Podejmowanie decyzji konsumenckich przez dzieci

Transkrypt

Akademia Młodego Ekonomisty
Podejmowanie decyzji
konsumenckich przez dzieci
dr Lidia Wollman
Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach
19 października 2015 r.
Kim jest konsument?
konsumentem jest jednostka, która
dysponując określonym dochodem
dokonuje zakupów dóbr na rynku zgodnie
ze swoimi preferencjami celem
maksymalizacji czerpanej z tego tytułu
użyteczności.
Przykładami konsumenta mogą być: osoba
fizyczna, gospodarstwo domowe.
EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY
WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL
Założenia dotyczące konsumenta:
• Suwerenność decyzji - konsument dokonuje wyboru
wyłącznie w oparciu o swoje preferencje w ramach
ograniczenia jakie stwarza wysokość dochodu, którym
dysponuje
• Racjonalność decyzji - konsument dokonuje wyboru takich
kombinacji dóbr, które maksymalizują jego użyteczność,
czyli subiektywną satysfakcję, jaką czerpie on z konsumpcji;
działa we własnym interesie i na swój rachunek
• Nieograniczone potrzeby - potrzeby konsumenta nie mogą
nigdy być do końca zaspokojone, konsument zawsze dąży
do tego by osiągać coraz wyższe poziomy użyteczności;
większa ilość dóbr jest zawsze preferowana nad mniejszą
ilością dóbr.
Decyzje konsumenta - Klasyczna
perspektywa ekonomiczna
Założenia:
• Konsument podejmuje decyzje racjonalne.
• Konsument w swoich decyzjach kieruje się własnym
interesem.
• Spośród koszyków dóbr osiągalnych konsument wybiera
koszyk dający mu największą satysfakcję.
• Przy danym ograniczeniu budżetowym konsument stara się
osiągnąć maksymalny możliwy poziom użyteczności.
• Konsument jest świadomy swoich postaw, motywów i
potrzeb oraz ma do nich introspekcyjny dostęp.
(Begg, 2007), (Maison, 2004)
Klasyczny model podejmowania decyzji
konsumenckich
Decyzja wyboru i zakupu produktu jest bezpośrednią
konsekwencją przejścia konsumenta przez pięć etapów:
• Rozpoznanie problemu (w konsekwencji wzbudzenie
potrzeby konsumenckiej);
• Poszukiwanie informacji na temat dostępnych możliwości, ich
ocena pod względem ważnych dla konsumenta wymiarów,
redukcja opcji;
• Podejmowanie decyzji i wybór jednej, najlepszej opcji;
• Decyzja o zakupie;
• Ocena postdecyzyjna, ocena produktu podczas jego
użytkowania. (Maison, 2004)
Decyzje konsumenta - perspektywa
psychologiczna
• Tylko nieliczne wybory konsumenckie są dokonywane
świadomie i refleksyjnie, czyli po dokładnej analizie informacji o
produkcie.
• Konsumenci w niewielkim stopniu mają świadomość swoich
potrzeb konsumenckich i motywów wyborów oraz postaw i ich
źródeł.
• Bodźce znajdujące się w polu percepcji mogą wzbudzać
automatyczne zachowania, bez świadomości źródła tego
zachowania i bez świadomości wpływu bodźca na zachowanie.
• Na decyzje konsumenckie wpływ mają procesy
nieświadome, automatyczne, heurystyki. Konsumenci w swoich
decyzjach konsumenckich kierują się często nieświadomymi,
utajonymi postawami. (Maison, 2004)
Postawy konsumpcyjne
•
•
•
•
•
•
Jako efekt wychowania
Wzorce w rodzinie
Naśladowanie rówieśników
Podziw celebrytów
Dzieło reklamy
Mass media
Ogólnie mówiąc - socjalizacja
• socjalizacja – spontaniczne wrastanie w normy
zachowań społecznych oraz naturalne przyswajanie
norm i wzorów kultury symbolicznej
• formalna edukacja postrzegana jako zło konieczne
• współczesny bohater popkultury – wzór osobowy
• przesunięcie socjalizacyjne – tradycyjne instytucje
socjalizacji (rodzina, szkoła, Kościół) tracą na
znaczeniu, a ich rolę w sposób inwazyjny przejmują:
rówieśnicy, mass media i kultura popularna
• Wychowawcy prowadzą politykę samowykluczania
nie podejmując dialogu z młodzieżą na warunkach,
które dla niej są do przyjęcia
www.konsumenckieabc.pl
Kultura konsumpcji
• logika rozwoju kultury współczesnej wyznaczona przez
zjawisko nieograniczonej konsumpcji
• konsumpcja – superukład odniesienia – kryterium
postępu i sukcesu jednostek oraz całych społeczeństw
• Współczesne społeczeństwo to społeczeństwo spektakli
opartych na konsumpcji – wokół roli konsumenta
konstruowana jest tożsamość i marzenia życiowe
• istniejemy, aby zapełniać koszyki w supermarketach...
• świat konsumpcji – normalny, naturalny i obowiązujący
(kolonizacja dzieciństwa poprzez tworzenie sztucznych,
zorientowanych na konsumpcję potrzeb)
• Świat, w którym żyjemy jest najlepszym ze światów i
jedynym do pomyślenia – upowszechniany pogląd
Pokolenie Y
• To nowa, ogromna (w USA – 55 mln
osób) grupa konsumentów w wieku 1424 lat, które stanowią znakomity obiekt
reklamy, głównie w dziedzinie sportu i
wolnego czasu oraz mody i ubioru
• Pierwsza w historii ludzkości generacja
socjalizowana z udziałem komputerów
• podstawowa kategoria ideologii konsumpcji –
przyjemność i radość
• ...istota nowej moralności – sankcjonowanie i
usprawiedliwianie radości, maksimum satysfakcji bez
wahania...
• obowiązek bycia szczęśliwym za wszelką cenę...
• szczęście – natychmiastowa gratyfikacja typu
shopping (udane zakupy, bycie na czasie,
ekscytujący styl życia)
• ...pełnia satysfakcji? –nigdy – kategoria
przestarzałości – spirala: nowość –
przestarzałość...konsumpcyjny niepokój...
• ...farmakologizacja szczęścia – Prozac – tabletka
szczęścia. Zdaniem J. Foye dzięki niemu idziemy
przez życie z „szeroko uśmiechniętą, chemicznie
indukowaną twarzą”
Kultura instant
• życie natychmiastowe... triada: fast food (gorący kubek,
kawa instant, kuchenka mikrofalowa, coca-cola), fast sex
(symbolem viagra, sex bez zobowiązań i zaangażowania
emocjonalnego), fast car (kurczenie się przestrzeni:
concorde, Internet, telefon komórkowy, MTV, CNN,
supermarket itp.)
• Instant rzeczywistość w centrach handlowych (sklepy
drogie i za 4 zł, bary, kościół…)
• Internet...reguła natychmiastowości...kult
natychmiastowości!
• młodzież nie chce i nie umie czekać – „nie odkładaj życia
na później”
Młody konsument
5-11 lat: dzieci pozostają pod silnym wpływem
rodziców (jednocześnie mając mocny wpływ na
matki).
11-13 lat: pierwsze istotne kieszkonkowe i
pierwsze samodzielne decyzje (odnoszące się
najczęściej do słodyczy).
14-17 lat: pierwsze świadome decyzje. W tym
wieku szczególnie silny wpływ ma moda i trendy,
co odzwierciedla się w stylu bycia i sposobie
ubierania się młodych konsumentów.
Jak nauczyć dzieci
gospodarowania pieniędzmi?
•
•
•
•
•
Kieszonkowe
Rozmowy o wydatkach w rodzinie
Wspólne decydowanie o wydatkach
Motywowanie do oszczędzania
Dawanie przykładu mądrego
gospodarowania pieniędzmi
• Wspólne zastanawianie się nad
rzeczywistymi potrzebami
• Dzieci potrzebują czasu, zanim nauczą się
rozsądnego gospodarowania pieniędzmi.
• Naukę wydłużają rodzice przez brak
konsekwencji. Młodsze dzieci mają silniejszą
potrzebę natychmiastowej gratyfikacji. Jeśli
coś chcę mieć, to teraz, natychmiast! Dlatego
pięciolatek nie będzie miesiącami zbierał
monety, żeby kupić wymarzone auto na baterie.
• Świadomość czasu i umiejętność odkładania
gratyfikacji na później pojawia się zwykle
dopiero ok. 6–8 roku życia.
•
•
•
•
•
Dzieci uczą się oszczędzania obserwując
rodziców i najbliższe otoczenie. Aby nauczyć je
oszczędzania, sami musimy dawać przykład. W ten sposób
dziecko przejmie dobre nawyki.
Nie należy dawać kieszonkowego zbyt wcześnie, bo i tak
pieniądze pójdą na lody, chipsy i inne drobiazgi.
Nauką ekonomii kształtujemy charakter dziecka.
Kilkulatkom wystarczy kilka złotych miesięcznie,
by nauczyć je decydowania i wydawania ich. Dziecko
uczone oszczędzania na większy zakup, przed pójściem do
szkoły łatwiej poradzi sobie np. ze „sklepikowymi pokusami”.
Umieć oszczędzać to także umieć decydować.
Z badań wynika, że w Polsce tylko co czwarty rodzic
daje swojemu dziecku regularne kieszonkowe.
Budowanie świadomości dziecka, co do kosztów zakupu
jedzenia, rachunków telefonicznych, za prąd czy wodę
pozytywnie wpłynie na naukę oszczędzania.
Dobrze mówić o tym, czym są pieniądze, skąd się biorą
i dlaczego należy je rozsądnie wydawać.
Obietnica premii jest silną motywacją dla dziecka i może
pomóc przezwyciężyć pokusy. Dziecko chętniej
powstrzyma się od wydania pieniędzy, jeśli będzie
wiedziało, po co je odkłada. Możemy też pomóc dziecku,
przybliżając realizację większych zakupów. Uzbieranie
całej kwoty na deskorolkę czy rower może trochę
potrwać, dlatego można umówić się z dzieckiem, że
uzbiera ono pewną sumę, a wtedy rodzic
dołoży pozostałą część pieniędzy. To również
motywuje!
• Zdaniem rodziców skutecznym sposobem
nauczenia dzieci jak szanować pieniądze,
wydawać je rozsądnie a także odkładać na
wyznaczony cel - są wspólne decyzje dotyczące
wydatków jak i wspólne zakupy. Uważa tak 42%
respondentów, według 23% badanych, dobrym
źródłem wiedzy na temat finansów są także
książki, gry komputerowe oraz bajki edukacyjne.
Gra interaktywna Mały konsument
• www.malykonsument.com.pl
Rodzice i opiekunowie dzieci otwarcie przyznają, że ich
pociechy mają duży wpływ na decyzje w sprawie zakupu:
- zabawek (78%)
- żywności (70%),
- książek (24%)
- organizowania czasu wolnego (19 %)
- zakupu ubrań (17%).
Według respondentów rodzice podczas zakupów ulegają
wpływowi swoich pociech bo chcą spełniać ich
oczekiwania (17%), uważają także, że w ten sposób dzieci
uczą się podejmować decyzje (11%).
• Dziecko Konsument chce uczyć się oszczędzania.
• Tylko 2% Polaków uważa, że szkoły w wystarczającym
stopniu uczą dzieci oszczędzania i racjonalnego
wydawania pieniędzy. Aż 31% respondentów twierdzi,
że instytucje odpowiedzialne za edukację najmłodszych
uczą dzieci o finansach w sposób niedostateczny wynika
z Raportu „ Mały Konsument i finanse" przygotowanego
przez TNS OBOP dla Krajowego Rejestru Długów.
Aż 75% rodziców twierdzi, że dzieciom najbardziej
potrzebna jest wiedza o racjonalnym wydawaniu
pieniędzy. Według prawie jednej trzeciej respondentów
mali konsumenci powinni uczyć się także oszczędzania.
Jak oszczędzają Polacy?
• Im wyższy dochód netto, tym mniej liczymy się z utratą
pieniędzy
• Ponad połowa osób dysponujących kwotą 2000zł / m-c
nie zwraca uwagi na wydawane kwoty
• Kobiety częściej zapisują wydatki niż mężczyźni
• Aż 37% Polaków nie jest w stanie zaoszczędzić żadnej
sumy
• 80% Polaków deklaruje planowanie wydatków, ale…60%
robi to „w głowie”
Źródło: „Jak oszczędzają Polacy?” Raport Meritum Banku, wrzesień2012
• Emocje są wrogiem mądrego oszczędzania
• Mądre oszczędzanie to takie, w którym podejmujemy
świadome decyzje dotyczące sposobu wydawania
pieniędzy i ograniczamy koszty tam, gdzie uznajemy to
za stosowane
• Wydajemy mniej niż zarabiamy
• Dokonujemy racjonalnych zakupów
• Minimalizujemy koszty poprzez optymalizację i szukanie
okazji
• Każda osoba ma inne oczekiwania i samodzielnie musi
wypracować własny kompas oszczędnościowy
• Mądre oszczędzanie polega także na szanowaniu
potrzeb innych osób. W rodzinie jest to sport zespołowy
Dziękuję za uwagę ☺

Podejmowanie decyzji konsumenckich przez dzieci

Transkrypt

Podobne dokumenty

Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Jak rozbudzać kreatywność

Wózek dziecięcy w Danii

Dlaczego inteligencja finansowa popłaca?

Organizatorzy: Polska Misja Katolicka w Malmö, Pol. Zw. Młodzieży

Dlaczego gra? - Kongres Rozwoju Edukacji

Kreatywny dialog - czy istnieje potrzeba negocjacji?

Sztuka zaprezentowania własnej osoby