Zmiany zwyrodnieniowe w próbkach krwi Czynniki zakaźne i ciałka

RO Z D Z I A Ł 2 n Procedury hematologiczne
31
Zmiany zwyrodnieniowe w próbkach krwi
Zmiany zwyrodnieniowe pojawiają się w próbkach krwi
w ciągu kilku godzin od pobrania, dlatego powinno się wykonywać i barwić rozmazy krwi oraz określać liczbę krwinek
w preparacie niezwłocznie po pobraniu krwi. Jeśli badań nie
można przeprowadzić w ciągu kilku godzin, próbki krwi
powinno się przechowywać w warunkach chłodniczych.
Badanie morfologiczne krwi często wykonuje się na próbkach
krwi pobranych poprzedniego dnia i przesłanych do laboratorium w warunkach chłodniczych, ale w takich próbkach
już występują pewne zmiany. W zależności od gatunku zwierzęcia i czasu oraz temperatury przechowywania próbki krwi
w komórkach obserwuje się różne postępujące zmiany7,18,31.
W ciągu 12 godzin może dojść do obrzęku erytrocytów,
co przekłada się na zwiększone wartości MCV i Ht oraz
zmniejszoną wartość MCHC. Płytki krwi wykazują tendencję do agregacji i degranulacji, co prowadzi do zmniejszenia
liczby trombocytów w automatycznym badaniu morfologicznym i zwiększenia wartości MPV18, 45. Elektroniczne różnicowanie komórek jest mniej dokładne w przechowywanych
próbkach krwi7. W leukocytach może dochodzić do obrzęku
jąder komórkowych, procesu, który prowadzi do zwiększenia
odsetka postaci pałeczkowatych w badaniu mikroskopowym35.
Dochodzi też do wakuolizacji cytoplazmy neutrofili, którą
można łatwo pomylić ze zmianami toksycznymi21.
Leukocyty, które przechodzą zaprogramowaną śmierć
komórki (apoptozę), przejawiają pyknozę i karioreksję
(ryc. 2-30). Pyknoza to zjawisko kurczenia się lub kondensacji komórki ze zwiększeniem gęstości lub upakowania chromatyny w jądrze komórkowym. Karioreksja następuje później
i polega na fragmentacji jądra komórkowego. Czasami trudno
jest określić rodzaj komórki podlegającej apoptozie. Zjawiska
te mogą występować in vivo, ale częściej są wynikiem długotrwałego lub niewłaściwego przechowywania próbki krwi
przed wykonaniem rozmazów30. Przy bardzo długim czasie
przechowywania wszystkie krwinki ulegają lizie, co prowadzi do cytopenii.
Czynniki zakaźne i ciałka wtrętowe w krwinkach
Rozmazy krwi należy ocenić pod kątem obecności czynników
zakaźnych lub wewnątrzkomórkowych ciałek wtrętowych przy
użyciu obiektywu 100×. Wśród czynników zakaźnych i ciałek wtrętowych, które mogą być obecne w komórkach krwi,
wymienia się ciałka Howella-Jolly’ego, ciałka Heinza (niebarwione), nakrapianie zasadochłonne, ciałka wtrętowe przy
nosówce psów, wtręty syderotyczne, ciałka Dohlego, pasożyty z rodzaju Babesia, Cytauxzoon felis, mykoplazmy hemotropowe (wcześniej Haemobartonella) oraz bakterie z rodzaju
Ehrlichia, Anaplasma, Hepatozoon i Theileria. W kolejnych rozdziałach książki przedstawione będą opisy tych ciałek wtrętowych i czynników zakaźnych.
Inne komórki i pasożyty krwi
Czasami podczas oceny rozmazu można natknąć się
na komórki zwyrodniałe, podlegające mitozie, komórki
A
B
C
D
RYCINA 2-30 Komórki wykazujące pyknozę i karioreksję we krwi. A. Komórka pyknotyczna z zagęszczoną chromatyną we krwi psa z toksycznym przesunięciem obrazu w lewo. B. Pyknoza i karioreksja komórki we krwi psa
z dirofilariozą. C. Pyknoza i karioreksja komórki we krwi psa z ostrą
białaczką monocytarną (AML-M5). D. Pyknoza i karioreksja komórki
we krwi krowy z chłoniakiem w fazie leukemicznej. Barwienie metodą
Wrighta-Giemsy.
śródbłonka naczyniowego oraz inne komórki nie spotykane
rutynowo w rozmazach. Pasożyty i bakterie niezwiązane
z krwinkami również mogą się znajdować we krwi, ale obecność pałeczek lub ziarniaków pomiędzy krwinkami z reguły
wynika ze skażenia barwników.
Komórki mitotyczne
Komórki mitotyczne są obecne we krwi zwierząt z nowotworami złośliwymi (ryc. 2-31, A), ale mogą też towarzyszyć
procesom niemającym podłoża nowotworowego, na przykład
limfocyty podlegające transformacji blastycznej (ryc. 2-31, B),
jądrzaste prekursory z szeregu erytrocytarnego przy niedokrwistości regeneratywnej oraz aktywowane fagocyty jednojądrowe.
Wolne jądra komórkowe
Jeśli podczas przygotowywania rozmazu dochodzi do lizy
komórek, w preparacie można zauważyć wolne jądra komórkowe (jądra komórkowe pozbawione cytoplazmy) (ryc. 2-32,
A). Wolne jądro komórkowe rozciągnięte cienko przy wykonywaniu rozmazu wygląda jak siatkowata różowa struktura,
dlatego określa się je jako „komórkę koszyczkową” (ryc. 2-32,
B). Jest to błędna nazwa, ponieważ komórka koszyczkowa
nie jest w rzeczywistości komórką, a jedynie zniekształconym
jądrem komórkowym. Limfocyty stanowią typ komórek krwi
najczęściej ulegający lizie podczas przygotowywania rozmazu.