Calosc 3-2006.qxp

Fizjoterapia Polska
ARTYKU£ ORYGINALNY / ORIGINAL ARTICLE
Katedra Fizjoterapii, Akademia Wychowania Fizycznego, Wroc³aw
tio
np
roh
ibit
Terapia œwiat³em laserowym w chorobie
zwyrodnieniowej krêgos³upa szyjnego
Author’s Contribution
A – Study Design
B – Data Collection
C – Statistical Analysis
D – Data Interpretation
E – Manuscript Preparation
F – Literature Search
G – Funds Collection
Laser light therapy in cervical spine degenerative
disease
al
us
eo
nly
-d
istr
Wstêp. Choroba zwyrodnieniowa stawów to najbardziej rozpowszechniona choroba narz¹du ruchu. Ma charakter powolny, jednak stale postêpuj¹cy. Dotyka przede wszystkim ludzi w wieku œrednim i starszym. Zmiany w odcinku szyjnym krêgos³upa powstaj¹ najczêœciej na poziomie krêgów C5-C6 i C6-C7. Celem pracy by³a ocena skutecznoœci œwiat³a laserowego
jako terapii przeciwbólowej w chorobie zwyrodnieniowej odcinka szyjnego krêgos³upa.
Materia³ i metody. Materia³ badawczy stanowi³o 25 pacjentów kierowanych z Praktyki Lekarza Rodzinnego z rozpoznan¹ chorob¹ zwyrodnieniow¹ krêgos³upa szyjnego z równoczesn¹ dyskopati¹ krêgów C5-C6 i C6-C7. U wszystkich pacjentów
wykonano zabieg naœwietlania promieniowaniem laserowym krêgos³upa szyjnego. Zalecano dawkê 4 J/cm2. Zabieg wykonywano sond¹ prysznicow¹, metod¹ kontaktow¹. Wykonywano 10 zabiegów, codziennie, z przerw¹ sobotnio-niedzieln¹.
Przed i po terapii wykonano pomiar natê¿enia bólu i zakresu ruchu.
Wyniki. Na podstawie analizy uzyskanych wyników badañ stwierdzono znaczne obni¿enie poziomu bólu po terapii.
U 75% pacjentów ból kszta³towa³ siê na poziomie 3, czyli ból niewielki, nie wp³ywaj¹cy na ograniczenie aktywnoœci ruchowej, a u 25% ból œredni. Oceniana ruchomoœæ krêgos³upa szyjnego w p³aszczyŸnie strza³kowej po terapii wykaza³a znaczny wzrost zakresu ruchu w p³aszczyŸnie strza³kowej i poprzecznej w prawo.
Wnioski. Laseroterapia w chorobie zwyrodnieniowej krêgos³upa odcinka szyjnego wp³ywa na obni¿enie poziomu bólu.
Oddzia³ywanie promieniowania laserowego wp³ywa na zwiêkszenie zakresu ruchu w stawach odcinka szyjnego krêgos³upa.
on
SUMMARY
is c
op
y is
for
pe
rs
Background. Degenerative arthritis is the most widespread disease of organ of movement. Degenerative process refers
to vertebrae, lumbar discs and joint cartilage. Its character is slow, but constantly progressive. Treatment consists in minimalising the weight through lying with the head positioned in the least painful position, most often in a medium position on a small
roller under the head. Apart from positioning treatment pharmacological analgesic and loosening substances are applied. Also physical treatment may be performed, like laser light therapy; most often laser light of power up to 200 mW is used.
Material and methods. The research material constituted 25 patients with diagnosed degenerative cervical spine disease. Laser radiation of cervical spine in all patients was performed. The recommended dose was 4J/cm2. Treatment was
performed of laser probe, with the contact method. Treatment was applied 10 times, everyday, with a weekend break. Before and after the treatment measurement of pain intensity and the range of movement of neck spine section was executed.
Results. On the basis of the results of the research a significant reduction of pain level after therapy was stated.
With 75% of patients pain could be positioned on level 3 which means small, not resulting in limitation of motorial activity,
with 25% of patients pain was moderate. The assesment of movability of cervical spine in sigittal plain after therapy showed
a significant increase in range of movement in sigittal and horizontal plain in the right direction.
Conclusions. Laser therapy on cervical spine degenerative disease lowers pain level. Laser light radiation results in increasing of the range of movement in cervical spine joints.
Liczba s³ów/Word count: 1732
Tabele/Tables: 2
Ryciny/Figures: 0
Adres do korespondencji / Address for correspondence
Dr Ewa Boerner
Katedra Fizjoterapii AWF
51-617 Wroc³aw, ul. Witelona 25a, tel./fax: (0-71) 347-31-30, e-mail: [email protected]
Th
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
ibu
S³owa kluczowe: analgezja, metoda fizykalna, bóle odcinka szyjnego krêgos³upa
Key words: analgesia, physical method, pain of cervical spine
STRESZCZENIE
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
ed
.
Ewa Boerner(A,E,F), Barbara Ratajczak(E,F), Krzysztof Jarosz(B),
Ma³gorzata Królicka(B), Ewa Bieæ(C,D)
Zaanga¿owanie Autorów
A – Przygotowanie projektu
badawczego
B – Zbieranie danych
C – Analiza statystyczna
D – Interpretacja danych
E – Przygotowanie manuskryptu
F – Opracowanie piœmiennictwa
G – Pozyskanie funduszy
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
© MEDSPORTPRESS, 2006; 3(4); Vol. 6, 212-215
212
Piœmiennictwo/References: 11
Otrzymano / Received
Zaakceptowano / Accepted
14.11.2005 r.
28.03.2006 r.
WYNIKI
-d
istr
ibu
tio
np
roh
ibit
Na podstawie uzyskanych wyników badañ stwierdzono,
¿e 75% badanych przed terapi¹ zg³osi³o ból œrednio na poziomie 6 w skali VAS, czyli ból ograniczaj¹cy sprawnoœæ ruchow¹. Pozosta³e 25% osób zg³osi³o ból silny na poziomie10, uniemo¿liwiaj¹cy aktywnoœæ ruchow¹. Natomiast po zakoñczeniu terapii laserowej zaobserwowano znaczne obni¿enie poziomu bólu. U 75% pacjentów ból kszta³towa³ siê
na poziomie 3, czyli ból niewielki, nie wp³ywaj¹cy na ograniczenie aktywnoœci ruchowej, a u 25% ból œredni. W celu
porównania skutecznoœci terapii przeprowadzono test Wilcoxona. Uzyskany wynik wskazuje na znaczne obni¿enie
bólu po terapii na poziomie istotnym (Tab. 1).
Celem uchwycenia ubytku ruchu w obrêbie krêgos³upa
szyjnego u osób z chorob¹ zwyrodnieniow¹ wyliczono œrednie i odchylenie standardowe.
Uzyskane wielkoœci œrednie przed terapi¹ wskazuj¹ na
ograniczenie ruchomoœci odcinka szyjnego krêgos³upa
w p³aszczyŸnie strza³kowej i poprzecznej, natomiast z powodu braku norm fizjologicznych trudno okreœliæ ubytek ruchu w p³aszczyŸnie czo³owej. Po zakoñczeniu terapii zaobserwowano zwiêkszenie zakresu ruchu zginania w p³aszczyŸnie strza³kowej i skrêcania w prawo krêgos³upa szyjnego na poziomie istotnym (Tab. 2). Podobnie po zakoñczeniu
terapii wyraŸnie zwiêkszy³ siê ruch w p³aszczyŸnie czo³owej
w porównaniu z wynikami uzyskanymi przed laseroterapi¹.
Odnosz¹c œredni zakres ruchu do normy fizjologicznej
mo¿emy stwierdziæ, ¿e jedynie zginanie w p³aszczyŸnie
strza³kowej osi¹gnê³o wartoœci w granicach normy (Tab. 2).
Dalsza analiza dotyczy³a procentowego przyrostu zakresu ruchu w p³aszczyŸnie strza³kowej, czo³owej i porzecznej w obrêbie krêgos³upa szyjnego. Na podstawie uzyskanych wyników badañ stwierdzono, ¿e najwiêkszy przyrost
ruchomoœci zaobserwowano w zgiêciu w przód (77,5%)
oraz zgiêciu w bok, w prawo (59,0%). W pozosta³ych badanych zakresach ruchu przyrost w odniesieniu do zakresu
pocz¹tkowego wyniós³ od 37% do 24,83% (Tab. 2).
for
pe
rs
on
al
us
eo
nly
MATERIA£ I METODY
Materia³ badawczy stanowi³o 25 pacjentów kierowanych
z Praktyki Lekarza Rodzinnego z rozpoznan¹ chorob¹ zwyrodnieniow¹ krêgos³upa szyjnego i równoczesn¹ dyskopati¹ krêgów C5-C6 i C6-C7. Zabiegi wykonywano w Pracowni
Zespo³u Fizykoterapii, Masa¿u i Balneoklimatologii AWF we
Wroc³awiu.
U wszystkich pacjentów wykonano zabieg naœwietlania
krêgos³upa szyjnego promieniowaniem laserowym. Zabiegi
wykonywano aparatem firmy LTC 1106, emituj¹cym promieniowanie podczerwone o d³ugoœci fali 890 nm. Zalecano dawkê 4 J/cm2. Zabieg wykonywano sond¹ prysznicow¹, metod¹ kontaktow¹. Wykonywano 10 zabiegów codziennie po jednym, z przerw¹ sobotnio-niedzieln¹.
Przed i po terapii oceniano natê¿enie bólu stosuj¹c metodê analogowo-wzrokow¹ (VAS) oraz dokonano pomiaru
zakresu ruchomoœci odcinka szyjnego krêgos³upa.
Ból oceniano 10-stopniow¹ skal¹, gdzie 1 – oznacza³o
brak bólu, a 10 – silny ból. Zakres ruchomoœci w odcinku
ed
.
Choroba zwyrodnieniowa stawów krêgos³upa to najbardziej rozpowszechniona choroba narz¹du ruchu. Proces
chorobowy dotyczy trzonów krêgowych, kr¹¿ków miêdzykrêgowych, chrz¹stek stawowych stawów miêdzywyrostkowych oraz systemu torebkowo-wiêzad³owego krêgos³upa.
Ma charakter powolny, jednak stale postêpuj¹cy. Dotyka
przede wszystkim ludzi w wieku œrednim i starszym. Zmiany powstaj¹ najczêœciej na poziomie krêgów C5-C6 i C6-C7.
Charakterystyczne objawy kliniczne to ograniczenie ruchomoœci krêgos³upa, zespó³ rwy ramieniowej oraz wysoko
umiejscowione zmiany wytwórcze. Leczenie polega na odci¹¿eniu poprzez le¿enie z u³o¿eniem g³owy w pozycji najmniej bolesnej, najczêœciej w pozycji poœredniej na ma³ym
wa³ku pod g³ow¹ [1]. Oprócz leczenia u³o¿eniowego stosuje siê œrodki farmakologiczne przeciwbólowe i rozluŸniaj¹ce. Stosuje siê równie¿ zabiegi fizykalne [2,3]. Terapia œwiat³em laserowym stanowi alternatywn¹ metodê leczenia pacjentów z chorob¹ zwyrodnieniow¹ zarówno w stadium
ostrym, podostrym i przewlek³ym. W biostymulacji promieniowaniem laserowym wykorzystuje siê najczêœciej lasery
nisko- i œrednioenergetyczne o mocy do 200 mW [4,5,6].
Celem pracy by³a ocena skutecznoœci œwiat³a laserowego jako terapii przeciwbólowej w chorobie zwyrodnieniowej odcinka szyjnego krêgos³upa.
OMÓWIENIE
Choroby zwyrodnieniowe krêgos³upa szyjnego stanowi¹ du¿y problem terapeutyczny spowodowany coraz wiêksz¹ liczb¹ chorych w zró¿nicowanym wieku, którzy wyma-
Th
is c
op
y is
Tab. 1. Kszta³towanie siê poziomu bólu przed i po terapii u osób z chorob¹ zwyrodnieniow¹ krêgos³upa szyjnego
Tab. 1. Changes of pain level before and after therapy in people with cervical spine degenerative disease
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
szyjnym krêgos³upa mierzono miar¹ centymetrow¹, zgodnie z zasadami podanymi przez Skolimowskiego.
WSTÊP
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
Boerner E. i wsp., Laseroterapia w chorobie zwyrodnieniowej krêgos³upa
213
tio
np
roh
ibit
ed
.
Tab. 2. Kszta³towanie siê wartoœci œrednich, odchyleñ standardowych badanych zakresów ruchu we wszystkich p³aszczyznach
w obrêbie krêgos³upa szyjnego oraz testu t-Studenta
Tab. 2. Changes of medium values, standard deviations and Student's test of ranges of movement being examined in all planes
within cervical spine
y is
Th
is c
op
gaj¹ d³ugotrwa³ego leczenia klinicznego, ambulatoryjnego
i sanatoryjnego. W wielu przypadkach niezbêdne jest ³¹czenie ró¿nych sposobów leczenia z farmakoterapi¹ i fizykoterapi¹ na czele. Najwa¿niejszym zadaniem terapii fizykalnej jest zmniejszenie dolegliwoœci bólowych i odczynu
zapalnego oraz zmniejszenie wzmo¿onego napiêcia miêœni
przykrêgos³upowych [7]. Bóle odcinka szyjnego krêgos³upa
mog¹ byæ przyczyn¹ wielu powa¿nych zaburzeñ czynnoœciowych miêœni przykrêgos³upowych. Pozostawione bez
leczenia, nieuchronnie powoduj¹ trwa³e zaburzenia ruchomoœci szyi, a w zwi¹zku z tym trudnoœci w pracy i codzien-
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
for
pe
rs
on
al
us
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
eo
nly
-d
istr
ibu
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
Boerner E. i wsp., Laseroterapia w chorobie zwyrodnieniowej krêgos³upa
214
nym funkcjonowaniu pacjenta [8]. Obecnie coraz czêœciej
w terapii przeciwbólowej stosuje siê laseroterapiê. Biostymulacja œwiat³em laserowym powoduje wzmo¿enie procesów tkankowych i regeneracyjnych z uaktywnieniem fibroblastów. Mo¿e zapobiegaæ, przynajmniej czêœciowo, procesom degeneracyjnym i martwiczym. Œwiat³o laserowe ma
tak¿e w³aœciwoœci przyspieszania rozmna¿ania komórek
oraz wp³yw na produkcjê przeciwcia³, co powinno znaleŸæ
wyraz w zwiêkszonej aktywnoœci immunologicznej [9]. Kiwerski podaje, ¿e ust¹pienie dolegliwoœci bólowych mo¿na uzyskaæ stosuj¹c oprócz farmakologii zabiegi fizykalne
ed
.
tio
np
roh
ibit
WNIOSKI
ibu
1. Laseroterapia w chorobie zwyrodnieniowej krêgos³upa
odcinka szyjnego wp³ywa na obni¿enie poziomu bólu.
2. Oddzia³ywanie promieniowania laserowego wp³ywa
na zwiêkszenie zakresu ruchu w stawach odcinka szyjnego krêgos³upa.
-d
istr
PIŒMIENNICTWO
for
pe
rs
on
al
us
eo
nly
1. Dziak A. Bóle szyi, g³owy i barków. Kraków: Medicina Sportiva; 2001.
2. Legwant Z. Rehabilitacja chorych z bólami dolnego odcinka krêgos³upa w uzdrowiskach. Balneologia Polska 1997; XXXIX,
1-2: 53-57.
3. Kwolek A. Krêgos³up szyjny – z³o¿onoœæ budowy funkcji i problemów klinicznych. Rehabilitacja Medyczna 1998; 2: 9-12.
4. Zimmerman-Górska I. Choroby reumatyczne. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL; 2000.
5. Feine JS, Lund JP. An assesment of the efficacy of physical therapy and physical modalites for the control of chronic musculasceletal pain. Pain 1997; 71: 5-23.
6. Boerner E, Podbielska H, Nesterowicz M. Badanie skutecznoœci laseroterapii i elektroterapii w chorobach zwyrodnieniowych
narz¹du ruchu. Fizjoterapia 1999; 7 (4): 28-35.
7. Krasuski M. Algorytm postêpowania diagnostyczno-leczniczego w zespo³ach bólowych krêgos³upa. Rehabilitacja Medyczna 2005; 9 (3): 25-31.
8. Taimela S, Takala E, Asklof T, Seppala K, Parviainem S. Active treatment of chronic neck pain. Spine 2000; 25 (8): 1021-1027.
9. Taradaj A, Taradaj J, Franek A. Próba oceny skutecznoœci biostymulacji laserowej w leczeniu wybranych jednostek chorobowych. Rehabilitacja Medyczna 2002: 6 (4): 61-65.
10. Kiwerski JE. Zespó³ szyjno-g³owowy w przebiegu zmian zwyrodnieniowych krêgos³upa szyjnego. Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2005; 7 (4): 444-446.
11. £ukawski S, Milecki M. Bóle krêgos³upa szyjnego na tle choroby dyskowej i zmian zwyrodnieniowych z uwzglêdnieniem zmian
pourazowych. Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2000; 2: 38-44.
y is
op
is c
Th
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
czania bólu wykorzystywane s¹ lasery podczerwone [2].
Na podstawie badañ w³asnych stwierdzono znaczn¹ skutecznoœæ przeciwbólow¹ œwiat³a laserowego w chorobie
zwyrodnieniowej krêgos³upa szyjnego. Zaobserwowano
istotne obni¿enie bólu. Przypuszcza siê, ¿e zmniejszenie
dolegliwoœci bólowych i obni¿enie napiêcia miêœni przykrêgowych, wp³ywa na poprawê zakresu ruchu we wszystkich
p³aszczyznach. Byæ mo¿e obserwowane wiêksze przyrosty
zakresu ruchu w p³aszczyŸnie strza³kowej i czo³owej s¹ wynikiem zmniejszenia bólu, który przyczyni³ siê do rozluŸnienia napiêcia miêœniowego zginaczy i prostowników odcinka
szyjnego krêgos³upa.
o dzia³aniu przeciwzapalnym i przeciwbólowym. Leczenie
zachowawcze natomiast przynosi zmniejszenie dolegliwoœci u wiêkszoœci pacjentów [10,11]. Podobnego zdania jest
Dziak, który stwierdza, ¿e fizykoterapia wykorzystuje fizjologiczne mechanizmy przeciwbólowe, czyli uk³ad nocyceptywny, które mog¹ dawaæ efekty porównywalne z farmakoterapi¹. Podaje równie¿, ¿e w bólach ostrych najlepsze wyniki daje farmakoterapia, natomiast w dolegliwoœciach
przewlek³ych lepsze efekty przeciwbólowe przynosz¹ z regu³y metody fizykalne [1]. Natomiast Legwant uwa¿a, ¿e
istniej¹ du¿e mo¿liwoœci zachowawczego leczenia chorych
z bólami krêgos³upa metodami fizykalnymi, które mimo swej
skutecznoœci i dostêpnoœci nadal nie znajduj¹ szerokiego
i w³aœciwego zastosowania. Stwierdza równie¿, ¿e miêdzy
dzia³aniem zabiegów fizykalnych i œrodków farmakologicznych istnieje czêsto synergizm, dziêki któremu mo¿na znacznie skróciæ czas leczenia oraz poprawiæ jego koñcowe wyniki. Obecnie metody œwiat³olecznicze zosta³y zdominowane przez promienie laserowe ma³ej mocy i do zwal-
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
Boerner E. i wsp., Laseroterapia w chorobie zwyrodnieniowej krêgos³upa
215