pobierz
Transkrypt
pobierz
Irina MODRZYCKA Studium Języków Obcych, Politechnika Wrocławska, Wrocław AUDYT JĘZYKOWY A KOMPETENCJE JĘZYKOWE ABSOLWENTÓW WYŻSZYCH SZKÓŁ TECHNICZNYCH Streszczenie. Przy ocenie kompetencji językowych kandydatów do pracy w procesie rekrutacji coraz częściej jest stosowany audyt językowy. W referacie są przedstawione formy i narzędzia audytu językowego, opisane popularne sposoby mierzenia kompetencji językowych niezbędnych w środowisku pracy. Są równieŜ wymienione zadania, które stoją przed wyŜszymi szkołami technicznymi, aby dobrze przygotować absolwentów do wymagań europejskiego rynku pracy i językowego audytu kompetencyjnego. 1. WPROWADZENIE Proces globalizacji oraz umiędzynarodowienie rynku pracy wymuszają na przedsiębiorstwach konieczność zatrudniania osób o dobrej znajomości języków obcych oraz dbania o rozwój kompetencji językowych pracowników, tak aby mogli oni efektywnie współpracować oraz współuczestniczyć w międzynarodowych systemach pracy. Języki obce stały się praktycznie niezbędnym narzędziem pracy we wszystkich firmach w Polsce, a posiadanie certyfikatu językowego potwierdzającego kompetencje językowe kandydata często jest warunkiem przystąpienia do procesu rekrutacyjnego. Jak pokazują badania [1], posiadanie certyfikatu językowego nie zawsze wystarcza do udowodnienia umiejętności językowych - nawet na poziomie krajowym istnieją trudności związane z powszechną uznawalnością certyfikatów językowych. Brakuje oficjalnego rejestru uznawalności certyfikatów językowych dla pracodawców. Porozumiewanie się w codziennych sytuacjach biznesowych to zupełnie co innego, niŜ jednorazowo zdobyty, nawet najbardziej prestiŜowy certyfikat. Dlatego coraz więcej firm poszukuje takich metod weryfikacji umiejętności językowych, które kładą nacisk na stronę praktyczną i regularne potwierdzanie posiadanych umiejętności [2]. Dlatego często pracodawcy wolą polegać na własnej ocenie i weryfikacji kompetencji językowych kandydata, tj. sprawdzać ich podczas testu językowego, rozmowy kwalifikacyjnej w języku obcym i/lub gier symulacyjnych. Nie zawsze mogą tego dokonać we własnym zakresie i decydują się na zewnętrzne profesjonalne audyty. ChociaŜ w dzisiejszych czasach wszyscy albo audytują albo są audytowani [3], w sektorze usług językowych jest to stosunkowo nowe pojęcie. Audyty językowe są stosowane nie tylko do oceny kompetencji językowych kandydatów do pracy w procesie rekrutacji, lecz równieŜ do mierzenia poziomu zaawansowania lub przyrostu kompetencji językowych juŜ zatrudnionych pracowników firmy [4]. 2. CELE AUDYTU JĘZYKOWEGO Audyt językowy ułatwia i przyspiesza proces podejmowania decyzji kadrowych dotyczących: • wyboru kandydatów o odpowiednich kompetencjach językowych w procesie rekrutacji zarówno wewnętrznej, jak i zewnętrznej, • awansowania i promocji pracowników, „Języki obce w kontekście współczesnych wyzwań i perspektyw” • udziału pracowników w międzynarodowych seminariach, konferencjach, szkoleniach, targach itd. prowadzonych w języku obcym, • wyboru pracowników do udziału w projektach, wymagających odpowiedniej znajomości języka obcego lub pracy za granicą w międzynarodowych oddziałach firm, • opracowywania ścieŜek rozwoju kadry menadŜerskiej do wykorzystania na przykład podczas oceny okresowej [4; 5]. Uświadomienie przez pracodawców znaczenia kompetencji językowych pracowników w zaleŜności od wykonywanych przez nich zadań i zajmowanego stanowiska jest kluczowe dla rozwoju firmy. Audyt językowy pozwala na dokonanie dokładnej oceny znajomości języka oraz określenie poziomu zaawansowania językowego pracowników. Audyt językowy polega na zidentyfikowaniu i przeanalizowaniu potrzeb językowych pracowników danej firmy oraz opracowaniu szczegółowego raportu, który zawiera wskazówki dotyczące strategii rozwoju ich kompetencji językowych. Audyt zaczyna się od analizy potrzeb językowych konkretnej firmy, biorąc pod uwagę jej profil i specjalizację. Na tej podstawie określa się optymalny poziom znajomości języka obcego dla poszczególnych działów i stanowisk [6; 7]. Instytucja audytorska moŜe przeprowadzić audyt ogólny (sprawdzenie poziomu znajomości języka kandydata lub pracownika według standardowych opisów umiejętności językowych opracowanych przez Radę Europy), audyt kompetencyjny (szczegółowe badanie umiejętności pracowników na danym etapie znajomości języka) lub audyt przyrostu umiejętności (określenie przyrostu umiejętności językowych pracowników po szkoleniu lub kursie językowym nie krótszym niŜ 120 godzin nauki) [8]. 3. NARZĘDZIA AUDYTOWE Wybór narzędzi audytowych zaleŜy w duŜej mierze od celu przeprowadzanego audytu. Na podstawie informacji uzyskanych od pracodawcy dotyczących m.in. branŜy, specjalizacji, struktury firmy i zakresu obowiązków poszczególnych pracowników, eksperci określają optymalny poziom znajomości języka obcego dla poszczególnych działów i stanowisk oraz przygotowują mapę kompetencji językowych firmy. Wskazuje ona na róŜnice pomiędzy rzeczywistymi kompetencjami osób zatrudnionych a poŜądanym poziomem znajomości języka obcego, który umoŜliwia swobodne wykonywanie obowiązków na zajmowanym w firmie stanowisku [6; 7; 9]. Uzyskanie odpowiedzi na pytanie, czy znajomość języka obcego jest wystarczająca, wymaga porównania poziomu wynikającego ze sporządzonej mapy kompetencji językowych firmy z faktycznymi umiejętnościami danego pracownika. Mapa kompetencji językowych moŜe składać się z trzech części: 1. Opis kluczowych kompetencji językowych takich jak mówienie i słuchanie, czytanie i pisanie, w odniesieniu do obszaru zawodowego przedstawiony w sześciostopniowej skali Rady Europy; 2. 15 odpowiednio dobranych rodzajów kompetencji językowych ściśle związanych z zajmowanymi stanowiskami i wykonywanymi zadaniami. Zawiera dwie istotne kategorie uzupełniające, czyli słownictwo branŜowe oraz poprawność gramatyczną; 3. Poprawność gramatyczna – opis zakresu gramatycznego na 6 poziomach zaawansowania. Mapa kompetencji językowych jest dokumentem, który stanowi rozszerzenie istniejącego w firmie opisu stanowisk [9]. Zamiast „dobrej” lub „biegłej” znajomości języka obcego pracodawca dzięki posiadanej mapie kompetencji językowych moŜe wymagać w procesie rekru129 V Międzynarodowa Konferencja Edukacyjna tacji konkretnego poziomu (A1, A2, B1, B2 itd.), czy konkretnego certyfikatu (np. w przypadku języka angielskiego Cambridge ESOL: FCE, CAE, CPE lub biznesowego BEC) [10]. Kompetencje i potrzeby językowe przyszłych lub aktualnych pracowników są najczęściej weryfikowane na podstawie testu pisemnego (lub komputerowego) oraz rozmowy z metodykiem oraz tzw. target needs analysis, czyli określenia okoliczności, w których pracownik wykorzystuje język obcy. Kompleksowa usługa audytorska polega na sprawdzeniu znajomości języka we wszystkich czterech aspektach: w zakresie mówienia, pisania, czytania i rozumienia ze słuchu. Zadania testowe z reguły koncentrują się na kwestiach związanych z codziennym Ŝyciem zawodowym i biznesowym, tak aby wyniki były jak najbardziej miarodajne w odniesieniu do komunikacji w Ŝyciu zawodowym. Wyniki audytu prezentowane są w formie tabel, raportu ogólnego i/lub raportu indywidualnego [6; 7]. Profesjonalne firmy sporządzając raport z audytu nie tylko wskazują na ewentualne róŜnice pomiędzy poŜądanym a faktycznym poziom kompetencji językowych (przyszłego) pracownika. Informują takŜe, jakie są moŜliwości zniwelowania tej róŜnicy. Pracodawca dowiaduje się, ile czasu dany pracownik będzie potrzebował na uzupełnienie braków i jakich inwestycji będzie to wymagało. Najbardziej szczegółowe raporty mogą uwzględniać takŜe opracowanie indywidualnych programów szkoleniowych [10]. 4. POPULARNE SYSTEMY AUDYTU JĘZYKOWEGO Większość instytucji audytorskich stosuje podczas audytu dobrze znane testy sprawdzające w pierwszej kolejności znajomość języka angielskiego – najwaŜniejszego języka biznesu. Na przykład najpopularniejszy na świecie egzamin biznesowy, który stał się międzynarodową przepustką do świata biznesu - Test of English for International Communication (TOEIC). TOEIC® jest egzaminem dokonującym pomiaru poziomu kompetencji językowych w środowisku pracy, nie koncentrującym się na ocenie znajomości i poprawności skomplikowanych struktur gramatycznych, lecz praktycznego zastosowania języka w typowych sytuacjach biznesowych: w negocjacjach, rozmowach telefonicznych, podróŜy słuŜbowej, czy w czasie spotkań towarzyskich. Pytania egzaminacyjne badają zdolność pracowników do posługiwania się językiem w kontekście np. finansów, rozwoju firmy, kapitału ludzkiego i innych obszarów adekwatnych dla środowiska pracy. Dlatego międzynarodowe korporacje na całym świecie (np. Johnson & Johnson, Xerox, Siemens) uznają TOEIC za najskuteczniejsze narzędzie weryfikacji tego, czy pracownicy potrafią posługiwać się językiem angielskim w codziennych sytuacjach biznesowych. W Polsce egzamin TOEIC jako narzędzie audytu językowego jest stosowany między innymi w takich firmach jak Unilever, Leroy Merlin, Agora, Deutsche Bank, Toyota, LG Electronics [2]. W 2005 roku został opublikowany Raport ETS (Educational Testing Service) dotyczący profilu osób zdających egzamin TOEIC, który jest oparty na danych zebranych z ponad miliona ankiet. Najwięcej zdających (50%) to młodzi ludzie poniŜej 25 roku Ŝycia, 65% zdających to męŜczyźni. Większość egzaminowanych miała wykształcenie wyŜsze lub była w trakcie studiów (82%). 35% spośród egzaminowanych pracowało na stanowiskach menedŜerskich lub kierowniczych. 38% zdających egzamin stanowią studenci [5]. ETS opracował system kryteriów, wskazujący minimalne umiejętności językowe, które powinny posiadać osoby na róŜnych stanowiskach w międzynarodowym środowisku pracy. Na przykład: • menedŜer, lider projektu, starszy księgowy, lekarz (CEF – poziom C2, TOEIC – powyŜej 900 punktów) – moŜe reprezentować firmę, prowadzić negocjacje, oceniać informacje i 130 „Języki obce w kontekście współczesnych wyzwań i perspektyw” • • • • podejmować na tej podstawie decyzje, podpisywać kontrakty z partnerami, dla których angielski jest językiem ojczystym; kierownik zespołu, koordynator, księgowy, pracownik działu obsługi klienta (CEF – poziom C1, TOEIC – 850 punktów) – moŜe reprezentować firmę podczas spotkań, przeprowadzać prezentacje, zawierać standardowe umowy, swobodnie poruszać się w środowisku anglojęzycznym; członek zespołu projektowego (CEF – poziom B2, TOEIC – 750 punktów) – moŜe aktywnie uczestniczyć w spotkaniach prowadzonych w całości w języku angielskim, potrafi wygłaszać krótkie prezentacje; asystent, recepcjonistka (CEF – poziom B1+, TOEIC – 650 punktów) – moŜe uczestniczyć w spotkaniach w języku angielskim jako wsparcie prelegenta, potrafi sporządzać notatki; hostessa, kelnerka, barmanka, personel techniczny (CEF – poziom B1, TOEIC – 550 punktów) – potrafi w ograniczonym stopniu funkcjonować w środowisku anglojęzycznym, jest zdolny do udzielania prostych informacji osobiście, telefonicznie lub e-mailem [5]. Business Language Testing System (BULATS) obejmuje wszystkie poziomy zaawansowania i jest ściśle związany z Europejskim Systemem Opisu Kształcenia Językowego. BULATS jest systemem testów stworzonym przez University of Cambridge ESOL Examinations we współpracy z trzema prestiŜowymi europejskimi instytucjami edukacyjnymi: Alliance Française, Goethe-Institut i Universidad de Salamanca oraz ALTE (Europejskie Stowarzyszenie Egzaminatorów Językowych). Za pomocą BULATS moŜna przetestować znajomość 4 języków: • angielskiego • francuskiego • niemieckiego • hiszpańskiego. BULATS testuje znajomość języka pod kątem wykorzystania go w pracy i obejmuje między innymi takie zagadnienia jak zarządzanie i marketing, podróŜe słuŜbowe, obsługa klienta, planowanie strategiczne, raporty, rozmowy telefoniczne i prezentacje. Zadania polegają na praktycznym wykorzystaniu języka w sytuacjach, jakie na co dzień napotykamy w pracy moŜe to być np. zapisanie wiadomości, przeprowadzenie prezentacji, przeczytanie ze zrozumieniem artykułu o tematyce biznesowej, napisanie raportu, sprawdzanie poprawności korespondencji, opisywanie stanowiska pracy oraz firmy, opisywanie produktów lub usług swojego przedsiębiorstwa itd. Egzamin BULATS sprawdza wszystkie umiejętności językowe i jest przeprowadzany metodą tradycyjną i komputerową. Część ustna jest zawsze przeprowadzana przez wykwalifikowanego egzaminatora, który ocenia umiejętność mówienia: kandydat do pracy bierze m.in. udział w dyskusji i przeprowadza krótką prezentację. Umiejętność pisania jest sprawdzana na podstawie dwóch prac. MoŜe to być list, notatka, raport lub ogłoszenie [11]. Główne zalety systemu BULATS to: • szybkość przeprowadzenia oraz oceny • czytelne wyniki odnoszące się do międzynarodowych standardów oceny kompetencji językowej • elastyczność w doborze formy i rodzaju egzaminu • adekwatność treści egzaminu do zadań, jakie wykonują pracownicy posługujący się językiem obcym w pracy 131 V Międzynarodowa Konferencja Edukacyjna • dostępność testu w czterech wersjach językowych – angielskiej, niemieckiej, francuskiej i hiszpańskiej • pełna skala oceny poziomów – od początkującego do zaawansowanego • komunikatywność i praktyczność zadań testowych (wszystkie teksty i zadania oparte są na tekstach związanych z pracą). Po zakończeniu egzaminu i sprawdzeniu prac przedstawiane są raporty podające wynik oraz poziom pracownika. Raport zawiera równieŜ opis umiejętności, jakie dana osoba potrafi wykonywać w języku obcym [12]. Egzamin BULATS jest wykorzystywany w ponad 30 krajach przez firmy i organizacje działające w bardzo wielu obszarach biznesu [13]. Instytucje audytorskie, które powstają na rynku usług językowych jak grzyby po deszczu, stosują jako narzędzia audytu językowego oprócz znanych testów i egzaminów własne systemy audytorskie sprawdzające faktyczne umiejętności językowe (np. Target & Shane English School, LANG LTC). Prezentują bardziej elastyczne podejście do klientów korporacyjnych, dla pracownika działu sprzedaŜy i szefa działu HR przygotowują róŜne testy dostosowane do stanowisk pracy. Zwieńczeniem weryfikacji faktycznych umiejętności jest analiza zachowań pracowników w konkretnych, autentycznych przypadkach wymagających uŜycia języka obcego. Do tego etapu zaadaptowany został dobrze znany schemat typu „tajemniczy klient”. W przypadku weryfikacji kompetencji językowych pracowników przeprowadzane są rozmowy telefoniczne w języku obcym, podczas których nieświadomy faktycznego celu rozmowy pracownik musi stawić czoła zniecierpliwionemu petentowi, w którego rolę wciela się metodyk [10]. RównieŜ firma Lang LTC przeprowadza część ustną testu przez telefon. Rozwiązanie to umoŜliwia sprawdzenie umiejętności sprawnej komunikacji kandydata w sytuacji, kiedy nie moŜe on wesprzeć się niewerbalnymi środkami przekazu, takimi jak gest i mimika. Ustny test telefoniczny ma ściśle określoną strukturę i jest taki sam dla wszystkich kandydatów, co gwarantuje porównywalność wyników [14; 15]. Wybór odpowiedniego narzędzia przez instytucje audytorskie zaleŜy równieŜ od tego, co pracodawca chce zbadać. JeŜeli chce zbadać ogólny poziom językowy kandydatów lub pracowników, lepiej zastosować tzw. narzędzia poziomujące (BULATS, TOEIC, Oxford Placement Test). JeŜeli chce poznać poziom kompetencji, czyli uzyskać bardziej szczegółowe informacje dotyczące poszczególnych umiejętności (słuchanie, mówienie, czytanie, pisanie), wtedy wskazane jest zastosowanie narzędzi do audytu kompetencyjnego (np. Cambridge FCE, CAE, City and Guilds Tests, London Tests of English) [16]. 5. KOMPETENCJE JĘZYKOWE W MIĘDZYNARODOWYM ŚRODOWISKU PRACY W dzisiejszych czasach kaŜdy student jest świadomy tego, Ŝe biegłość językowa w kilku językach jest waŜnym czynnikiem rozwoju kariery czy teŜ awansu i moŜe być źródłem korzyści finansowych. Studenci są zachęcani przez biura karier i czasopisma studenckie [17] do zdobywania międzynarodowych certyfikatów językowych. Wielu absolwentów posiada takie certyfikaty oraz certyfikaty wydawane przez własne uczelnie na podstawie zdanego egzaminu centralnego. W związku z tym, Ŝe absolwenci szkół wyŜszych nie tylko na początku kariery zawodowej mogą być poddawani audytowi językowemu, ale równieŜ w przyszłości w ramach koncepcji „Lifelong Learning” będą wielokrotnie egzaminowani pod względem swoich kompetencji językowych, nauczyciele języków obcych uczelni technicznych powinni zadać sobie pytanie: 132 „Języki obce w kontekście współczesnych wyzwań i perspektyw” Jak mamy nauczać, egzaminować i certyfikować studentów, aby przygotować ich do pracy w środowisku międzynarodowym, w pierwszej kolejności do procesu rekrutacji, co równieŜ oznacza - do audytu językowego? Niełatwo jest precyzyjnie określić i opisać, co oznacza uŜycie języka obcego w sytuacjach związanych z pracą. Wyniki badań międzynarodowych mogą sugerować [1], Ŝe naleŜy wyposaŜyć studentów raczej w ogólne umiejętności i kompetencje, pozwalające im funkcjonować i adaptować się do róŜnych sytuacji komunikacyjnego uŜycia języka w środowisku pracy. Języka obcego najczęściej uŜywa się w sytuacjach ogólnych związanych z pracą: przyjmowanie gości, telefonowanie, podróŜe, rozmowa o pracy, czytanie i pisanie e-maili oraz krótkich testów uŜytkowych. Jednak nawet na początku kariery w korporacjach międzynarodowych i firmach outsourcingowych młodemu inŜynierowi mogą okazać się niezbędne takie kompetencje jak udział w dyskusji i umiejętność prezentacji w kontekstach zawodowych, czytanie specjalistycznych artykułów i sprawozdań oraz ich streszczanie i podsumowywanie, komunikowanie się pozwalające kierować międzynarodowymi relacjami i kontaktami z klientami. Dokładny zakres i poziom kompetencji językowych wymaganych od absolwentów wyŜszych szkół technicznych będzie zaleŜał od rodzaju podejmowanej pracy i branŜy. Miejsce pracy określa znaczenie umiejętności komunikacyjnych w mowie i piśmie. Niewątpliwie waŜna jest zdolność do skutecznej interakcji w specjalistycznych obszarach, jak równieŜ umiejętność postępowania z odpowiednimi dokumentami. W pewnych sytuacjach sprawności, na które istnieje największe zapotrzebowanie, dotyczą komunikacji ustnej. Na szczeblu kierowniczym równie potrzebna moŜe okazać się umiejętność kierowania projektami i sprawność pisania oraz umiejętność wykonywania zadań na odległość przy uŜyciu odpowiednich urządzeń. Od personelu technicznego będzie się wymagać skutecznego czytania, a takŜe sprawności rozumienia ze słuchu i mówienia [1]. Stąd potrzeba dokładniejszych analiz dotyczących relacji pomiędzy językiem „ogólnym” a „specjalistycznym”. 6. PODSUMOWANIE Ani standardowe formalne certyfikaty językowe, ani niestandaryzowane testy, którym poddawani są kandydaci podczas rozmów o pracę, nie biorą pod uwagę faktu, Ŝe umiejętność pracy zespołowej, kierowania projektami, komunikacji technicznej, prowadzenia dokumentacji, komunikacji międzykulturowej po harmonizacji programów szkół wyŜszych w całej Unii Europejskiej naleŜą do szerszego profilu absolwenta, który ujawnia się dopiero w praktyce. W związku z powyŜszym waŜnymi zadaniami jednostek nauczania języków obcych na uczelniach technicznych są • uwzględnienie w procesie nauczania i egzaminowania wymagań audytu językowego, • określenie sprawności i kompetencji językowych niezbędnych dla inŜynierów w sytuacjach profesjonalnego uŜycia języków obcych oraz obowiązkowe wprowadzenie języka specjalistycznego do programów nauczania na poziomie B2, • dąŜenie do uznawalności językowych certyfikatów uczelnianych przez pracodawców, • kształtowanie personalnych i interpersonalnych kompetencji studentów. LITERATURA 1. www.tnp3-d.org/docs/diss_ch2_pl_0.pdf 2. Hałabuz N.: Egzamin językowy TOEIC przepustką do międzynarodowego świata biznesu, kadry.tv/News/2353/ 133 V Międzynarodowa Konferencja Edukacyjna 3. Matuszewski M.: Czym jest audyt językowy, jakie korzyści przynosi firmom? www.nf.pl/Artykul/6984/ 4. Nowoczesna firma - pracodawca lingwista, www.pl.etseurope.org/home-corpopoland/materialy-ogolnodostepne/materialy-prasowe/nowoczesna-firma-pracodawcalingwista/?print=1& 5. Granoszewski K.: Zmierz siłę języka, www.nf.pl/Artykul/7016; Międzynarodowe środowisko pracy a znajomość języków; ETS - Raport dotyczący osób zdających egzamin TOEIC, www.etseurope.org/home-corpo-poland/materia3y-dla-mediow/archiwumwiadomoci-prasowych/ 6. Audyty językowe w firmach, www.przepisnabiznes.pl/aktualnosci/audyty-jezykowe-wfirmach.html 7. Audyty językowe w firmach, www.nf.pl/News/15837/ 8. Audyt językowy, www.lang.com.pl/audyt-jezykowy 9. Gajer A.: Mapa kompetencji językowej pracownika, www.worldwideschool.pl/27929.dhtml 10. Stanley E.: Jak sprawdzić czy pracownicy posługują się obcym językiem w wystarczającym stopniu?, www.nf.pl/Artykul/8626/ 11. Business language testing system (BULATS), www.cambridgeesol.pl/exam/bulats/index.php 12. Audyt językowy – BULATS, Worldwide School Sp. z o.o., www.nf.pl/ProduktBranzowy/687/ 13. Święcicki P.: Bulats – narzędzie do oceny kompetencji językowej, www.personelplus.pl 14. Audyt językowy, www.lang.com.pl/audyt-jezykowy 15. Test wstępny on-line do celów rekrutacji, www.lang.com.pl/test-wstepny-on-line-docelow-rekrutacji 16. Niczypor K.: Mówienie w języku obcym jest jak granie na pianinie, www.lang.com.pl/node/155 17. Błaszkiewicz K.: Klucz do przyszłości. Forward, Magazyn Studencki, N 1 2008, s. 19. DAS SPRACHAUDIT UND DIE SPRACHKOMPETENZEN DER ABSOLVENTEN VON TECHNISCHEN HOCHSCHULEN Zusammenfassung. Absolventen der technischen Hochschulen werden immer öfter in ihrem Berufsleben einer Sprachzertifizierung oder einem Sprachaudit unterzogen. Im Bewerbungsprozess werden Sprachkompetenzen (Leseverstehen, Hörverstehen, Schreiben und Sprechen) und „soft skills“ der Kandidaten vom Arbeitgeber (von einem Auditor) überprüft. Besonders wichtig sind dabei die Beherrschung der berufsbezogenen Sprache und die Kompetenzen in der Geschäftskommunikation, die die Arbeit in einem internationalen Unternehmen ermöglichen. Die Aufgabe der technischen Hochschulen ist ihre Absolventen mit nötigen sprachlichen und interkulturellen Kompetenzen auszustatten, sie auf das Sprachaudit und das „Lifelong Learning“- Programm vorzubereiten. 134