Bożena Wójcik Opinia o Programie nauczania języka angielskiego

Bożena Wójcik
nauczyciel dyplomowany,
egzaminator OKE
w zakresie egzaminu gimnazjalnego
z języka angielskiego
Społeczna Szkoła Podstawowa nr 96
i Społeczne Gimnazjum nr 1
w Otwocku
Opinia o Programie nauczania języka angielskiego
dla klas 1  6 szkoły podstawowej, zgodnego z Nową Podstawą
Programową, autorstwa Sylwii Rapackiej
Program przeznaczony jest dla nauczycieli języka angielskiego w szkole podstawowej
(pierwszy i drugi etap edukacyjny) i szczególnie wart polecenia tym, którzy poszukują
programu spójnego z obowiązującą Podstawą programową, oraz jednocześnie kształtującego
umiejętność posługiwania się językiem obcym w korelacji z rozwojem emocjonalnym
i intelektualnym uczniów.
Program zawiera opis warunków realizacji, zakładane cele edukacyjne, zakres, tematy
i treści nauczania na poszczególnych etapach edukacyjnych, uwagi metodyczne związane
z jego realizacją, przykładowe scenariusze lekcji, opis założonych osiągnięć uczniów,
ewaluację procesu dydaktycznego i ocenianie, w tym ocenę wewnątrzszkolną.
Autorka wymienia cele kształcenia ogólnego w szkole podstawowej:
 przekazywanie wiadomości
 rozwijanie umiejętności
 kształtowanie odpowiednich postaw uczniów.
Cele ogólne kształcenia językowego obejmują w pierwszym etapie wszechstronny
rozwój ucznia, a zadaniem tego etapu jest rozwijanie komunikacji ustnej uczniów, czyli
rozumienia wypowiedzi ustnych i reagowania na usłyszane komunikaty językowe. Program
zawiera także szczegółowo sprecyzowany obraz umiejętności językowych ucznia na
zakończenie klasy trzeciej szkoły podstawowej.
W drugim etapie edukacyjnym celem jest opanowanie przez uczniów języka na
poziomie umożliwiającym skuteczne porozumiewanie się przy użyciu podstawowych
środków językowych. Uzyskany poziom sprawności językowej ma umożliwić dalszą edukację
na poziomie ponadpodstawowym.
1
Szczegółowe cele językowe obejmują dla obu poziomów edukacyjnych:
 rozumienie tekstu słuchanego,
 budowę wypowiedzi ustnej,
 rozumienie tekstu czytanego, oraz
 budowę wypowiedzi pisemnej.
Największą zaletą omawianego programu jest potraktowanie przez autorkę procesu
nauczania w szkole podstawowej jako całości, a nie jak to zwykle bywa dwóch odrębnych
i często nieskorelowanych etapów.
Nierzadko cele edukacyjne realizowane podczas zajęć w klasach młodszych nie
pokrywają się z oczekiwaniami nauczycieli rozpoczynających pracę z uczniami na drugim
etapie edukacyjnym, co przyczynia się do obniżenia efektywności procesu dydaktycznego.
Tymczasem właśnie spójność treści, metod i form nauczania od klasy 1 do 6 jest kluczem do
sukcesu .
Zakres tematyczny na 1 i 2 etapie edukacyjnym obejmuje następujące treści:
1. To ja
2. Moja rodzina i przyjaciele
3. Mój dom
4. Świat wokół mnie
5. Moja szkoła
6. Mój czas wolny
7. Mój dzień
8. Święta w moim domu
9. Moje zdrowie
10. Przy moim stole.
Materiał programowy ma układ koncentryczno-spiralny, co umożliwia stały kontakt
uczniów z treściami na coraz bardziej pogłębionym poziomie w miarę ich rozwoju,
przechodzenia do kolejnego etapu edukacyjnego i ewoluowania ich zainteresowań, potrzeb
oraz możliwości percepcyjno-analitycznych. Materiał przewidziany jest do realizacji w dwóch
trzyletnich cyklach nauki w wymiarze 2 lub 3 godzin tygodniowo.
Program zawiera niezwykle przydatną w pracy nauczyciela charakterystykę uczniów na
obu etapach, z uwzględnieniem rozwoju umiejętności przyswajania i przetwarzania zdobytej
wiedzy. Podkreślana jest konieczność wdrażania metod prowadzących do rozwijania pamięci
logicznej u uczniów klas 1  3 , co umożliwi pracę w następnych klasach.
W oparciu o komunikacyjne podejście do nauczania języka obcego, Program umożliwia
realizację podstawowego celu edukacyjnego: przygotowuje ucznia do skutecznego
posługiwania się podstawowym zasobem środków językowych niezbędnym do komunikacji
na poziomie A1 po ukończeniu pierwszego etapu edukacyjnego i A2 po drugim etapie
według Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego (Common European
Framework of Reference for Languages).
Nadzwyczaj przydane w pracy nauczyciela są zawarte w Programie uwagi metodyczne,
obejmujące metody i techniki nauczania, rodzaje tekstów wykorzystywanych w pracy
z uczniami młodszymi oraz techniki doskonalące umiejętności językowe.
2
Autorka Programu podkreśla fakt, iż podczas nauczania języka na poziomie
wczesnoszkolnym uczeń poznaje świat wszelkimi zmysłami, toteż sugeruje wprowadzanie
różnorodnych metod pracy: od TPR (Total Physical Response  uczenie się całym ciałem),
poprzez metodę bezpośrednią, audiolingwalną po podejście komunikacyjne (Communicative
Approach).
Jedynie nauczanie wszechstronne, multisensoryczne, oparte na zabawie oraz
elementach działania inspirowanych przez nauczyciela ma szanse przynieść zakładany efekt.
Drugi etap edukacyjny wymaga stosowania dotychczasowych metod w uzupełnieniu
o ćwiczenia systematyzujące i utrwalające, autorka zaleca zatem metodę eklektyczną,
łączącą różne metody w zależności od potrzeb i możliwości uczniów.
Mocną stroną Programu jest zgodność prezentowanej tematyki z zainteresowaniami
docelowych grup wiekowych, co ma ogromne znaczenie dla efektywności procesu
nauczania/uczenia się: począwszy od treści skupionych bezpośrednio na uczniu, jego
najbliższym otoczeniu, rodzinie, przyjaciołach i grupie rówieśniczej aż po treści uniwersalne.
Kluczowe jest także stopniowanie trudności zadań zalecane w omawianym Programie,
co stanowi korelację z rozwojem uczniów pod względem emocjonalnym i intelektualnym.
W centrum zainteresowania autorki Programu bez wątpienia znajduje się uczeń,
potrzeba stałego motywowania go do rozwijania umiejętności i pogłębiania wiedzy.
Program uwzględnia także fakt, iż właśnie interesujące treści w połączeniu z bogatym
i różnorodnym zestawem proponowanych metod i form pracy z dziećmi sprzyjają skutecznej
akwizycji językowej uczniów, których cechują przecież zróżnicowane style uczenia się, różne
tempo przyswajania wiedzy i nie zawsze wysoki poziom motywacji do osiągania pozytywnych
wyników w nauce języka obcego.
Motywację tę może wzmocnić zbiór zaprezentowanych sposobów kontrolowania
i oceniania postępów uczniów, wdrażania ich do samooceny i samodzielnego monitorowania
postępów.
Daje to nauczycielowi jasny obraz celu, do którego dąży, współpracując z uczniem
podczas procesu edukacyjnego.
Niezaprzeczalnie istotną zaletą Programu jest zorientowanie na pomoc dla nauczyciela.
Służy temu przejrzysty, czytelny układ, ułatwiający współpracę z rodzicami, którzy bez
problemu mogą zapoznać się z jego założeniami oraz oczekiwanymi celami pracy podczas
zajęć lekcyjnych.
Wielorakość rekomendowanych przez autorkę technik pracy z dziećmi redukuje do
minimum niebezpieczeństwo niepowodzeń w nauce języka obcego, pozostawiając
elastyczności nauczyciela wybór najwłaściwszych, odpowiadających indywidualnym
potrzebom lub skutecznych w przypadku określonych dysfunkcji.
Program zawiera liczne dodatkowe materiały, między innymi scenariusze
przykładowych lekcji na obu poziomach edukacyjnych, przykładowe stacje samodzielnego
uczenia się, testy samokontroli, strony portfolio językowego i projekty, co stanowi
niebagatelne ułatwienie dla nauczyciela, który nie jest tym samym zobligowany do
poszukiwania porad i pomysłów na zajęcia w innych źródłach.
3
Oryginalnym pomysłem autorki są przykładowe stacje samodzielnego uczenia się,
rozszerzające i utrwalające materiał wprowadzony podczas zajęć lekcyjnych. Mają one
między innymi formę wykreślanek, krzyżówek i zabaw leksykalnych dla uczniów młodszych
oraz ćwiczeń sprawdzających leksykę i funkcje językowe dla starszych.
Prezentowany Program kładzie nacisk na równoczesne rozwijanie wszystkich
umiejętności językowych i kluczowych, w tym pracy w zespole, grupie lub parze oraz pracy
indywidualnej, wykorzystywanie technologii komputerowej, korzystanie ze źródeł informacji,
co w perspektywie zbliżającego się sprawdzianu z języka obcego po szkole podstawowej jest
niezwykle ważne w świetle oczekiwań nauczycieli, dyrektorów szkoły, a także rodziców
i uczniów.
Nauczyciele mogą łatwiej znaleźć efektywny sposób wdrażania uczniów do
poszukiwania własnej metody uczenia się, zmobilizować ich do przejęcia części
odpowiedzialności za własne postępy i potrzeby systematycznego monitorowania rozwoju
umiejętności językowych.
Przykładowe testy służące zdaniem autorki do samokontroli sprawdzają umiejętność
czytania, pisania i słuchania, co ma dać uczniowi informację zwrotną dotyczącą poczynionych
postępów. Przygotowują go także do systematycznego utrwalania poznanego materiału
i uczą samodzielności.
Podsumowując należy podkreślić świeże, stymulujące wyobraźnię nauczycieli podejście
do zagadnienia doboru adekwatnych do sytuacji dydaktycznej technik i metod pracy
z uczniami, przemyślany obraz oczekiwanych osiągnięć, a przede wszystkim, bogactwo
materiałów inspirujących nauczyciela do kreatywnego podejścia do pracy z uczniami.
4