czytaj więcej

Nowe zasady korzystania z ulgi rehabilitacyjnej w PIT 2011
W zeznaniu za 2011 r. podatnik ponownie ma prawo skorzystać z ulgi rehabilitacyjnej. Dotyczy ona
odliczania od dochodu kwoty wydatkowanej na cele rehabilitacyjne oraz wydatków związanych z
ułatwieniem wykonywania czynności życiowych, poniesionych przez podatnika będącego osobą
niepełnosprawną lub podatnika, na którego utrzymaniu pozostają w tym roku osoby
niepełnosprawne.
Rodzaje odliczeń
Istnieją dwa rodzaje odliczeń:
• limitowane kwotowo (czyli ulga przysługuje do wartości ... zł, nawet jeśli poniosłeś wyższe
wydatki, to ich już nie odliczysz),
• nielimitowane (ile wydałeś - tyle odliczysz)
- przy czym popularniejszą formą jest ograniczanie wartości ulgi kwotą poniesionych wydatków.
Wydatki ograniczone kwotowo co prawda nie mogą przekraczać pewnego limitu, niemniej ich
poniesienia nie trzeba udowadniać. Zalicza się do nich wydatki na:
• opłacenie przewodników osób niewidomych I lub II grupy inwalidztwa oraz osób z
niepełnosprawnością narządu ruchu zaliczonych do I grupy inwalidztwa, w kwocie
nieprzekraczającej w roku podatkowym 2.280 zł;
• utrzymanie przez osoby niewidome i niedowidzące zaliczone do I lub II grupy inwalidztwa
oraz osoby z niepełnosprawnością narządu ruchu zaliczone do I grupy inwalidztwa psa
asystującego, o którym mowa w ustawie o rehabilitacji zawodowej, w kwocie
nieprzekraczającej w roku podatkowym 2.280 zł;
• wydatki na samochód - używanie samochodu osobowego, stanowiącego własność
(współwłasność) osoby niepełnosprawnej zaliczonej do I lub II grupy inwalidztwa lub
podatnika mającego na utrzymaniu osobę niepełnosprawną zaliczoną do I lub II grupy
inwalidztwa albo dzieci niepełnosprawne, które nie ukończyły 16 roku życia, dla potrzeb
związanych z koniecznym przewozem na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne - w
wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 2.280 zł.
Ulga na leki
Specyficznie rozliczana jest ulga w związku z zakupem lekarstw. Nie zalicza się ani do wydatków
limitowanych, ani do nieograniczonych kwotą górnego limitu (choć do tej ostatniej znacznie jej
bliżej). Odliczenie na leki dotyczy wyłącznie różnicy pomiędzy faktycznie poniesionymi
wydatkami w danym miesiącu, a kwotą 100 zł. Z odliczenia korzysta się wyłącznie, jeśli lekarz
specjalista stwierdzi, że osoba niepełnosprawna powinna stosować określone leki (stale lub
czasowo). Podstawą jest zalecenie (pisemne) lekarza (np. recepta, karta pacjenta) oraz faktura (lub
inny dowód poniesienia wydatku, wskazujący, że podatnik poniósł wydatek).
Rozliczenia dokonuje się następująco za każdy miesiąc:
kwota wydatkowana - 100 zł = kwota odliczenia
Np. w miesiącu styczniu wydatki na leki wyniosły 300 zł
300 zł – 100 zł = 200 zł – zatem odliczeniu od dochodu podlega kwota 200 zł.
UWAGA: Paragon z apteki nie stanowi dowodu poniesienia wydatku na cele rehabilitacyjne.
Osoba niepełnosprawna
Wydatki ponieść może wyłącznie podatnik będący osobą niepełnosprawną lub podatnik, na
którego utrzymaniu są osoby niepełnosprawne.
Osobami niepełnosprawnymi są wyłącznie osoby, posiadające:
1. orzeczenia o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni
niepełnosprawności lub
2. decyzję przyznającą rentę z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy, rentę
szkoleniową albo rentę socjalną, albo
3. orzeczenie o niepełnosprawności osoby, która nie ukończyła 16 roku życia.
Podstawą wydawania decyzji o niepełnosprawności jest ustawa z dnia z dnia 27 sierpnia 1997 r.
o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. 2008, nr
14, poz. 92). Skorzystanie z odliczenia możliwe jest również w przypadku, gdy osoba, której
dotyczy wydatek, posiada orzeczenie o niepełnosprawności wydane przez właściwy organ na
podstawie odrębnych przepisów obowiązujących do dnia 31 sierpnia 1997 r.
Opiekun, na którego utrzymaniu pozostaje niepełnosprawny
Prawo do ulgi przysługuje również osobom, na których utrzymaniu pozostają następujące osoby
niepełnosprawne: współmałżonek, dzieci własne i przysposobione, dzieci obce przyjęte na
wychowanie, pasierbowie, rodzice, rodzice współmałżonka, rodzeństwo, ojczym, macocha,
zięciowie i synowe - jeżeli w roku podatkowym dochody tych osób niepełnosprawnych nie
przekraczają kwoty 9.120 zł.
Wydatek w takim przypadku musi ponieść opiekun, a nie osoba niepełnosprawna.
W zakresie, w którym to niepełnosprawny poniósł wydatek – to jemu przysługuje prawo do ulgi.
Niezbędne dokumenty:
Dwa rodzaje dokumentów są podstawą dokonywania odliczeń:
1. dowód na to, że:
• podatnik jest osobą niepełnosprawną wskazaną w ustawie albo
• w
przypadku
opiekunów -
dowód
pokrewieństwa
łącznie
z
dowodem
zakwalifikowania osoby jako niepełnosprawnej oraz
2. łącznie z powyższymi dowodami dowód dokumentujący poniesienie wydatku.
Dowodem niepełnosprawności jest orzeczenie lekarza orzecznika (powiatowego, w ramach
odwołania od decyzji lekarza może wydawać je również komisja wojewódzka).
Dowodem pokrewieństwa mogą być akta osobowe (akty urodzin itp.). Ustawa nie wymaga,
by były to wyłączne dokumenty, które udowadniają pokrewieństwo.
Poniesienie wydatków udowadnia się na podstawie dokumentów stwierdzających ich poniesienie,
co oznacza, że każdy w zasadzie dokument może stanowić dowód poniesienia wydatku. Najbardziej
popularnymi dokumentami są faktury oraz bankowe dowody zapłaty.
UWAGA: Sam paragon nie jest dowodem poniesienia wydatku przez daną osobę. Urzędy nie
akceptują również paragonu połączonego z oświadczeniem podatnika o poniesieniu
wskazanych na paragonie wydatków.
W przypadku:
• opłat na rzecz przewodników osób niewidomych i osób z niepełnosprawnością narządu
ruchu,
• opłat za utrzymanie psa asystującego, o którym mowa w ustawie o rehabilitacji zawodowej,
• opłat z tytułu używania samochodu osobowego dla potrzeb związanych z koniecznym
przewozem na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne,
- nie jest wymagane posiadanie dokumentów stwierdzających wysokość wydatków. Jednakże na
żądanie organów podatkowych lub organów kontroli skarbowej podatnik jest obowiązany
przedstawić dowody niezbędne do ustalenia prawa do odliczenia, w szczególności:
• wskazać z imienia i nazwiska osoby, które opłacono w związku z pełnieniem przez nie
funkcji przewodnika;
• okazać certyfikat potwierdzający status psa asystującego;
• okazać dokument potwierdzający zlecenie i odbycie niezbędnych zabiegów leczniczorehabilitacyjnych (w związku z wyjazdami na nie samochodem).
UWAGA: Brak dowodu nie oznacza, że można wpisywać wydatki, których podatnik
faktycznie nie poniósł. Podatnik powinien dokonywać odpisów, jeśli faktycznie wydatki
ponosi.
Cel rehabilitacji
Ulga rehabilitacyjna przysługuje na realizację dwóch celów:
• rehabilitację (sprzęt, leki),
• ułatwianie wykonywania czynności życiowych (sprzęt zarówno ortopedycznomedyczny, jak i przystosowujący.
UWAGA
Prawidłowe określenie, czy dany wydatek spełnia powyższy cel jest elementem bardzo często
kwestionowanym przez organy podatkowe. Zatem sprzęt musi zawsze spełniać poniżej wskazane
warunki związane z przeznaczeniem.
Celami, które uprawniają do ulgi są wydatki na:
• adaptację i wyposażenie mieszkań oraz budynków mieszkalnych stosownie do potrzeb
wynikających z niepełnosprawności;
• przystosowanie pojazdów mechanicznych do potrzeb wynikających z niepełnosprawności;
• zakup i naprawę indywidualnego sprzętu, urządzeń i narzędzi technicznych niezbędnych w
rehabilitacji oraz ułatwiających wykonywanie czynności życiowych, stosownie do
• potrzeb wynikających z niepełnosprawności, z wyjątkiem sprzętu gospodarstwa domowego;
• zakup wydawnictw i materiałów (pomocy) szkoleniowych, stosownie do potrzeb
wynikających z niepełnosprawności;
• odpłatność za pobyt na turnusie rehabilitacyjnym;
• odpłatność za pobyt na leczeniu w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego, za pobyt w
zakładzie rehabilitacji leczniczej, zakładach opiekuńczo-leczniczych i pielęgnacyjno• opiekuńczych oraz odpłatność za zabiegi rehabilitacyjne;
• opłacenie przewodników osób niewidomych I lub II grupy inwalidztwa oraz osób z
niepełnosprawnością narządu ruchu zaliczonych do I grupy inwalidztwa, w kwocie
nieprzekraczającej w roku podatkowym 2.280 zł;
• utrzymanie przez osoby niewidome, o których mowa w pkt 7, psa przewodnika - w
wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty określonej w pkt 7; opiekę
pielęgniarską w domu nad osobą niepełnosprawną w okresie przewlekłej choroby
uniemożliwiającej poruszanie się oraz usługi opiekuńcze świadczone dla osób
• niepełnosprawnych zaliczonych do I grupy inwalidztwa;
• opłacenie tłumacza języka migowego;
• kolonie
i
obozy
dla
dzieci
i
młodzieży
niepełnosprawnej
oraz
dzieci
osób
niepełnosprawnych, które nie ukończyły 25 roku życia;
• leki - w wysokości stanowiącej różnicę pomiędzy faktycznie poniesionymi wydatkami w
danym miesiącu a kwotą 100 zł, jeśli lekarz specjalista stwierdzi, że osoba niepełnosprawna
powinna stosować określone leki (stale lub czasowo);
• odpłatny,
a) osoby
konieczny
przewóz
niepełnosprawnej
na
niezbędne
-
karetką
zabiegi
leczniczo-rehabilitacyjne:
transportu
sanitarnego,
b) osoby niepełnosprawnej, zaliczonej do I lub II grupy inwalidztwa, oraz dzieci
niepełnosprawnych do lat 16 - również innymi środkami transportu niż wymienione w lit. a;
używanie samochodu osobowego, stanowiącego własność (współwłasność) osoby
niepełnosprawnej zaliczonej do I lub II grupy inwalidztwa lub podatnika mającego na
utrzymaniu osobę niepełnosprawną zaliczoną do I lub II grupy inwalidztwa albo dzieci
niepełnosprawne, które nie ukończyły 16 roku życia, dla potrzeb związanych z koniecznym
przewozem
na
niezbędne
zabiegi
leczniczo-rehabilitacyjne
-
w
wysokości
nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 2.280 zł;
• odpłatne przejazdy środkami transportu publicznego związane z pobytem:
a) na turnusie rehabilitacyjnym,
b) w zakładach, o których mowa w pkt 6,
c) na koloniach i obozach dla dzieci i młodzieży, o których mowa w pkt 11.
UWAGA: I i II stopień inwalidztwa
Ilekroć jest mowa o osobach zaliczonych do:
• I grupy inwalidztwa - należy przez to rozumieć odpowiednio osoby, w stosunku do których
orzeczono:
• całkowitą niezdolność do pracy oraz niezdolność do samodzielnej egzystencji albo
• znaczny stopień niepełnosprawności;
• II grupy inwalidztwa - należy przez to rozumieć odpowiednio osoby, w stosunku do których
orzeczono:
• całkowitą niezdolność do pracy albo
• umiarkowany stopień niepełnosprawności.
W tym przypadku problemem może być określenie grupy dla osób uzyskujących zaświadczenia
o niepełnosprawności przed 31 sierpnia 1997 r., w których nie wystąpiły powyższe
przyporządkowania. Osoby takie, w celu korzystania z ulgi powinny wystąpić z wnioskiem
o stwierdzenie stopnia niepełnosprawności.
UWAGA: Finansowanie wydatków.
Wydatki muszą być finansowane ze środków własnych. Innymi słowy osoba trzecia nie może
pokryć wydatków za osobę niepełnosprawną, gdyż ta straci prawo do ulgi. Wyjątkiem jest, gdy
wydatki ponosi osoba, na której utrzymaniu jest osoba niepełnosprawna (współmałżonek, dzieci
własne i przysposobione, dzieci obce przyjęte na wychowanie, pasierbowie, rodzice, rodzice
współmałżonka, rodzeństwo, ojczym, macocha, zięciowie i synowe).
Ponadto wydatki te podlegają odliczeniu od dochodu, jeżeli nie zostały sfinansowane
(dofinansowane) ze środków zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych,
Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych lub ze środków Narodowego
Funduszu Zdrowia, zakładowego funduszu świadczeń socjalnych albo nie zostały zwrócone
podatnikowi w jakiejkolwiek formie. W przypadku gdy wydatki były częściowo sfinansowane
(dofinansowane) z tych funduszy (środków), odliczeniu podlega różnica pomiędzy poniesionymi
wydatkami a kwotą sfinansowaną (dofinansowaną) z tych funduszy (środków) lub zwróconą w
jakiejkolwiek formie.
Pies asystujący a pies przewodnik
W deklaracji za 2010 r. odliczenie dotyczyło każdego psa przewodnika.
Od 2011 r. nastąpiła zmiana przepisów, która mówi, że w ramach ulgi odliczać można wyłącznie
wydatki na utrzymanie psa asystującego, w rozumieniu przepisów ustawy o rehabilitacji zawodowej
i społecznej osób niepełnosprawnych.
Psem asystującym jest odpowiednio wyszkolony i specjalnie oznaczony pies, w szczególności pies
przewodnik osoby niewidomej lub niedowidzącej oraz pies asystent osoby niepełnosprawnej
ruchowo, który ułatwia osobie niepełnosprawnej aktywne uczestnictwo w życiu społecznym.
Status psa asystującego potwierdza certyfikat wydawany po odbyciu odpowiedniego szkolenia.
Certyfikat wydawany jest na określone kategorie czynności, jakie pies ma wykonywać:
1. Pies
przewodnik
osoby
niewidomej
lub
niedowidzącej:
Funkcje - daje osobie niewidomej lub niedowidzącej możliwość samodzielnego
i bezpiecznego poruszania się bez obawy natrafienia na przeszkodę.
2. Pies
asystent
osoby
niepełnosprawnej
ruchowo:
Funkcje - asystuje osobie niepełnosprawnej ruchowo poruszającej się na wózku. Pies
asystent specjalizuje się w podnoszeniu, podawaniu, otwieraniu i naciskaniu.
3. Pies
sygnalizujący
osoby
głuchej
i
niedosłyszącej:
Funkcje - asystuje osobie głuchej lub niedosłyszącej przez zwracanie jej uwagi na określone
dźwięki, a następnie doprowadzenie jej do źródła hałasu.
4. Pies
sygnalizujący
atak
choroby
(np.
epilepsji,
chorób
serca):
Funkcje - wyczuwa nadchodzący atak choroby i ostrzega o tym właściciela lub osoby z jego
otoczenia lub reaguje na atak choroby.
Wydaje się, że rodzaj certyfikatu nie ma wpływu na prawo do ulgi. Istotny jest status psa
asystującego.
Rehabilitacja a wygoda i operacja
Urzędy skarbowe prawo do ulgi interpretują ściśle. Zatem przedmioty ułatwiające życie każdemu, a
nie tylko niepełnosprawnemu nie są rozliczane w ramach odliczeń. Przykładem są poduszki lub
zestawy materacy, korzystnie wpływające zarówno na osoby niepełnosprawne, jak i na inne osoby.
Na tej samej zasadzie za rehabilitację nie są uznawane operacje, poprawiające sprawność osoby
niepełnosprawnej.
UWAGA: orzeczenie NSA
Okazuje się, że innego zdania pozostaje NSA. W przypadku wydatku na operację endoprotezy
stawu biodrowego i zakupu tej endoprotezy zdaniem sądu wydatek ponoszony jest w celach
rehabilitacyjnych i nie ma znaczenia, że ponoszony jest w związku z zabiegiem operacyjnym.
Jak wskazano w wyroku WSA, z którym zgodził się NSA oddalając tym samym kasację ze strony
Ministra Finansów: „sąd - co do zasady aprobuje pogląd - wyrażony przez organ interpretacyjny że zabiegów chirurgicznych nie można utożsamiać z zabiegami rehabilitacyjnymi. Zasada ta jednak
- nie może prowadzić do eliminowania z zabiegów rehabilitacyjnych takich zabiegów
operacyjnych, które de facto decydują o możliwości wykonywania jakiejkolwiek rehabilitacji i
bez których nie jest możliwe jej podjęcie. Ujmując rzecz inaczej, jeżeli zabieg chirurgiczny
stanowi niezbędny i konieczny element zmierzający do przywrócenia ograniczonych funkcji,
zmniejszenia następstw nieodwracalnych zmian lub wyrównanie ich w takim stopniu, aby
poszkodowanemu przywrócić społecznie przydatną sprawność, to taki zabieg stanowi część
rehabilitacji tj. działania, którego efektem końcowym, jest maksymalne przywrócenie sprawności
rehabilitowanemu” (Wyrok NSA z 2011.03.17, sygn. akt II FSK 1927/09).