Zasady sprawiedliwości wg Teorii sprawiedliwości Johna Rawlsa

Zasady sprawiedliwości wg Teorii sprawiedliwości Johna Rawlsa
„Pierwsza zasada: Każda osoba powinna mieć równe prawo do możliwie
najrozleglejszego całościowego systemu równych wolności podstawowych, jaki da
się pogodzić z takimż systemem wolności wszystkich pozostałych osób.
Druga zasada [tzw. zasada różnicy]: Społeczne i ekonomiczne nierówności
powinny być tak rozłożone, by zarazem:
• (a) przynosiły najgorzej sytuowanym możliwie największe korzyści, jakie da się
pogodzić z zasadą sprawiedliwych oszczędności,
• (b) wiązały się z urzędami i pozycjami otwartymi w warunkach autentycznej
równości szans dla wszystkich.
Pierwsza reguła priorytetowa: Zasady sprawiedliwości powinny być uszeregowane
w porządku leksykograficznym i dlatego wolność może być ograniczana tylko dla
dobra wolności. Zachodzą dwa wypadki:
• (a) zmniejszenie zakresu wolności musi wzmacniać całościowy system wolności, z
którego korzystają wszyscy;
• (b) niejednakowe zakresy wolności muszą być do przyjęcia dla tych, których
wolność jest ograniczana.
Druga reguła priorytetowa (priorytet sprawiedliwości w stosunku do efektywności
i dobrobytu): Druga zasada sprawiedliwości poprzedza w porządku
leksykograficznym zasadę efektywności i zasadę maksymalizowania sum korzyści
oraz zasada autentycznej równości szans poprzedza zasadę różnicy. Zachodzą dwa
wypadki:
• (a) nierówności szans mają powiększyć szanse tych, których szanse są ograniczone;
• (b) nadmierna stopa oszczędności w ostatecznym rachunku musi łagodzić
obciążenia tych. których nadmierna stopa oszczędności dotyka.
Koncepcja ogólna
Wszelkie pierwotne dobra społeczne – wolność i szanse, dochód i bogactwo, a
także to, co stanowi podstawy poczucia własnej wartości – mają być rozdzielane
równo, chyba że nierówna dystrybucja któregokolwiek z tych dóbr bądź wszystkich
jest z korzyścią dla najmniej uprzywilejowanych.”
J. Rawls, A Theory of Justice, §46, s. 302-303 [za:] Cz. Porębski, Umowa społeczna - renesans idei, Kraków 1999, s.
159.