Analiza wybranych czynników ryzyka rozwoju ciąży pozamacicznej

Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 1, zeszyt 3, 188-192, 2008
Analiza wybranych czynników ryzyka rozwoju ciąży pozamacicznej
BEATA OSUCH, JERZY WYGLĘDOWSKI, EWA SURYNT, JERZY STELMACHÓW
Streszczenie
Ciąża pozamaciczna jest jednym z częstszych i groźnych stanów spotykanych w codziennej praktyce ginekologicznej. Za najważniejszy czynnik ryzyka uważa się uszkodzenie jajowodu spowodowane przebytym stanem zapalnym, zabiegiem chirurgicznym lub endometriozą. Wśród innych czynników ryzyka wymieniane jest leczenie niepłodności technikami wspomaganego rozrodu, stosowanie
diethylostylbestrolu i niektórych metod antykoncepcyjnych, nikotynizm, jak również wczesna inicjacja seksualna. Celem pracy było
wyodrębnienie czynników ryzyka rozwoju ciąży ekotopowej. Materiał badawczy stanowiły 362 pacjentki hospitalizowane w Katedrze
i Klinice Położnictwa i Ginekologii II Wydziału Lekarskiego Akademii Medycznej w Warszawie w latach 1992-2001 z powodu podejrzenia ciąży pozamacicznej. Analizie poddano wiek pacjentek, liczbę przebytych porodów i poronień, regularność cykli miesiączkowych, czas zatrzymania miesiączki, przebyte operacje oraz stany zapalne miednicy mniejszej. Wyodrębnienie czynników ryzyka
ciąży ekotopowej usprawnia proces rozpoznawczy. Wśród nich istotne znaczenie mają przebyte choroby przydatków, przebycie
ciąży ekotopowej, stratę co najmniej jednej ciąży, wiek powyżej 25. roku życia.
Słowa kluczowe: ciąża ekotopowa, czynniki ryzyka
Wstęp
Ciąża pozamaciczna, czyli zagnieżdżenie się zapłodnionej komórki jajowej poza błoną śluzową jamy macicy,
jest jednym z częstszych i groźnych stanów spotykanych
w codziennej praktyce ginekologicznej. Pomimo obserwowanego w ostatnich latach dynamicznego rozwoju
metod rozpoznawczych oraz leczniczych, pozostaje nadal
jednym z trudniejszych problemów klinicznych. Etiologia
ciąży pozamacicznej jest złożona. Za najważniejszy czynnik ryzyka uważa się uszkodzenie jajowodu spowodowane przebytym stanem zapalnym, zabiegiem chirurgicznym lub gruczolistością zewnętrzną. Dodatkowo istotne
znaczenie ma również leczenie niepłodności technikami
wspomaganego rozrodu, stosowanie dietylostilbestrolu
i niektórych metod antykoncepcyjnych, nikotynizm, jak
również wczesna inicjacja seksualna [3-5, 10].
Do chwili obecnej za najważniejszy czynnik ryzyka
ciąży pozamacicznej uważa się pozapalną niedrożność
jajowodów [30]. Jednakże w około 50%-75% jajowodów
usuniętych z powodu nieprawidłowego zagnieżdżenia się
jaja płodowego nie stwierdzono zmian świadczących
o przebytym zapaleniu [20, 29]. Mimo to w wyniku zmian
zapalnych, niezależnie od czynnika etiologicznego dochodzi do uszkodzenia ścian jajowodu polegającego na powstawaniu blizn, uchyłków oraz zrostów, jak również zaniku rzęsek jajowodowych, co uniemożliwia prawidłową
wędrówkę zapłodnionej komórki jajowej. Pacjentki, które
przebyły zakażenie Chlamydia trachomatis lub Neisseria
gonorrhea, narażone są na dwukrotnie większe ryzyko
wystąpienia ciąży ektopowej, natomiast potwierdzone laparoskopowo zapalenie jajowodu zwiększa to ryzyko czterokrotnie [3, 9, 31]. Badania prowadzone w Szwecji i Stanach Zjednoczonych wykazały pozytywne testy serologiczne w kierunku Chlamydia trachomatis u ponad 50%
pacjentek z rozpoznaną ciążą pozamaciczną [7, 28]. Pow-
tarzające się epizody stanów zapalnych zwiększają możliwość wystąpienia niedrożności jajowodów. Po jednym
incydencie ryzyko to wynosi 12,8%, dwukrotne przebycie
stanu zapalnego zwiększa je do 35,5%, natomiast pacjentki,
które miały rozpoznane zapalenie jajowodów trzy lub
więcej razy narażone są w 75% [31].
Leczenie ciąży pozamacicznej metodą oszczędzającą
jajowody zwiększa możliwość powtórzenia się tej patologii. U pacjentek, które przebyły raz ciążę jajowodową,
ryzyko jej ponownego wystąpienia jest oceniane na około
10% i odsetek ten rośnie proporcjonalnie do liczby incydentów [3, 16, 25, 27].
Wykonanie operacji chirurgicznej w obrębie jajowodów zwiększa ryzyko wystąpienia ciąży pozamacicznej od
3% do 10% [106]. Stopień zagrożenia zależny jest między
innymi od techniki zabiegu. Po koagulacji jajowodu ryzyko jest wyższe niż po jego podwiązaniu lub przecięciu.
Pierwsza z wymienionych metod może wiązać się z udrożnieniem jajowodu lub wystąpieniem przetoki, co wpływa
na zaburzenie prawidłowej jego budowy i funkcji [49].
Narażenie na ekspozycję dietylostilbestrolem w życiu
płodowym powoduje u płodów żeńskich zmiany w budowie ściany jajowodów polegające na zmniejszeniu
ilości rzęsek oraz skrócenie i zwężenie narządu. Zmiany
te wpływają na pięciokrotne zwiększenie ryzyka wystąpienia ciąży ektopowej w dorosłym życiu [3, 17, 25, 34].
Wkładki wewnątrzmaciczne, tradycyjnie, są postrzegane jako czynnik ryzyka ciąży pozamacicznej. Wieloośrodkowe badania wykazały, że częstość występowania ciąży
ektopowej u kobiet stosujących wkładki wewnątrzmaciczne niezawierające progesteronu jest porównywalna z częstością tej patologii u kobiet niestosujących żadnej metody antykoncepcyjnej. Pomimo to, u kobiety z obecnością
IUD w jamie macicy zajście w ciążę zwykle wiąże się z jej
Katedra i Klinika Położnictwa, Chorób Kobiecych i Ginekologii Onkologicznej Akademii Medycznej w Warszawie
Analiza wybranych czynników ryzyka rozwoju ciąży pozamacicznej
pozamaciczną lokalizacją [19, 33]. Zaobserwowano rów-nież, że stosowanie wkładek wewnątrzmacicznych zawierających progesteron zwiększa ryzyko nieprawidłowej implantacji jaja płodowego [11]. Również kobiety przyjmujące inne hormonalne środki antykoncepcyjne zawierające wyłącznie pochodne progesteronu są w większym
stopniu narażone na ryzyko wystąpienia tej patologii [13].
Szerokie wprowadzenie do codziennej praktyki metod indukcji owulacji oraz technik wspomaganego rozrodu wpłynęło na zwiększenie ryzyka wystąpienia ciąży ektopowej. Na podstawie ścisłego monitorowania ciąż powstałych w wyniku stosowania wspomaganego rozrodu zaobserwowano, że w latach 1988-1995 odsetek ciąż ektopowych wynosił 2,8-5,7%. Dane te dotyczyły wszystkich stosowanych technik [2, 26].
Cel pracy
Celem pracy było wyodrębnienie czynników ryzyka
rozwoju ciąży ektopowej jako elementu usprawniającego
proces rozpoznawczy.
189
Ryc. 1. Wiek badanych pacjentek
Wśród 362 pacjentek przyjętych do Kliniki w latach
1992-2001 z powodu podejrzenia ciąży pozamacicznej ponad 35% stanowiły kobiety, które nigdy nie były w ciąży.
Pacjentek, które co najmniej raz rodziły, ale nigdy nie
roniły, było 114, co stanowi 31,5%. Kobiet, które przebyły
przynajmniej jedno poronienie, ale nie rodziły przyjęto 40
tj. 11,1%, natomiast tych, które w przeszłości rodziły i roniły – 78 tj. 21,5%. Dane powyższe przedstawia ryc. 2.
Materiał i metody
Materiał badawczy stanowiły 362 pacjentki hospitalizowane w Katedrze i Klinice Położnictwa i Ginekologii II
Wydziału Lekarskiego Akademii Medycznej w Warszawie
w latach 1992-2001 z powodu podejrzenia ciąży pozamacicznej. Grupę tę podzielono na dwie podgrupy. Pierwszą
stanowiły 182 pacjentki z potwierdzonym rozpoznaniem
wstępnym. Natomiast grupa druga to 180 kobiet, u których
ostateczne rozpoznanie było inne niż ciąża pozamaciczna.
U wszystkich pacjentek przeprowadzono badanie podmiotowe uwzględniające wiek, liczbę porodów i poronień,
stosowanie wybranych metod antykoncepcyjnych, przebyte operacje oraz stany zapalne miednicy mniejszej.
Analizę statystyczną danych nominalnych wykonano,
stosując test chi kwadrat, przy poziomie istotności statystycznej p = 0,01.
Wyniki
Ponad połowę ogólnej liczby hospitalizowanych pacjentek stanowiły kobiety pomiędzy 21. a 30. rokiem życia.
Wśród chorych z potwierdzonym rozpoznaniem ciąży pozamacicznej, najliczniejszą grupę obejmującą 32,9% stanowiły kobiety między 26. a 30. rokiem życia. Natomiast pacjentki, u których ostatecznym rozpoznaniem nie była ciąża ektopowa, najliczniej reprezentowane były w zakresie
wieku pomiędzy 21. a 25. rokiem życia (33,9%). W grupie
kobiet najmłodszych, poniżej 20. roku życia dominowały
pacjentki, u których nie potwierdzono rozpoznania wstępnego. Liczba ich była ponaddwukrotnie wyższa w porównaniu z pacjentkami z rozpoznaną ciążą pozamaciczną.
Z kolei w każdej grupie wiekowej powyżej 30. roku życia
przeważały kobiety z potwierdzonym rozpoznaniem
wstępnym. Dane powyższe przedstawia ryc. 1.
Ryc. 2. Przeszłość położnicza badanych pacjentek
W grupie pacjentek z potwierdzonym rozpoznaniem
wstępnym kobiety, które nie przebyły poronienia, stanowią 58,2%, natomiast te, które roniły co najmniej jeden raz
– 42,3%. Wśród przyjętych, u których ostatecznie nie rozpoznano ciąży pozamacicznej, większość też stanowiły kobiety nigdy nieroniące, ale było ich ponad 76%, z kolei pacjentki, które przebyły przynajmniej 1 poronienie tworzyły grupę wynoszącą 23,3%. Powyższe dane zawiera ryc. 3.
Ryc. 3. Przebyte poronienia w danej grupie pacjentek
190
B. Osuch, J. Wyględowski, E. Surynt, J. Stelmachów
Tabela 1. Porównanie czynników ryzyka w obu grupach pacjentek
Choroby
przydatków
Przebyta ciąża
pozamaciczna
in utero
IUD
Leczenie
niepłodności
Zapalenie wyrostka
robaczkowego
Pacjentki z
potwierdzoną ciążą
pozamaciczną n = 182
28*
15,4%
15**
8,2%
9
4,9%
8
4,4%
6***
3,3%
Pacjentki z innym
rozpoznaniem
ostatecznym n = 180
7*
3,9%
1**
0,6%
7
3,9%
4
2,2%
24***
13,3%
p * < 0,001 p ** < 0,001 p *** < 0,001
U wszystkich pacjentek poddano analizie obecność
czynników ryzyka rozwoju ciąży pozamacicznej takich
jak: przebyte choroby przydatków, ciąża pozamaciczna,
leczenie niepłodności w wywiadzie, obecność IUD w jamie macicy, przebyte zapalenie wyrostka robaczkowego.
Większość wymienionych okoliczności stwierdzano częściej w grupie pacjentek z rozpoznaną ciążą pozamaciczną,
jedynie przebycie zapalenie wyrostka robaczkowego
czterokrotnie częściej dotyczyło kobiet, u których nie
potwierdzono rozpoznania wstępnego. Omówione wyniki
przedstawia tabela 1.
W grupie pacjentek z potwierdzoną ciążą pozamaciczną przebyte choroby przydatków zgłaszało 28 z nich,
co stanowi 15,4%, z kolei wśród kobiet z innym rozpoznaniem ostatecznym potwierdzenie tego rodzaju patologii
uzyskano tylko o 7 chorych tj. 3,89%. Różnice te są istotne
statystycznie. Podobne różnice występowały przy ocenie
przebytych ciąż pozamacicznych. W pierwszej analizowanej grupie przebytą wsześniej ciążę pozamaciczną podawało 15, kobiet co stanowi 8,2%. Natomiast w drugiej grupie ciążę ektopową przebyła tylko 1 chora tj. 0,6% analizowanych pacjentek. Dane te są istotne statystycznie. Mniejsze, nieistotne statystycznie różnice między obiema grupami kobiet stwierdzono w odniesieniu do obecności
wkładki wewnątrzmacicznej oraz leczenia niepłodności.
I tak pierwszy z wymienionych czynników ryzyka dotyczył 9 chorych spośród grupy z potwierdzoną ciążą pozamaciczną, co stanowi 4,9% oraz 7 kobiet z drugiej analizowanej grupy tj. 3,9%. Z kolei leczenie niepłodności w wywiadzie podawało 8 pacjentek z grupy pierwszej i 4 chore
z grupy drugiej, co stanowi odpowiednio 4,4% oraz 2,2%.
Istotne statystycznie różnice pomiędzy obiema grupami chorych odnotowano analizując przebycie zapalenia
wyrostka robaczkowego. Wśród pacjentek z potwierdzoną
ciążą pozamaciczną patologia ta dotyczyła 6 z nich tj. 3,3%,
natomiast w grupie kobiet z innym niż ciąża ektopowa rozpoznaniem ostatecznym zapalenie wyrostka robaczkowego w wywiadzie podawały 24 chore, co stanowi 13,3%
tej grupy.
Dyskusja
Za najważniejszy czynnik ryzyka rozwoju ciąży pozamacicznej uważa się pozapalne zmiany w obrębie jajowodów. Opinia ta znajduje swoje potwierdzenie w licznych
doniesieniach, w których autorzy wykazali wyraźny związek przyczynowy między przebytym stanem zapalnym
w obrębie miednicy mniejszej a ciążą pozamaciczną [1, 35, 7-9, 28, 30, 31]. Uzyskane przez nas wyniki potwierdzają
tę tezę. W analizowanej grupie 182 pacjentek z ostatecznym rozponaniem ciąży pozamacicznej, przebyte choroby przydatków podawało w wywiadzie 28 z nich tj. 15,4%.
Natomiast wśród kobiet z innym rozpoznaniem ostatecznym, patologia przydatków dotyczyła 7 chorych, co stanowi 3,9%. W badaniach Schwatrza i Di Pietro [22] podobnie,
15% badanych z rozpoznaną ciążą pozamaciczną podawało przebyte stany zapalne przydatków. Według DeCherneya [10] oraz Rubina i wsp. [23] wzrost częstości występowania ciąży pozamacicznej wiąże się ze wzrostem częstości występowania stanów zapalnych narządu rodnego
oraz ich nieskutecznym leczeniem. Z kolei Westrom
i wsp. [31] wykazali, że ciąża ektopowa rozwija się u 4%
kobiet z potwierdzonymi laparoskopowo zmianami pozapalnymi w obrębie jajowodów i tylko u 0,7% kobiet, u których powyższych zmian nie rozpoznano.
W badanej przez nas grupie 362 kobiet 65% spośród
nich przynajmiej raz było w ciąży. Wśród pacjentek z potwierdzoną ciążą pozamaciczną odsetek ten był wyższy
i wynosił wynosi 69,2%, natomiast w grupie z innym rozpoznaniem ostatecznym 58,9%. Podobne spostrzeżenia
odnotowali Kolasa i wsp. [15], u których aż blisko 80%
kobiet z rozpoznaną ciążą pozamaciczną posiadało co najmniej jedno dziecko. Różnice pomiędzy obiema grupami
pacjentek dotyczące wywiadu położniczego wykazano
także w odniesieniu do przebytych poronień, co może
wskazywać na współzależność wystąpienia ciąży ektopowej a przebytymi stratami ciąży. Blisko połowa tj. 42,3%
chorych z potwierdzonym rozpoznaniem wstępnym podawała przebyte co najmniej jedno poronienie. W grupie
pacjentek z rozpoznaniem ostatecznym innym niż ciąża pozamaciczna odstek ten był prawie dwukrotnie niższy i wynosił tylko 23,3%. Nieco odmienne wyniki, wskazujące
jednak na korelację przebytych poronień i wystąpienia ciąży ektopowej, odnotowali Brenner i wsp. [6], w badaniach
których 15% kobiet z rozpoznaną ciążą pozamaciczną podawało przebyte poronienie.
Z kolei DeCherney [10] uważa, że ryzyko wystąpienia
ciąży pozamacicznej wzrasta 1,6 raza w przypadku przebytego jednego poronienia, natomiast 4 razy w przypadku
Analiza wybranych czynników ryzyka rozwoju ciąży pozamacicznej
dwóch lub więcej poronień. Również Bouyer i wsp. [4, 5]
oraz Butts i wsp. [8] wykazali związek między przebytymi
poronieniami a nieprawidłowym zagnieżdżeniem się jaja
płodowego.
Innym czynnikiem ryzyka rozwoju ciąży pozamacicznej wymienianym w wielu publikacjach jest przynajmniej
jeden incydent ciąży ektopowej w wywiadzie [3-5, 8, 16, 21,
25, 27]. Według Ankuma i wsp. [3] ryzyko powtórzenia się
ciąży pozamacicznej u pacjentek, które raz przebyły tę patologię, jest sześć do ośmiu razy wyższe w porównaniu z innymi kobietami. Natomiast Skejeldestad i wsp. [25] uważają, że ryzyko to rośnie proporcjonalnie do ilości incydentów ciąży ektopowej. Powyższe spostrzeżenia znajdują
swoje potwierdzenie w analizowanym przez nas materiale.
W grupie 182 pacjentek z potwierdzoną ciążą pozamaciczną, przebytą ciążę ektopową podawało 15 z nich tj. 8,2%,
z kolei wśród kobiet z innym rozpoznaniem ostatecznym
patologia ta wystąpiła jedynie u 1 badanej, co stanowi 0,6%.
Podobnie w badaniach Pietrzaka [21] ciążę ektopową przebyło 10% kobiet z rozpoznaną aktualnie tą patologią.
Kolejnym, postrzeganym jako klasyczny, czynnikiem
ryzyka rozwoju ciąży ektopowej jest stosowanie wewnątrzmacicznych wkładek antykoncepcyjnych (IUD) [4, 5,
11, 19, 33]. Wyniki badań wieloośrodkowych zmieniają się
jednak wraz z upływem czasu i wprowadzaniem nowych
rodzajów wkładek wewnątrzmacicznych. Opublikowane
w 1985 roku efekty międzynarodowych badań pod patronatem WHO [32], dotyczące wpływu stosowania IUD na
ryzyko rozwoju ciąży ektopowej dowodzą, że możliwość
wystąpienia ciąży pozamacicznej u kobiety stosującej tę
metodę antykoncepcyjną jest sześciokrotnie wyższa w porównaniu z kobietami niestosującymi tego sposobu kontroli urodzeń. Z kolei opublikowane w 1995 roku badania
Xionga i wsp. [33] oraz Parraziniego i wsp. [19] wykazują,
że ryzyko w obu grupach jest podobne. Jednakże, jeżeli
u kobiety stosującej IUD wystąpi ciąża, jest to zwykle ciążą pozamaciczna. Doyle i wsp. [11] zaobserwowali, że
stosowanie wkładek wewnątrzmacicznych zawierających
progesteron zwiększa ryzyko nieprawidłowej implantacji
jaja płodowego. W naszych badaniach nie wykazano
wpływu stosowania wkładki wewnątrzmacicznej na ryzyko wystąpienia ciąży pozamacicznej. W obu analizowanych grupach odsetek pacjentek stosujących tę metodę
antykoncepcyjną był podobny i wynosił odpowiednio
4,9% wśród kobiet z potwierdzonym rozpoznaniem wstępnym oraz 3,9% w grupie chorych z innym niż ciąża ektopowa rozpoznaniem ostatecznym.
Niepłodność małżeńska oraz związane z nią metody
lecznicze takie jak indukcja jajeczkowania, zapłodnienie
pozaustrojowe, przenoszenie gamet czy transfer zarodka
do jamy macicy zwiększają ryzyko wystąpienia ciąży
pozamacicznej [2, 4, 5, 12, 14, 18]. Według danych z piśmiennictwa [2, 26] w latach 1988-1995 odsetek ciąż pozamacicznych uzyskanych w wyniku stosowania różnych
191
technik wspomaganego rozrodu wahał się od 2,8% do
5,7%. W badaniach Pietrzaka [21] niepłodność w wywiadzie podawało 6,3% pacjentek z rozpoznaną ciążą pozamaciczną. W analizowanym przez nas materiale różnice
w obu badanych grupach były niewielkie. Wsród kobiet
z potwierdzonym rozpoznaniem wstępnym 4,4% leczyło
się wcześniej z powodu niepłodności, z kolei wśród
pacjentek tworzących grupę porównawczą odsetek ten
wynosił 2,2%.
Innym elementem, na który zwraca się uwagę w literaturze jako na czynnik ryzyka wystąpienia ciąży pozamacicznej jest wiek chorych. Różne doniesienia dowodzą, że
najliczniejszą grupę pacjentek z rozpoznaną ciążą pozamaciczną stanowią kobiety pomiędzy 25 a 34 rokiem życia
[4, 5, 8, 10]. Także w naszych badaniach wydaje się, że
wiek kobiet może mieć związek z wystapieniem ciąży ektopowej. Wśród pacjentek z potwierdzonym rozpoznaniem wstępnym, najliczniejszą grupę 32,9% stanowiły
kobiety pomiędzy 26. a 30. rokiem życia. Natomiast chore,
u których wykluczono ciążę ektopową, najliczniej reprezentowane były w zakresie wieku między 21. a 25. rokiem
życia. Odsetek ten wynosił 33,9. W grupie pacjentek najmłodszych, poniżej 20. roku życia dominowały chore,
u których nie potwierdzono rozpoznania wstępnego.
Liczba ich była ponaddwukrotnie wyższa w porównaniu
z pacjentkami z rozpoznaną ciążą pozamaciczną. Z kolei
w każdej grupie wiekowej powyżej 30. roku życia przeważały kobiety z potwierdzonym rozpoznaniem wstępnym.
Wnioski
1) Wyodrębnienie czynników ryzyka wystąpienia ciąży
ektopowej jest pomocnym elementem usprawniającym proces rozpoznawczy.
2) Do czynników ryzyka ciąży pozamacicznej zalicza się:
przebyte choroby przydatków, ciążę ektopową w wywiadzie, co najmniej jedną utratę ciąży, wiek powyżej
25. roku życia.
Piśmiennictwo
[1] Adamcio-Deptulska M., Raszczyk H., Korzon T. i wsp. (1994)
Zmiany morfologiczne w jajowodach w ciąży ektopowej.
Gin. Pol. 65, supl. 3: 1197.
[2] American Fertility Society, Medical Research International,
SART (Society for Assisted reproductive technologies)
(1992). In vitro fertilization-embryo transfer (IVF-ET) in the
United States: 1990 results from the IVF-ET Registry. Fertil
Steril. 57: 15-23.
[3] Ankum W.M., Mol B.W.J., Van der Veen F., Bossuyt P.M.M.
(1996) Risk factors for ectopic pregnancy: A meta-analysis.
Fertil Steril. 65: 1093-1099.
[4] Bouyer J. (2003) Epidemiology of ectopic pregnancy: incidence, risk factors and outcomes. J. Gynecol. Obstet. Biol.
Rep. 32(7 suppl): 8-17.
[5] Bouyer J., Coste J., Shojaei T. i wsp. (2003) Risk factors for
ectopic pregnancy: a comprehensive analysis based on
192
B. Osuch, J. Wyględowski, E. Surynt, J. Stelmachów
a large case-control, population-based study in France. Am.
J. Epidemiol. 1, 157(3): 185-194.
[6] Brenner P.F. Roy S., Mishell D.R. (1980) Ectopic pregnancy.
A study of 300 cosecutive surgically treated cases. JAMA
243, 673.
[7] Brunham R.C. i wsp. (1986) Chlamydia trachomatisinfection
in women with ectopic pregnancy. Obstet. Gynecol. 67: 722.
[8] Butts S., Sammel M., Hummel A. (2003) Risk factors and cli-
nical features of recurrent ectopic pregnancy: a case-control
study. Fertil. Steril. 80(6): 1340-1344.
[9] Chow W., Daling J.R., Cates W., Greenberg R.S. (1987) Epidemiology of ectopic pregnancy. Epidemiol. Rev. 9: 70-94.
[10] DeCherney A.H. (1986) Ectopic pregnancy. An. Aspen. Pu-
blication.
[11] Doyle M.M., DeCherney A.H., Diamond M.P. (1991) Epidemiology and etiology of ectopic pregnancy. Obstet. Gynecol.
Clin. North Am. 18: 1-17.
[12] Dubuisson J.B., Aubriot F.X., Mathieu L. i wsp. (1991) Risk
factors for ectopic pregnancy in 556 pregnancies after in
vitro fertilization: Implications for preventive management.
Fertil. Steril. 56: 686-690.
[13] Furlong L.A. (2002) Ectopic pregnancy risk when contraception fails. J. Rep. Med. 11: 881-885.
[14] Karande V.C., Flood J.T., Heard N. i wsp. (1991) Analysis of
ectopic pregnancies resulting from in vitro fertilization and
embryo transfer. Hum. Reprod. 6: 446-449.
[15] Kolasa F., Radwan J., Pawlicki J. i wsp. (1993) Współczesne
metody wczesnego rozpoznawania i leczenia ciąży ektopowej-jajowodowej. Gin. Pol. 64(10): 509-511.
[16] Lavy G., Diamond M.P., De Cherney A.H. (1987) Ectopic preganacy: its relationship to tubal reconstructive surgery. Fertil. Steril. 47: 543.
[17] Marchbanks P.A., Coulam C.B., Annegers J.F. (1985) An as-
sociation between clomiphene citrate and ectopic pregnancy: a preliminary report. Fertil. Steril. 44: 268.
[18] Marcus S.F., Brinsden P.R. (1995) Analysis of the incidence
and risk factors associated with ectopic pregnancy following
in vitro fertilization and embryo transfer. Hum. Reprod. 10:
199-203.
[19] Parazzini F., Ferraroni M., Tozzi L. i wsp. (1995) Past contraceptive method use and risk of ectopic pregnancy. Contraception 52: 93-98.
[20] Pauerstein C.J. i wsp. (1986) Anatomy and patology of tubal
pregnancy. Obstet. Gynecol. 67: 301.
[21] Pietrzak Z. (1999) Ocena wartości klinicznej algorytmu diag-
nostyczno-terapeutycznego ciąży ektopowej ze szczególnym uwzględnieniem możliwości leczenia przy użyciu me-
thotrexatu podawanego domięśniowo. Rozprawa habilitacyjna, Łódź.
[22] Ronald O., Schwartz D.L., DiPietro (1980) βHCG as a diagnostic
aid for suspected ectopic pregnancy. Obstet. Gynecol. 56:
197-203.
[23] Rubin G. i wsp. (1983) Ectopic pregnancy in the United States. JAMA 249: 1825.
[24] Russel J.B. (1987) The etiology of ectopic pregnancy. Clin.
Obstet. Gynecol. 30: 181-190.
[25] Skejeldestad F.E., Hadgu A., Eriksson N. (1998) Epidemiology
of repeat ectopic pregnancy: A population-based prospective
cohort. Obstet. Gynecol. 91: 129-135.
[26] Society for Assisted Reproductive Technology and the
American Society of Reproductive Medicine. (1998) Assisted
reproductive technology in the United States and Canada:
1995 results generated from the American Society for Reproductive Medicine/Society for Assisted Technology registry.
Fertil. Steril. 69: 389-398.
[27] Spandorfer S.D., Barnhart K.T. (2003) Role of previous ectopic
pregnancy in altering the presentation of suspected ectopic
praegnancy. J. Rep. Med. 48: 133-136.
[28] Svensson L. i wsp. (1985) Ectopic pregnancy and antibodies
to chlamydia trachomatis. Fertil. Steril. 44: 313.
[29] Walters M.D., Carlton E., Pauerstein C.J. (1987) The contralateral corpus luteum and tubal pregnancy. Obstet. Gynecol.
70: 823.
[30] Westrom L., Bengtsson L.P., Mardh P.A. (1981) Incidense,
trends and risk of ectopic pregnancy in a population of women. Br. Med. J. 282: 15-18.
[31] Westrom L. (1975) Effect of acute pelvic inflammatory disease on fertility. Am. J. Obstet. Gynecol. 121: 707.
[32] World Health Organization. (1985) Task Force on intrauterine devices for fertility regulation. A multinational casecontrol study of ectopic pregnancy. Clin. Reprod. Fertil. 3:
131-143.
[33] Xiong X., Buekens P., Wollast E. (1995) IUD use and risk of
ectopic pregnancy: A meta-analysis of case-control studies.
Contaception 52: 23-34.
[34] Yang C. et al. (1987) Does prior infertility increase the risk
of tubal pregnancy? Fertil. Steril. 48: 62.
J
Beata Osuch
Katedra i Klinika Położnictwa, Chorób Kobiecych
i Ginekologii Onkologicznej
Akademia Medyczna w Warszawie
ul. Kondratowicza 8, 03-242 Warszawa
Analysis of selected risk factors of ectopic pregnancy
Ectopic pregnancy is still one of the most common and dangerous condition in gynecological practice. One of the most common risk
factor is the Fallopian tube damage caused by pelvic inflammatory disease or previous surgery. Other risk factors connected with
ectopic pregnancy is treatment of infertility or sterility by assisted fertility techniques, the use of diethylostylbestrol, some methods
of contraception, nicotynism and early sexual onset. The aim of the study was to detect the ectopic pregnancy risk factors. The material consists of the 362 patients group admitted to our hospital between 1992-2001, because of an ectopic pregnancy suspiction. We
analysed the age, parity, the contraception use, the previous surgery and pelvic inflammatory disease. Results: The statistical higher
frequency of adnexal pathologies or previous ectopic pregnancies in the group of our patients with established ectopic pregnancy
diagnosis was observed. This diagnosis was settled down more often in patient at the age over 25 years and with at least one previous
miscarriage. Conclusion: According to our results the following conclusion are: 1. The detection of ectopic pregnancy risk factors
are helpful to establish the diagnosis. 2. The ectopic pregnancy risk factors are the following: previous pelvic inflammatory disease,
ectopic pregnancy in the past, the age over 25.
Key words: ectopic pregnancy, risk factors