z dnia 12 września 1960 roku, wydanego w sprawie
Ns 269/60. J. B. (2) nie złożył wniosku aby sąd orzekł, że skutki przysposobienia dokonanego w tym postępowaniu
będą podlegały przepisom art. 121- 123 k.r i op. Spadkodawca był tylko raz żonaty – z E. B., z domu W.. Ze związku
tego pochodziło jedno dziecko: K. R..
dowód:- akt zgonu – k. 4,
-akt urodzenia J. B. (1) karta 361,
- postanowienie Sądu Powiatowego w K. z dnia 12 września
1960 roku –k. 18 akt sprawy Ns (...),
-informacja Sądu Rejonowego w K. z 15.02.2016 roku –k.450,
- akt urodzenia K. R. – k. 5
- wyciąg z aktu małżeństwa J. B. (1) i E. B. – k. 33
- zapewnienie spadkowe K. R. – k. 12
- zapewnienie spadkowe C. T. (1)– k. 92v
W dniu 4 sierpnia 1975 roku małżeństwo E. B. i J. B. (1) ustało przez rozwód. Następnie, w dniu 16 kwietnia 1977 roku
E. B. zawarła związek małżeński z A. K. (2). W dniu 20 lipca 1978 roku K. R. (wówczas B.) została przysposobiona
(przysposobienie pełne) przez A. K. (2).
dowód: - wyrok Sądu Rejonowego w Kluczborku z dnia 4 sierpnia 1975 roku, sygn. akt 1 C (...) – k. 5 akt sprawy III
Nsm (...)
- odpis skrócony aktu małżeństwa A. K. (2) i E. B. – k. 35
- postanowienie Sądu Rejonowego w Kluczborku z dnia 20 lipca 1978 roku –k. 15 akt sprawy III Nsm (...)
- zapewnienie spadkowe C. T. (1)– k. 92v
W dniu 12 czerwca 2012 roku sporządzony został testament własnoręczny, w którym J. B. (1) powołuje do całości
spadku M. L. (1). W treści testamentu wskazane zostało warunki w postaci zorganizowania pochówku spadkodawcy
oraz braku zameldowania w stanowiącej jego własność nieruchomości innych osób, za jego życia oraz adnotacja:
„po spełnieniu moich warunków wszystko pozostaje aktualne”. Testament opatrzony jest datą: 12.06.2012 r. i
podpisem: B. J.. Na testamencie znajduje się pieczęć Urzędu Miejskiego w O. oraz pieczęć Inspektora ds. Działalności
Gospodarczej J. R. (1), która potwierdza własnoręczność podpisu złożonego w jej obecności przez J. B. (1) z datą 25
czerwca 2012 roku.
dowód: - kserokopia testamentu z dnia 12 czerwca 2012 roku – k. 88,
-zeznania świadka W. K. karta 475verte -477.
W dniu 30 marca 2013 roku sporządzony został testament, z którego treści wynikało, że J. B. (1) powołuje do całości
spadku C. T. (1). Testament opatrzony jest datą: 30.03.2013 r. i podpisem: J. B. (1). Testament ten nie został jednak
w całości nakreślony i podpisany przez J. B. (1).
dowód: - testament z dnia 30 marca 2013 roku – k. 31
- opinia biegłego sądowego – k. 155-175
W skład spadku po J. B. (1) wchodzi nieruchomość położona w O., o powierzchni 0,0911 ha, dla której Sąd Rejonowy
w Kluczborku VIII Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych z siedzibą w O., prowadzi księgę wieczystą nr (...).
dowód: - zapewnienie spadkowe K. R. – k. 12v
W dniu 13 listopada 2013 roku C. T. (1) złożył oświadczenie o przyjęciu spadku po zmarłym J. B. (1) w całości wprost.
dowód: - protokół rozprawy z dnia 13 listopada 2013 roku – k. 93
Rodzice J. B. (2) to T. B., która zmarła 19.04.1984 roku i W. B., który zmarł przed II Wojną Światową. J. B. (2) miał
rodzeństwo:
- M. B., który zmarł 19.08.1992 roku pozostawiając córkę D. G.,
- L. B., który zmarł 1.04.2015 roku pozostawiając dzieci: A. B., L. B. i H. B.,
- E. K. (1) zmarłą 3.06.2015 roku która to pozostawiła dzieci: P. K., B. T. i A. K. (1),
H. B. przed notariuszem J. Ł. w Kancelarii Notarialnej we W. w dniu 19 maja 2015 roku złożyła oświadczenie o
odrzuceniu spadku po J. B. (1).
dowód: - akty stanu cywilnego w sprawie,
- akta INs (...)i Ns (...)w załączeniu (dotyczące tego samego oświadczenia).
Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił przede wszystkim w oparciu o dowody z dokumentów w postaci aktów stanu
cywilnego, testamentu z dnia 30 marca 2013 roku oraz z dnia 12 czerwca 2012 roku, a także pozostałych dokumentów
przedłożonych przez strony w toku postępowania. Dowody te jako zgodne z pozostałym materiałem dowodowym
zgromadzonym w sprawie mogły stanowić podstawę ustaleń faktycznych. W toku postępowania uzyskano również
opinię biegłego sądowego ekspertyzy dokumentów i badania pisma ręcznego, która to opinia, jako rzetelna i pełna,
stanowiła podstawę ustalenia nieważności testamentu z dnia 30 marca 2013 roku. Sąd oparł się również o dowody
osobowe w postaci zeznań świadków, których wiarygodność w większości również nie budziła wątpliwości, a zatem
brak był podstaw do ich kwestionowania. Sąd częściowo nie dał wiary zeznaniom C. T. (1) oraz M. T., w zakresie, w
którym wskazywali oni, iż doszło do zniszczenia oryginału testamentu z dnia 12 czerwca 2012 roku.
Sąd zważył, co następuje.
Zgodnie z przepisem art. 670 k.p.c. Sąd spadku bada z urzędu, kto jest spadkobiercą. Natomiast w myśl art. 677
§ 1 k.p.c. Sąd stwierdzi nabycie spadku przez spadkobierców, choćby były nimi inne osoby niż te, które wskazali
uczestnicy. W świetle powyższych przepisów Sąd spadku samodzielnie (stosownie do obowiązujących przepisów
i wyniku przeprowadzonego postępowania dowodowego) ustala krąg spadkobierców, na rzecz których stwierdza
nabycie spadku, nie będąc związanym w tym zakresie nawet zgodnym stanowiskiem wnioskodawcy i uczestników
postępowania.
Powołanie do spadku wynikać może z ustawy lub z testamentu (art. 926 § 1 k.c.). W myśl zaś art. 926 § 2 k.c.
dziedziczenie ustawowe co do całości spadku następuje wtedy gdy spadkodawca nie powołał spadkobiercy albo gdy
żadna z osób, które powołał, nie chce lub nie może być spadkobiercą.
W rozpatrywanej sprawie przedłożone zostały dwa testamenty własnoręczne opatrzone podpisem zmarłego J. B. (1).
Rozważenia zatem wymagała kwestia, czy oba testamenty są ważne, a w dalszej kolejności, czy w niniejszej sprawie
nie doszło do odwołania przez spadkodawcę testamentu opatrzonego datą wcześniejszą poprzez sporządzenie nowego
testamentu.
W toku postępowania uzyskano opinię biegłego sądowego z zakresu ekspertyzy dokumentów i badania pisma
ręcznego. W oparciu o powyższą opinię ustalono, że testament z dnia 30 marca 2013 roku nie został w całości
nakreślony i podpisany przez jedną osobę, a co więcej nie został on nakreślony i z dużym prawdopodobieństwem
również podpisany przez J. B. (1), co prowadzi do konkluzji o nieważności testamentu z dnia 30 marca
2013 roku. Co prawda biegły sądowy wskazał, że w sprawie podpisu pod testamentem z dnia 30 marca 2013
roku niemożliwe było wydanie opinii kategorycznej, albowiem nie posiada on wiadomości odnośnie stanu zdrowia
spadkodawcy w chwili składania przez niego podpisu który mógł mieć ewentualny wpływ na zmianę podpisu
zmarłego, jednakże sam fakt, iż biegły w sposób kategoryczny wypowiedział się co do tego, że testament nie został
nakreślony własnoręcznie przez J. B. (1), a także, że nie został w całości nakreślony i podpisany przez jedną osobę,
wystarczy do stwierdzenia jego nieważności. Istota testamentu własnoręcznego polega bowiem właśnie na tym,
aby spadkodawca własnoręcznie nakreślił jego treść, a następnie tak sporządzony dokument opatrzył datą oraz
własnoręcznym podpisem. Nie spełnia zaś wymogów testamentu własnoręcznego pismo, w których treść rozrządzeń
spadkodawcy na wypadek śmierci napisana została przez inną osobę, a spadkodawca złożył na takim piśmie jedynie
własnoręczny podpis.
Wobec stwierdzenia, że testament z dnia 30 marca 2013 roku jest nieważny pozostała kwestia oceny, czy przedłożony
przez M. L. (1) testament własnoręczny z dnia 12 czerwca 2012 roku jest ważny, a tym samym, czy może stanowić
podstawę dziedziczenia w rozpatrywanej sprawie.
Na wstępie zasygnalizować należy, że M. L. (1) przedłożyła jedynie kopię testamentu z dnia 12 czerwca 2012 roku,
albowiem nie dysponuje jego oryginałem. Wskazała, że oryginał testamentu zaginął. Testament własnoręczny, który
zaginął może jednak stanowić podstawę dziedziczenia, jeżeli fakt jego sporządzenia, ważność oraz treść rozporządzeń
zostanie udowodniona w toku postępowania o stwierdzenie nabycia spadku (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia
16 kwietnia 1999 roku, II CKN 255/98).
Testament z dnia 12 czerwca 2012 roku stanowi testament własnoręczny, a zatem zgodnie z treścią przepisu art. 949 §
1 k.c. winien być sporządzony w całości pismem ręcznym przez spadkodawcę, podpisany przez niego i opatrzony datą.
Niewątpliwie, zgromadzony w sprawie materiał dowodowy wskazuje, że J. B. (1) sporządził testament, przedłożony
przez M. L. (1). Świadczą o tym przede wszystkim zeznania przesłuchanych w toku postępowania świadków, a to W.
K., J. R. (1), M. T. oraz C. T. (1). Wszystkie te osoby w sposób zgodny wskazują na fakt sporządzenia przez J. B. (1)
testamentu, a W. K., M. T. oraz C. T. (1) wskazują, iż osobą powołaną w treści tego testamentu do dziedziczenia była
M. L. (1). Co prawda J. R. (1)nie znała treści dokumentu, na którym J. B. (1) składał podpis, którego autentyczność
poświadczyła, jednakże autentyczność podpisu J. B. (1) poświadczała ona tylko raz, co w zestawieniu z przedłożonym
testamentem i umiejscowionym na nim poświadczeniem podpisu, prowadzi do konkluzji, że J. R. (1) poświadczała
autentyczność jego podpisu właśnie na testamencie z dnia 12 czerwca 2012 roku. Istotną rolę w zakresie oceny
sporządzenia przez J. B. (1) testamentu z dnia 12 czerwca 2012 roku odgrywają zeznania świadka W. K., która ten
dokument widziała, okazała go jej M. L. (1) oraz zeznania świadka C. T. (1). Świadek ten w sposób konsekwentny
wskazuje, że spadkodawca sporządził taki testament, który rzekomo miał w jego obecności zniszczyć, a nadto podaje,
że w treści tego testamentu J. B. (1) powołał do dziedziczenia M. L. (1). Ustalona na podstawie zeznań pozostałych
świadków, m.in. B. K., treść rozmów mających miejsce na tzw. stypie, świadczy nadto o tym, że C. T. (1) znał dokładną
treść testamentu z dnia 12 czerwca 2012 roku, a zatem testament taki faktycznie istniał. C. T. (1) nie ma zaś żadnego
interesu w istnieniu testamentu z 12 czerwca 2012 roku.
Rozważyć jednak należało, czy testament z dnia 12 czerwca 2012 roku nie został skutecznie odwołany przez testatora.
Zgodnie bowiem z treścią art. 946 k.c. odwołanie testamentu nastąpić może w ten sposób, że spadkodawca sporządzi
nowy testament, bądź też w ten sposób, że w zamiarze odwołania testament zniszczy lub pozbawi go cech, od
których zależy jego ważność, bądź wreszcie dokona w testamencie zmian, z których wynika wola odwołania jego
postanowień. W niniejszej sprawie pojawiła się bowiem okoliczność, że spadkodawca, w obecności C. T. (1) oraz
jego żony, miał zniszczyć oryginał testamentu z dnia 12 czerwca 2012 roku, wskazując, że zawiódł się na osobie
powołanej w jego treści do dziedziczenia. Zważyć jednak należy, że w niniejszej sprawie w żaden sposób nie zostało
wykazane, aby spadkodawca faktycznie zniszczył testament z dnia 12 czerwca 2012 roku powołujący do spadku M. L.
(1). Na okoliczność zniszczenia testamentu wskazuje bowiem jedynie C. T. (1) oraz jego syn M. T.. M. T. informację
o zniszczeniu testamentu posiada zaś jedynie od swojego ojca i nie był bezpośrednim świadkiem takiego zachowania
J. B. (1). C. T. (1) jest zaś osobą bezpośrednio zaangażowaną w rozstrzygnięcie przedmiotowej sprawy, co rzutuje na
ocenę wiarygodności jego zeznań. Wskazać także należy, że C. T. (1) posiadał klucze do mieszkania zajmowanego przez
J. B. (1), co zresztą sam podkreślił mówiąc, iż klucze te otrzymał w szpitalu po śmierci J. B. (1). Nie ukrywał również,
że miał dostęp do dokumentów zmarłego przechowywanych w mieszkaniu - w ten zresztą sposób znalazł testament
z dnia 30 marca 2013 roku. Nadto, z zeznań świadka B. K. wynika, iż C. T. (1) znał dokładną treść testamentu z dnia
12 czerwca 2012 roku, albowiem podczas spotkania po pogrzebie J. B. (1) wyrażał swoje zadowolenie z faktu, że M. L.
(1) nie będzie mogła dziedziczyć po spadkodawcy, ponieważ nie spełni zawartego w treści tego testamentu warunku
w postaci zorganizowania pochówku zmarłego (M. L. (1) leżała wówczas w szpitalu). Pozostaje to w sprzeczności z
zeznaniami samego C. T. (1), który wskazywał, że nie znał dokładnej treści testamentu z dnia 12 czerwca 2012 roku,
a J. B. (1), po tym jak rzekomo zniszczył oryginał testamentu podał mu jedynie, że spadkobiercą miała być M. L. (1),
nie wspominając nic o warunkach zawartych w treści testamentu (k. 93).
Mając na uwadze powyższe, nie sposób jest uznać, że oryginał testamentu z dnia 12 czerwca 2012 roku został
zniszczony przez spadkodawcę w celu jego odwołania. Brak jest bowiem obiektywnych dowodów wykazujących tę
okoliczność, zaś zgodnie z treścią art. 6 k.c. ciężar dowodu obciążał w tym zakresie C. T. (1), gdyż jest on osobą, która
z niniejszego faktu wywodzi korzystne dla siebie skutki prawne.
Na ważność testamentu z dnia 12 czerwca 2012 roku nie miało również wpływu zastrzeżenie w jego treści warunków w
postaci zorganizowania przez spadkobierczynię pochówku spadkodawcy oraz zakazu zameldowania w nieruchomości
zmarłego kogokolwiek dopóki on żyje. Z art. 962 k.c. wynika zakaz powołania spadkobiercy pod warunkiem lub
z zastrzeżeniem terminu. Jeżeli jednak spadkodawca, wbrew przywołanemu zakazowi powoła spadkobiercę pod
warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu, zastrzeżenie takie uważa się za nieistniejące. Cały testament spadkodawcy
będzie więc ważny, łącznie z postanowieniem zawierającym warunkowe (lub z zastrzeżeniem terminu) powołanie
spadkobiercy, z tym że spadkobierca ten będzie traktowany tak, jak gdyby jego powołanie było bezwarunkowe lub
bezterminowe. Wyjątek stanowi jednak sytuacja, w której z treści testamentu lub z okoliczności wynika, że bez takiego
zastrzeżenia spadkobierca nie zostałby powołany. Wtedy powołanie spadkobiercy uważa się za nieważne.
W realiach niniejszej sprawy, w treści testamentu z dnia 12 czerwca 2012 roku znalazło się zastrzeżenie, iż
„po spełnieniu moich warunków wszystko zostaje aktualne”. Zastrzeżenia tego nie można jednak potraktować
jako okoliczności świadczącej o tym, że spadkodawca nie powołałby do dziedziczenia M. L. (1), bez zastrzeżenia
tego warunku. Analiza materiału dowodowego zgromadzonego w toku postępowania prowadzi do konkluzji, że
spadkodawca wiedząc o zakazie powołania spadkobiercy pod warunkiem, mimo tego powołałby M. L. (1) do
dziedziczenia. Okoliczności rozpatrywanej sprawy świadczą bowiem o tym, że M. L. (1) pozostawała w bliskich
kontaktach ze zmarłym, opiekowała się zarówno jego matką, jak i nim samym, a nadto testament należy tłumaczyć
tak, ażeby zapewnić możliwie najpełniejsze urzeczywistnienie woli spadkodawcy, a jeżeli testament tłumaczony może
być rozmaicie, przyjąć należy taką wykładnię, która pozwala utrzymać rozrządzenia spadkodawcy w mocy i nadać
im rozsądną treść (art. 948 k.c.). Dogłębna ocena treści testamentu prowadzi do wniosku, że intencją testatora było
przede wszystkim rozporządzenie własnym majątkiem na wypadek swojej śmierci, zaś zastrzeżenie warunków nie
miało znaczenia dla jego decyzji w przedmiocie powołania M. L. (1) do dziedziczenia. Przemawia za tym również
merytoryczna treść tych warunków.
Wskazać należy, iż do sprawy nic nie wnoszą zeznania uczestnika P. K.. Pozostawał on od 1987 roku w złych relacjach ze
zmarłym, mających źródło w konflikcie związanym z majątkiem spadkowym po J. B. (2), który to odziedziczył J. B. (1).
Trudno zatem uznać przy takim skonfliktowaniu, za wiarygodne twierdzenia uczestnika, że w 2012 roku (rok w którym
zmarła matka spadkodawcy) spadkodawca dzielił się swoimi osobistymi sprawami dotyczącymi jego przyjaciółki, na
której to rzekomo się zawiódł. Zresztą uczestnik nie wskazuje imienia i nazwiska tej rzekomej przyjaciółki. Podnieść
należy, iż świadek W. K. wyraźnie znała, iż M. L. (1) pozostawała w dobrych relacjach ze zmarłym.
Na marginesie jedynie zaznaczyć należy, że gdyby w niniejszej sprawie doszło do dziedziczenia na podstawie ustawy, to
K. R., z uwagi na fakt jej pełnego przysposobienia przez A. K. (2), nie należałaby do grona spadkobierców ustawowych
po J. B. (1). Zgodnie bowiem z treścią art. 936 § 2 k.c. przysposobiony nie dziedziczy po swoich wstępnych naturalnych
i ich krewnych, a osoby te nie dziedziczą po nim. Przysposobiony dziedziczy zaś po przysposabiającym i jego krewnych,
tak jakby był dzieckiem przysposabiającego, a osoby te dziedziczą po przysposobionym, tak jakby przysposabiający
był rodzicem przysposobionego (art. 936 § 1 k.c.).
Również nie dziedziczyliby na podstawie ustawy zstępni wcześniej zmarłych rodziców J. B. (2), który to przysposobił
spadkodawcę – tj. rodzeństwo i zstępni rodzeństwa bowiem zgodnie z art. XIII § 1 ustawy z dnia 25 lutego 1964
roku Przepisy wprowadzających kodeks rodzinny i Opiekuńczy (Dz. U z 1964 roku, nr 9, poz. 60) przysposobienie
dokonane przed dniem 1 stycznia 1965 roku wywołuje skutki przewidziane w art. 124 k. r i op. to znaczy, że skutki
przysposobienia spadkodawcy polegały tylko i wyłącznie na powstaniu stosunku między przysposabiającym J. B.
(2) a przysposobionym spadkodawcą J. B. (1) – przysposobienie niepełne (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia
19.04.1968r. sygn. akt I CR 112/68) i ma zastosowanie art. 937 § 2 kc. Stosownie do zapisów § 2 art. XIII ustawy
Przepisy wprowadzające kodeks rodzinny i opiekuńczy powyżej cytowanej w ciągu pięciu lat od dnia wejścia w
życie kodeksu rodzinnego i opiekuńczego sąd opiekuńczy może na wniosek przysposabiającego orzec, że skutki
przysposobienia dokonanego przed tym dniem będą podlegały przepisom art. 121- 123 tego kodeksu. Jednakże taka
sytuacja jak opisana w tym przepisie nie nastąpiła J. B. (2) takiego wniosku nie złożył.
W świetle powyższego należało, stwierdzić, że spadek po J. B. (1) synu J. i K., zmarłym dnia 2 czerwca 2013 roku
w O., ostatnio stale zamieszkałym w O. na podstawie testamentu własnoręcznego z dnia 12.06.2012 roku nabyła
uczestniczka postępowania M. L. (1) w całości a dalej idące wnioski stron postępowania oddalić.
W oparciu o art. 203 § 1 kpc w związku z art. 355 kpc przy zastosowaniu art. 13 § 2 kpc należało umorzyć postępowanie
w zakresie skutecznie cofniętego wniosku C. T. (1)
Z uwagi na fakt, że koszty wynagrodzenia biegłego sądowego zostały tymczasowo pokryte przez Skarb Państwa, w
orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie należało obciążyć nimi C. T. (1). C. T. (1) przedłożył bowiem w toku
postępowania testament z dnia 30 marca 2013 roku, którego nieważność została następnie stwierdzona, w związku z
czym jego wniosek o stwierdzenie nabycia spadku na mocy tego testamentu nie został uwzględniony, wobec czego z
mocy art. 113 ust 1 ustawy z dnia 28.07.2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U z 2014r. poz. 1025
j.t ze zmianami) należało zasądzić od C. T. (1) na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Oleśnie kwotę 1.898,50
zł tytułem zwrotu wydatków poniesionych przez Skarb Państwa w sprawie na opinię biegłego.
O pozostałych kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 520 § 1 kpc.