rozporządzenie ministra transportu i gospodarki morskiej

Journal of KONES Internal Combustion Engines 2003, vol. 10, 3-4
LPG, CNG PROPPELLED VEHICLES IN
POLAND – SOME ASPECTS
Józef Majka
Instytut Transportu Samochodowego,
03-301 Warszawa, tel. 8114082, [email protected].
Abstract
Poland during last few years became the second European country with regard to the LPG propelled
vehicles. The situation is however different as regards CNG. The paper describes some aspects of these
developments.
ZASILANIE GAZEM (LPG, CNG) POJAZDÓW SAMOCHODOWYCH
W POLSCE – NIEKTÓRE ASPEKTY
Streszczenie
Polska w ciągu ostatnich kilku lat stała się drugim krajem w Europie co do liczby eksploatowanych pojazdów
zasilanych gazem LPG. Nieco inaczej przedstawia się sytuacja w odniesieniu do Gazu naturalnego – CNG. W
artykule przedstawiono kilka wybranych informacji na ten temat.
Minione dziesięciolecie w Polskiej motoryzacji charakteryzowało się nasilonym procesem
przystosowywania pojazdów samochodowych do zasilania ciekłym gazem propan butan.
Proces ten zainicjowany został w czasie gdy występowały ograniczenia w możliwości
nabywania benzyny, dzisiaj aż nie chce się wierzyć, że była na kartki. Zaczęło się od bardzo
prostych rozwiązań jak choćby wykorzystywania butli kuchennych jako zbiorników paliwa.
W miarę upływu lat proces przystosowywania pojazdów na ten rodzaj zasilania nabierał
rozpędu z okresami nieznacznego zwalniania. Wywoływane było to głównie za przyczyną
mediów prognozujących zmiany w fiskalnym obciążeniu omawianego paliwa, choć ono w
rzeczywistości nie ulegało dużym wahaniom. Obecnie przystosowywanie pojazdów do tego
zasilania znajduje się na krzywej wzrostowej i plasuje Polskę w tym względzie w czołówce
krajów Europejskich. Z szacunkowych danych wynika, że obecnie w Polsce eksploatowanych
jest na omawianym paliwie już około miliona sztuk pojazdów, a ich przyrost w 2003 r
szacować można na około 150 tys. szt. Nieco zaniżone wartości w odniesieniu do Polski
zawierają dane w opracowaniu Stowarzyszenia producentów zespołów instalacji do zasilania
gazem propan butan (AEGPL), a dotyczące liczby pojazdów zasilanych gazem propan-butan
eksploatowanych w krajach europejskich na dzień 1.01.2002r. Przystosowanie tak dużej
liczby pojazdów do zasilania gazem propan-butan w Polsce jest wynikiem zaangażowania się
w ten proces małego biznesu bez znaczącego udziału
producentów pojazdów
samochodowych. Odmiennie rzecz ma się w odniesieniu do gazu ziemnego sprężonego,
którego potencjalnie duże pokłady kuszą światowych producentów pojazdów
samochodowych do zastosowania go jako paliwo alternatywne w swych pojazdach. Gaz
ziemny sprężony w zastosowaniu do zasilania pojazdów samochodowych pomimo
wieloletnich doświadczeń w tym zakresie nie znalazł w świecie szerszego upowszechnienia, a
w Polsce do tej pory praktycznie żadnego, pomimo dwukrotnych specjalnych programów
rządowych. Wiąże się to z:
•
pokaźnymi środkami niezbędnymi do zainwestowania w infrastrukturę obejmującą
dystrybucję paliwa (aktualnie w Polsce jest jedynie kilka niewielkich stacji paliw)
•
•
•
ograniczonymi możliwościami lokalizacji stacji paliw ściśle uwarunkowanymi
przebiegiem głównych ciągów gazowych o odpowiednio dużej wydajności i ciśnieniu
gazu
podwyższeniem masy własnej pojazdu
koniecznością wygospodarowania odpowiednio dużej przestrzeni na zbiorniki paliwa co
często prowadzi do ograniczenia możliwości przewozowych pojazdów w zakresie masy
i przestrzeni.
Rys.1. Przegląd sytuacji w Europie odnośnie samochodów zasilanych LPG – stan na styczeń 2002
Fig.1. Overview of LPG passenger cars running in Europe – Figures as January 2002
W zamian uzyskuje się:
•
niższy koszt paliwa, ale tylko przy założeniu stabilności jego dotychczasowego
obciążenia fiskalnego
•
potencjalną możliwość uzyskania niższego poziomu zanieczyszczeń spalin szkodliwymi
substancjami.
Z powyższego bilansu za i przeciw nie wynikają jednoznaczne na dzień dzisiejszy
preferencje dla omawianego gazu w zastosowaniu do pojazdów samochodowych. Wyjątek
stanowi tabor obsługujący aglomeracje miejskie, dla którego łatwiej zabezpieczyć
odpowiednią infrastrukturę, i co do którego występują zwiększone oczekiwania w zakresie
minimalizacji toksycznych składników w spalinach. Ponieważ jednak jest to paliwo o
znaczeniu strategicznym, (ze względu na jego duże zasoby, przy wyczerpujących się
zasobach ropy naftowej) należy liczyć się z tym, że paliwo to znajdzie szersze zastosowanie
w pojazdach samochodowych albo poprzez jego bezpośrednie spalanie w silnikach albo
poprzez wykorzystanie go do zasilania ogniw paliwowych.
W odniesieniu do gazu ciekłego propan-butan należy podkreślić, że tak znaczne jego
upowszechnienie w Polsce wynikło zarówno z niskiej ceny jak też niewielkich nakładów
koniecznych do poniesienia na infrastrukturę umożliwiającą jego powszechną dostępność.
Szacuje się, że w Polsce działa około 3000 stacji napełniania gazu choć nieco niższe dane
przytacza wcześniej wskazane opracowanie AEGPL.
Kluczową rolę w upowszechnieniu tego paliwa do zasilania pojazdów samochodowych
odegrały jednak przepisy zawarte w rozporządzeniu Ministra Transportu i Gospodarki
Morskiej w sprawie warunków technicznych pojazdów (Dz.U. Nr 21/93 poz, 91), ponieważ
do czasu ich ukazania obowiązywał zakaz wykorzystywania gazu propan-butan do innych
celów niż komunalnych.
W chwili obecnej obowiązują:
•
rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej w sprawie warunków
technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia (Dz.U. Nr 32/2003
poz, 262 zał. Nr 9)
•
rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej w sprawie homologacji
pojazdów (Dz.U. Nr 91/99 poz, 1039).
Rys.2. Przegląd sytuacji w Europie odnośnie punktów tankowania LPG – stan na styczeń 2002
Fig.2. Overview of LPG filling station network in Europe – Figures as January 2002
Pierwsze z nich określa szczegółowy zakres wymagań technicznych co do sposobu
przystosowania pojazdu samochodowego do zasilania gazem, drugie poza przywołaniem
wymogów technicznych zawartych w regulaminach EKG ONZ, które Polska przyjęła do
obowiązkowego stosowania, określa tryb uzyskiwania świadectw homologacji sposobu
montażu instalacji przystosowującej pojazd do zasilania gazowego.
Do chwili obecnej świadectwa homologacji uzyskało ponad 30 podmiotów, które łącznie
dysponują około trzytysięczną liczbą punktów montażowych na terenie całego kraju.
Jednostką upoważnioną do badań homologacyjnych typu pojazdu w odniesieniu do
instalacji gazowych jest w Polsce Instytut Transportu Samochodowego oraz Instytut
Transportu Politechniki Śląskiej.