zarządzanie kryzysowe w mieście na prawach powiatu

Studia i Materiały. Miscellanea Oeconomicae
Rok 18, Nr 3/2014
Wydział Zarządzania i Administracji
Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach
Rozwój regionalny w liczbach
Aleksandra Szwajca1
ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE
W MIEŚCIE NA PRAWACH POWIATU
Wstęp
Zapewnienie bezpieczeństwa obywateli jest jednym z obligatoryjnych zadań
współczesnego państwa. Umiejętność działania w czasie wystąpienia zagrożenia
oraz przeciwdziałanie ich wystąpieniu stanowi o sile danego kraju. Administracja
publiczna natomiast zobowiązana jest do posiadania adekwatnych rozwiązań systemowych (tj., narzędzi prawnych, siłowych oraz odpowiednich środków), które
pozwolą na skuteczne działanie w zarządzaniu kryzysowym. Reforma administracji publicznej w Polsce wprowadziła trójstopniowy podział terytorialny państwa
na: województwa, powiaty i gminy. W podziale tym wyodrębniono również miasta na prawach powiatu, są to gminy o statusie miasta wykonujące zadania powiatu. Niniejszy artykuł ma na celu przedstawienie reguł zarządzania kryzysowego na
szczeblu powiatów grodzkich.
Istota zarządzania kryzysowego
Zarządzanie kryzysowe jest jednym z głównych elementów systemu bezpieczeństwa państwa. Aby skutecznie prowadzić działania mające zapewnić bezpieczeństwo obywatelom i ich mieniu, należy poznać czym jest to co zagraża
i w jaki sposób można się temu przeciwstawić. Terminy z zakresu zarządzania
kryzysowego, łącznie z nim samym, należą do terminów wieloznacznych, którym
brak jednoznacznych definicji. Trudność ta polega przede wszystkim na wielopłaszczyznowości powyższych.
Ustawa z dnia 26 kwietnia 2007r. o zarządzaniu kryzysowym, określa je jako
działalność organów administracji publicznej będąca elementem kierowania bezpieczeństwem narodowym, która polega na zapobieganiu sytuacjom kryzysowym,
1
Mgr Aleksandra Szwajca.
103
przygotowaniu do przejmowania nad nimi kontroli w drodze zaplanowanych działań, reagowaniu w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych, usuwaniu ich
skutków oraz odtwarzaniu zasobów i infrastruktury krytycznej.2 Jest to forma zarządzania, która wymusza na podmiotach kierujących przystąpienie do działań
(podejmowania decyzji) pod presją, w sytuacji nagłej, podczas wystąpienia zjawisk niespodziewanych, a zagrażających bytowi podmiotów mu podległych.
Określa się go, w literaturze przedmiotu, również jako przedsięwzięcia systematyczne i metodyczne, które zmierzają do zapobieżenia lub zredukowania wpływu
kryzysu na zasoby i wartości społeczne za pomocą środków kierowania i kontroli
oraz koordynacji.3 Mając na uwadze fakt, iż zarządzanie kryzysowe jest elementem systemu bezpieczeństwa państwa, to również jest to działanie skoordynowane,
podejmowane w celu rozładowania napięcia kryzysowego, niedopuszczenia do
jego eskalacji i przekształcenia w konflikt zbrojny oraz powstrzymanie od wrogich
działań, jeśli zachodzi taka potrzeba.4 Definiuje się je także jako całokształt systemowych rozwiązań, które realizowane są przez władze publiczne na wszystkich
szczeblach we współpracy z wyspecjalizowanymi instytucjami i organizacjami
w celu zapobiegania sytuacjom niebezpiecznym, trudnym, które stwarzają zagrożenie dla zdrowia, życia, mienia, infrastruktury i środowiska. Polega również na
przygotowaniu systemu reagowania, a podczas wystąpienia zjawiska, kształtowaniu oraz kontrolowaniu przebiegu w taki sposób, aby zapewnić akceptowany poziom bezpieczeństwa, minimum strat oraz odbudowę struktur społecznych
po katastrofie.5 Z przytoczonych definicji jasno wynika, że jest to zespół działań
zmierzających do zapobieżenia wystąpienia lub zminimalizowania siły kryzysu,
zapewnienia bezpieczeństwa podmiotom (obywatelom). Ponadto wskazują na to,
iż zarządzanie kryzysowe nie występuje tylko podczas eskalacji zagrożenia, ale
jest działaniem ciągłym, które obejmuje zadania związane z zapobieganiem, przygotowaniem jak i odbudową. W związku z powyższym zaznaczyć należy, że proces ten składa się z czterech wzajemnie się przenikających faz. Powstałe zdarzenie
kryzysowe wymusza prowadzenie działań zmierzających do jego opanowania
i zażegnania, po kulminacji powyższego zdarzenia następują czynności związane
z szeroko rozumiana odbudową. Nie należy zapominać o dwóch wcześniejszych
etapach, które pozwolą na wykonanie tych po wystąpieniu zdarzenia. To tak zwane fazy przedkryzysowe zapobieganie i przygotowanie.
Pierwsza, zwana zapobieganie, to działania zmierzające do niedopuszczenia
powstania sytuacji kryzysowej lub prowadzące do zminimalizowania skutków
niemożliwych do uniknięcia. W okresie trwania tej części zarządzania kryzysowego prowadzone są prace nad udoskonaleniem rozwiązań prawnych potrzebnych do
wykonywania zadań antykryzysowych. Prowadzi się również szereg specjali2
Ustawa z dnia 26 kwietnia 2007r., o zarządzaniu kryzysowym art. 2, Dz.U. Nr 89, poz. 590 z późn. zm.
J. Konieczny, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, wypadkach i katastrofach, Warszawa 2001, s. 14.
4
Słownik terminów i definicji NATO, AAP-6,(2010), s. 119,
www.wcnjk.wp.mil.pl/plik/file/AAP_6_2010_PL.pdf (10.03.2014).
5
J. Gołębiewski, Zarządzanie kryzysowe [w:] Wiedza Obronna 2001, nr 1, s. 76.
3
104
stycznych badań naukowych, których wyniki wspomagają efektywniejsze opanowanie powstałego zdarzenia. Następuje identyfikowanie zagrożeń, które mogą
wystąpić, odnalezienie ich źródła i ciągły monitoring tych zjawisk. Ponadto jest to
czas na modernizację infrastruktury technicznej oraz budowę nowych obiektów
mających na celu zwiększenie bezpieczeństwa oraz planowanie zagospodarowania
terenu wrażliwego na mogącą wystąpić sytuację. Przygotowywane są zasoby rzeczowe i finansowe, potrzebne podczas wystąpienia sytuacji kryzysowej. Prowadzi
się również powszechną edukacje społeczeństwa, która ma na celu wypracowanie
właściwych zachowań ludności w stosunku do potencjalnych zagrożeń i przede
wszystkim umiejętność działania podczas wystąpienia kryzysu. W fazie tej przygotowuje się też plany zarządzania kryzysowego. Składają się one z planu głównego, procedur potrzebnych do reagowania i załączników funkcjonalnych.6 Są
zbiorem informacji dotyczących potencjalnych zagrożeń, zadań podmiotów
uczestniczących w zarządzaniu kryzysowym oraz reguł, systemów współdziałania
koniecznych do osiągnięcia celu głównego, jakim jest opanowanie zaistniałej sytuacji jak najmniejszym kosztem. Jest to podstawowe narzędzie omawianego procesu. Odpowiednie wykorzystanie tej części zarządzania ma duży wpływ na pozostałe etapy, a co najważniejsze na ograniczenie skutków zdarzenia i szybszego
powrotu do normalnego funkcjonowania.
Celem przygotowania jest zapewnienie specjalistycznych sił i środków potrzebnych do działania i funkcjonowania podczas wystąpienia sytuacji kryzysowej.
Do powyższych zalicza się stanowiska kierowania, system alarmowania
i łączności oraz inne. Ponadto należy zorganizować warunki przetrwania osób
objętych działaniem sytuacji kryzysowej. Należy przygotować zasoby wody,
energii, odzieży, wyżywienia, lekarstw, a nawet środków czystości w dostatecznej
ilości. Ponadto w czasie trwania tej fazy należy przygotować tymczasowe miejsca
zamieszkania dla ewakuowanych. Bardzo istotne jest również zapewnienie warunków do funkcjonowania administracji aby podczas wystąpienia zagrożenia nie
utraciła ciągłości działania. Prowadzone są szkolenia, warsztaty dla służb, straży,
inspekcji, pracowników administracji mające na celu wypracowanie zachowań
właściwych w momencie pojawienia się zjawiska kryzysogennego, umiejętności
zarządzania czasem, jak również wskazanie konkretnych zadań dla podmiotów
uczestniczących. Podczas trwania tej fazy należy także zapewnić ochronę i właściwe funkcjonowanie infrastruktury krytycznej. Romuald Grocki zwraca również
uwagę na konieczność prac nad aktami prawnymi regulującymi działania związane z zarządzaniem kryzysowym, finansowaniem ich jak i systemami ubezpieczeń
na wypadek wystąpienia.7
Faza reagowania następuje w momencie wystąpienia sytuacji kryzysowej. Uruchamia się wszystkie procedury działań przygotowane na okoliczność jej powstania. Zadania wykonywane są przez odpowiednie podmioty, tak aby opanować
6
7
Ustawa o zarządzaniu kryzysowym z dnia 26 kwietnia 2007 r., art. 5, Dz.U. Nr 89, poz. 590 z późn. zm.
R. Grocki, Zarządzanie kryzysowe. Dobre praktyki, Difin, Warszawa 2012, s. 43.
105
dane zjawisko oraz zminimalizować straty i nie dopuścić do wystąpienia ofiar.
Podejmuje się czynności ratunkowe ludności i mienia oraz ewakuację z zagrożonych terenów do miejsc wcześniej przygotowanych. Powołuje się sztaby kryzysowe, które organizują potrzebną pomoc i koordynują działania. Jest to czas, w którym istotna jest właściwa współpraca pomiędzy uczestnikami zarządzania kryzysowego co ułatwia pracę w bardzo trudnych warunkach. Powstanie sytuacji kryzysowej jest wydarzeniem o charakterze pejoratywnym, a co za tym idzie prowadzi
do różnego rodzaju reakcji na nią przez osoby poszkodowane i udzielające pomocy. Właściwa komunikacja pomiędzy nimi, jasność i wiarygodność przekazywanych informacji prowadzi do współdziałania z organami zarządzającymi i pozwala
im na prowadzenie działań ratunkowych bez przeszkód. Istotnym jest również
działanie wspólne z przedstawicielami mediów. Właściwa współpraca pozwala
tonować emocje i przekazywać rzetelne i wyczerpujące wiadomości dla ludności,
tak by nie wywoływać paniki oraz nie doprowadzać do powstawania fałszywych
informacji. Ponadto należy stale aktualizować bazy danych infrastrukturalnych
i operacyjnych dotyczących sił i środków uczestniczących w działaniach ratowniczych.8 Istotnym jest również zapewnienie bezpieczeństwa, porządku publicznego
i możliwości funkcjonowania administracji publicznej. Następuje wstępne szacowanie strat.
Odbudowa to faza systemu, której celem jest przywrócenie do stanu pierwotnego lub lepszego. Wyróżnia się dwa rodzaje odbudowy krótkoterminowa
i długoterminowa. Działania odbudowawcze, które muszą być wykonywane
od razu, bez zbędnej zwłoki, gdyż mogą zagrażać bezpieczeństwu ludzi i mienia
nazywane są odbudową krótkoterminową. Polega ona na przywróceniu przynajmniej w stopniu minimalnym standardów. Natomiast proces odbudowy długoterminowej może trwać nawet kilka lat. Istotnym jest, aby obszar objęty działaniem
sytuacji kryzysowej został odbudowany w całości i w taki sposób, aby w przyszłości był mniej wrażliwy na tego typu zjawisko. Ponadto podczas trwania tej fazy
kontynuuje się szacowanie szkód i strat. Odtwarza się infrastrukturę krytyczną.
Uruchamiane są również programy pomocowe dla poszkodowanych (finansowe,
prawne, psychologiczne). Sporządzane są raporty z działań poczynionych w dwóch
ostatnich fazach. Najważniejszą częścią tego etapu jest wyciągnięcie wniosków
z poprzednich i ulepszenie w przyszłości lub usunięcie elementów mogących zagrozić działaniom antykryzysowym lub je osłabiać.
Po zakończeniu fazy czwartej kolejnym krokiem podmiotów odpowiedzialnych
za zarządzanie kryzysowe jest rozpoczęcie procesu od nowa z uwzględnieniem
doświadczeń zdobytych podczas trwania poprzedniego.
Reasumując, zarządzanie kryzysowe to zespół działań finansowych, logistycznych i organizacyjnych, których celem jest ochrona podmiotów przed wystąpieniem sytuacji noszącej znamiona kryzysu lub działania zmierzające do opanowa8
Por. A. Szymonik, Organizacja i funkcjonowanie systemów bezpieczeństwa, Difin, Warszawa 2011,
s. 65.
106
nia powstałego kryzysu jak najmniejszym kosztem. Jest to system, który pozwala
na zapewnienie bezpieczeństwa ludności i mienia poprzez zapobieganie, przygotowanie, reagowanie na zaistniałą oraz odbudowę.
Miasto na prawach powiatu
Na skutek reformy administracji publicznej w 1998 r. w Polsce obok gmin,
powiatów i województw utworzono nowe jednostki samorządowe zwane miastami
na prawach powiatu. Są to miasta liczące powyżej 100000 mieszkańców oraz te,
które przestały być siedzibą Wojewody z dniem 31.12.1998 r., a również te, którym nadano taki status podczas pierwszego podziału administracyjnego państwa
na powiaty.9 Ustawodawca przewidział również możliwość nadania takiego prawa
dla miast, które nie spełniały kryteriów historycznych czy ludnościowych oraz
zezwolił na rezygnację ze statusu miasta grodzkiego na wniosek właściwych rad
miejskich. Miasto na prawach powiatu, zgodnie z art. 92 ust.2 ustawy o samorządzie powiatowym, jest gminą wykonującą zadania powiatu na zasadach określonych w tejże ustawie.10 Ustrój oraz działanie organów, ich nazwę, liczebność,
skład, a także zasady powoływania i odwoływania określone są w ustawie o samorządzie gminnym. Funkcję organów w takim mieście sprawują prezydent miasta
i rada miasta.11 Prezydent Miasta na prawach powiatu pełni funkcje organu wykonawczego. Oprócz tej funkcji wykonuje on również funkcje starosty i zarządu
powiatu. Wybierany jest w wyborach powszechnych, bezpośrednich, równych
i tajnych na czteroletnią kadencję. Jest organem monokratycznym łącząc w sobie
zadania organu pierwszej instancji w sprawach administracyjnych, a także kierownika urzędu, reprezentanta miasta na zewnątrz, zwierzchnika służbowego
w stosunku do straży, służb i inspekcji i inne. Funkcję organu stanowiącego i kontrolnego w miastach na prawach powiatu sprawuje rada miasta, wybierana wraz
z prezydentem miasta. Liczebność rady wynika z ilości mieszkańców danego miasta, tak więc może liczyć od 23 radnych, ale nie więcej niż 45 – zasady jej ustalania określane są ustawowo tak jak dla rad gmin.12 Pracami rady kieruje przewodniczący, który wybierany jest przez radnych z ich grona większością głosów, przy
udziale co najmniej połowy składu rady. Wybierani są również jego zastępcy - od
jednego do maksymalnie trzech. Zadaniem przewodniczącego jest organizowanie
pracy rady i prowadzenie obrad. Rada obraduje na sesjach zwykłych (nie rzadziej
niż raz na kwartał) oraz nadzwyczajnych, zwoływanych przez Przewodniczącego.
9
10
11
12
Encyklopedia Samorządu Terytorialnego dla każdego. Część 1 - Ustrój, red. nauk. M. Stahl,
B. Jaworska-Dębska, Difin, Warszawa 2010, s. 106.
Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym, art. 92 ust.2, Dz.U. Nr 91 poz. 578
z późn. zm.
Ibidem art. 92 ust. 3.
Encyklopedia Samorządu …,op.cit., s. 187.
107
Rada miasta na prawach powiatu wykonuje zadania należne ustawowo dla rad
gmin poszerzone o zadania rad powiatowych. Do zadań tych należą m.in:13
- uchwalanie statutu miasta i jego jednostek pomocniczych,
- uchwalanie budżetu miasta,
- powoływanie skarbnika,
- ustalanie wynagrodzenia prezydenta oraz przyjmowanie sprawozdań z jego
działalności,
- uchwalanie planów zagospodarowania przestrzennego oraz programów gospodarczych,
- podejmowanie uchwał dotyczących podatków i opłat,
- uchwalanie powiatowych programów zapobiegania przestępczości oraz
ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego,
- dokonywanie
oceny
stanu
bezpieczeństwa
przeciwpożarowego
i przeciwpowodziowego obszaru i inne.
Funkcja kontrolna rady miasta przejawia się w sprawdzaniu prezydenta miasta,
miejskich jednostek organizacyjnych i pomocniczych. Funkcję tę sprawuje komisja rewizyjna.
Podstawą ustroju miasta na prawach powiatu jest statut, który określa przede
wszystkim organizację wewnętrzną i tryb pracy organów rady, a także zasady
łączenia, tworzenia, podziału czy znoszenia jednostki pomocniczej oraz zasady
dostępu do dokumentów, które wynikają z wykonywania działań publicznych (np.
protokołów z posiedzeń organów i komisji miasta), zasady działania klubów radnych oraz komisji rewizyjnej.14 Posiada ono osobowość prawną, gwarantowaną
mu jako jednostce samorządowej oraz prawo własności i inne prawa majątkowe co
pozwala na samodzielne korzystanie z posiadanego majątku czy zaciąganie zobowiązań. Miasto na prawach powiatu wykonuje zadania własne i zlecone, których
głównym celem jest zaspokojenie zbiorowych potrzeb mieszkańców miasta.
W związku z powyższym może zawierać porozumienia z innymi jednostkami
samorządu terytorialnego, aby wspólnie wykonywać zadania publiczne niosące
korzyść dla wspólnot uczestniczących. Działania organów obejmują swym zakresem obszary dotyczące: gospodarki przestrzennej, wodnej, nieruchomości, ochrony środowiska, a także zapewnienia zaopatrzenia w wodę, kanalizację, energię
elektryczną, gaz, gospodarowanie odpadami komunalnymi w tym utrzymywanie
czystości i porządku. Ponadto odpowiada za transport zbiorowy i dróg publicznych, a także za utrzymanie dróg miejskich, placów, ulic, mostów oraz organizację
ruchu drogowego. Do obszarów działania organów miasta zaliczyć należy również: administrację architektoniczno-budowlaną, promocję ochrony zdrowia, pomoc społeczną, edukację publiczną, kulturę i sztukę, kulturę fizyczną i turystyczną, zapewnienie porządku publicznego i bezpieczeństwa mieszkańców, promocję
13
J. Michalska, Miasto na prawach powiatu – specyficzne połączenie gminy i powiatu,
www.bibliotekacyfrowa.pl/content/42882/09_Justyna_Michalska.pdf, s. 143, (25.03.2014).
14
J. Michalska, Miasto na prawach powiatu …, op.cit. s. 137-138.
108
miasta, przeciwdziałanie bezrobociu, aktywizację miejscowego rynku pracy i inne
mające na celu właściwe funkcjonowanie miasta, a co za tym idzie zadowolenia
jego obywateli. Zapewnienie bezpieczeństwa i porządku publicznego oraz ochronę
przed zagrożeniami spowodowanymi siłami przyrody bądź działalności człowieka
jest jednym z podstawowych zadań organów miasta, a co najważniejsze wykonywanie zadań wypływających z powszechnie obowiązujących aktów prawnych.
Miasto na prawach powiatu jest specyficzną jednostką samorządu terytorialnego łączącą ze sobą zadania gminy i powiatu. To swoista kompilacja tych zadań
w jednym organizmie jakim jest powiat grodzki.
Organizacja zarządzania kryzysowego w miastach na prawach powiatu
Obowiązujący system zarządzania kryzysowego w Polsce obejmuje wszystkie
szczeble administracji, również jednostki samorządu terytorialnego. Ustawa
o zarządzaniu kryzysowym15 nakłada na miasto na prawach powiatu zadania powiatu. Zgodnie z ustawą organem właściwym w zarządzaniu kryzysowym
w mieście na prawach powiatu jest Prezydent Miasta, który wykonuje zadania
przy pomocy powiatowego zespołu zarządzania kryzysowego. Do zadań tych należą:16
- kierowanie planowaniem, monitorowaniem, reagowaniem oraz usuwaniem
zagrożeń, które wystąpiły na terenie miasta,
- realizacja zadań z zakresu planowania cywilnego (tj. opracowywanie
i przedkładanie wojewodzie planu zarządzania kryzysowego miasta, realizację zaleceń do planów, wydawanie zaleceń do planów zarządzania kryzysowego w zakładach pracy),
- organizowanie, zarządzanie i prowadzenie treningów, szkoleń, ćwiczeń
z zakresu zarządzania kryzysowego,
- przeciwdziałanie, zapobieganie i usuwanie skutków o charakterze terrorystycznym współdziałając z Szefem Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego,
- wykonywanie przedsięwzięć, które wynikają z planu operacyjnego funkcjonowania miasta na prawach powiatu,
- organizowanie i realizowanie zadań z zakresu ochrony infrastruktury krytycznej.
Prezydent miasta przewodniczy Zespołowi, a w sytuacjach szczególnych może
przekazać swe uprawnienia według następującej linii sukcesyjnej: Komendantowi
PSP i Naczelnikowi właściwego wydziału zajmującego się zarządzaniem kryzysowym w podległym mu mieście. W jego skład wchodzą osoby zatrudnione
w Urzędzie Miasta oraz kierownicy służb, straży i inspekcji, a także inne podmioty zaproszone do współpracy przez przewodniczącego. Uczestnicy przynależą do
15
Ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym., art. 3 ust.6, Dz.U. Nr 89, poz. 590
z późn. zm.
16
Ibidem, art. 17 ust. 2.
109
poszczególnych grup działania, w których za wykonywanie zadań odpowiadają
właściwi koordynatorzy funkcyjni, a zakres tych działań określają aneksy funkcjonalnych Planu zarządzania kryzysowego. Odpowiadają oni również za opracowanie oraz aktualizację procedur, instrukcji i innych dokumentów pomocniczych.
Grupy te mają charakter stały lub czasowy. Przykładowo o charakterze czasowym
to: grupa operacji i organizacji działań, zabezpieczenia logistycznego, opieki
zdrowotnej i pomocy socjalno-bytowej. Są to zespoły zwane zespołami natychmiastowego działania po wystąpieniu zagrożenia. Organizacją pracy Zespołu Zarządzania Kryzysowego oraz zapewnieniem właściwego współdziałania koordynatorów zajmuje się koordynator programów kryzysowych w osobie Naczelnika
jednostki właściwej zarządzaniu kryzysowego w mieście.
Do zadań Zespołu należy przede wszystkim tworzenie, aktualizowanie
i uzgadnianie Powiatowego Planu Zarządzania Kryzysowego dla miasta. Ponadto
monitorują oraz prognozują prawdopodobieństwo wystąpienia danych zagrożeń
na obszarze sobie podległym. Przygotowują i uczestniczą w szkoleniach, ćwiczeniach oraz treningach, których celem jest wypracowanie właściwych zachowań
oraz przyswojeniem sobie zadań, które wykonywać będą musieli uczestnicy podczas wystąpienia sytuacji kryzysowej. Ostrzeganie i alarmowanie ludności w razie
zaistnienia zagrożenia. Prowadzenie ewidencji zasobów sił i środków koniecznych
przydatnych do działania, organizowanie warunków do przetrwania dla ludności
oraz organizowanie i przeprowadzanie instrukcji ewakuacji II stopnia ludności,
zwierząt i mienia. Przygotowanie planu ciągłości funkcjonowania administracji
publicznej podczas zaistnienia kryzysu. Zabezpieczenie środków finansowych
koniecznych do prowadzenia działań, z zakresu zarządzania kryzysowego. Współpraca pomiędzy jednostkami innych powiatów oraz wojewódzkimi w razie potrzeby uzyskania pomocy lub wspólnych działań aby zapobiec rozprzestrzenieniu się
zjawiska na tereny sąsiednie. Istotnym zadaniem Zespołu jest również sporządzanie i opracowanie raportów dla miasta związanych z odbudową i szacowaniem
strat. Powiatowy Zespół Zarządzania Kryzysowego zbiera się na posiedzeniach
w trybie zwyczajnym minimum raz na kwartał lub na posiedzeniach nadzwyczajnych w razie wystąpienia zagrożenia lub groźby jego zaistnienia bezzwłocznie.
W miejscowościach, które są jednocześnie siedzibą powiatu i miasta na prawach powiatu zawierają porozumienia na podstawie, którego może zostać utworzone wspólne centrum zarządzania kryzysowego obejmującego swoim działaniem obszar obu jednostek.17 Do zadań powiatowego centrum należą:18
- pełnienie całodobowego dyżuru aby zapewnić przepływ informacji dla potrzeb zarządzania kryzysowego,
- nadzór nad funkcjonowaniem systemów alarmowania, wykrywania oraz
wczesnego ostrzegania,
17
Ustawa z dnia 26 kwietnia 2007r., o zarządzaniu kryzysowym art. 18 ust. 4, Dz.U. Nr 89, poz. 590
z późn. zm.art.18.
18
Ibidem, art. 13 ust. 2.
110
współdziałanie z centrami zarządzania kryzysowego organów administracji
publicznej,
- dokumentowanie działań, które podejmuje centrum,
- współdziałanie z podmiotami prowadzącymi akcje humanitarne, poszukiwawcze i ratownicze,
- współpraca z podmiotami realizującymi monitoring środowiska,
- realizowanie stałego dyżuru aby podwyższyć gotowość obronną państwa.
Ponadto Powiatowe Centrum Zarządzania Kryzysowego codziennie przygotowuje raporty dla Prezydenta Miasta o stanie bezpieczeństwa. Powstają one na
podstawie meldunków oraz informacji, które składają podmioty odpowiedzialne
za bezpieczeństwo. Funkcjonowanie finansowane jest z budżetu miasta w ramach
zadań własnych gminy.
Zarządzanie kryzysowe w miastach na prawach powiatu opiera się na współpracy w działaniu służb, straży i administracji publicznej we wszystkich jego obszarach w celu zapewnienia bezpieczeństwa jego mieszkańców. Fazy zapobiegania, przygotowania, reagowania i odbudowy przenikają się i dopełniają. Z jednej
wynika druga, a właściwe wykorzystanie zdobytej praktyki pomaga w opanowaniu zaistniałej.
-
Zakończenie
Zagrożenie wystąpienia sytuacji kryzysowej na danym terenie wymusza niejako
na podmiotach zarządzających podejmowanie działań mających na celu przejęcie
kontroli nad powstałym lub rodzącym się zjawiskiem. Dlatego też tak istotnym jest
posiadanie przez nich odpowiednich narzędzi. Zarządzanie kryzysowe obejmuje swoim zakresem nie tylko reagowanie nad już zaistniałą, ale również, a może przede
wszystkim, przygotowanie się do wystąpienia zjawiska, jeżeli jest to możliwe zapobieżenie pojawienia się lub chociażby zminimalizowania jego skutków. Doświadczenia zdobyte w każdym z etapów pomagają w skutecznym kierowaniu kryzysem. Jednym z zadań jednostek samorządu terytorialnego jest zapewnienie bezpieczeństwa
mieszkańców terenu sobie podległego. Ustawodawca nakłada na nie szereg zadań
i obowiązków zmierzających do opanowania potencjalnych zagrożeń. Miasta na prawach powiatu posiadają odpowiednie siły w postaci organów sobie podległych oraz
środki prawne i rzeczowe konieczne do właściwego funkcjonowania podczas wystąpienia kryzysu. Ponadto prowadzą szereg działań, które przygotowują uczestników
zarządzania kryzysowego w tym mieszkańców, na możliwość pojawienia się sytuacji
kryzysowej. Umiejętności reagowania i wiedza na temat zjawiska umożliwiają opanowanie rodzącego się w zarzewiu i nie rozprzestrzenieniu się go na obszar, a co za
tym idzie zapewnienie bezpieczeństwa obywateli zarówno miasta jak i całego kraju.
111
Bibliografia
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Encyklopedia Samorządu Terytorialnego dla każdego. Część 1 - Ustrój, red. nauk.
M. Stahl, B. Jaworska-Dębska, Difin, Warszawa 2010.
Gołębiewski J., Zarządzanie kryzysowe, [w:] Wiedza Obronna 2001, nr 1.
Grocki R., Zarządzanie kryzysowe. Dobre praktyki, Difin Warszawa 2012.
Konieczny J., Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, wypadkach i katastrofach,
Warszawa 2001.
Michalska J., Miasto na prawach powiatu – specyficzne połączenie gminy i powiatu,
www.bibliotekacyfrowa.pl/content/42882/09_Justyna_Michalska.pdf, (25.03.2014).
Słownik terminów i definicji NATO, AAP 6,(2010).
www.wcnjk.wp.mil.pl/plik/file/AAP_6_2010_PL.pdf (10.03.2014).
Szymonik A., Organizacja i funkcjonowanie systemów bezpieczeństwa, Difin, Warszawa 2011., s. 65.
Ustawa z dnia 5 czerwca 1998r. o samorządzie powiatowym, Dz.U. Nr 91 poz. 578
z późn. zm.
Ustawa z dnia 26 kwietnia 2007r o zarządzaniu kryzysowym, Dz.U. Nr 89, poz. 590
z późn. zm.
Abstrakt
Zarządzanie kryzysowe jest zespołem działań organizacyjnych, finansowych
i logistycznych zmierzających do osiągnięcia celu jakim jest zapobieżenie powstania sytuacji kryzysowej, zapewnienie działania struktur zarządzających, ciągłej
gotowości sił i środków oraz sprawnego reagowania i likwidacji skutków. Pojawienie się kryzysu na obszarze jednostki samorządu terytorialnego jaką jest miasto na prawach powiatu wymaga od zarządzających działania, które prowadzą do
przejęcia kontroli nad powstałym zjawiskiem. Celem niniejszego artykułu jest
przedstawienie organizacji zarządzania w kryzysowego w mieście na prawach
powiatu.
Crisis management in the city with an administrative districts (poviat) rights
Crisis management is a set of organizational, financial and logistical efforts to
achieve the objective of preventing the creation of a crisis, to ensure actions of
crisis management structures, constant readiness of forces and means, efficient
response and elimination of consequences. The emergence of the crisis in the area
of local government which is the city with district rights requires management
actions that lead to control of the resulting phenomenon. The purpose of this article is to present the organization of crisis management in the city with administrative district rights.
MBA Aleksandra Szwajca.
112