Treści ekologiczne i zdrowotne

Transformacja wiedzy przyrodniczej na poziom kształcenia szkolnego –
projekt realizowany w ramach
Funduszu Innowacji Dydaktycznych Uniwersytetu Warszawskiego.
DR DANUTA SOLECKA
ZAKŁAD EKOFIZJOLOGII MOLEKULARNEJ ROŚLIN
WYDZIAŁ BIOLOGII UNIWERSYTETU WARSZAWSKIEGO
Program wdrażania treści ekologicznych i zdrowotnych
w dydaktykach przedmiotów przyrodniczych w gimnazjum i liceum
przeznaczony dla studentów dydaktyk przedmiotowych
wydziałów przyrodniczych Uniwersytetu Warszawskiego
Celem programu jest wskazanie treści i obudowy dydaktycznej związanych z ochroną
środowiska i zdrowia człowieka w przedmiotach przyrodniczych: Biologia, Chemia,
Fizyka, Geografia
BIOLOGIA
L.p.
Temat lekcji
Budowa i
funkcjonowanie
organizmu
człowieka.
Tkanki,
narządy, układy
narządów
Osiągnięcia ucznia
Obudowa dydaktyczna
przedstawione w formie
czasowników operacyjnych
(metody, formy, techniki i
środki dydaktyczne)
Uczeń:
- opisuje hierarchiczną budowę
organizmu człowieka (tkanki, narządy,
układy narządów)
- analizuje budowę i funkcje
poszczególnych układów: ruchu,
pokarmowego, oddechowego,
krążenia, wydalniczego, nerwowego,
dokrewnego i rozrodczego
Metody słowne: wykład,
pogadanka, opowiadanie,
dyskusja, praca z książką.
Metody obserwacyjne i
pomiarowe: pokaz
multimedialny,
demonstracja.
Formy pracy indywidualnej
i zbiorowej.
- rozumie i przedstawia znaczenie
współdziałania poszczególnych
układów.
Układ ruchu
Uczeń:
- wykazuje współdziałanie mięśni,
ścięgien, kości i stawów w
prawidłowym działaniu układu ruchu
- przedstawia funkcje kości i wskazuje
cechy prawidłowej budowy fizycznej i
chemicznej, umożliwiające ich
pełnienie
Układ
pokarmowy i
odżywianie się.
Metody słowne: wykład,
pogadanka, opowiadanie,
dyskusja, praca z książką.
Metody obserwacyjne i
pomiarowe: pokaz
multimedialny,
demonstracja, pomiar
działania mięśni.
- przedstawia znaczenie aktywności
fizycznej dla prawidłowego
funkcjonowania układu ruchu i
gęstości masy kostnej oraz określa
czynniki wpływające na prawidłowy
rozwój muskulatury ciała
Formy pracy indywidualnej
i zbiorowej.
Uczeń:
Metody słowne: wykład,
pogadanka dietetyka,
opowiadanie, dyskusja,
praca z książką.
- przedstawia źródła i wyjaśnia
znaczenie składników pokarmowych
(białka, tłuszcze, węglowodany, sole
mineralne, woda) dla prawidłowego
rozwoju i funkcjonowania organizmu
oraz przedstawia rolę i skutki
niedoboru niektórych witamin (A, C,
B6, B12, kwasu foliowego, D),
składników mineralnych (Mg, Fe, Ca)
i aminokwasów egzogennych
w organizmie
- omawia rolę błonnika w
prawidłowym funkcjonowaniu układu
pokarmowego oraz uzasadnia
konieczność systematycznego
Metody obserwacyjne i
pomiarowe: pokaz
multimedialny,
demonstracja, pomiar BMI,
obliczenie zapotrzebowania
na witaminy i składniki
mineralne.
Metody praktyczne: zajęcia
praktyczne (ułożenie
przykładowej diety dla
podanej osoby).
Formy pracy indywidualnej
Uwagi
spożywania owoców i warzyw
i zbiorowej.
- wyjaśnia, dlaczego należy stosować
dietę zróżnicowaną i dostosowaną do
potrzeb organizmu (wiek, stan
zdrowia, tryb życia i aktywność
fizyczna, pora roku itp.); podaje
korzyści z prawidłowego odżywiania
się
- oblicza indeks masy ciała oraz
przedstawia i analizuje konsekwencje
zdrowotne niewłaściwego odżywiania
(otyłość lub niedowaga oraz ich
następstwa).
Układ
oddechowy.
Uczeń:
- podaje funkcje części układu
oddechowego, opisuje przebieg
prawidłowej wymiany gazowej w
tkankach i w płucach oraz przedstawia
rolę krwi w transporcie gazów
oddechowych;
- przedstawia czynniki wpływające na
prawidłowy stan i funkcjonowanie
układu oddechowego (aktywność
fizyczna poprawiająca wydolność
oddechową, niepalenie papierosów
czynnie i biernie).
Układ krążenia.
Uczeń:
- opisuje budowę i funkcje narządów
układu krwionośnego i układu
limfatycznego oraz przedstawia rolę
głównych składników krwi (krwinki
czerwone i białe, płytki krwi, osocze)
- przedstawia znaczenie aktywności
fizycznej i prawidłowej diety dla
właściwego funkcjonowania układu
krążenia;
- przedstawia społeczne znaczenie
krwiodawstwa
Metody słowne: wykład,
pogadanka lekarza,
opowiadanie, dyskusja,
praca z książką.
Metody obserwacyjne i
pomiarowe: pokaz
multimedialny,
demonstracja.
Formy pracy indywidualnej
i zbiorowej.
Metody słowne: wykład,
pogadanka lekarza,
opowiadanie, dyskusja,
praca z książką.
Metody obserwacyjne i
pomiarowe: pokaz
multimedialny,
demonstracja, pomiar
ciśnienia krwi, wycieczka
do stacji krwiodawstwa.
Metody praktyczne: zajęcia
praktyczne (wykonanie
plakatu propagującego
krwiodawstwo).
Formy pracy indywidualnej
i zbiorowej.
Układ
odpornościowy.
Uczeń:
- rozróżnia odporność swoistą i
nieswoistą, naturalną i sztuczną, bierną
i czynną;
- porównuje działanie surowicy i
Metody słowne: wykład,
pogadanka, opowiadanie,
dyskusja, praca z książką.
Metody obserwacyjne i
pomiarowe: pokaz
szczepionki; podaje przykłady
szczepień obowiązkowych i
nieobowiązkowych oraz ocenia ich
znaczenie;
multimedialny,
demonstracja.
Formy pracy indywidualnej
i zbiorowej.
- opisuje konflikt serologiczny Rh;
- wyjaśnia, na czym polega
transplantacja narządów, i podaje
przykłady narządów, które można
przeszczepiać;
- przedstawia znaczenie przeszczepów,
w tym rodzinnych, oraz zgody na
transplantację narządów po śmierci.
Układ nerwowy. Uczeń:
- opisuje łuk odruchowy, wymienia
rodzaje odruchów oraz przedstawia
rolę odruchów warunkowych w
uczeniu się;
- wymienia czynniki wywołujące stres
oraz podaje przykłady pozytywnego i
negatywnego działania stresu;
- przedstawia sposoby radzenia sobie
ze stresem
Metody słowne: wykład,
pogadanka psychologa,
opowiadanie, dyskusja,
praca z książką.
Metody obserwacyjne i
pomiarowe: pokaz
multimedialny,
demonstracja.
Metody praktyczne:
laboratoryjne (samodzielny
eksperyment – odruch
warunkowy I
bezwarunkowy) i zajęcia
praktyczne (indywidualne
lub zespołowe opracowanie
sposobów radzenia sobie ze
stresem w szkole).
Formy pracy indywidualnej
i zbiorowej.
Narządy
zmysłów.
Uczeń:
- przedstawia przyczyny powstawania
oraz sposób korygowania wad wzroku
(krótko- i dalekowzroczność,
astygmatyzm);
- przedstawia podstawowe zasady
higieny narządów wzroku i słuchu oraz
zasady pracy np. z komputerem
Metody słowne: wykład,
pogadanka, opowiadanie,
dyskusja, praca z książką.
Metody praktyczne:
laboratoryjne (samodzielny
eksperyment – sprawdzenie
sposobu korekcji wad
wzroku przez soczewki)
- przedstawia wpływ hałasu na zdrowie Formy pracy indywidualnej
i zbiorowej.
człowieka
Układ
dokrewny.
Uczeń:
- przedstawia biologiczną rolę:
hormonu wzrostu, tyroksyny, insuliny,
adrenaliny, testosteronu, estrogenów;
- przedstawia antagonistyczne
działanie insuliny i glukagonu oraz
Metody słowne: wykład,
pogadanka, opowiadanie,
dyskusja, praca z książką.
Formy pracy indywidualnej
i zbiorowej.
przyczyny rozwoju cukrzycy
- wyjaśnia, dlaczego nie należy bez
konsultacji z lekarzem przyjmować
środków lub leków hormonalnych (np.
tabletek antykoncepcyjnych, sterydów)
Skóra.
Uczeń:
- opisuje stan zdrowej skóry oraz
rozpoznaje niepokojące zmiany na
skórze, które wymagają konsultacji
lekarskiej
Metody słowne: wykład,
pogadanka dermatologa,
opowiadanie, dyskusja,
praca z książką.
Metody obserwacyjne i
pomiarowe: pokaz
multimedialny,
demonstracja stanu skóry i
zmian najczęściej
występujących.
Formy pracy indywidualnej
i zbiorowej.
Rozmnażanie i
rozwój.
Stan zdrowia i
choroby.
- przedstawia prawidłowy przebieg
ciąży i wyjaśnia wpływ różnych
czynników na rozwój zarodka i płodu;
Metody słowne: wykład,
pogadanka ginekologa,
opowiadanie, dyskusja,
praca z książką.
- przedstawia cechy i przebieg
fizycznego, psychicznego i
społecznego dojrzewania człowieka;
Metody obserwacyjne i
pomiarowe: pokaz
multimedialny.
- przedstawia podstawowe zasady
profilaktyki chorób przenoszonych
drogą płciową.
Formy pracy indywidualnej
i zbiorowej.
Uczeń:
Metody słowne: wykład,
pogadanka, opowiadanie,
dyskusja, praca z książką.
Uczeń:
–
przedstawia znaczenie pojęć
„zdrowie” i „choroba” (zdrowie jako
stan równowagi środowiska
wewnętrznego organizmu, zdrowie
fizyczne, psychiczne i społeczne;
choroba jako zaburzenie tego stanu);
–
przedstawia negatywny wpływ
na zdrowie człowieka niektórych
substancji psychoaktywnych (tytoń,
alkohol), narkotyków i środków
dopingujących oraz nadużywania
kofeiny i niektórych leków (zwłaszcza
oddziałujących na psychikę);
–
wymienia najważniejsze
choroby człowieka wywoływane przez
wirusy, bakterie, protisty i pasożyty
zwierzęce oraz przedstawia zasady
profilaktyki tych chorób; w
szczególności przedstawia drogi
zakażenia się wirusami HIV, HBV i
Metody obserwacyjne i
pomiarowe: pokaz
multimedialny,
demonstracja.
Metody praktyczne: zajęcia
praktyczne (wykonanie
schematów i modeli,
analiza ulotek dołączanych
do leków, pomiary
ciśnienia krwi i pulsu).
Formy pracy indywidualnej
i zbiorowej.
HCV oraz HPV, zasady profilaktyki
chorób wywoływanych przez te wirusy
oraz przewiduje indywidualne i
społeczne skutki zakażenia;
–
przedstawia czynniki
sprzyjające rozwojowi choroby
nowotworowej (np. niewłaściwa dieta,
tryb życia, substancje psychoaktywne,
promieniowanie UV) oraz podaje
przykłady takich chorób;
–
omawia podstawowe zasady
profilaktyki chorób nowotworowych;
–
uzasadnia konieczność
okresowego wykonywania
podstawowych badań kontrolnych (np.
badania stomatologiczne, podstawowe
badania krwi i moczu, pomiar pulsu i
ciśnienia krwi);
–
analizuje informacje dołączane
do leków oraz wyjaśnia, dlaczego nie
należy bez wyraźnej potrzeby
przyjmować leków ogólnodostępnych
oraz dlaczego antybiotyki i inne leki
należy stosować zgodnie z zaleceniem
lekarza (dawka, godziny przyjmowania
leku i długość kuracji);
–
przedstawia podstawowe
zasady higieny;
–
analizuje związek pomiędzy
prawidłowym wysypianiem się a
funkcjonowaniem organizmu, w
szczególności wpływ na procesy
uczenia się i zapamiętywania oraz
odporność organizmu
Genetyka.
Uczeń:
- przedstawia dziedziczenie płci u
człowieka i podaje przykłady cech
człowieka sprzężonych z płcią
(hemofilia, daltonizm)
- podaje ogólną definicję mutacji oraz
wymienia przyczyny ich wystąpienia
(mutacje spontaniczne i wywołane
przez czynniki mutagenne); podaje
przykłady czynników mutagennych;
- rozróżnia mutacje genowe
(punktowe) i chromosomowe oraz
podaje przykłady chorób człowieka
warunkowanych takimi mutacjami
(mukowiscydoza, zespół Downa).
Metody słowne: wykład,
pogadanka, opowiadanie,
dyskusja, praca z książką.
Metody obserwacyjne i
pomiarowe: pokaz
multimedialny.
Formy pracy indywidualnej
i zbiorowej.
Ekologia.
Globalne i
lokalne
problemy
środowiska.
Uczeń:
- przedstawia czynniki środowiska
niezbędne do prawidłowego
funkcjonowania organizmów w
środowisku lądowym i wodnym
- wskazuje żywe i nieożywione
elementy ekosystemu; wykazuje, że są
one powiązane różnorodnymi
zależnościami
- przedstawia przyczyny i analizuje
skutki globalnego ocieplenia klimatu;
- uzasadnia konieczność segregowania
odpadów w gospodarstwie domowym
oraz konieczność specjalnego
postępowania ze zużytymi bateriami,
świetlówkami, przeterminowanymi
lekami;
- proponuje działania ograniczające
zużycie wody i energii elektrycznej
oraz wytwarzanie odpadów w
gospodarstwach domowych.
Metody słowne: wykład,
pogadanka ekologów,
przedstawicieli lokalnych
urzędów, opowiadanie,
dyskusja, praca z książką.
Metody obserwacyjne i
pomiarowe: pokaz
multimedialny,
demonstracja, wycieczka
powiązana z
rozpoznawaniem
elementów ekosystemu
oraz określeniem lokalnych
zagrożeń dla środowiska.
Wycieczka do stacji filtrów,
uzdatniania wody lub
laboratorium
monitorującego czystość
środowiska
Metody praktyczne:
laboratoryjne (samodzielny
eksperyment związany np.
z ograniczeniem zużycia
wody lub energii
elektrycznej w domu) i
zajęcia praktyczne
(wykonanie modelu
prostego ekosystemu,
plakatu informującego o
zagrożeniach środowiska,
itp.)
Formy pracy indywidualnej
i zbiorowej.
Biotechnologia i Uczeń:
inżynieria
- przedstawia korzyści dla człowieka
genetyczna.
wynikające z wprowadzania obcych
genów do mikroorganizmów oraz
podaje przykłady produktów
otrzymywanych z wykorzystaniem
transformowanych mikroorganizmów;
- przedstawia potencjalne korzyści i
zagrożenia płynące ze stosowania
roślin transgenicznych w rolnictwie
oraz transgenicznych zwierząt w
badaniach laboratoryjnych i dla celów
przemysłowych;
Metody słowne: wykład,
pogadanka, opowiadanie,
dyskusja z ekologami i
biotechnologami, praca z
książką.
Metody obserwacyjne i
pomiarowe: pokaz
multimedialny, wycieczka
do laboratorium
biotechnologicznego.
Zorganizowanie w klasie
dyskusji, przedstawiającej
obie strony problemu.
Formy pracy indywidualnej
i zbiorowej.
Różnorodność
biologiczna i jej
Uczeń:
Metody słowne: wykład,
pogadanka, opowiadanie,
zagrożenia.
- opisuje różnorodność biologiczną na
poziomie genetycznym, gatunkowym i
ekosystemowym; wskazuje przyczyny
spadku różnorodności genetycznej,
wymierania gatunków, zanikania
siedlisk i ekosystemów;
- przedstawia podstawowe motywy
ochrony przyrody (egzystencjalne,
ekonomiczne, etyczne i estetyczne);
dyskusja z ekologami,
pracownikami parków
narodowych, itp., praca z
książką.
Metody obserwacyjne i
pomiarowe: pokaz
multimedialny, wycieczka
do parku narodowego,
rezerwatu, obszaru Natura
2000 lub obszaru
chronionego krajobrazu.
- przedstawia wpływ współczesnego
rolnictwa na różnorodność biologiczną
Formy pracy indywidualnej
(ciągle malejąca liczba gatunków
i zbiorowej.
uprawnych przy rosnącym areale
upraw, spadek różnorodności
genetycznej upraw);
- podaje przykłady kilku gatunków,
które są zagrożone lub wyginęły
wskutek nadmiernej eksploatacji ich
populacji;
- podaje przykłady kilku gatunków,
które udało się restytuować w
środowisku;
- przedstawia różnicę między ochroną
bierną a czynną, przedstawia prawne
formy ochrony przyrody w Polsce oraz
podaje przykłady roślin i zwierząt
objętych ochroną gatunkową;
- uzasadnia konieczność
międzynarodowej współpracy w celu
zapobiegania zagrożeniom przyrody,
podaje przykłady takiej współpracy
(np. CITES, „Natura 2000”, Agenda
21)
CHEMIA
L.p.
Temat lekcji
Woda i roztwory
wodne.
Osiągnięcia ucznia
przedstawione w formie czasowników
operacyjnych
Uczeń:
- proponuje sposoby racjonalnego
gospodarowania wodą.
Obudowa
dydaktyczna
(metody, formy,
techniki i środki
dydaktyczne)
Metody słowne:
wykład, dyskusja,
praca z książką.
Metody obserwacyjne
i pomiarowe: pokaz
multimedialny,
wycieczka do stacji
filtrów, uzdatniania
wody lub
laboratorium
kontrolującego
czystość wód..
Formy pracy
indywidualnej i
zbiorowej.
Kwasy i zasady.
Uczeń:
- analizuje proces powstawania
kwaśnych opadów i skutki ich działania;
proponuje sposoby ograniczające ich
powstawanie.
Metody słowne:
wykład, dyskusja,
praca z książką.
Metody obserwacyjne
i pomiarowe: pokaz
multimedialny,
pomiar kwasowości
gleby, wycieczka.
Metody praktyczne:
laboratoryjne
(samodzielny
eksperyment – wpływ
zakwaszenia gleby na
wzrost roślin).
Formy pracy
indywidualnej i
zbiorowej.
Chemia środków
czystości.
Uczeń:
- tłumaczy przyczynę eliminowania
fosforanów(V) ze składu proszków
(proces eutrofizacji)
- opisuje tworzenie się emulsji, ich
zastosowania; analizuje skład
kosmetyków (na podstawie etykiety
kremu, balsamu, pasty do zębów itd.) i
wyszukuje w dostępnych źródłach
Metody słowne:
wykład, dyskusja,
praca z książką.
Metody praktyczne:
zajęcia praktyczne
(analiza składu
popularnych
kosmetyków).
Formy pracy
Uwagi
Chemia wspomaga
nasze zdrowie.
Chemia w kuchni.
informacje na temat ich działania
indywidualnej i
zbiorowej.
Uczeń:
Metody słowne:
wykład, pogadanka,
dyskusja, praca z
książką.
- tłumaczy, na czym mogą polegać i od
czego zależeć lecznicze i toksyczne
właściwości substancji chemicznych
(dawka, rozpuszczalność w wodzie,
rozdrobnienie, sposób przenikania do
organizmu) aspiryny, nikotyny, alkoholu
etylowego;
- wyszukuje informacje na temat
działania składników popularnych leków
(np. węgla aktywowanego, aspiryny,
środków neutralizujących nadmiar
kwasów w żołądku);
- wyszukuje informacje na temat
składników napojów dnia codziennego
(kawa, herbata, mleko, woda mineralna,
napoje typu cola) w aspekcie ich
działania na organizm ludzki;
- opisuje procesy fermentacyjne
zachodzące podczas wyrabiania ciasta i
pieczenia chleba, produkcji wina,
otrzymywania kwaśnego mleka,
jogurtów, serów; zapisuje równania
reakcji fermentacji alkoholowej i
octowej;
Metody obserwacyjne
i pomiarowe: pokaz
multimedialny,
demonstracja, pomiar,
wycieczka.
Metody praktyczne:
laboratoryjne
(samodzielny
eksperyment – np.
rozpuszczalność
substancji a stopień
jej rozdrobnienia, i
zajęcia praktyczne
(przebieg procesu
frementacji mlekowej
– kwaśnienie mleka,
kiszenie kapusty,
wytworzenie zakwasu
do pieczenia chleba).
Formy pracy
indywidualnej i
zbiorowej.
- wyjaśnia przyczyny psucia się
żywności i proponuje sposoby
zapobiegania temu procesowi;
przedstawia znaczenie i konsekwencje
stosowania dodatków do żywności, w
tym konserwantów.
Chemia gleby.
Uczeń:
- wymienia źródła chemicznego
zanieczyszczenia gleb oraz podstawowe
rodzaje zanieczyszczeń (metale ciężkie,
węglowodory, pestycydy, azotany);
- proponuje sposoby ochrony gleby
przed degradacją.
Metody słowne:
wykład, pogadanka,
dyskusja na temat
metod oczyszczania
gleb (metody
chemiczne,
fitoremediacja), praca
z książką.
Metody obserwacyjne
i pomiarowe: pokaz
multimedialny,
wycieczka na tereny
skażone (np. w
miastach).
Formy pracy
indywidualnej i
zbiorowej.
Paliwa – obecnie i
w przyszłości.
Uczeń:
- proponuje alternatywne źródła energii i
analizuje możliwości ich zastosowań
(biopaliwa, wodór, energia słoneczna,
wodna, jądrowa, geotermalne itd.);
- analizuje wpływ różnorodnych
sposobów uzyskiwania energii na stan
środowiska przyrodniczego.
Metody słowne:
wykład, pogadanka,
dyskusja, praca z
książką.
Metody obserwacyjne
i pomiarowe: pokaz
multimedialny,
wycieczka z
obserwacją np.
terenów z
elektrowniami
wiatrowymi)
Formy pracy
indywidualnej i
zbiorowej.
FIZYKA
L.p.
Temat lekcji
Fale
elektromagnetyczne
i optyka.
Osiągnięcia ucznia
Obudowa dydaktyczna
przedstawione w formie
czasowników operacyjnych
(metody, formy,
techniki i środki
dydaktyczne)
Uczeń:
- wyjaśnia pojęcia krótko- i
dalekowzroczności oraz opisuje rolę
soczewek w ich korygowaniu
Metody słowne: wykład,
praca z książką.
Metody praktyczne:
laboratoryjne
(samodzielny
eksperyment –
sprawdzenie sposobu
korekcji wad wzroku
przez soczewki)
Formy pracy
indywidualnej i
zbiorowej.
Fizyka jądrowa.
Uczeń:
- wyjaśnia wpływ promieniowania
jądrowego na materię oraz na
organizmy
- opisuje działanie elektrowni
atomowej oraz wymienia korzyści i
zagrożenia płynące z energetyki
jądrowej
Metody słowne: wykład,
dyskusja, praca z
książką.
Metody obserwacyjne i
pomiarowe: pokaz
multimedialny.
Formy pracy
indywidualnej i
zbiorowej.
Uwagi
GEOGRAFIA
L.p.
Temat lekcji
Położenie
i środowisko
przyrodnicze
Polski.
Osiągnięcia ucznia
Obudowa dydaktyczna
przedstawione w formie
czasowników operacyjnych
(metody, formy,
techniki i środki
dydaktyczne)
Uczeń:
- wymienia główne rodzaje zasobów
naturalnych Polski i własnego
regionu: lasów, wód, gleb, surowców
mineralnych;
Metody słowne: wykład,
praca z książką.
Metody obserwacyjne i
pomiarowe: pokaz
multimedialny
Formy pracy
indywidualnej i
zbiorowej.
Wybrane
zagadnienia
geografii
gospodarczej
Polski.
Uczeń:
- przedstawia, na podstawie różnych
źródeł informacji, strukturę
wykorzystania źródeł energii w
Polsce i ocenia jej wpływ na stan
środowiska przyrodniczego;
- wykazuje na przykładach walory
turystyczne Polski oraz opisuje
obiekty znajdujące się na Liście
Światowego Dziedzictwa
Kulturowego i Przyrodniczego
Ludzkości
- wykazuje konieczność ochrony
środowiska przyrodniczego i
kulturowego w Polsce; wymienia
formy jego ochrony, proponuje
konkretne działania na rzecz jego
ochrony we własnym regionie
Metody słowne: wykład,
pogadanka, opowiadanie,
dyskusja, praca z
książką.
Metody obserwacyjne i
pomiarowe: pokaz
multimedialny,
demonstracja, pomiar,
wycieczki, np.
poszukiwania obiektów
znajdujących się na
Liście Światowego
Dziedzictwa
Kulturowego i
Przyrodniczego
Ludzkości w najbliższej
okolicy
Metody praktyczne:
zajęcia praktyczne
(wykonanie map
obiektów chronionych
znajdujących się we
własnycm regionie,
zdjęcia, opisy, itp).
Formy pracy
indywidualnej i
zbiorowej.
Regiony
geograficzne
Polski.
Uczeń:
- wykazuje znaczenie gospodarcze
Morza Bałtyckiego oraz przyczyny
degradacji jego wód.
Metody słowne: wykład,
dyskusja, praca z
książką.
Formy pracy
indywidualnej i
zbiorowej.
Uwagi
Wybrane regiony
świata. Relacje:
człowiek –
przyroda gospodarka.
Uczeń:
- wykazuje, na przykładzie strefy
Sahelu, związek pomiędzy formami
gospodarowania człowieka a
zasobami wodnymi; uzasadnia
potrzebę racjonalnego
gospodarowania w środowisku
charakteryzującym się poważnymi
niedoborami słodkiej wody;
- określa związki pomiędzy
problemami wyżywienia,
występowaniem chorób (m.in. AIDS)
a poziomem życia w krajach Afryki
na południe od Sahary
Metody słowne: wykład,
pogadanka z
podróżującymi w
omawiane regiony
świata, opowiadanie,
dyskusja, praca z
książką.
Metody obserwacyjne i
pomiarowe: pokaz
multimedialny.
Formy pracy
indywidualnej i
zbiorowej.
- identyfikuje konflikt interesów
pomiędzy ekologicznymi skutkami
wylesiania Amazonii a jej
gospodarczym wykorzystaniem;
określa cechy rozwoju i problemy
wielkich miast w Brazylii
Współczesne
problemy
demograficzne i
społeczne świata.
Uczeń:
- charakteryzuje główne procesy
demograficzne (fazy przejścia
demograficznego i przejścia
epidemiologicznego) na przykładzie
całego świata i poszczególnych
kontynentów
- identyfikuje i wyjaśnia procesy
wzrostu liczby ludności oraz
ekspansji przestrzennej wielkich
metropolii świata (np. degradacji
środowiska przyrodniczego)
Metody słowne: wykład,
pogadanka, opowiadanie,
dyskusja, praca z
książką.
Metody obserwacyjne i
pomiarowe: pokaz
multimedialny.
Metody praktyczne:
zajęcia praktyczne
(wykonanie map
demograficznych,
dokumentacja degradacji
środowiska podczas
ekspancji miast).
Formy pracy
indywidualnej i
zbiorowej.
Zróżnicowanie
gospodarcze
świata.
Uczeń:
- opisuje zmiany w funkcji obszarów
wiejskich na wybranych przykładach;
potrafi wyjaśnić szanse i zagrożenia
dla środowiska przyrodniczego i
mieszkańców regionów, wynikające z
procesów przemian zachodzących na
terenach wiejskich;
- charakteryzuje kierunki zmian w
powierzchni lasów na świecie (w
wyniku procesów wylesiania i
Metody słowne: wykład,
pogadanka, opowiadanie,
dyskusja, praca z
książką.
Metody obserwacyjne i
pomiarowe: pokaz
multimedialny,
obserwacja przemian w
środowisku lokalnym wycieczki.
Formy pracy
zalesiania) i podaje przykłady
gospodarowania zasobami leśnymi
(pozytywne i negatywne);
indywidualnej i
zbiorowej.
- charakteryzuje cechy gospodarki
morskiej i podaje przykłady
wykorzystania oceanu światowego
oraz zagrożeń wynikających ze zbyt
intensywnej eksploatacji zasobów
morskich
Relacja człowiekśrodowisko
przyrodnicze a
zrównoważony
rozwój.
Uczeń:
- formułuje problemy wynikające z
eksploatowania zasobów
odnawialnych i nieodnawialnych;
potrafi przewidzieć przyrodnicze i
pozaprzyrodnicze przyczyny i skutki
zakłóceń równowagi ekologicznej;
- charakteryzuje obszary niedoboru i
nadmiaru wody na świecie i określa
przyczyny tego zróżnicowania (w
tym zanieczyszczenia wód);
przedstawia projekty rozwiązań
stosowanych w sytuacjach braku lub
niedoborów wody w różnych strefach
klimatycznych;
- rozróżnia przyczyny zachodzących
współcześnie globalnych zmian
klimatu (ocieplenia globalnego) i
ocenia rozwiązania podejmowane w
skali globalnej i regionalnej
zapobiegające temu zjawisku;
- wykazuje na przykładach, że zbyt
intensywne wykorzystanie rolnicze
gleb oraz nieumiejętne zabiegi
agrotechniczne powodują w wielu
częściach świata degradację gleb, co
w konsekwencji prowadzi do spadku
produkcji żywności, a w niektórych
regionach świata do głodu i ubóstwa;
- wykazuje na przykładach
pozaprzyrodnicze czynniki
zmieniające relacje człowiekśrodowisko przyrodnicze
(rozszerzanie udziału technologii
energooszczędnych, zmiany modelu
konsumpcji, zmiany poglądów
dotyczących ochrony środowiska)
Metody słowne: wykład,
pogadanka z ekologami,
przedstawicielami
przemysłu i lokalnych
urzędów, opowiadanie,
dyskusja, praca z
książką.
Metody obserwacyjne i
pomiarowe: pokaz
multimedialny,
demonstracja, wycieczki
na tereny intensywnych i
ekologicznych upraw
rolnych, do stacji filtrów,
uzdatniania wody lub
laboratorium
kontrolującego czystość
środowiska, na tereny
przemysłowe.
Metody praktyczne:
laboratoryjne i zajęcia
praktyczne (wykonanie
plakatów informujących
o skutkach zakłóceń
równowagi ekologicznej.
Formy pracy
indywidualnej i
zbiorowej.