język polski

Kryteria oceniania z języka polskiego dla klasy II gimnazjum
Rok szk. 2015/2016
n- l Iwona Szczepańska
Kryteria oceniania są ściśle powiązane z wymaganiami ustanowionymi w podstawie
programowej nauczania języka polskiego w gimnazjum, a tym samym z programem
nauczania „Między nami” i rozkładem materiału dla klasy II. Dostosowano je do potrzeb
i możliwości uczniów klasy II oraz umiejętności i wiadomości koniecznych wskazanych
przez ustawodawcę.
Oceny jednostkowe z przedmiotu obejmują różne formy sprawdzania kompetencji
i wiadomości polonistycznych i są dostosowane do zweryfikowania stopnia opanowania
umiejętności z zakresu:
*słuchania
*czytania tekstów pisanych i odbioru tekstów kultury
*mówienia
*pisania
*wiadomości z nauki o języku
Oceny mają zróżnicowaną wagę, aczkolwiek stopień semestralny i końcoworoczny
jest wyważony na ich podstawie, nie wynika ze średniej arytmetycznej. Na wysokość oceny
końcowej wpływa także postawa ucznia wobec przedmiotu i obowiązków z nim związanych
– systematyczność pracy, przygotowanie do zajęć w domu, efektywna praca na lekcji,
zaangażowanie, inicjatywa, szacunek do omawianych zagadnień i prowadzącego zajęcia,
właściwa postawa.
Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który spełnia większość kryteriów:
- nie
słucha wypowiedzi nauczyciela i innych uczniów,
- nie rozpoznaje komunikatów będących informacją, komentarzem lub oceną,
- nie potrafi wybrać z usłyszanego tekstu właściwych informacji,
- nie identyfikuje językowych i pozajęzykowych środków wyrazu,
- nie wykazuje zainteresowania wysłuchiwaniem wzorcowych recytacji,
- nie rozpoznaje wypowiedzi argumentacyjnej, nie wskazuje argumentów i wniosków,
- nie odczytuje tekstów na poziomie dosłownym i nie rozpoznaje sensów przenośnych utworu,
- nie czyta płynnie, nie uwzględnia zasad interpunkcji, intonacji i akcentowania
- nawet z pomocą nauczyciela nie potrafi przytoczyć najważniejszych treści utworów wymienionych
w podstawie programowej, bo np. nie przeczytał lektury z własnej winy,
- nie potrafi zadać pytań do przeczytanego tekstu,
- nie potrafi wskazać najważniejszych w tekście informacji,
- nie odróżnia faktów od opinii, fikcji od kłamstwa
- nie wymienia podstawowych środków wyrazu artystycznego w tekście literackim,
- nie zna elementów konstrukcyjnych świata przedstawionego w utworze,
- nie rozróżnia narracji pierwszoosobowej od trzecioosobowej,
- nie potrafi scharakteryzować postaci mówiącej w utworze,
1
- nie zna terminów: wiersz stroficzny, ciągły, bezrymowy, wolny, legenda, podanie, mit, przypowieść, dziennik,
pamiętnik, nowela, powieść, opowiadanie, baśń, bajka, fraszka, dramat, komedia,
- nie rozróżnia charakterystyki bezpośredniej i pośredniej,
- nie wymienia cech rodzajowych epiki, liryki i dramatu,
- nie potrafi wskazać elementów dramatu tj. scena, akt, tekst główny, tekst poboczny, monolog, dialog
- odwołując się do własnego doświadczenia, nie potrafi podać motywów postępowania bohatera,
- z pomocą nauczyciela nie potrafi skorzystać ze słowników,
- nie dostrzega związku między tytułem a treścią dzieła,
- nie zna językowych i pozajęzykowych środków perswazji w reklamie, ulotce,
- nie dostrzega różnic między filmem dokumentalnym a fabularnym,
- nie potrafi świadomie wybrać programów telewizyjnych i gier komputerowych,
- nie potrafi wypowiedzieć się na dany temat,
- nie dostrzega zależności między modulacją głosu a sensem wypowiedzi,
- nie potrafi z pomocą nauczyciela sformułować argumentów do tezy,
- nie potrafi wypowiedzieć swojego zdania w dyskusji,
- nie potrafi opisać postaci, przedmiotów, krajobrazu, nie podejmuje próby opisu sytuacji,
- nie potrafi streścić tekstu publicystycznego,
-nie umie zgromadzić słownictwa oceniającego postać,
- nie zadaje własnych pytań w wywiadzie,
- nie potrafi mówić o własnych odczuciach,
- nie wygłasza z pamięci tekstów prozatorskich i lirycznych,
- nie potrafi stworzyć planu wypowiedzi,
- nie potrafi zredagować tekstu zgodnego z tematem,
- nie zna podstawowych zasad poprawności ortograficznej, interpunkcyjnej i językowej,
- nie uwzględnia treści symbolicznych w opisie dzieła sztuki,
- nie potrafi zredagować opowiadania twórczego,
- nie podejmuje prób charakteryzowania postaci literackiej, nie mówi o przeżyciach postaci,
-z pomocą nauczyciela nie potrafi zredagować wypowiedzi z logiczną argumentacją,
- nie potrafi redagować opisów: postaci, przeżyć, sytuacji, kartki z pamiętnika, dziennika, form użytkowych typu
podanie, cv, życiorys, list motywacyjny,
- pisząc e – maile lub sms -y nie przestrzega etyki mowy,
- nie potrafi w piśmie wypowiedzieć się na temat książki, filmu, przedstawienia,
- nie potrafi streścić tekstu literackiego,
- nie posiada wiedzy językowej i nie stosuje jej – w zakresie: fonetyki – poprawna wymowa, mechanizmy
upodobnień, słowotwórstwa i słownictwa – rodzaje formantów, rozpoznawanie podstawy słowotwórczej
w wyrazach złożonych, dobieranie antonimów, posługiwanie się związkami frazeologicznymi, rozpoznawanie
wyrazów wieloznacznych, fleksji – znajomość pojęć temat końcówka fleksyjna, wskazywanie części mowy,
sposoby tworzenia imiesłowów, składni-- rozpoznawanie orzeczenia i podmiotu, dopełnienia, okolicznika
i przydawki, rozpoznawanie zdania pojedynczego i złożonego, równoważnika zdań, zdania bezpodmiotowego,
rozpoznanie mowy zależnej i niezależnej, rozpoznawanie wyrazów zapożyczonych, neologizmów
i wulgaryzmów.
Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który:
- uważnie słucha wypowiedzi nauczyciela i innych uczniów,
- rozpoznaje komunikaty będące informacją, komentarzem lub oceną,
- potrafi wybrać z usłyszanego tekstu właściwe informacje,
- identyfikuje językowe i pozajęzykowe środki wyrazu,
- wykazuje zainteresowanie wysłuchiwaniem wzorcowych recytacji,
- rozpoznaje wypowiedzi argumentacyjne, wskazuje argumenty i wnioski,
- odczytuje teksty na poziomie dosłownym i rozpoznaje sensy przenośne utworu,
- czyta płynnie, uwzględnia zasady interpunkcji, intonacji i akcentowania,
2
- z pomocą nauczyciela potrafi przytoczyć najważniejsze treści utworów wymienionych w podstawie
programowej,
- potrafi zadać pytania do przeczytanego tekstu,
- potrafi wskazać najważniejsze w tekście informacje,
- odróżnia fakty od opinii, fikcję od kłamstwa,
- wymienia podstawowe środki wyrazu artystycznego w tekście literackim,
- zna elementy konstrukcyjne świata przedstawionego w utworze,
- rozróżnia narrację pierwszoosobową od trzecioosobowej,
- potrafi scharakteryzować postać mówiącą w utworze,
- zna terminy: wiersz stroficzny, ciągły, bezrymowy, wolny, legenda, podanie, mit, przypowieść, dziennik,
pamiętnik, nowela, powieść, opowiadanie, baśń, bajka, fraszka, dramat, komedia
- rozróżnia charakterystykę bezpośrednią i pośrednią,
- wymienia cechy rodzajowe epiki, liryki i dramatu,
- potrafi wskazać elementy dramatu tj. scena, akt, tekst główny, tekst poboczny, monolog, dialog,
- odwołując się do własnego doświadczenia, potrafi podać motywy postępowania bohatera
- z pomocą nauczyciela potrafi skorzystać ze słowników,
- dostrzega związek między tytułem a treścią dzieła,
- zna językowe i pozajęzykowe środki perswazji w reklamie, ulotce,
- dostrzega różnice między filmem dokumentalnym a fabularnym,
- potrafi świadomie wybrać programy telewizyjne i gry komputerowe,
- potrafi wypowiedzieć się na dany temat,
- dostrzega zależności między modulacją głosu a sensem wypowiedzi,
- potrafi z pomocą nauczyciela sformułować argumenty do tezy,
- potrafi wypowiedzieć swoje zdanie w dyskusji,
- potrafi opisać postać, przedmiot, krajobraz, podejmuje próby opisu sytuacji,
- potrafi streścić tekst publicystyczny,
- umie zgromadzić słownictwo oceniające postać,
- zadaje własne pytania w wywiadzie,
- potrafi mówić o własnych odczuciach,
- wygłasza z pamięci teksty prozatorskie i poetyckie,
- potrafi stworzyć plan wypowiedzi,
- potrafi zredagować tekst zgodny z tematem,
- zna podstawowe zasady poprawności ortograficznej, interpunkcyjnej i językowej,
- uwzględnia treści symboliczne w opisie dzieła sztuki,
- potrafi zredagować opowiadanie twórcze,
- podejmuje próby charakteryzowania postaci literackiej, mówi o przeżyciach postaci,
-z pomocą nauczyciela potrafi zredagować logiczną wypowiedź argumentacyjną,
- potrafi redagować opisy: postaci, z elementami opisu przeżyć, sytuacji - próby, kartkę z pamiętnika,
dziennika, formy użytkowe typu podanie, cv, życiorys, list motywacyjny,
- pisząc e – maile lub sms –y, przestrzega etyki mowy,
- potrafi w piśmie wypowiedzieć się na temat książki, filmu, przedstawienia,
- potrafi streścić tekst literacki,
- posiada wiedzę językową i stosuje ją – w zakresie: fonetyki – poprawna wymowa, mechanizmy upodobnień,
słowotwórstwa i słownictwa – rodzaje formantów, rozpoznawanie podstawy słowotwórczej
w wyrazach
złożonych, dobieranie antonimów, posługiwanie się związkami frazeologicznymi, rozpoznawanie wyrazów
wieloznacznych, fleksji – znajomość pojęć temat, końcówka fleksyjna, wskazywanie części mowy, sposoby
tworzenia imiesłowów, składni - rozpoznawanie orzeczenia i podmiotu, dopełnienia, okolicznika
i przydawki, rozpoznawanie zdania pojedynczego i złożonego, równoważnika zdań, zdania bezpodmiotowego,
rozpoznanie mowy zależnej i niezależnej, rozpoznawanie wyrazów zapożyczonych, neologizmów
i wulgaryzmów.
3
Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który:
-jako uczestnik sytuacji komunikacyjnej uważnie słucha wypowiedzi nauczyciela i innych uczniów oraz
podejmuje próby aktywnego w niej uczestnictwa,
- dostrzega różnice między informacją, komentarzem i oceną,
- posługuje się informacjami z usłyszanego tekstu,
- dostrzega funkcję językowych i pozajęzykowych środków wyrazu w danej sytuacji komunikacyjnej,
- z zainteresowaniem wysłuchuje wzorcowych recytacji, dostrzegając środki artystycznego wyrazu,
- odczytuje teksty na poziomie dosłownym, podejmuje próby odczytywania ich sensu przenośnego
i symbolicznego,
-próbuje interpretować głosowo czytany tekst,
- czyta płynnie, uwzględnia zasady interpunkcji, intonacji i akcentowania,
- z pomocą nauczyciela potrafi przytoczyć najważniejsze treści utworów wymienionych w podstawie
programowej
- potrafi zadać pytania do przeczytanego tekstu, określić jego temat,
- wyszukuje w dłuższej lekturze cytaty na zadany temat,
- identyfikuje utwory o cechach satyry,
- potrafi wskazać najważniejsze w tekście informacje,
- odróżnia fakty od opinii, fikcję od kłamstwa,
- wymienia podstawowe środki wyrazu artystycznego w tekście literackim tj. neologizm, archaizm, zdrobnienie,
zgrubienie, metafora, porównanie, pytanie retoryczne, wyrazy dźwiękonaśladowcze,
- zna elementy konstrukcyjne świata przedstawionego w utworze i rozpoznaje je,
- rozróżnia narrację pierwszoosobową od trzecioosobowej,
- potrafi scharakteryzować postać mówiącą w utworze,
- zna terminy: wiersz stroficzny, ciągły, bezrymowy, wolny, legenda, podanie, mit, przypowieść, dziennik,
pamiętnik, nowela, powieść, opowiadanie, baśń, bajka, fraszka, dramat, komedia, fantasy – wyróżnia je wśród
tekstów literackich, wymienia cechy,
- rozpoznaje układy rymów,
-zauważa szyk przestawny,
- wskazuje porównania homeryckie,
- dostrzega związek treści dzieła z okolicznościami jego powstania i biografią autora,
- identyfikuje cechy literatury faktu i powieści autobiograficznej,
- rozróżnia charakterystykę bezpośrednią i pośrednią w tekście,
-zna budowę noweli,
- wymienia cechy rodzajowe epiki, liryki i dramatu, przypisuje utwór do właściwego rodzaju,
- rozpoznaje elementy dramatu tj. scena, akt, tekst główny, tekst poboczny, monolog, dialog,
- odwołując się do własnego doświadczenia, potrafi podać motywy postępowania bohatera, nazywa je
- potrafi skorzystać ze słowników: języka polskiego, wyrazów obcych, synonimów, poprawnej polszczyzny,
frazeologicznego,
- zna cechy wywiadu,
- zna sens powszechnie znanych prawd filozoficznych,
- dostrzega związek między tytułem a treścią dzieła,
- zna językowe i pozajęzykowe środki perswazji w reklamie, ulotce,
- wskazuje grę słowną w reklamie i próbuje wyjaśnić jej mechanizm,
- dostrzega różnice między filmem dokumentalnym a fabularnym, zna ich cechy,
- próbuje wyjaśnić sensy symboliczne dzieła malarskiego,
- potrafi świadomie wybrać programy telewizyjne i gry komputerowe, uwzględniając ich wartości poznawcze,
kulturalne i etyczne,
- korzysta z Internetu i encyklopedii multimedialnej,
- potrafi wypowiedzieć się na dany temat, tworząc wypowiedź poprawną kompozycyjnie i językowo,
-dostrzega cechy karykatury i przejaskrawienia w literaturze i rysunku,
- czerpie informacje z przypisu,
4
- podejmuje próby dostosowania modulacji głosu do treści i celu wypowiedzi,
- dobiera argumenty do tezy,
- podejmuje próby wygłoszenia przemówienia,
- uczestniczy w dyskusji, zajmując własne stanowisko i reagując na argumenty dyskutantów,
- tworzy tekst zawierający opis postaci, przedmiotu, krajobrazu, sytuacji,
- potrafi streścić tekst publicystyczny,
- podejmuje próbę charakterystyki postaci i autocharakterystyki,
- przygotowuje się do wywiadu, zadaje pytania i formułuje możliwe odpowiedzi,
- potrafi mówić o własnych odczuciach, posługując się odpowiednim słownictwem,
- dostrzega zjawisko brutalności słownej i manipulacji językowej,
- wygłasza z pamięci teksty prozatorskie i poetyckie, uczestniczy w omówieniu recytacji innych uczniów,
- potrafi samodzielnie stworzyć plan wypowiedzi,
- potrafi zredagować tekst zgodny z tematem, ze szczególnym uwzględnieniem zasad logicznej kompozycji,
- stosuje akapity,
- zna podstawowe zasady poprawności ortograficznej, interpunkcyjnej i językowej oraz stara się je stosować,
- tworzy tekst reklamowy, informacyjny, o charakterze instrukcji,
- uwzględnia w opisie dzieła sztuki podstawową wiedzę dotyczącą czasu jego powstania,
- podejmuje próbę wyjaśnienia w opisie dzieła plastycznego symbolicznego znaczenia barw, przedmiotów
usytuowania postaci,
- potrafi zredagować opowiadanie twórcze,
- charakteryzuje postać literacką lub rzeczywistą, opisując jej przeżycia wewnętrzne,
- przedstawia logiczne argumenty w rozprawce,
- próbuje napisać autocharakterystykę, list oficjalny, dostosowując stylistykę i formę wypowiedzi do odbiorcy,
przestrzega zasad etyki,
- pisząc e – maile lub sms –y, przestrzega etyki mowy,
- potrafi w piśmie wypowiedzieć się na temat książki, filmu, przedstawienia,
- potrafi sporządzić opis bibliograficzny,
- potrafi streścić tekst literacki,
-relacjonuje wydarzenia, np. z zawodów,
- redaguje dedykację regulamin, ogłoszenie, zaproszenie, gratulacje,
- pisze list motywacyjny, życiorys, cv, podanie,
- posiada wiedzę językową i stosuje ją – w zakresie: fonetyki – poprawnie wymawia, zna mechanizmy
upodobnień, zasady akcentowania; słowotwórstwa i słownictwa – zna rodzaje formantów i wskazuje ich
funkcje, rozpoznaje podstawy słowotwórcze w wyrazach złożonych, dobiera antonimy, rozpoznaje funkcję
wyrazów zdrobniałych, zgrubiałych, nacechowanych emocjonalnie, posługuje się związkami frazeologicznymi,
rozpoznaje wyrazy wieloznaczne, fleksji – wskazuje części mowy i stosuje ich poprawne formy, oddziela temat
od końcówki fleksyjnej, rozpoznaje i tworzy imiesłowy, składni- rozpoznaje w wypowiedziach różne rodzaje
orzeczenia
i podmiotu, dopełnienia, okolicznika i przydawki, przekształca wypowiedzenie zawierające
podmiot w zdanie bezpodmiotowe i odwrotnie, przekształca konstrukcję strony czynnej na bierną, rozpoznaje
zdanie złożone podrzędnie i pojedyncze, klasyfikuje je, zna funkcję składniową różnych części mowy,
rozpoznaje mowę zależną i niezależną, dostrzega przydatność wyrazów zapożyczonych, neologizmów,
archaizmów, eufemizmów.
Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania na ocenę dostateczną oraz
- jako aktywny uczestnik sytuacji komunikacyjnej uważnie słucha wypowiedzi nauczyciela i kolegów
- porównuje komunikaty ze względu na cel wypowiedzi, odróżnia informacje od komentarza i opinii, rozpoznaje
intencje wypowiedzi – aprobatę, dezaprobatę, negację, prowokację,
- analizuje treść wysłuchanego wywiadu,
- w wysłuchanym tekście dostrzega językowe i pozajęzykowe środki perswazji,
- dostrzega zjawisko manipulacji,
- odczytuje teksty na poziomie dosłownym, przenośnym i symbolicznym,
5
- głosowo interpretuje tekst,
- przytacza treści utworów wymienionych w podstawie programowej,
- samodzielnie określa temat utworu,
-wyszukuje cytaty w lekturze i posługuje się nimi,
- dostrzega cechy satyry w różnych tekstach,
- wykorzystuje różne źródła informacji,
- nazywa wszystkie poznane środki artystyczne i analizuje obrazy poetyckie,
- wyróżnia elementy konstrukcyjne świata przedstawionego w utworze,
- posługuje się terminami: wiersz stroficzny, ciągły, wolny, bezrymowy,
- wskazuje cechy gatunkowe legendy, podania, przypowieści, dziennika, pamiętnika, powieści, opowiadania,
noweli, fantasy, science fiction, baśni, bajki, fraszki,
- rozumie funkcję szyku przestawnego,
- wyjaśnia budowę porównania homeryckiego w tekście poetyckim,
- wskazuje związek na treści dzieła i okoliczności jego powstania z biografią autora,
- rozróżnia cechy literatury faktu, powieści autobiograficznej i historycznej,
- wskazuje w tekście charakterystykę bezpośrednią i pośrednią,
- uzasadnia obecność narratora wszechwiedzącego w utworze,
- omawia budowę noweli oraz dramatu,
- uzasadnia działania bohatera literackiego,
- omawia funkcję elementów konstrukcyjnych utworu, tytułu, podtytułu, motta, apostrofy, puenty,
- wskazuje w utworze elementy charakterystyczne dla rodzaju literackiego,
- wskazuje w dramacie funkcję takich elementów jak akt, scena, tekst główny, tekst poboczny, monolog, dialog,
- wykorzystuje informacje zawarte w słownikach języka polskiego, poprawnej polszczyzny, frazeologicznym,
antonimów i synonimów, terminów literackich,
- wskazuje cechy wywiadu,
- odkrywa sens powszechnie znanych prawd filozoficznych,
-sprawnie wyszukuje informacje w tekście podczas pobieżnego czytania,
- wyszukuje językowe i pozajęzykowe środki perswazji oraz rozumie funkcję gry językowej w reklamie,
- odróżnia film dokumentalny od fabularnego,
- omawia funkcję ilustracji, podejmuje próbę interpretacji dzieła malarskiego,
- omawia cechy karykatury i przejaskrawienia w literaturze i na rysunku,
- znajduje nawiązania do tradycyjnych wątków literackich i kulturowych, np. w filmach, komiksach,
- próbuje oddać sens wypowiedzi przez odpowiednią modulację głosu,
- porządkuje argumenty według ich ważności,
- wygłasza przemówienie według stworzonego przez siebie planu,
- aktywnie uczestniczy w dyskusji,
- tworzy opis spełniający funkcję użytkową, artystyczną i reklamową,
- odróżnia informację od komentarza,
- streszcza tekst publicystyczny,
- charakteryzuje postać rzeczywistą i fikcyjną,
- układa autocharakterystykę,
- przeprowadza krótki wywiad z postacią fikcyjną,
- mówi o swoich uczuciach w różnych sytuacjach,
- reaguje na brutalność słowną i manipulację językową,
- w wypowiedziach stosuje zasady etykiety językowej, zna konwencje językowe zależne od środowiska,
- tworzy logiczną spójna wypowiedź w formie pisemnej, zgodną z tematem, poprawną pod względem
językowym, ortograficznym i interpunkcyjnym,
- układa reklamę, wypowiedź o charakterze informacyjnym i komentarz,
- w opisie dzieła sztuki posługuje się informacją o czasie jego powstania,
- opisuje dzieło plastyczne ze szczególnym uwzględnieniem symbolicznego sensu barw, przedmiotów,
usytuowania postaci,
6
- redagując twórcze opowiadanie, stara się odwołać do realiów epoki, w której rozgrywa się akcja utworu,
opisuje postać literacką, stosuje opis przeżyć wewnętrznych i wyjaśnia motywy postępowania bohatera,
- redaguje rozprawkę, autocharakterystykę, list oficjalny, kartkę z pamiętnika, dziennika, sprawozdanie,
streszczenie, cv, e- mail, życiorys, list motywacyjny, podanie,
- w formie pisemnej omawia książkę, film, przedstawienie, uwzględnia specyfikę tekstu kultury oraz własną
ocenę,
- wykorzystuje wiedzę o składni przy stosowaniu interpunkcji,
-dokonuje starannej redakcji tekstów napisanych na komputerze i odręcznie, poprawia błędy językowe,
ortograficzne i interpunkcyjne, korzystając z odpowiednich źródeł,
- umiejętnie stosuje wiedzę językową w zakresie: fonetyki – poprawnie wymawia, słowotwórstwa i słownictwa
– określa funkcje formantów słowotwórczych, stara się poprawnie zapisywać przedrostki weź-, wz-, wes-, ws-,
z-, s-, ś-, i przyrostki – ctwo, - dztwo, -stwo, -dzki, -cki, omawia budowę wyrazów złożonych, posługuje się
zdrobnieniami, zgrubieniami, wyrazami nacechowanymi emocjonalnie, antonimami, związkami
frazeologicznymi, wzbogaca wypowiedź o wyrazy abstrakcyjne i konkretne; fleksji- omawia funkcję części
mowy w tekście i rozróżnia czasowniki dokonane i niedokonane, rozpoznaje tryby i strony, wskazuje oboczności
i tematy oboczne, zauważa różnicę między fleksyjnymi i słowotwórczymi cząstkami budowy wyrazów,
rozpoznaje funkcję składniową różnych części mowy; składni – rozpoznaje w wypowiedzeniach i rozumie
funkcję różnych rodzajów podmiotów, orzeczeń, dopełnień, okoliczników i przydawki, tworzy zdania
z podmiotem w dopełniaczu, przekształca wypowiedzenie zawierające podmiot w wypowiedzenie
bezpodmiotowe i odwrotnie, tworzy zdania złożone podrzędnie podmiotowe, bezpodmiotowe i inne,
przekształca wypowiedzenia, np. zdanie na równoważnik, pojedyncze na złożone, mowę zależną na niezależną;
rozumie w tekście obecność wyrazów gwarowych, terminów naukowych, archaizmów, neologizmów,
eufemizmów
i wulgaryzmów, wyjaśnia znaczenie często używanych zapożyczeń, omawia okoliczności
zapożyczania wyrazów z innych języków oraz tworzenia neologizmów.
Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania:
- uczestnicząc w sytuacji komunikacyjnej, uważnie słucha wypowiedzi jej uczestników, rozpoznaje intencję
nadawcy i funkcję komunikatu,
- klasyfikuje komunikaty na informację komentarz, ocenę – ze względu na cel wypowiedzi i odpowiednio
wykorzystuje ich treści,
- wyciąga wnioski i uogólnia na podstawie informacji pozyskiwanych z wysłuchanego wywiadu i innych
tekstów,
- dostrzega w wysłuchanym tekście językowe i pozajęzykowe środki perswazji i ironię, oraz ocenia ich wymiar
etyczny,
- analizuje sens dosłowny, przenośny i symboliczny utworu,
- interpretuje głosowo treści dosłowne i przenośne tekstu, stosując odpowiednią intonację zdaniową i poprawną
artykulację,
- zna dokładnie treść lektur wskazanych w podstawie programowej,
- posługuje się terminami: satyra¸ legenda, podanie, przypowieść, dziennik, pamiętnik, opowiadanie, nowela,
bajka, baśń, powieść fantasy i określa ich cechy gatunkowe w utworze,
- poszukuje i porządkuje informacje na podstawie różnych źródeł tekstowych,
- określa funkcje środków artystycznych i interpretuje wyodrębnione obrazy poetyckie,
- analizuje elementy konstrukcyjne świata przedstawionego w utworze,
- wykorzystując wiedzę o takich elementach dramatu, jak akt, scena, tekst główny, tekst poboczny, monolog,
dialog, potrafi samodzielnie dokonać analizy dzieła,
- definiuje wiersz stroficzny, ciągły, bezrymowy, wolny,
- dokonuje analizy składniowej tekstu poetyckiego, w której dostrzega m.in. funkcje szyku przestawnego,
-wyjaśnia funkcję porównania homeryckiego w tekście poetyckim, wskazuje średniówkę,
- analizując sens utworu, wykorzystuje zależność treści dzieła od okoliczności jego powstania i biografii autora,
- analizuje utwory należące do literatury faktu, rozpoznaje cechy powieści autobiograficznej i historycznej,
7
- opisując bohatera literackiego, wykorzystuje informacje zawarte we fragmentach stanowiących charakterystykę
pośrednią,
- podaje motywy postępowania bohatera literackiego i postaci rzeczywistej,
- analizuje budowę noweli i dramatu,
- korzystając ze słowników, wzbogaca zasób słownictwa i dba o poprawność językową swoich wypowiedzi,
- wyjaśnia uniwersalną wartość prawd filozoficznych, ilustrując je odpowiednimi przykładami,
- analizuje funkcję językową i pozajęzykową środków perswazji oraz gry językowej, np. w reklamie,
- interpretuje symboliczne znaczenia ilustracji i dzieła malarskiego,
- analizuje cechy karykatury i przejaskrawienia w literaturze i na rysunku,
- posługuje się modulacją głosu w celu nadania wypowiedzi odpowiedniego tonu,
- logicznie argumentuje,
- stosuje odpowiednie figury retoryczne,
- wygłaszając przemówienie, stosuje odpowiednie środki,
- precyzyjnie wyraża swój pogląd w czasie dyskusji, nawiązuje do wypowiedzi przedmówców, wnioskuje,
- posługuje się obiektywną informacją , komentuje i ocenia,
- stosuje bogate słownictwo w czasie charakteryzowania postaci lub autocharakterystyki, przedstawia bohatera
bardzo dokładnie, łącząc motywy postępowania i opis przeżyć,
- zadaje pytania ewokujące obszerne, bogate w informacje odpowiedzi w wywiadzie,
- opisuje i wyjaśnia swoje uczucia w różnych sytuacjach,
- interpretuje głosowo tekst wygłaszany z pamięci, omawia recytacje kolegów pod względem merytorycznym,
językowym i artykulacyjnym,
- sprawnie posługuje się oficjalną i nieoficjalną odmianą polszczyzny,
- tworzy logiczną i spójną wypowiedź pisemną, zgodną z tematem, ze szczególną dbałością o poprawność
językową, ortograficzną i interpunkcyjną,
- opisując dzieło sztuki, analizuje i interpretuje jego treści symboliczne oraz uwzględnia czas powstania,
- wprowadza do wypowiedzi partykuły, rozumiejąc ich rolę w modyfikowaniu znaczenia składników
wypowiedzi, wykorzystuje wykrzyknik w celu wyrażenia emocji, stosuje wołacz,
- w redagowanym opowiadaniu twórczym dba o realia epoki, w której toczy się akcja, dzięki świadomemu
wprowadzeniu odpowiednich elementów świata przedstawionego,
-wykorzystuje opis przeżyć wewnętrznych w charakterystyce postaci literackiej w celu wyjaśnienia jej postawy,
podjętej decyzji, zachowania,
- recenzuje książkę, film, przedstawienie teatralne, posługując się słownictwem charakterystycznym dla danej
dziedziny kultury,
- redaguje tekst o charakterze przemówienia na tematy związane z lekturą i dotyczące sytuacji życiowych,
świadomie stosując wybrane figury retoryczne,
- dokonuje starannej redakcji tekstu napisanego ręcznie i na komputerze, umiejętnie formatuje tekst, dobiera
rodzaj czcionki, stosuje właściwe odstępy, wyznacza marginesy, justuje tekst, dokonuje jego korekty,
- sprawnie stosuje wiedzę językową w zakresie: fonetyki – dba o poprawną wymowę, unika błędnych
uproszczeń wyrazowych i hiperpoprawności, słowotwórstwa i słownictwa – klasyfikuje formanty słowotwórcze
według ich funkcji, celowo wzbogaca swoje wypowiedzi o wyrazy zdrobniałe, zgrubiałe i nacechowane
emocjonalnie, antonimy, poprawnie zapisuje przedrostki i przyrostki oraz używa łącznika w wyrazach
złożonych; fleksji – analizuje budowę fleksyjną i słowotwórczą wyrazu, tworzy poprawne wypowiedzi,
odwołując się do wiedzy z zakresu funkcji składniowych różnych części mowy, wyjaśnia funkcję czasownika,
w tym imiesłowu w tekście; składni – wykorzystuje wiedzę o różnych rodzajach podmiotów, orzeczeń,
dopełnień, okoliczników i przydawki w tworzeniu własnych wypowiedzi, tworzy teksty różnorodne pod
względem składniowym, dzięki przekształceniom składniowym wypowiedzeń unika powtórzeń i błędów
stylistycznych,
- jako świadomy użytkownik języka wzbogaca słownictwo o niezbędne zapożyczenia i neologizmy, wyjaśnia
okoliczności zapożyczania wyrazów i mechanizmy tworzenia neologizmów, ocenia przydatność w języku
wyrazów gwarowych, terminów naukowych, archaizmów, eufemizmów i neologizmów.
8
Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który spełnia wszystkie wymagania na ocenę bardzo dobrą
oraz:
- charakteryzuje się umiejętnościami polonistycznymi na bardzo wysokim poziomie,
- samodzielnie analizuje i interpretuje teksty słuchane i czytane,
- sporządza notatki jako odbiorca wypowiedzi i wykorzystuje je w nowych sytuacjach komunikacyjnych,
- zna dokładnie treści wszystkich lektur oraz treści i problematykę lektur dodatkowych wskazanych przez
nauczyciela, potrafi zestawiać i analizować dzieła,
- czyta i samodzielnie interpretuje różne teksty kultury, uwzględniając ich znaczenie metaforyczne, symboliczne,
konteksty interpretacyjne,
- posługuje się różnymi źródłami informacji,
- prowadzi dyskusje, przeprowadza wywiady, wygłasza przemówienia,
- wykazuje oryginalność interpretacji głosowych tekstu,
- krytycznie i rzeczowo ocenia wypowiedzi własne i innych, przejawia szczególna dbałość o kulturę słowa,
- sprawnie redaguje teksty z zachowaniem cech gatunkowych różnych typów wypowiedzi, dba o poprawność
zapisu, bezbłędność językową i stylistyczną,
- podejmuje próby własnej twórczości literackiej,
- samodzielnie poszerza wiedzę językową,
- jego wiedza wykracza poza program nauczania dla drugiej klasy,
- bierze udział w konkursach i osiąga w nich sukcesy,
- współredaguje gazetę szkolną .
9