Program rozwoju biblioteki szkolnej

Str. 1
Biblioteka szkolna …
Program rozwoju biblioteki szkolnej
Opracowała mgr Bernadetta Starego
Zespół Szkół w Dobrej
„Biblioteka szkolna pełni rolę centrum edukacji i informacji”
Cele
1. Stworzenie warunków do realizacji zajęć z zakresu edukacji czytelniczej i medialnej w szkole
podstawowej i gimnazjum.
2. Przygotowanie uczniów do samodzielnego poszukiwania potrzebnych informacji i materiałów
oraz korzystania z różnych źródeł informacji.
3. Rozbudzanie potrzeb czytelniczych uczniów, a w szczególności ich zainteresowań.
4. Kształtowanie postawy szacunku dla polskiego dziedzictwa kulturowego w związku
z globalizacją kultury masowej.
5. Doskonalenie warsztatu i metod pracy nauczyciela bibliotekarza.
Zadania
1. Gromadzenie, opracowywanie, udostępnianie, konserwacja i selekcja zbiorów bibliotecznych.
2. Planowanie, organizowanie i przeprowadzanie zajęć z zakresu edukacji czytelniczej i medialnej
na drugim i trzecim etapie kształcenia.
3. Rozwijanie i utrwalanie zainteresowań, potrzeb i nawyków czytelniczych z uwzględnieniem
indywidualnych uzdolnień uczniów.
4. Kształcenie umiejętności samodzielnego korzystania ze zbiorów bibliotecznych.
5. Kształcenie i utrwalanie nawyków kulturalnego obcowania z książką i innymi nośnikami
informacji.
6. Kultywowanie szacunku dla polskiego dziedzictwa kulturowego, a w szczególności tradycji
narodowej, regionalnej, lokalnej i szkolnej.
Treści
1. Dzieje pisma, książki, prasy i przekazów medialnych.
2. Wydawnictwa informacyjne (gazety, czasopisma metodyczne). Literatura popularnonaukowa
i dydaktyczna. Czasopisma dziecięce i młodzieżowe. Literatura regionalna i narodowa. Tradycje
polskiego piśmiennictwa.
3. Dokumenty gromadzone w bibliotece (książki, czasopisma, encyklopedie multimedialne, filmy
video) i ich wartość informacyjna.
4. Proces porozumiewania się, jego składniki i kontekst społeczny. Drogi, formy i kanały
komunikowania się ludzi, funkcje komunikatów - psychologiczne podstawy komunikowania się
ludzi. Komunikacja werbalna i niewerbalna; bezpośrednia i medialna.
5. Rodzaje mediów, ich istota i zasady funkcjonowania. Pojęcia komunikacji medialnej: znak,
symbol, kod, język, denotacja, konotacja. Formy komunikatów medialnych: słownych,
pisemnych, obrazowych, dźwiękowych, filmowych i multimedialnych. Funkcje i charakterystyka
komunikatów medialnych: drukowanych, obrazowych, dźwiękowych, audiowizualnych
i multimedialnych.
6. Kody ikoniczne i symboliczne. Języki poszczególnych mediów. Formy i środki obrazowe. Fikcja
w mediach.
7. Media jako środki poznania historii i współczesności. Komunikaty informacyjne i perswazyjne
(reklamowe i propagandowe, public relations). Selektywność doboru informacji w środkach
Opracowanie mgr Bernadetta Starego
Str. 2
masowego przekazu. Stronniczość przekazu. Informacja czy perswazja? Jawne i niejawne funkcje
środków masowej komunikacji we współczesnym społeczeństwie informacyjnym.
8. Wydarzenia z życia osobistego i społecznego jako inspiracja do samodzielnych rejestracji
i twórczości medialnej. Podstawy projektowania i wykonywania różnych form komunikatów
medialnych.
Biblioteka szkolna …
Planowane osiągnięcia
1. Stworzenie szkolnego centrum edukacji i informacji dla uczniów, rodziców i nauczycieli.
2. Czytanie dla zdobycia wiadomości i zaspokajania potrzeb poznawczych. Sprawne, szybkie
czytanie, notowanie i selekcjonowanie wiadomości.
3. Sporządzanie opisów bibliograficznych i bibliografii załącznikowej do własnych opracowań.
4. Poszukiwanie i wykorzystywanie informacji z encyklopedii, słowników, innych wydawnictw
i dokumentów pozaksiążkowych (medialnych).
5. Umiejętne korzystanie ze zbiorów bibliotecznych.
6. Rozpoznawanie elementów języka mediów w różnych rodzajach komunikatów. Analizowanie
komunikatów medialnych, odczytywanie znaków i kodów dosłownych i kontekstowych.
7. Rozróżnianie komunikatów informacyjnych od perswazyjnych, przekazów przedstawiających
rzeczywistość realną (relacji obiektywnej) od interpretujących (komentarza) lub fikcyjnych.
8. Posługiwanie się podstawowymi urządzeniami i formami medialnymi w procesie komunikowania,
zdobywania, dokumentowania i prezentowania wiedzy. Wykorzystywanie mediów jako źródeł
informacji i opinii w samodzielnym dochodzeniu do wiedzy.
9. Umiejętność krytycznej analizy wartości oferty mediów i dokonywania właściwego wyboru
w korzystaniu ze środków masowej komunikacji.
Uwagi do programu
1. Biblioteka szkolna powinna mieścić się w odrębnej sali (odpowiednio dużej) z wydzieloną
czytelnią oraz stanowiskiem do korzystania z multimedialnych środków informacji (w tym
z zasobów sieci Internet).
2. Szkoła powinna dysponować odpowiednimi środkami na coroczne doposażanie zbiorów
bibliotecznych (informacyjnych, książkowych, multimedialnych, itp.) oraz posiadać niezbędne
urządzenia do korzystania z multimediów (sprzęt audio, video, telewizyjny, komputerowy, itp.).
3. Działalność biblioteki powinna być zaplanowana oraz dostosowana do specyfiki i potrzeb szkoły.
4. Nauczyciel bibliotekarz powinien współdziałać z innymi nauczycielami w celu pełnej realizacji
ścieżki edukacyjnej czytelniczej i medialnej (wg programu jej realizacji), a zwłaszcza
z nauczycielami języka polskiego oraz informatyki.
5. Z oferty biblioteki szkolnej powinni mieć możliwość korzystania:
- uczniowie – np. do poszukiwania, porządkowania i wyszukiwania informacji z różnych
źródeł;
- rodzice – np. do poszerzania wiedzy o potrzebach emocjonalnych swoich dzieci;
- nauczyciele – np. do samokształcenia;
- społeczność lokalna – np. do kultywowania tradycji lokalnych, czy prezentowania wiedzy
o regionie.
6. Organizowane zajęcia biblioteczne powinny uzupełniać ofertę edukacyjną wynikającą z zadań
statutowych szkoły.
Opracowanie mgr Bernadetta Starego
Str. 3
Biblioteka szkolna …
Regulamin biblioteki szkolnej
1. Biblioteka szkolna jest pracownią służącą realizacji potrzeb i zainteresowań uczniów, doskonaleniu
warsztatu pracy nauczycieli, popularyzowaniu wiedzy pedagogicznej wśród rodziców oraz w miarę
możliwości wiedzy o regionie.
2. Z biblioteki mogą korzystać uczniowie oraz ich rodzice, nauczyciele, inni pracownicy szkoły na
następujących zasadach:
a) korzystanie z biblioteki jest bezpłatne,
b) jednorazowo można wypożyczyć 3 książki na okres dwóch tygodni,
c) okres wypożyczenia książki może zostać przedłużony na prośbę czytelnika, jeżeli nie ma na tą książkę
zapotrzebowania,
d) książek wypożyczonych w bibliotece nie należy pożyczać innym osobom,
e) z książek znajdujących się w księgozbiorze podręcznym można korzystać tylko na terenie biblioteki,
f) zagubioną lub zniszczoną książkę należy odkupić lub zwrócić inną przydatną bibliotece o tej samej
wartości co książka zagubiona,
g) choroba zakaźna panująca w domu czytelnika uniemożliwia mu korzystanie z biblioteki,
h) wszystkie wypożyczone książki muszą być zwrócone do biblioteki przed końcem roku szkolnego.
3. Pomieszczenia biblioteki szkolnej powinny umożliwiać:
a) gromadzenie i opracowywanie zbiorów,
b) wypożyczenie zbiorów poza bibliotekę,
c) korzystanie ze zbiorów w czytelni,
d) prowadzenie edukacji czytelniczej i medialnej,
e) poszukiwanie, porządkowanie i wykorzystanie informacji z różnych źródeł,
f) korzystanie z technologii informacyjnej i mediów.
4. Godziny otwarcia biblioteki powinny umożliwiać dostęp do jej zbiorów podczas zajęć lekcyjnych i po
ich zakończeniu.
5. Tygodniowy, obowiązujący wymiar zajęć dla nauczyciela bibliotekarza wynosi 30 godzin.
6. Nauczyciel bibliotekarz uzgadnia z dyrektorem szkoły propozycje dotyczące rozwoju biblioteki,
a w szczególności:
a) „Program rozwoju”,
b) „Plan pracy”, w tym tematykę imprez czytelniczych,
c) organizację pracy biblioteki, w tym jej unowocześnienie oraz zakup nowych jej zbiorów (książkowych
i multimedialnych).
7. W miarę możliwości nauczyciel bibliotekarz informuje rodziców o stanie czytelnictwa uczniów
i popularyzuje literaturę pedagogiczną.
8. Praca bibliotekarza z czytelnikami obejmuje w szczególności:
a) udostępnianie zbiorów bibliotecznych (książkowych i pozaksiążkowych),
b) udzielanie informacji bibliotecznych, katalogowych, bibliograficznych, rzeczowych i tekstowych,
informowanie uczniów i nauczycieli o nowych nabytkach bibliotecznych,
c) rozmowy z czytelnikami o książkach,
d) poradnictwo w wyborach czytelniczych, zachęcanie uczniów do świadomego wyboru lektury i do jej
planowania,
Opracowanie mgr Bernadetta Starego
Str. 4
e) edukowanie czytelnicze i medialne uczniów jako świadomych użytkowników informacji (zgodnie
z „Programem edukacji czytelniczej i medialnej”), w formie pracy indywidualnej z czytelnikiem, zajęć
grupowych (lekcji bibliotecznych) i w miarę możliwości wycieczek do bibliotek pozaszkolnych,
f) udostępnianie nauczycielom, wychowawcom, opiekunom, organizacjom młodzieży i kołom
zainteresowań potrzebnych im materiałów; udzielanie pomocy w przeprowadzaniu różnych form zajęć
dydaktyczno - wychowawczych, pomoc w organizowaniu pracy z książką, czasopismem i innymi
dokumentami we wszystkich formach procesu dydaktyczno-wychowawczego oraz w przygotowaniu
przez różne grupy społeczności szkolnej imprez czytelniczych,
g) informowanie nauczycieli o czytelnictwie uczniów,
h) prowadzenie różnych form wizualnej informacji i propagowanie czytelnictwa,
i) organizowanie i prowadzenie różnych form inspiracji czytelnictwa i rozwijania kultury czytelniczej
uczniów, np. apeli bibliotecznych, dyskusji nad książkami, konkursów czytelniczych, stron
internetowych.
Biblioteka szkolna …
9. Prace organizacyjne obejmują:
a) gromadzenie zbiorów zgodnie z potrzebami szkoły,
b) ewidencję zbiorów zgodnie z obowiązującymi przepisami zawartymi w zarządzeniach Ministra
Kultury i Sztuki oraz w instrukcjach stanowiących załączniki do tych zarządzeń,
c) opracowanie biblioteczne zbiorów zgodnie z obowiązującymi zasadami,
d) selekcję zbiorów (materiałów zbędnych, zniszczonych) przy współudziale nauczycieli i dyrektora
zgodnie z obowiązującymi przepisami,
e) konserwację zbiorów (oprawianie książek i dokonywanie drobnych napraw),
f) organizację warsztatu informacyjnego:
- prowadzenie katalogów: alfabetycznego i rzeczowego książek niezależnie od miejsca ich
przechowywania w szkole, zbiorów audiowizualnych i multimedialnych będących własnością
biblioteki i innych pracowni z podaniem miejsca ich przechowywania,
- prowadzenie kartotek bibliograficznych i tekstowych przy współpracy z nauczycielami,
- gromadzenie zestawień bibliograficznych,
- utrzymywanie w pełnej funkcjonalności urządzeń i sprzętu multimedialnego.
Opracowanie mgr Bernadetta Starego
Str. 5
Biblioteka szkolna …
Plan pracy biblioteki szkolnej
na rok szkolny 2002/2003
Zadania
Gromadzenie,
opracowywanie
i udostępnianie
zbiorów
bibliotecznych
Formy realizacji
- zakup książek i innych zbiorów bibliotecznych
- prenumerata czasopism
- pozyskiwanie darów od sponsorów
i zaprzyjaźnionych bibliotek
- klasyfikowanie i katalogowanie nabytków
- wypożyczanie książek do domu
- udostępnianie zbiorów w czytelni
- wypożyczanie zbiorów audiowizualnych
i multimedialnych na lekcje
Termin
cały rok
wg potrzeb
Uwagi
Diagnozowanie
zainteresowań
czytelniczych dzieci
i młodzieży
- prowadzenie rozmów indywidualnych
z czytelnikami
- analiza statystyk wypożyczeń oraz postulatów
czytelników
- wywiad z wychowawcami klas
- obserwacja zachowań czytelników w bibliotece
- dyskusje w czasie prowadzonych zajęć z edukacji
czytelniczej i medialnej
wrzesień
na bieżąco
współpraca
z wych.
klas
Rozbudzanie
i rozwijanie
indywidualnych
zainteresowań
uczniów oraz
wyrabianie
i pogłębianie
u uczniów nawyku
czytania i uczenia się
- zorganizowanie konkursu „Ciekawa książka na
lato”
- prezentowanie pięknego czytania
- propagowanie informacji o Unii Europejskiej
- organizowanie konkursu recytatorskiego,
poetyckiego lub ortograficznego
- wykonywanie gazetek tematycznych
- pomoc w wyborze ciekawej pozycji książkowej
- organizowanie zajęć doskonalących techniki
czytania i rozumienia tekstu lub „treningów
pamięci”
maj-czerwiec współpraca
z n-lem
cały rok
języka
wg potrzeb
polskiego
i możliwości
Umożliwienie
uczniom korzystania
z nowoczesnych
technologii
informacyjnych
- wycieczki do zaprzyjaźnionej biblioteki lub
pracowni komputerowej
- korzystanie z usług internetowych w celu
poszukiwania, porządkowania i wykorzystania
informacji
w miarę
możliwości
Doskonalenie
warsztatu pracy
biblioteki
- pozyskanie sponsorów i sojuszników
informatyzacji biblioteki
- pozyskanie środków technologii informacyjnej
oraz urządzeń multimedialnych
- poszerzanie katalogu i kartoteki o nowe pozycje
- tworzenie komputerowej baz danych (MOL)
- tworzenie zestawień bibliograficznych zgodnie
z potrzebami zgłaszanymi przez uczniów i
nauczycieli
Prowadzenie edukacji - przygotowanie oferty zajęć edukacji czytelniczej
czytelniczej
i medialnej prowadzonych przez bibliotekarza lub
Opracowanie mgr Bernadetta Starego
na bieżąco
wg potrzeb
i w miarę
możliwości
wrzesień
wg programu
Str. 6
Biblioteka szkolna …
i medialnej
z jego udziałem (wg Programu realizacji ścieżki)
- prowadzenie zajęć dla poszczególnych oddziałów
lub klas w porozumieniu z innymi nauczycielami
- udzielanie porad oraz prowadzenie instruktażu dla
nauczycieli realizujących tą ścieżkę
- wspieranie uczniów (również zdolnych i słabych)
w poszukiwaniu, porządkowaniu i wykorzystaniu
informacji z różnych źródeł
cały rok
Animacja życia
kulturalnego na
terenie szkoły
- gromadzenie i upowszechnianie informacji
o regionie oraz jego tradycjach
- inspirowanie uczniów do udziału życiu
kulturalnym regionu (np. rękodzieła ludowego)
- udział w szkolnych i lokalnych imprezach
kulturalnych wraz z uczniami
- współpraca z nauczycielami w organizowaniu
konkursów, wystaw, uroczystości, itp.
-współpraca z innymi bibliotekami i szkołami
cały rok
wg potrzeb
współpraca
z innymi nlami,
organizacja
mi,
szkołami,
biblioteka
mi
Promocja szkoły
i regionu
- wystawy działalności twórczej dzieci i młodzieży
- stworzenie i uaktualnianie witryny szkoły,
zapisanie jej w największych katalogach
wyszukiwawczych
- wymiana e-maili z innymi szkołami i instytucjami
oświatowymi
- zainspirowanie wydawania szkolnej gazetki,
patronowanie pracom zespołu redakcyjnego
na bieżąco
współpraca
z n-lem
języka
polskiego,
sztuki,
historii
Działania
podejmowane na rzecz
doskonalenia pracy
i własnego rozwoju
luty
- udział w studiach podyplomowych
cały rok
- aktywne uczestniczenie w warsztatach
wg potrzeb
i konferencjach metodycznych
i możliwości
- wdrażanie technologii informacyjnej w pracy
biblioteki szkolnej
- wykorzystanie narzędzi komputerowych
w opracowywaniu materiałów, wyszukiwaniu
informacji oraz prowadzeniu zajęć
- samodzielne studiowanie literatury pedagogicznej,
przeglądanie zasobów sieci Internet,
a w szczególności portali edukacyjnych
Opracowanie mgr Bernadetta Starego
Str. 7
Biblioteka szkolna …
Edukacja czytelnicza i medialna
propozycja zajęć prowadzonych przez nauczyciela bibliotekarza
Klasa
IV SP
V SP
VI SP
Temat i treść zajęć bibliotecznych
1. Organizacja biblioteki szkolnej:
- regulamin biblioteki
- zbiory biblioteczne
- katalogi
2. Czasopisma dziecięce i młodzieżowe:
- poszerzanie wiadomości
- zaspokajanie potrzeb poznawczych
3. Rola książki w życiu człowieka.
1. Dzieje pisma, książek i prasy:
- rodowód pisma
- historia opracowań piśmienniczych
2. Jak zdobywać informację i z niej korzystać?
- poszukiwanie i wykorzystywanie informacji z encyklopedii, słowników oraz
innych wydawnictw
- wyszukiwanie materiałów na określony temat za pomocą katalogów i kartotek
3. Literatura regionalna i narodowa:
- zawartość prasy regionalnej
- kultywowanie tradycji regionalnej
1. Literatura popularnonaukowa:
- odróżnianie fikcji od faktów
- zdobywanie nowych wiadomości oraz ich wykorzystanie
2. Komunikacja werbalna i niewerbalna:
- pojęcie mediów i ich rodzaje
- komunikaty medialne: drukowane, obrazowe, dźwiękowe, audiowizualne
i multimedialne
3. Wyszukiwanie materiałów na określony temat:
- zbiory biblioteczne
- katalogi i kartoteki
- krytyczny odbiór informacji z różnych źródeł
IG
1. Jak samodzielnie zdobywać informacje?
- regulamin biblioteki szkolnej
- warsztat informacyjny: zbiory piśmiennicze, audiowizualne i multimedialne
2. Zasady korzystania z katalogów oraz kartotek:
- rodzaje katalogów
- zautomatyzowane systemy wyszukiwawcze (komputerowe, internetowe)
3. Prasa i czasopisma jako źródło informacji o regionie:
- przegląd prasy regionalnej
- jak napisać artykuł do gazety
4. Wyszukiwanie informacji na określony temat w zbiorach biblioteki szkolnej –
zindywidualizowana praca w zespołach tematycznych.
II G
1. Sposoby sporządzania notatek:
- selekcjonowanie wiadomości
- dokumentowanie zdobytej wiedzy
- istotność notowanych treści
Opracowanie mgr Bernadetta Starego
Str. 8
Biblioteka szkolna …
2. Tworzenie opisu bibliograficznego – sporządzanie referatów:
- cytat a przytoczenie czyichś słów
- indeks, przypisy, bibliografia
- opis bibliograficzny referatu
3. Sporządzanie bibliografii załącznikowej do własnych opracowań –
zindywidualizowana praca w zespołach tematycznych.
4. Technologia informacyjna jako nowe medium – wyszukiwanie, selekcjonowanie
i wykorzystanie pozyskanych informacji – zajęcia w pracowni komputerowej
III G
1. Komunikacja werbalna i niewerbalna:
- drogi, formy i kanały komunikowania się ludzi
- funkcje komunikatów
- psychologiczne podstawy komunikowania się ludzi
2. Wpływ mediów na młodzież:
- dzieje mediów
- pozytywna i negatywna rola mediów
3. Manipulacja postawami odbiorcy komunikatów:
- pojęcie reklamy
- dobre i złe strony reklamy
- komunikaty informacyjne i perswazyjne
- wartościowanie komunikatów medialnych
4. Projektowanie i wykonanie różnych form komunikatów medialnych, np. notatka
prasowa, ogłoszenie, reklama, witryna internetowa.
Sanok, dn. 15 września 2002 r.
Opracowanie mgr Bernadetta Starego
Bernadetta Starego