Czym tak naprawdę jest mutyzm

Czym właściwie jest mutyzm wybiórczy?
What does Selective Mutism mean?
J. Teece, 2003; SMIRA
Jeśli ktoś nosi aparat słuchowy, wiesz, że ma problemy ze słuchem. Jeżeli ktoś korzysta
z wózka inwalidzkiego, wiesz, że ma kłopoty z poruszaniem się. Z kolei gdy, ktoś się jąka
wiesz, że może mieć problemy z powiedzeniem tego, co naprawdę by chciał.
Ci ludzie mają pewne niepełnosprawności, mutyzm wybiórczy jest również pewnego rodzaju
niepełnosprawnością, jednak taką, którą wielu ludziom trudno jest ją zrozumieć.
Wielu z nas potrafi wymienić coś, co nas przeraża lub sprawia, że czujemy się bardzo
niekomfortowo. Nie zawsze jednak chcemy się do tego przyznać, bo obawiamy się,
że zostaniemy wyśmiani i uznani za głupich mimo tego, że dla nas ten strach jest bardzo realny.
Dla przykładu, niektórzy mają lęk wysokości, boją się latać, boją się pająków, małych
przestrzeni, psów a nawet kotów. Często unikają zatem takich sytuacji, w których musieliby
skonfrontować się ze swoimi lękami. Takie lęki nazywamy fobią.
Wyobraź sobie sytuację, w której czujesz się zaniepokojony. Co się dzieje? Twój
oddech staje się szybki i płytki. Mogą oblewać Cię poty, zaczyna brakować Ci tchu, rumienisz
się, a Twoje usta, ręce, nogi zaczynają drżeć. Twój mózg otrzymuje właśnie sygnał
o potencjalnym niebezpieczeństwie i zaczyna reagować w sposób, który ma pomóc
Ci w obronie.
Osoba, która cierpi na mutyzm wybiórczy także zmaga się z fobią. Potrafi ona mówić
„normalnie” i bardzo chce mówić, lecz często jej się to nie udaje. Zachowuje się zupełnie
zwyczajnie, gdy jest w otoczeniu, w którym czuje się komfortowo. We własnym domu dość
często są to osoby bardzo rozmowne, głośnie, zabawne a nawet apodyktyczne.
W innych miejscach, np. w szkole, mutyści będą czuli prawdziwy strach tylko dlatego,
że są cały czas „na świeczniku”. To uczucie potęguje świadomość, że ktoś może oczekiwać
od nich kontaktu werbalnego. Słowa nie wydobędą się wtedy z ust lub wydobędą się w formie
szeptu. Wyglądać to może jak nieśmiałość, ale jest zupełnie czymś innym, a osoba która ma
problem z mówieniem wcale nie musi być nieśmiała. Ludzie, którzy patrzą na swój mutyzm
z perspektywy czasu opisują to uczucie, jako paraliż lub ściśnięte gardło.
Nie ma więc nic dziwnego w tym, że mutyści chcą wobec tego, chronić się przed
niepożądanymi odczuciami i mogą próbować komunikować się z otoczeniem w inny sposób,
np. poprzez kiwanie głową. Osoby takie są przy tym bardzo wrażliwe na to, jak postrzega
je otoczenie, łatwo jest je zranić. Boją się postrzegania ich jako „innych”, a także drwin, krytyki,
odrzucenia i w wielu innych rzeczy. Za wszelką cenę jednak nie chcą, aby inni wiedzieli,
ze kieruje nimi strach.
Dlatego osoby z mutyzmem zaczynają unikać sytuacji, w których tak naprawdę chętnie
by uczestniczyły. Wiedzą one, że mówienie prowadzi do akceptacji i zdobywania przyjaciół,
lecz mówienie i rozpoczęcie konwersacji jest dla nich niewyobrażalnie trudne. Unikają zatem
mówienia poprzez wycofanie się i izolację. Stają się samotne, mimo iż samotnikami nie są.
Chronią się wmawiając sobie, że tak na prawdę nie potrzebują przyjaciół i kontaktu z innymi
ludźmi.
Kilka faktów:
 obecnie występowanie mutyzmu jest porównywalne ze skalą występowania autyzmu;
 mutyzm częściej występuje u dziewczynek;
 nie ustalono jednej przyczyny występowania mutyzmu, a na jego rozwój mogą mieć
wpływ czynniki emocjonalne, psychologiczne czy socjologiczne.
Dzieci z mutyzmem selektywnym:

Mają problem ze spojrzeniem się na inną osobę, kiedy są niespokojne. Mogą wtedy
odwracać głowę (jakby chciały zignorować). Można wtedy pomyśleć, że są nam
nieprzyjazne, ale tak nie jest. One po prostu nie wiedzą jak zareagować.

Nie uśmiechają się lub maja „puste spojrzenie”. Np. w szkole kiedy przez większość
czasu czują się niepewnie, ciężko im się uśmiechać, śmiać, pokazywać prawdziwe
emocje, nawet jeśli w rzeczywistości mają poczucie humoru.

Są bardziej „zdrętwiałe” i niezgrabne, gdy czują się zakłopotane lub obserwowane.

Niezwykle trudne jest dla nich odpowiadanie na pytanie, mówienie „Dzień dobry”,
„Do widzenia” czy „Dziękuję”, przez co mogą być postrzegane, jako niegrzeczne,
choć zupełnie nie ma to pokrycia.

Powoli i nieśpiesznie odpowiadają na pytania.

Bardziej niż inni przejmują się i martwią sytuacjami, które ich dotyczą.

Są bardzo wrażliwe na hałas, dotyk, nie lubią tłumów.

Są inteligentne, spostrzegawcze, dociekliwe.

Bardzo przejmują się opiniami i uczuciami innych ludzi.

Mają trudności w okazywaniu własnych emocji i uczuć.

Nie mają trudności z koncentracją.
Odwołania:
Robert Goodman & Stephen Scott. Child Psychiatry, Blackwell Science 1997.
Maggie Johnson & Alison Wintgens (2001) Speechmark Publishing Ltd. Telford Road, Bicester
Oxon. OX26 4LQ.
Tekst tłumaczony i rozprowadzany za zgodą SMIRA – Selective Mutism
Information and Research Association UK
www.smira.org.uk
Tłumaczenie: Magdalena Konstanty
Redakcja: Beata Lewandowska, Patrycja Pokorska
Usłyszeć ciszę – zrozumieć dziecko z mutyzmem wybiórczym
2015