O ucietej 1-wariacji ruchu Browna
Transkrypt
O ucietej 1-wariacji ruchu Browna
O uciętej 1-wariacji ruchu Browna Rafał Łochowski Warsaw School of Economics Rafał Łochowski (Warsaw School of Economics) Będlewo 2008 O uciętej 1-wariacji ruchu Browna Będlewo 2008 1 / 15 p -wariacja ruchu Browna Dla p ¬ 2 p - wariacja standardowego ruchu Browna (Bt , t 0) na przedziale [a, b] : sup sup n X Bt n a¬t1 <t2 <...<tn ¬b i=1 i+1 p − Bti = +∞, (1) jest p.n. nieskończona (P. Lévy, 1940). Rafał Łochowski (Warsaw School of Economics) O uciętej 1-wariacji ruchu Browna Będlewo 2008 2 / 15 p -wariacja ruchu Browna Dla p ¬ 2 p - wariacja standardowego ruchu Browna (Bt , t 0) na przedziale [a, b] : sup sup n X Bt n a¬t1 <t2 <...<tn ¬b i=1 i+1 p − Bti = +∞, (1) jest p.n. nieskończona (P. Lévy, 1940). Uwaga Jeżeli a ¬ t1,k < · · · ¬ tnk ,k ¬ b jest zstępującym ciągiem podziałów przedziału [a, b], o średnicy dążącej do 0 (Lévy, 1940) lub max1¬i¬nk −1 (ti+1,k − ti,k ) = o(1/ ln(nk )) (Dudley, 1973) to p.n. zachodzi lim k→∞ nk 2 X Bti+1,k − Bti,k = b − a. (2) i=1 W przypadku max1¬i¬nk −1 (ti+1,k − ti,k ) = O(1/ ln(nk )) powyższa równość nie musi zachodzić (de la Vega, 1974). Rafał Łochowski (Warsaw School of Economics) O uciętej 1-wariacji ruchu Browna Będlewo 2008 2 / 15 p -wariacja ruchu Browna z dryfem Wszystkie przytoczone stwierdzenia pozostają w mocy dla ruchu Browna z dryfem µ, Wt = Bt + µt. Rafał Łochowski (Warsaw School of Economics) O uciętej 1-wariacji ruchu Browna Będlewo 2008 3 / 15 p -wariacja ruchu Browna z dryfem Wszystkie przytoczone stwierdzenia pozostają w mocy dla ruchu Browna z dryfem µ, Wt = Bt + µt. Gdy limk→∞ max 1¬i¬nk −1 (ti+1,k − ti,k ) = 0, to większość składników 1/2 i dominują one liniowe składniki Bti+1,k − Bti,k jest rzędu (ti+1,k − ti,k ) µ (ti+1,k − ti,k ) , dlatego zachodzi (2). Rafał Łochowski (Warsaw School of Economics) O uciętej 1-wariacji ruchu Browna Będlewo 2008 3 / 15 p -wariacja ruchu Browna z dryfem Wszystkie przytoczone stwierdzenia pozostają w mocy dla ruchu Browna z dryfem µ, Wt = Bt + µt. Gdy limk→∞ max 1¬i¬nk −1 (ti+1,k − ti,k ) = 0, to większość składników 1/2 i dominują one liniowe składniki Bti+1,k − Bti,k jest rzędu (ti+1,k − ti,k ) µ (ti+1,k − ti,k ) , dlatego zachodzi (2). Gdy n → ∞ to zawsze można dobrać podział a ¬ t1 < t2 < . . . < tn ¬ b odcinka [a, b] tak aby wystarczająco dużo składników Bti+1 − Bti było rzędu q (ti+1 − ti ) ln ln (1/ (ti+1 − ti )), które dominują liniowe składniki µ (ti+1 − ti ) i zachodzi (1). Rafał Łochowski (Warsaw School of Economics) O uciętej 1-wariacji ruchu Browna Będlewo 2008 3 / 15 ψ -wariacja ruchu Browna z dryfem Dla ψ(x) = x 2 / ln(ln(1/x) ∨ e) p.n. zachodzi (Taylor, 1972): sup sup n X n a¬t1 <t2 <...<tn ¬b i=1 Rafał Łochowski (Warsaw School of Economics) ψ Bti+1 − Bti < +∞, O uciętej 1-wariacji ruchu Browna Będlewo 2008 4 / 15 ψ -wariacja ruchu Browna z dryfem Dla ψ(x) = x 2 / ln(ln(1/x) ∨ e) p.n. zachodzi (Taylor, 1972): sup sup n X n a¬t1 <t2 <...<tn ¬b i=1 ψ Bti+1 − Bti < +∞, stąd natychmiast wynika, że również sup sup n X n a¬t1 <t2 <...<tn ¬b i=1 Rafał Łochowski (Warsaw School of Economics) ψ Wti+1 − Wti < +∞, O uciętej 1-wariacji ruchu Browna Będlewo 2008 (3) 4 / 15 ψ -wariacja ruchu Browna z dryfem Dla ψ(x) = x 2 / ln(ln(1/x) ∨ e) p.n. zachodzi (Taylor, 1972): sup sup n X n a¬t1 <t2 <...<tn ¬b i=1 ψ Bti+1 − Bti < +∞, stąd natychmiast wynika, że również sup sup n X n a¬t1 <t2 <...<tn ¬b i=1 ψ Wti+1 − Wti < +∞, (3) co więcej, ψ jest funkcją o największym możliwym rzędzie wokół 0, dla której zachodzi (3). Rafał Łochowski (Warsaw School of Economics) O uciętej 1-wariacji ruchu Browna Będlewo 2008 4 / 15 ψ -wariacja ruchu Browna z dryfem Dla ψ(x) = x 2 / ln(ln(1/x) ∨ e) p.n. zachodzi (Taylor, 1972): sup n X sup n a¬t1 <t2 <...<tn ¬b i=1 ψ Bti+1 − Bti < +∞, stąd natychmiast wynika, że również sup n X sup n a¬t1 <t2 <...<tn ¬b i=1 ψ Wti+1 − Wti < +∞, (3) co więcej, ψ jest funkcją o największym możliwym rzędzie wokół 0, dla której zachodzi (3). Uwaga W przypadku, gdy średnica podziałów dąży do 0, to lim sup sup n X δ→0 n a¬t1 <t2 <...<tn ¬b,maxi (ti+1 −ti )¬δ i=1 Rafał Łochowski (Warsaw School of Economics) ψ Wti+1 − Wti = b − a. O uciętej 1-wariacji ruchu Browna Będlewo 2008 4 / 15 Ucięta p -wariacja ruchu Browna z dryfem Dla dowolnych p, c > 0 zdefiniujemy p - wariację na przedziale [a, b], uciętą na poziomie c, jako Vµc,p [a; b] = sup sup n−1 X n a¬t1 <t2 <...<tn ¬b i=1 φc,p Wti+1 − Wti , gdzie φc,p (x) = (x p − c p ) ∨ 0. Rafał Łochowski (Warsaw School of Economics) O uciętej 1-wariacji ruchu Browna Będlewo 2008 5 / 15 Ucięta p -wariacja ruchu Browna z dryfem Dla dowolnych p, c > 0 zdefiniujemy p - wariację na przedziale [a, b], uciętą na poziomie c, jako Vµc,p [a; b] = sup sup n−1 X n a¬t1 <t2 <...<tn ¬b i=1 φc,p Wti+1 − Wti , gdzie φc,p (x) = (x p − c p ) ∨ 0. Z jednostajnej ciągłości Wt na przedziale [a, b] wynika, że p - wariacja ucięta na poziomie c jest ”wybijana” dla podziałów a ¬ t1 < t2 < ... < tn ¬ b, których średnica max1¬i¬n−1 (ti+1 − ti ) nie jest zbyt mała i jest zmienną losową p.n. skończoną. Rafał Łochowski (Warsaw School of Economics) O uciętej 1-wariacji ruchu Browna Będlewo 2008 5 / 15 Plan prezentacji W referacie zajmiemy się wartością oczekiwaną uciętej 1 - wariacji z dryfem. Plan referatu jest następujący Rafał Łochowski (Warsaw School of Economics) O uciętej 1-wariacji ruchu Browna Będlewo 2008 6 / 15 Plan prezentacji W referacie zajmiemy się wartością oczekiwaną uciętej 1 - wariacji z dryfem. Plan referatu jest następujący Uniwersalne (z dokładnością do uniwersalnych stałych) oszacowania EVµc,1 [0; T ] . Analiza zachowania EVµc,1 [0; T ] w zależności od parametrów c, µ i T . Szkic dowodu. Przykład zastosowania. Rafał Łochowski (Warsaw School of Economics) O uciętej 1-wariacji ruchu Browna Będlewo 2008 6 / 15 Uniwersalne oszacowania EVµc,1 [0; T ] Zachodzi następujące Twierdzenie EV c,1 [0;T ] µ Dla c, T > 0 i zdefiniowanej dalej funkcji F iloraz F (µ,c,T ) jest oddzielony zarówno od 0 jak i od ∞, w szczególności można przyjąć EVµc,1 [0; T ] 1 ¬ ¬ 100. 120 F (µ, c, T ) Rafał Łochowski (Warsaw School of Economics) O uciętej 1-wariacji ruchu Browna Będlewo 2008 7 / 15 Uniwersalne oszacowania EVµc,1 [0; T ] Zachodzi następujące Twierdzenie EV c,1 [0;T ] µ Dla c, T > 0 i zdefiniowanej dalej funkcji F iloraz F (µ,c,T ) jest oddzielony zarówno od 0 jak i od ∞, w szczególności można przyjąć EVµc,1 [0; T ] 1 ¬ ¬ 100. 120 F (µ, c, T ) Dla µ = 0 funkcja F przyjmuje postać ( T F (0, c, T ) = Rafał Łochowski (Warsaw School of Economics) c (T ) dla T c 2 , 2 3/2 e −c /(2T ) c2 O uciętej 1-wariacji ruchu Browna dla T < c 2 . Będlewo 2008 7 / 15 Pomocnicze formuły Dla |µ|, c, T > 0 zdefiniujmy s χ(c, µ) = s e 2|µ|c − 1 − 2|µ|c 2 1 = c 1 + c|µ| + c 2 µ2 + . . ., 2 2µ 3 3 wówczas F (µ, c, T ) = T + |µ|T c√ 2 T + |µ|T − c 2 ) (T )3/2 e −(c−|µ|T ) /(2T 2 Rafał Łochowski (Warsaw School of Economics) (c−|µ|T ) √ dla T χ(c, µ), √ dla c − |µ|T ¬ T < χ(c, µ), √ dla T < c − |µ|T . O uciętej 1-wariacji ruchu Browna Będlewo 2008 8 / 15 Szkic dowodu Ze względu na symetrię ruchu Browna możemy przyjąć, że µ 0. Niech Tc - czas pierwszego spadku procesu Wt o c: Tc = inf{t 0 : Wt ¬ sup Ws − c}. 0¬s¬t Rafał Łochowski (Warsaw School of Economics) O uciętej 1-wariacji ruchu Browna Będlewo 2008 9 / 15 Szkic dowodu Ze względu na symetrię ruchu Browna możemy przyjąć, że µ 0. Niech Tc - czas pierwszego spadku procesu Wt o c: Tc = inf{t 0 : Wt ¬ sup Ws − c}. 0¬s¬t Z definicji Tc wynika, że Vµc,1 [0; Tc ] = max{ sup Wt − 0¬t¬Tc inf 0¬t¬Tc Wt − c, 0} oraz Vµc,1 [0; T ] ≈ Vµc,1 [0; T ∧ Tc ] + Vµc,1 [T ∧ Tc , T ] . Rafał Łochowski (Warsaw School of Economics) O uciętej 1-wariacji ruchu Browna Będlewo 2008 9 / 15 Szkic dowodu, c.d. Dzięki temu, że wystarczająco duża część rozkładu zmiennej Tc jest skupiona wokół ETc = χ2 (µ, c), dla T ETc = χ2 (µ, c) mamy EVµc,1 [0; T ] ≈ T χ2 (µ, c) Rafał Łochowski (Warsaw School of Economics) · E max{ sup Wt − 0¬t¬Tc O uciętej 1-wariacji ruchu Browna inf 0¬t¬Tc Wt − c, 0}. Będlewo 2008 10 / 15 Szkic dowodu, c.d. Dzięki temu, że wystarczająco duża część rozkładu zmiennej Tc jest skupiona wokół ETc = χ2 (µ, c), dla T ETc = χ2 (µ, c) mamy EVµc,1 [0; T ] ≈ T χ2 (µ, c) · E max{ sup Wt − 0¬t¬Tc inf 0¬t¬Tc Wt − c, 0}. Dla T < ETc EVµc,1 [0; T ] ≈ E max{ sup Wt − inf Wt − c, 0}. Rafał Łochowski (Warsaw School of Economics) 0¬t¬T 0¬t¬T O uciętej 1-wariacji ruchu Browna Będlewo 2008 10 / 15 Szkic dowodu, c.d. Dzięki temu, że wystarczająco duża część rozkładu zmiennej Tc jest skupiona wokół ETc = χ2 (µ, c), dla T ETc = χ2 (µ, c) mamy EVµc,1 [0; T ] ≈ T χ2 (µ, c) · E max{ sup Wt − 0¬t¬Tc inf 0¬t¬Tc Wt − c, 0}. Dla T < ETc EVµc,1 [0; T ] ≈ E max{ sup Wt − inf Wt − c, 0}. 0¬t¬T 0¬t¬T Tu dowód rozpada się na 2 części - gdy prawdopodobieństwo P sup0¬t¬Tc Wt − inf 0¬t¬Tc Wt > c jest duże, co odpowiada √ c ¬ T + µT Rafał Łochowski (Warsaw School of Economics) O uciętej 1-wariacji ruchu Browna Będlewo 2008 10 / 15 Szkic dowodu, c.d. Dzięki temu, że wystarczająco duża część rozkładu zmiennej Tc jest skupiona wokół ETc = χ2 (µ, c), dla T ETc = χ2 (µ, c) mamy EVµc,1 [0; T ] ≈ T χ2 (µ, c) · E max{ sup Wt − 0¬t¬Tc inf 0¬t¬Tc Wt − c, 0}. Dla T < ETc EVµc,1 [0; T ] ≈ E max{ sup Wt − inf Wt − c, 0}. 0¬t¬T 0¬t¬T Tu dowód rozpada się na 2 części - gdy prawdopodobieństwo P sup0¬t¬Tc Wt − inf 0¬t¬Tc Wt > c jest duże, co odpowiada √ √ c ¬ T + µT oraz dla c > T + µT gdy maleje ono jak exp(−(c − µt)2 /(2T )). Rafał Łochowski (Warsaw School of Economics) O uciętej 1-wariacji ruchu Browna Będlewo 2008 10 / 15 Pewne zastosowanie uciętej 1 - wariacji w matematyce finansowej Założenia: Dynamiką cen akcji, Pt rządzi geometryczny ruch Browna, dPt = µPt dt + σPt dBt . Za każdą transakcję pobierana jest prowizja proporcjonalna do wielkości transakcji. γ ∈ (0, 1) jest proporcją wartości transakcji pobieraną jako prowizja. Rafał Łochowski (Warsaw School of Economics) O uciętej 1-wariacji ruchu Browna Będlewo 2008 11 / 15 Pewne zastosowanie uciętej 1 - wariacji w matematyce finansowej Założenia: Dynamiką cen akcji, Pt rządzi geometryczny ruch Browna, dPt = µPt dt + σPt dBt . Za każdą transakcję pobierana jest prowizja proporcjonalna do wielkości transakcji. γ ∈ (0, 1) jest proporcją wartości transakcji pobieraną jako prowizja. Wniosek: maksymalny zwrot jaki można osiągnąć z handlu tymi akcjami na przedziale czasowym [0, T ] jest ograniczony z góry przez c/σ,1 exp(Vµ/σ−σ/2 [0; T ]) − 1, 1+γ gdzie c = ln 1−γ . Rafał Łochowski (Warsaw School of Economics) O uciętej 1-wariacji ruchu Browna Będlewo 2008 11 / 15 Szkic dowodu Niech 0 ¬ tb1 < ts1 < ... < tbn < tsn ¬ T , tbi - momenty zakupu akcji, tsj - momenty sprzedaży akcji. Rafał Łochowski (Warsaw School of Economics) O uciętej 1-wariacji ruchu Browna Będlewo 2008 12 / 15 Szkic dowodu Niech 0 ¬ tb1 < ts1 < ... < tbn < tsn ¬ T , tbi - momenty zakupu akcji, tsj - momenty sprzedaży akcji. Cena akcji w momencie t wyraża się wzorem Pt =exp(µt −σ 2 t/2 + σBt ) i zwrot z handlu akcjami wyraża się wzorem Qn i=1 Pts 1−γ i Ptb 1+γ − 1. i Oznaczmy µ̃ = µ − σ 2 /2 i niech Mn będzie zbiorem podziałów π = {0 ¬ tb1 < ts1 < ... < tbn < tsn ¬ T } , wówczas Rafał Łochowski (Warsaw School of Economics) O uciętej 1-wariacji ruchu Browna Będlewo 2008 12 / 15 Szkic dowodu Niech 0 ¬ tb1 < ts1 < ... < tbn < tsn ¬ T , tbi - momenty zakupu akcji, tsj - momenty sprzedaży akcji. Cena akcji w momencie t wyraża się wzorem Pt =exp(µt −σ 2 t/2 + σBt ) i zwrot z handlu akcjami wyraża się wzorem Qn i=1 Pts 1−γ i Ptb 1+γ − 1. i Oznaczmy µ̃ = µ − σ 2 /2 i niech Mn będzie zbiorem podziałów π = {0 ¬ tb1 < ts1 < ... < tbn < tsn ¬ T } , wówczas sup sup n n Y ( Mn i=1 n exp µ̃t + σB Y Ptsi 1 − γ si tsi e −c = sup sup Ptbi 1 + γ n Mn i=1 exp µ̃tbi + σBtbi ! n X ) = sup sup exp σ n ¬ exp Mn c/σ σVµ̃/σ i=1 µ̃ ts + Btsi σ i − c/σ µ̃ tb + Btbi σ i − c σ [0, T ] = exp σVµ/σ−σ/2 [0, T ] . Rafał Łochowski (Warsaw School of Economics) O uciętej 1-wariacji ruchu Browna Będlewo 2008 12 / 15 Opinia eksperta Valerii Salov (NumeriX, LLC), autor książki Modeling Maximum Trading Profits with C++: ”Since your study a function variation for underlying Brownian process, there is clear link between the concepts. Especially, because you are considering a variation neglecting small jumps. (...) Of course, Brownian motion is the first simplifying candidate in many of such approaches. (...) However, this cannot serve as an estimate of a ”true” value because Brownian process is continuous. Theoretically it has life between the points of observations. They are missed for a realization. Anyway, I was very oriented on analysis of real systems. Additionally, I do not very much believe into lognormal price processes. (...)” Rafał Łochowski (Warsaw School of Economics) O uciętej 1-wariacji ruchu Browna Będlewo 2008 13 / 15 Literatura [Borodin, Salminen, 1996] Borodin A. N., Salminen P., Handbook of Brownian Motion, Facts and Formulae, Birkhäuser, Basel [de la Vega, 1974] de la Vega F. W., On almost sure convergence of quadratic Brownian variation, Ann. Probab. 2 [Dudley, 1973] Dudley R. M., Sample fuctions of the Gaussian process, Ann. Probab. 1 [Lévy, 1940] Lévy P., Le mouvement brownien plain, Amer. J. Math. 62 [Taylor, 1972] Taylor S. J., Exact asymptotic estimates of Brownian path variation, Duke Math. J. 39 [Taylor, 1975] Taylor H. M., A stopped Brownain motion formula, Ann. Probab. 3 [Salov, 2007] Salov V., Modeling Maximum Trading Profits with C++, Wiley, New York Rafał Łochowski (Warsaw School of Economics) O uciętej 1-wariacji ruchu Browna Będlewo 2008 14 / 15 Podziękowania Rafał Łochowski (Warsaw School of Economics) Dziękuję za uwagę O uciętej 1-wariacji ruchu Browna Będlewo 2008 15 / 15