Wielka wojna z Krzyżakami

mgr Agata Wojewódzka
Scenariusz lekcji historii w klasie I gimnazjum
Ze względu na duży zakres materiału temat został podzielony na dwie
jednostki lekcyjne.
Tematy lekcji:
1. Wielka wojna z Krzyżakami
2. Odzyskanie Pomorza Gdańskiego
Cele lekcji:
- zapoznanie z przyczynami wielkiej wojny z Krzyżakami
i wojny trzynastoletniej,
- zapoznanie z przebiegiem wojen,
- kształcenie umiejętności czytania mapy,
- kształcenie umiejętności wskazywania przyczyn
i skutków wydarzeń historycznych,
- kształcenie
umiejętności
przekładu
intersemiotycznego,
- wdrażanie do udziału w dyskusji i uzasadniania swej
wypowiedzi,
- uświadomienie doniosłości dokonań Władysława
Jagiełły.
Środki dydaktyczne:
- podręcznik do historii (klasa I),
- odbitki tekstów do uzupełnienia i krzyżówek,
- atlasy historyczne, mapa Polski (wielka wojna z Zakonem, wojna
trzynastoletnia),
- kaseta z nagraniem „Bogurodzicy”,
- plansza z rebusem.
Przebieg lekcji
1. Wielka wojna z Krzyżakami
1. Rozdanie odbitek z poleceniem uzupełnienia luk (informacje
o konfliktach Polski i Litwy z Zakonem, które doprowadziły do wojny):
Polska utraciła Pomorze Gdańskie na rzecz Krzyżaków w 1308/1309
roku. Wkrótce Krzyżacy, pod pretekstem nawracania pogan nad
Bałtykiem, zajęli litewską Żmudź i tak połączyli się z Zakonem
Kawalerów Mieczowych mieszkającym na terenie Inflant. Dalsze
plany agresji krzyżackiej zahamowała unia Polski z Litwą zawarta
w Krewie w 1385 roku. Nie udały się Zakonowi próby skłócenia Polski
z Litwą, więc rozpoczął przygotowania do wojny z obu państwami, która
rozpoczęła się w 1409 roku.
2. Omówienie i zapisanie przebiegu przygotowań do wojny i działań
wojennych:
Krzyżacy
Zaatakowali
dobrzyńską.
Polacy
Kujawy
i
ziemię Wysyłali do różnych krajów pisma
wyjaśniające
powód
walki
z Zakonem.
Ściągali ochotników z całej Europy. Król Władysław Jagiełło zarządził
wielkie
polowanie
celem
zgromadzenia żywności.
Uzyskali poparcie królów Czech Gromadzili wojska:
i Węgier.
• polscy rycerze i chłopi
• oddziały
litewskie,
ruskie
i tatarskie
• 3 zaciężne pułki czeskie
Spotkanie pod Czerwińskiem latem 1410 r. i wymarsz na Malbork.
Pod Grunwaldem została zniszczona potęga Zakonu Krzyżackiego.
Bitwa pod Grunwaldem - 15 lipca 1410 r. (tj. początek XV w.)
Krzyżacy
Wielki mistrz Ulryk von Jungingen
klęska
Polacy
król Władysław Jagiełło
zwycięstwo
3. Przeczytaj w podręczniku opis bitwy pod Grunwaldem.
4. Scenka dramowa – inscenizacja
Zwycięstwo wojsk polskich i litewskich nad Krzyżakami. Król Władysław
Jagiełło przejmuje cały obóz krzyżacki: chorągwie, wozy i ciało wielkiego
mistrza. Zadaniem uczniów jest odtworzenie tzw. żywego obrazu
z użyciem słów. Każdy uczeń przyjmuje rolę: króla Polski, księcia Litwy,
rycerza; są też martwi i ranni.
5. Uzupełnienie informacji, które miały miejsce po bitwie
Grunwaldem.
Pokój w Toruniu – 1411 r.
Zakon zwrócił Polsce Żmudź, ale zatrzymał Pomorze Gdańskie.
Zakon uznał swoją klęskę, ale nadal szkodził Polsce.
Spór polsko-krzyżacki na soborze w Konstancji 1414 r.
po
6. Wskazanie na mapie: ziemi zajętych przez Krzyżaków, Litwy, Polski
i miejscowości: Czerwińska, Grunwaldu, Malborka, Konstancji.
7. Wysłuchanie „Bogurodzicy”
2. Odzyskanie Pomorza Gdańskiego
1. Wypisz z atlasu osiem miast leżących na Pomorzu Gdańskim, ziemi
chełmińskiej, ziemi michałowskiej i Warmii, które były we władaniu
państwa krzyżackiego np. Gdańsk, Elbląg, Malbork, Starogard,
Chojnice, Chełmno, Toruń, Olsztyn.
2. W jakim celu w lutym 1454 roku przybyła do Krakowa delegacja
Związku Pruskiego?
Odtworzenie przez uczniów scenki spotkania delegacji polskiej - rycerzy
i mieszczan Związku Pruskiego z królem Kazimierzem Jagiellończykiem.
3. Uzupełnienie informacji o losach Pomorza Gdańskiego:
1308 - zajęcie przez Brandenburczyków
1309 - opanowanie przez Krzyżaków
1410 - bitwa pod Grunwaldem
1440 - utworzenie Związku Pruskiego
1454 - wojna trzynastoletnia z Zakonem
1466 - odzyskanie Pomorza Gdańskiego przez Polskę
4. Połącz sylaby
Król giel loń
Ka Ja
czyk
zi
mierz z
w zdanie i uzupełnij do niego uzasadnienie:
cą
wojsk ko
nał Król Kazimierz Jagiellończyk
z pomocą wojsk najemnych
mo na
po Za
po jem
nych kon. pokonał Zakon.
Przebieg konfliktu:
- Klęska 18 września 1454 r. pod Chojnicami
- Szlachta polska nie była wprawiona w walkach od 1410 do 1454 r.
- Król nadał szlachcie polskiej wiele nowych praw i uzyskał ich zgodę
na płacenie podatków.
- Sprowadził więc wojska najemne, które pokonały Krzyżaków.
5. Jakie ziemie odzyskała Polska po wojnie trzynastoletniej?
II pokój toruński 1466 r.
- Pomorze z Gdańskiem, Toruniem, ziemię chełmińską i michałowską
oraz Malbork, Elbląg i całą Warmię
- Odzyskane ziemie nazwano Prusami Królewskimi.
- Stolicą Prus Zakonnych został Królewiec.