docStandard świadczenia usług poradnictwa zawodowego w szkołach
download 
Reklamacja Transkrypt
Standard świadczenia usług poradnictwa zawodowego w szkołach
Standard świadczenia usług poradnictwa zawodowego w szkołach profilowanych zawodowo Wprowadzenie do Standardu POZIOM I – STRUKTURA STANDARDU 1. Świadczenie usług – opis 1.1. Definicja i zakres usług 1.2. Dokumentacja 1.3. Zaangażowanie uczniów i rodziców 2. Organizacja świadczenia usług 2.1. Promocja 2.2. Kompetencje personelu 2.3. Pomieszczenia 2.4. Wyposażenie 2.5. Współpraca zewnętrzna 2.6. Informacje zwrotne od klientów 2.7. Planowanie i rozwój usług 3. Wsparcie zewnętrzne 3.1. System informacji zawodowej 3.2. Szkolenie kadry doradców 3.3. Finansowanie usług 3.4. Koordynacja i rozwój usług 3.5. Zapewnianie jakości 3.6. Ocena efektywności 3.7. Strategia Standard świadczenia usług poradnictwa zawodowego w szkołach profilowanych zawodowo POZIOM II – OPIS STANDARDU Wprowadzenie do Standardu Definicja i rola standardu Niniejszy Standard został opracowany jako otwarty zestaw zasad, wskazówek i warunków, których wspólnym celem jest zapewnienie wysokiej jakości ujednoliconych usług poradnictwa zawodowego w polskich szkołach. Tworzenie standardu usług tylko dla szkół profilowanych zawodowo byłoby sztucznym ograniczaniem zakresu – poniższy Standard możliwy jest do zastosowania dla wszystkich typów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych. Proponowany Standard nie jest sztywnym opisaniem algorytmów realizacji usług poradnictwa zawodowego, lecz dokumentem określającym i inspirującym profesjonalne wprowadzenie tych usług do polskich szkół. Funkcje standardu: (a) Opisowa – przedstawia główne elementy i warunki niezbędne do prowadzenia profesjonalnego poradnictwa zawodowego w szkołach; (b) Regulacyjna – określa zasady funkcjonowania usług poradnictwa zawodowego w szkołach (c) Inspirująca - wskazuje dalsze kierunki rozwoju; pokazuje główne sugestie i rekomendacje wynikające ze światowych badań, wiedzy i doświadczeń. Ważną cechą proponowanego Standardu jest jego otwartość, tzn założenie, że musi wciąż ewoluować i zmieniać się dopasowując swoją formę i zawartość do zmieniającej się rzeczywistości. Tym samym Standard nie wymusza schematycznego realizowania usług - nie ogranicza twórczych, autorskich i innowacyjnych rozwiązań, które mamy nadzieję, będą one wbudowywane w jego kolejne wersje. Budowa Standardu Standard zbudowany jest z trzech warstw: 1. Opisu usługi poradnictwa, 2. Opisu elementów organizacji usługi wewnątrz szkoły 3. Opisu niezbędnego wsparcia zewnętrznego 3 Z założenia Standard jest dokumentem maksymalnie skondensowanym. Definiujemy w nim tylko to, co wymaga określenia dla zapewnienia wysokiej jakości usług - np. konieczne zasoby, wsparcie itp. Nie definiujemy np. czasu wykonania poszczególnych usług, gdyż czas nie jest obiektywnym wyznacznikiem jakości pracy doradcy. Jeśli naszym celem jest, aby wszystkie szkoły miały faktycznie jednakową szansę na odpowiednią jakość i efektywność prowadzonych usług poradnictwa zawodowego, niezbędne są konkretne elementy wsparcia zewnętrznego, które muszą być profesjonalnie zorganizowane przez odpowiednie instytucje. Są to kolejno: 3.1. System informacji zawodowej 3.2. Szkolenie kadry doradców 3.3. Finansowanie usług 3.4. Koordynacja i rozwój usług 3.5. Zapewnianie jakości 3.6. Ocena efektywności 3.7. Strategia Każdy z tych elementów jest dziś dobrze opisany w literaturze światowej i doskonale wiemy jak go zrealizować – potrzebne są tylko strategiczne decyzje… Dla ułatwienia prezentacja Standardu została przygotowana na trzech poziomach: Poziom I – to struktura (spis treści) elementów tworzących Standard Pokazuje samą strukturę Standardu – wymienia elementy mające wpływ na organizację usług poradnictwa zawodowego w szkole Poziom II – to skrótowy opis poszczególnych elementów pokazujący główne założenia Opis Standardu na poziomie drugim przeznaczony jest dla osób, które pragną jedynie ogólnie poznać przyjęte w nim założenia i rozwiązania Poziom III – bardziej szczegółowy opis założeń realizacyjnych i propozycje rozwiązań Opis Standardu na poziomie trzecim powtarza treści zamieszczone na poziomie drugim poszerzając je o dokładniejsze wyjaśnienia dotyczące realizacji i wdrożenia. Osoby zainteresowane szczegółowym poznaniem Standardu mogą ominąć Poziom II i od razu zapoznać się z Poziome III opisu. Używając w tekście pojęcia szkolny doradca zawodowy mamy na myśli zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa doradcę zawodowego zatrudnionego w szkole. Proponujemy również zapoznanie się z dynamiczną prezentacją Standardu na płycie CD. 4 1. Świadczenie usług – opis 1.1. Definicja1 i zakres usług Powszechnie przyjmuje się, że poradnictwo zawodowe to usługi, których celem jest pomoc jednostkom w każdym wieku, na dowolnym etapie życia w dokonywaniu wyborów w zakresie edukacji, szkoleń oraz wyboru zawodu, a także pomoc w zarządzaniu własną karierą zawodową. Tego typu usługi mogą być świadczone indywidualnie lub w grupach, bezpośrednio lub na odległość (m.in. przez telefoniczne centra obsługi oraz przez Internet). Zakres usług obejmuje m.in.: Poradnictwo indywidualne Poradnictwo grupowe, a w szczególności: • specjalistyczne treningi umiejętności • warsztaty poszukiwania pracy Informację zawodową Stosowanie narzędzi oceny i samooceny Staże, praktyki, programy pracy „na próbę”, wolontariat Generalne wsparcie procesu przejścia ze szkoły na rynek pracy Ponieważ niniejszy Standard dotyczy usług w okresie szkolnym możemy wyróżnić następujące grupy docelowe (grupy oddziaływań) szkolnego doradcy zawodowego: uczniowie, rodzice, nauczyciele, szkoły pracownicy samorządów, pracodawcy Poradnictwo zawodowe realizowane w szkołach opierać się powinno na następujących zasadach: bezpłatności dostępności dobrowolności równości współdziałania, poufności i ochrony danych osobowych jawnego kontraktu 1 za: Ronald Sultana, Strategie usług poradnictwa zawodowego w społeczeństwie wiedzy - Europejskie trendy, wyzwania i działania - Raport syntetyczny CEDEFOP, 2004 5 1.2. Dokumentacja W celu maksymalnego uproszczenia dokumentacji prowadzonej przez szkolnego doradcę zawodowego proponujemy, aby doradca tworzył i zbierał dokumenty absolutnie niezbędne dla zachowania ciągłości pracy z młodzieżą (ułatwi mu to specjalnie zaprojektowane Portfolio Szkolnego Doradcy Zawodowego). Z drugiej zaś strony, jak najwięcej dokumentów oraz informacji o sobie powinien tworzyć i zbierać sam zainteresowany, czyli uczeń – proponujemy tu sprawdzone i szeroko stosowane na świecie rozwiązanie - Portfolio Ucznia – Osobiste Portfolio Kariery. 1.2.1. Portfolio Szkolnego Doradcy Zawodowego Jest to segregator, w którym szkolny doradca zawodowy w maksymalnie uproszczony sposób zapisuje i zbiera informacje dotyczące: 1.2.2. • swojej pracy (zapisuje informacje niezbędne do zachowania ciągłości świadczenia usług – jednostronicowa Karta Aktywności Doradczej, zbiera informacje od innych nauczycieli, rodziców, partnerów zewnętrznych itp. ) • realizacji różnych działań z poradnictwa zawodowego w szkole (spotkania z radą pedagogiczną, wdrażanie wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego itp.) Portfolio Ucznia – Osobiste Portfolio Kariery Jest to segregator, w którym uczeń rejestruje swoją aktywność związaną z planowaniem rozwoju zawodowego. Inaczej mówiąc jest to swego rodzaju otwarty dziennik planowania przyszłości zawodowej. Ma służyć uczniowi przez kilka następnych lat, jako miejsce, w którym będzie zbierać, planować i tworzyć różnorodne elementy potrzebne mu do rozwoju kariery zawodowej. W Portfolio znajdą się też wyniki przeprowadzonych testów i autotestów oraz uporządkowane dokumenty niezbędne podczas starania się o pracę (świadectwa, dyplomy, CV, listy motywacyjne, referencje, rekomendacje, listy polecające, dokumenty potwierdzające kwalifikacje i kompetencje, opisy uprzednich dokonań, sukcesów, próbki pracy. Zainteresowani podjęciem działalności gospodarczej będą mogli zbierać tam wszelkie informacje na temat możliwości uruchomienia własnej firmy. 1.3. Zaangażowanie uczniów i rodziców Zgodnie z paradygmatem współczesnego poradnictwa zawodowego, aktywne zaangażowanie uczniów i rodziców w proces planowania kariery zawodowej ma niezwykle ważne znaczenie dla osiągnięcia optymalnych rezultatów. Stąd też w modelu Standardu zaakcentowaliśmy ten element pokazując przykładowe: Metody zwiększenia zaangażowania uczniów Sposoby zaangażowania rodziców 6 2. Organizacja świadczenia usług 2.1. Pomieszczenia Profesjonalne, właściwe i efektywne świadczenie usług poradnictwa zawodowego wymaga także odpowiednich warunków lokalowych do ich prowadzenia. Pomieszczenie (lub pomieszczenia) przeznaczone dla szkolnego doradcy zawodowego powinny zapewniać przestrzeń dla: prowadzenia porad indywidualnych (m.in. gwarantujące poufność rozmów) prowadzenia zajęć grupowych (m.in. odpowiednio duże i wyposażone) odpowiedniej prezentacji i wykorzystania zasobów informacji zawodowej 2.2. Wyposażenie Profesjonalne, właściwe i efektywne świadczenie usług poradnictwa zawodowego wymaga posiadania odpowiedniego wyposażenia obejmującego: 2.2.1. Sprzęt 2.2.2. Materiały – głównie zasoby informacji zawodowej 2.2.3. Narzędzia pracy Wyposażenie warsztatu pracy szkolnego doradcy zawodowego wymaga ciągłego uzupełniania i aktualizacji. Niezbędne jest regularne aktualizowanie i poszerzanie zbiorów informacji zawodowej. Konieczny jest systematyczny rozwój i wzbogacanie zasobów stosowanych metod i narzędzi. 2.3. Kompetencje personelu Kompetencje szkolnych doradców zawodowych to ważny i jednocześnie złożony element istotnie oddziałujący na jakość usługi poradnictwa zawodowego. Kto może pełnić funkcję szkolnego doradcy zawodowego? – może ją pełnić osoba posiadająca ukończone studia wyższe na kierunkach doradztwo zawodowe, psychologia, pedagogika oraz socjologia lub dowolne studia wyższe plus 3-semestralne studia podyplomowe w dziedzinie poradnictwa zawodowego (w wymiarze, co najmniej 350 godzin). Konieczne jest również, wymagane przepisami, posiadanie uprawnień pedagogicznych. Szkolny doradca zawodowy powinien stale dbać o swój rozwój zawodowy i uczestniczyć w różnych formach kształcenia ustawicznego. Szczególnie zalecane są specjalistyczne kursy lub warsztaty dotyczące metod i narzędzi pracy zakończone egzaminem i certyfikatem uprawniającym do ich stosowania. Czas pracy szkolnego doradcy zawodowego powinien wynosić 20 godzin. Zarówno wymagania kwalifikacyjne stawiane przed doradcą jak i czas pracy doradcy zależą oczywiście od aktualnie obowiązujących właściwych uregulowań prawnych. (spis aktów prawnych – patrz Załącznik nr 4) Standard na poziomie III wskazuje także na model kompetencji niezbędnych do optymalnego realizowania zadań szkolnego doradcy zawodowego. 7 2.4. Promocja Promocja rozumiana jest tu głównie jako informowanie o rodzaju i charakterze oferowanych usług, o możliwym wsparciu i dostępie do metod, narzędzi i zasobów informacji zawodowej. Właściwa promocja: zapewnia szeroką dostępność informacji o usługach, określa zrozumiałe cele, grupy klientów oraz zakres usług, zapewnia niezbędną informacje o specyfice i charakterze usług oraz o odpowiednim ich wykorzystaniu aktywnie eksploruje środowisko wewnętrzne i zewnętrzne szkoły uwzględnia działania zapewniające równość szans 2.5. Współpraca zewnętrzna Usługi z zakresu pordanictwa zawodowego na terenie szkoły nie mogą być realizowane w oderwaniu od realiów świata pracy. Celem uniknięcia zasklepiania się usług poradnictwa zawodowego wewnątrz szkoły i działania w oderwaniu od realiów świata pracy Standard wskazuje na rolę współpracy z instytucjami spoza placówki (otoczeniem zewnętrznym szkoły). Proponujemy następujące zasady przepływu informacji pomiędzy partnerami wewnętrznymi i zewnętrznymi w celu efektywnego świadczenia usług orientacji i poradnictwa zawodowego w szkołach o profilu zawodowym i zintegrowania ich z usługami pozaszkolnymi: otwartości ciągłości wymiany koordynacji 2.6. Informacje zwrotne Ważnym elementem doskonalenia jakości i lepszej organizacji usług jest zaplanowanie działań służących procesowi ciągłego otrzymywania informacji zwrotnych od wszystkich grup klientów a w szczególności od uczniów. Projektowanie usług poradnictwa zawodowego bez diagnozowania („słuchania”) i uwzględniania potrzeb klientów (szczególnie w sytuacji, gdy nie istnieją u nas żadne dedykowane badania je opisujące) obarczone jest dużym ryzykiem niepowodzenia. W ramach Standardu proponujemy następujące dwa proste mechanizmy: Karta Informacji Zwrotnych Dynamiczna Ankieta Internetowa 8 2.7. Planowanie i rozwój usług Planowanie i rozwój usług jest procesem, który wymaga wpisania go do Standardu. Zapewnimy w ten sposób systematyczną jego realizację oraz zapobiegniemy skostnieniu i rutynie usług. Proponujemy tu przystępny formularz analizy w postaci: Arkusza samooceny doradcy 3. Wsparcie zewnętrzne 3.1. System informacji zawodowej Usługi poradnictwa zawodowego w szkole nie mogą być w pełni realizowane bez zasobów informacji zawodowej, czyli profesjonalnie tworzonych, aktualnych, trafnych i rzetelnych zbiorów informacji m.in. o możliwościach kształcenia, o świecie zawodów i o rynku pracy. Informacja zawodowa to dla uczniów dostęp do wiedzy o przyszłości – to szczegółowe charakterystyki szkół i programów kształcenia, to opisy zawodów przyszłości, to relacje z trendów panujących na rynku pracy. Systemu Informacji Zawodowej, - nigdy nie uda się stworzyć akcyjnie (np. w ramach projektu) lub też na poziomie lokalnym. Jeśli bowiem przyjmujemy, że „Informacja zawodowa to wszelkie zbiory danych potrzebne jednostce do podejmowania kolejnych decyzji edukacyjnych, wyboru zawodu oraz decyzji wejścia i funkcjonowania na rynku pracy” to stworzenie systemu informacji zawodowej musi być zadaniem realizowanym centralnie, zaś jedynie niektóre jego elementy (tzw. informacja lokalna) powinny powstawać na poziomie lokalnym, lecz także według ustalonych zasad i procedur. Tak też to zadanie jest realizowane w większości krajów świata. 3.2. Szkolenie kadry doradców Edukacja i kształcenie ustawiczne kadry szkolnych doradców zawodowych to z pewnością kolejny krytyczny element, który powinien zostać rozwiązany na poziomie krajowym. Dobre przygotowanie doradców do pracy obejmuje takie zagadnienia jak: odpowiednie programy i kierunki studiów poziom jakości kształcenia na uczelniach system kształcenia ustawicznego doradców wsparcie samodzielnego uczenia się (np. e-learning) Standard podejmuje próbę opisania optymalnego stanu ich organizacji i realizacji w praktyce. 3.3. Finansowanie usług Usługi poradnictwa zawodowego w szkołach mogą być finansowane na różne sposoby: bezpośrednio przez rząd, przez władze samorządowe, 9 poprzez odbiorców końcowych (np. pracodawców, środki własne szkoły, sponsorów, organizacje pozarządowe itp.), lub też poprzez mix trzech powyższych możliwości. Wyzwaniem jest znalezienie najbardziej odpowiedniego modelu lub modeli, działających w kontekście szkoły. Finansowanie usług poradnictwa zawodowego to również (szczególnie w aktualnej sytuacji możliwości skorzystania z Europejskiego Funduszu Społecznego) zapewnienie mechanizmów finansowych do tworzenia etatów szkolnych doradców zawodowych, organizacji konkursów na dotacje, granty, bezpośrednie zlecanie usług itp. 3.4. Koordynacja i rozwój usług Wyniki ogólnoświatowych badań nad realizacją usług poradnictwa zawodowego (37 krajów świata) potwierdziły niezaprzeczalną, pozytywną rolę przywództwa strategicznego dla rozwoju i jakości tych usług. Koordynacja świadczenia i rozwój usług powinny być realizowane przez wyraźnie do tego zobligowaną i wyznaczoną instytucję. Inaczej mówiąc musi w kraju powstać instytucja, która przyjmie na siebie odpowiedzialność za rozwój planów, strategii, standardów odpowiedzialność tworzenia kompleksowej wizji realizacji usług poradnictwa zawodowego w szkołach. Bez wyodrębnienia takiej instytucji, bez precyzyjnego określenia jej zadań i wyposażenia w odpowiednie środki finansowe - pozorny rozwój usług poradnictwa zawodowego w szkołach może trwać wiele lat nie osiągając nigdy krytycznego poziomu wysokiej jakości i odpowiedniej do potrzeb efektywności. 3.5. Zapewnianie jakości Zapewnianie jednolitego poziomu jakości świadczenia usług i stałego jego wzrostu możliwe jest poprzez mądre upowszechnienia Standardu usług poradnictwa zawodowego w szkołach, czyli stworzenie takiej procedury jego wdrażania, która połączy efektywne finansowania usług z obiektywną certyfikacją przestrzegania Standardu. Oczywiście tak rozumiane zapewnienie jakości powiązane jest nierozłącznie z koniecznością istnienia strategicznego koordynatora rozwoju usług poradnictwa zawodowego. Wszelkie inne rozwiązania (szczególnie w polskiej zdecentralizowanej strukturze zarządzania oświatą) będą jedynie półśrodkami i pozorowanymi działaniami na krótką metę. 3.6. Ocena efektywności Patrząc z punktu widzenia MEN, organizując system usług poradnictwa zawodowego w szkołach należy zbierać odpowiednie informacje potrzebne dla uzyskania całościowego obrazu poradnictwa zawodowego i jego efektywności w realizacji celów polityki społecznej. 10 To oczywiście w Polsce zadania na dalszą przyszłość, które jednakże trzeba planować już dziś. Zmieniając punkt widzenia i spoglądając na funkcjonowanie szkoły proponujemy ocenę efektywności rozpocząć od zbierania informacji z jednej strony od uczniów, zaś z drugiej poprzez samoocenę pracy doradcy. Ponadto instytucją powołaną do oceny pracy szkoły jest kuratorium oświaty. Oceniając jakość pracy szkoły, powinno uwzględniać również poziom i zakres zadań poradnictwa zawodowego realizowanych przez szkolę. 3.7. Strategia Całość zagadnień i warunków realizacji niezbędnych do funkcjonowania usług nowoczesnego poradnictwa zawodowego w szkołach, które zawarliśmy w Standardzie powinna być przedstawiona w jednolitym dokumencie, który nazwaliśmy Strategią rozwoju usług poradnictwa zawodowego w szkołach. Jest to konieczny już dokument, zgodny ze zobowiązaniami Polski przyjętymi w podpisanej Rezolucji „Całożyciowe poradnictwo w Europie”, który stanowić powinien element rządowej polityki społecznej w tym zakresie. Strategia powinna m.in.: zbudować jawną, spójną i długofalową politykę resortu edukacji w dziedzinie świadczenia usług informacji i poradnictwa zawodowego w szkołach przygotować, bądź zainicjować szczegółowe rozwiązania organizacyjne i prawne regulujące usługi informacji i poradnictwa zawodowego zainspirować powstanie nowoczesnego centrum wsparcia metodycznego, które tworzyłoby aktualne oprzyrządowanie usług doradczych (narzędzia, metody, programy komputerowe, aktualną i rzetelną informację zawodową o ścieżkach edukacyjnych, zawodach i trendach na rynku pracy), zapewnić rozwój wsparcia merytorycznego dotyczącego kształcenia ustawicznego doradców, koordynować współpracę instytutów naukowych, inicjując badania oraz upowszechniając ich osiągnięcia naukowe. 11 Standard świadczenia usług poradnictwa zawodowego w szkołach profilowanych zawodowo POZIOM III – ZAŁOŻENIA REALIZACYJNE 1. Świadczenie usług – opis 1.1. Definicja2 i zakres usług W wyniku prac Komisji Europejskiej (CEDEFOP i LifeLong Guidance Expert Group) powstała i została przyjęta w maju 2004 roku przez 25 krajów Wspólnoty (w tym Polskę) Rezolucja „Całożyciowe poradnictwo w Europie” (Guidance throughout life in Europe). Powszechnie przyjmuje się, że: „Poradnictwo zawodowe to usługi, których celem jest pomoc jednostkom w każdym wieku, na dowolnym etapie życia w dokonywaniu wyborów w zakresie edukacji, szkoleń oraz wyboru zawodu, a także pomoc w zarządzaniu własną karierą zawodową.” Tego typu usługi mogą być świadczone indywidualnie lub w grupach, bezpośrednio lub na odległość (m.in. przez telefoniczne centra obsługi oraz przez Internet). Tak szeroka definicja obliguje nas do patrzenia na realizację usług poradnictwa zawodowego w szkołach w bardzo szerokim kontekście. Wielostronne uwarunkowania poradnictwa pragnęliśmy pokazać w prezentacji załączonej na płycie CD „Przewodnik – jak wdrożyć nowoczesne usługi informacji i poradnictwa zawodowego”. Jak proponujemy w Standardzie podstawowy zakres usług szkolnego doradcy zawodowego powinny tworzyć m.in.: Poradnictwo indywidualne Poradnictwo grupowe a w szczególności: • specjalistyczne treningi umiejętności • warsztaty poszukiwania pracy Informacja zawodowa Stosowanie narzędzi oceny i samooceny Staże, praktyki, programy pracy „na próbę”, wolontariat Generalne wsparcie procesu przejścia ze szkoły na rynek pracy Jak można zauważyć zakres usług jest określony dość szeroko, dlatego też poniżej nieco bardziej szczegółowo omawiamy jego poszczególne elementy. Nie będziemy jednak definiować sztywnych, 2 za: Ronald Sultana, Strategie usług poradnictwa zawodowego w społeczeństwie wiedzy - Europejskie trendy, wyzwania i działania - Raport syntetyczny CEDEFOP, 2004 12 formalnych procedur realizacji każdej z tych usług, uważamy bowiem, że na obecnym etapie początkowego sytuowania poradnictwa zawodowego w szkołach takie zbyt biurokratyczne podejście mogłoby uczynić więcej złego niż dobrego dla innowacyjnych i twórczych rozwiązań. Na przykład w klasycznym podejściu do usług poradnictwa zawodowego nie mieści się wprowadzanie wolontariatu jako jednej z metod oddziaływania na klienta. Natomiast wśród powstałych w ostatnich latach SzOK-ów można znaleźć właśnie takie, które uczyniły wolontariat wspaniałą i efektywną platformą do przekazywania uczniom wiedzy i umiejętności planowania swojego rozwoju zawodowego i do świetnego przygotowania ich do wejścia na rynek pracy. Przyjęte założenie nie zmienia oczywiście faktu, że wymienione usługi powinny być realizowane zgodnie z wymaganiami kwalifikacyjnymi, obowiązującym stanem wiedzy, przy użyciu właściwych narzędzi i metod oraz z poszanowaniem odpowiednich przepisów prawa (w tym prawa autorskiego). 1.1.1. Poradnictwo indywidualne Poradnictwo indywidualne należy do podstawowego kanonu usług poradnictwa zawodowego i jako takie nie wymaga dodatkowego definiowania w ramach Standardu. Szeroki zakres tej usługi może być odpowiednio modyfikowany i dostosowywany do specyfiki danej szkoły i potrzeb uczniów. Specyfiką sytuacji szkoły jest fakt, iż proces doradczy trwać tu powinien od pierwszej do ostatniej klasy, czyli jest bardzo wydłużony w czasie. Daje to doradcy dużą szansę na to, aby indywidualny kontakt z uczniem stanowił tu oś wszystkich innych usług i form pracy. Dlatego też proponujemy do wykorzystania w szkole dwie dostosowane do tego faktu metody: IPD, czyli tworzenie Indywidualnego Planu Działania patrz załączona do Metodologii płyta CD z prezentacją IPD oraz Portfolio Ucznia – Osobiste Portfolio Kariery patrz punkt 1.2.2. w proponowanej dokumentacji usługi 1.1.2. Poradnictwo grupowe Usługa poradnictwa grupowego przeżywa w ostatnich latach intensywny rozwój, który przejawia się nie tylko rosnąca popularnością różnych metod z jej zakresu, lecz również większą liczbą publikacji, szkoleń i innego wsparcia dla jej wdrażania w pracy z młodzieżą. Nie bez znaczenia jest fakt, iż w porównaniu z poradnictwem indywidualnym jest to usługa bardziej efektywna i „wydajna” – pozwala udzielić wsparcia dużo większej ilości osób w krótszym czasie. Wśród wielu form i metod poradnictwa grupowego postanowiliśmy wyakcentować dwa rodzaje zajęć: • specjalistyczne treningi umiejętności • warsztaty poszukiwania pracy Przy ich pomocy (szczególnie mając do dyspozycji dłuższą perspektywę czasową) można w skoordynowany sposób zaplanować systematyczne budowanie praktycznych umiejętności, kompetencji osobistych i wiedzy z zakresu „employability”, czyli umiejętności wejścia i 13 funkcjonowania na rynku pracy. Ten kompleksowy zestaw można konstruować biorąc za punkt wyjścia faktyczny zbadany poziom wiedzy z tego zakresu wśród uczniów. 1.1.3. Informacja zawodowa Informacja zawodowa to wszelkie zbiory danych potrzebne jednostce do podejmowania kolejnych decyzji edukacyjnych, wyboru zawodu oraz decyzji wejścia i funkcjonowania na rynku pracy3. Realizacja tej usługi polega głównie na indywidualnym lub grupowym: (a) Udostępnianiu zasobów informacji zawodowej (szczegóły patrz punkt 2.2.2. – Wyposażenie) (b) Przekazywaniu wiedzy na temat różnych źródeł informacji (c) Dokonywaniu prezentacji specyficznych narzędzi i metod informacji zawodowej Ze względu na coraz większą dynamikę zmian (w edukacji, w gospodarce, na rynku pracy itd.); rosnącą ilość źródeł informacji (głównie w Internecie), a także coraz szerszy zakres zbieranych danych – akcent w świadczeniu usługi informacji zawodowej w szkołach przenosi się na systematyczną naukę umiejętności samodzielnego poszukiwania aktualnej i rzetelnej informacji specyficznej dla każdego ucznia. Nie dajemy uczniom gotowych zestawów potrzebnych im informacji, lecz wskazujemy na różne jej źródła. Głównym celem doradcy jest, aby każdy w elastyczny sposób potrafił sam zbudować własną strategię poszukiwania potrzebnej mu informacji i potrafił ją modyfikować w przyszłości w zależności od zakrętów na ścieżkach swojej edukacji i rozwoju zawodowego. 1.1.4. Narzędzia oceny i samooceny Ograniczając nasz zakres analizy jedynie do poradnictwa zawodowego możemy wyróżnić trzy rodzaje narzędzi oceny i samooceny, które mogą być wykorzystanie przez szkolnego doradcę zawodowego: (a) Jedynie osoba mająca jako podstawę wykształcenie psychologiczne może korzystać z tzw. metod psychometrycznych (np. testów i kwestionariuszy osobowości, temperamentu, inteligencji, testów projekcyjnych itp.) przygotowanych w celach diagnostycznych, w ten sposób, iż jedynie specjalista może poprawnie interpretować ich wyniki i wykorzystać je w pracy z klientem. (b) Szkolny doradca zawodowy z innym wykształceniem „bazowym” może natomiast skorzystać z rosnącej coraz bardziej oferty innych metod, które z założenia ich twórców są odpowiednio skonstruowane i przeznaczone do wykorzystania ich przez doradcę. Warunkiem jest tu bardzo często ukończenie odpowiedniego szkolenia zakończonego uzyskaniem certyfikatu uprawniającego do korzystania z danej metody (testu). Tego typu testy służą najczęściej do badania zainteresowań, zdolności, uzdolnień specjalnych, postaw i wartości itp. 3 Za dr Krystyną Lelińską. 14 (c) Trzecim rodzajem metod oceny są testy do samobadania. Metody te tworzone są w taki sposób aby osoba badana (uczeń) sam mógł ją wykonać samodzielnie, obliczyć wyniki i je zinterpretować, a następnie wykorzystać w dalszym planowaniu swojego rozwoju zawodowego. Tego rodzaju metody mogą badać również różne cechy osobowości człowieka, umiejętności, zdolności, zainteresowania, postawy, wartości itp. Bardzo ważne jest jednak aby przygotowywane były również korzystając z metodologii tworzenia narzędzi psychometrycznych i dawały gwarancję, że mierzą to co powinny, i że robią to z wystarczającą dokładnością. 1.1.5. Staże, praktyki, programy pracy „na próbę” Wszelkiego rodzaju staże, praktyki, programy pracy „na próbę” są dziś jednoznacznie oceniane jako najlepszy sposób poznania, „poczucia i posmakowania” realnego świata pracy. Im głębsze, dłuższe i pełniejsze wejście do realnej pracy tym lepiej. Oczywiście nawet jednorazowa wycieczka do zakładu pracy, bądź nawet wizyta w szkole „prawdziwego” przedstawiciela danego zawodu daje już uczniom pewną wiedzę, lecz najlepsze efekty dają takie formy jak minimum kilkudniowe staże, praktyki w różnych działach firm, bądź programy typu „cień pracownika” (Job shadowing). 1.1.6. Generalne wsparcie procesu przejścia ze szkoły na rynek pracy Patrząc na wyżej opisane zakresy usług poradnictwa zawodowego w szkołach można zauważyć, iż jeszcze nie w pełni wyczerpują one potrzebne i możliwe działania szkolnego doradcy zawodowego. Proponujemy, aby jako szósty rodzaj świadczonych usług uznać generalne wsparcie procesu przejścia ze szkoły na rynek pracy. Działania, które zaliczamy do tej usługi to m.in.: (a) Współpraca z instytucjami zewnętrznymi (poradnie, urzędy pracy, OHP, samorządy itd.) (b) Analiza oczekiwań pracodawców lokalnych (c) Analiza lokalnego rynku pracy (trendy, prognozy, zawody przyszłości) (d) Zaangażowanie się w prace samorządu (organów prowadzących) celem modernizacji oferty edukacyjnej szkół do potrzeb rynku pracy. W pracy szkolnego doradcy zawodowego możemy wyróżnić następujące grupy docelowe (grupy oddziaływań): uczniowie, rodzice, nauczyciele, pracownicy samorządów, pracodawcy szkoły Poradnictwo zawodowe realizowane w szkołach opierać się powinno na następujących zasadach: bezpłatności osoby korzystające z usług poradnictwa zawodowego w szkołach nie ponoszą żadnych kosztów bezpośrednio z nią związanych 15 dostępności usługi poradnictwa zawodowego w szkołach powinny być dostępne dla wszystkich zainteresowanych osób z w/w grup docelowych dobrowolności korzystanie z usług poradnictwa zawodowego w szkołach wynikać może jedynie ze świadomej i dobrowolnej decyzji klienta i nie może być związane z żadną formą nacisku, czy przymusu do ich wyboru. równości dostęp do usług nie jest w żaden sposób zależny od miejsca zamieszkania, wieku, płci, wyznania, narodowości, rasy, niepełnosprawności orientacji seksualnej, pochodzenia społecznego, przekonań politycznych, czy też innych zróżnicowań zarówno dyskryminujących, jak i faworyzujących. spółdziałania oznacza konieczność aktywnego współdziałania ucznia w trakcie w realizacji usługi poufności i ochrony danych osobowych oznacza pełną odpowiedzialność doradcy za przestrzeganie tajemnicy przebiegu i efektów usług oraz danych osobowych uczniów. jawnego kontraktu oznacza, że świadczone usługi są precyzyjnie określone i zrozumiałe, odbiorcy są świadomi charakteru usług, są poinformowani o poufności przebiegu i możliwych rezultatach podjętych działań 1.2. Dokumentacja W celu maksymalnego uproszczenia dokumentacji prowadzonej przez szkolnego doradcę zawodowego proponujemy, aby doradca tworzył i zbierał dokumenty absolutnie niezbędne dla zachowania ciągłości pracy z młodzieżą (ułatwi mu to specjalnie zaprojektowane Portfolio Szkolnego Doradcy Zawodowego). Z drugiej zaś strony, jak najwięcej dokumentów oraz informacji o sobie powinien tworzyć i zbierać sam zainteresowany, czyli uczeń – proponujemy tu sprawdzone i szeroko stosowane na świecie rozwiązanie - Portfolio Ucznia – Osobiste Portfolio Kariery. 1.2.3. Portfolio Szkolnego Doradcy Zawodowego Jest to segregator, w którym szkolny doradca zawodowy w maksymalnie uproszczony sposób zapisuje i zbiera informacje dotyczące: • swojej pracy (zapisuje informacje niezbędne do zachowania ciągłości świadczenia usług – jednostronicowa Karta Aktywności Doradczej (Załącznik nr 1), zbiera informacje od innych nauczycieli, rodziców, partnerów zewnętrznych itp. ) • realizacji różnych działań z poradnictwa zawodowego w szkole (spotkania z radą pedagogiczną, wdrażanie wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego itp.) Proponowana struktura Portfolio doradcy (przekładki): o Dane dotyczące klas (przekładki) 16 o Karty Aktywności Doradczej (informacje indywidualne wewnątrz klasy) o Wewnątrzszkolny System Doradztwa Zawodowego o Kontakty z rodzicami o Partnerzy zewnętrzni o Pracodawcy 1.2.4. Portfolio Ucznia – Osobiste Portfolio Kariery Jest to segregator, w którym uczeń rejestruje swoją aktywność związaną z planowaniem rozwoju zawodowego. Inaczej mówiąc jest to swego rodzaju otwarty dziennik planowania przyszłości zawodowej. Ma służyć uczniowi przez przynajmniej kilka następnych lat jako miejsce, w którym będzie zbierać, planować i tworzyć różnorodne elementy potrzebne mu do rozwoju kariery zawodowej. W Portfolio znajdą się też wyniki przeprowadzonych testów i autotestów oraz uporządkowane dokumenty niezbędne podczas starania się o pracę (świadectwa, dyplomy, CV, listy motywacyjne, referencje, rekomendacje, listy polecające, dokumenty potwierdzające kwalifikacje i kompetencje, opisy uprzednich dokonań, sukcesów, próbki pracy. Zainteresowani podjęciem działalności gospodarczej będą mogli zbierać tam wszelkie informacje na temat możliwości uruchomienia własnej firmy. Proponowana struktura Portfolio ucznia: I. Część otwarta (przekładki): o 1 - Świadectwa, dyplomy i inne dokumenty potwierdzające kompetencje o 2 - CV, listy motywacyjne o 3 - Rekomendacje, listy polecające o 4 - Opisy (dowody) uprzednich dokonań, sukcesów (zdobyte nagrody, wyróżnienia, zdjęcia itp.) o 5 - Próbki pracy (przykładowe produkty w zależności od specyfiki zawodu – zdjęcia, opisy, recenzje, projekty itp.) II. Część prywatna (przekładki): o 1 - Wyniki testów, kwestionariuszy, ankiet o 2 - Podręczne informacja edukacyjno-zawodowe o 3 - Moja sieć wsparcia (kontakty, adresy, telefony) o 4 - Ścieżka dla przedsiębiorczych o 5 – Moje planowanie (IPD i inne) o 6 - Notatki osobiste oraz wycinki z prasy 17 1.3. Zaangażowanie uczniów i rodziców Zgodnie z paradygmatem współczesnego poradnictwa zawodowego aktywne zaangażowanie uczniów i rodziców w proces planowania kariery zawodowej ma niezwykle ważne znaczenie dla osiągnięcia optymalnych rezultatów. Stąd też w modelu Standardu akcentujemy ten element proponując włączyć do zakresu usług przykładowe: 1.3.1. Metody zwiększenia zaangażowania uczniów Inspirowanie aktywności poza zajęciami szkolnymi (wywiady, wizyty, staże, wolontariat itp.) Wybór metod aktywizujących zamiast wykładów i prezentacji (IPD, Portfolio, warsztaty, treningi umiejętności itp.) 1.3.2. Sposoby zaangażowania rodziców Prezentacja rodzicom założeń pracy informacyjno-doradczej szkoły na rzecz uczniów, Zajęcia psychoedukacyjne służące wspomaganiu rodziców w podejmowania decyzji edukacyjnych i zawodowych przez ich dzieci, Włączanie rodziców, jako informacyjnych szkoły, Indywidualną pracę z rodzicami uczniów, którzy mają problemy: zdrowotne, emocjonalne, decyzyjne, intelektualne, rodzinne itp. Włączenie rodziców w gromadzenie, systematyczną aktualizację i prezentację lokalnej informacji edukacyjno-zawodowej wraz z możliwościami zatrudnienia na lokalnym rynku pracy. przedstawicieli różnych zawodów, do procesie działań 2. Organizacja świadczenia usług 2.1. Pomieszczenia Profesjonalne, właściwe i efektywne świadczenie usług poradnictwa zawodowego wymaga odpowiednich warunków lokalowych do ich prowadzenia. Pomieszczenie (lub pomieszczenia) przeznaczone dla szkolnego doradcy zawodowego powinny zapewniać przestrzeń dla: prowadzenia porad indywidualnych (m.in. gwarantujące poufność rozmów) prowadzenia zajęć grupowych (m.in. odpowiednio duże i wyposażone) odpowiedniej prezentacji i wykorzystania zasobów informacji zawodowej Szczegółowe rozwiązanie zależeć może od specyfiki dostępnych pomieszczeń, np. zasoby informacji zawodowej najlepiej, jeśli można prezentować w osobnej sali wyposażonej w specjalne regały, półki, stojaki do ulotek i broszur, stanowiska komputerowe i stoliki do pracy indywidualnej. Można jednakże również wykorzystać do tego bibliotekę i czytelnię szkolną, jeśli 18 dysponuje ona wystarczającą powierzchnią, aby odpowiednio prezentować posiadane zasoby informacji, zaś do prezentacji programów komputerowych i zasobów internetowych można wtedy wykorzystać szkolną pracownię komputerową. 2.2. Wyposażenie Profesjonalne, właściwe i efektywne świadczenie usług poradnictwa zawodowego wymaga posiadania odpowiedniego wyposażenia obejmującego sprzęt (elektroniczny, biurowy, komputerowy), zasoby informacji zawodowej oraz narzędzia pracy. Podane poniżej zestawienie należy traktować jako podstawowe, które może ulegać poszerzeniu o dodatkowe potrzebne elementy, ale które nie powinno być ograniczane. 2.2.1. Sprzęt • stanowiska komputerowe ze skanerem, drukarką i stałym łączem internetowym, • kserokopiarka, • odtwarzacz DVD + telewizor + słuchawki, • rzutnik multimedialny, • rzutnik pisma, • ekran ze stojakiem, • telefon, • kamera cyfrowa ze statywem, • bindownica (lub termobindownica), • meble przystosowane do posiadanego sprzętu oraz zapewniające właściwą ekspozycję i dostęp do zasobów • tablica typu flipchart, • tablica ścienna, • tablica korkowa lub podobna - informacyjna) 2.2.2. Materiały – zasoby informacji zawodowej • ulotki i broszury informacyjno-promocyjne, • ulotki o zawodach, • przewodnik po zawodach, • teczki informacji o zawodach, • charakterystyki, monografie zawodów itp., • filmy o zawodach, • poradniki i broszury dla młodzieży, • informatory edukacyjno-zawodowe, • specjalistyczne oprogramowanie komputerowe z dziedziny informacji edukacyjnozawodowej, • klasyfikacja zawodów i specjalności, 19 • czasopisma i publikacje (w dowolnej formie: drukowane, CD-ROM, DVD, programy komputerowe itp.) pomocne w realizacji usług poradnictwa zawodowego, • analizy rynku pracy, • rejestr instytucji szkoleniowych, • rejestr pracodawców, 2.2.3. Narzędzia pracy • portfolio ucznia, • portfolio szkolnego doradcy zawodowego, • specjalistyczne oprogramowanie wspierające pracę szkolnego doradcy zawodowego, • zestaw narzędzi do oceny i samooceny m.in. cech osobowości, umiejętności, zdolności, zainteresowań, postaw, wartości itp., • zestaw standaryzowanych testów (w szczególności służące do badania zainteresowań i uzdolnień zawodowych), • Indywidualny Plan Działania, • książki, zeszyty metodyczne itp. dla szkolnych doradców zawodowych, • segregator metodyczny szkolnego doradcy zawodowego, • niezbędne druki i formularze wewnętrzne i zewnętrzne. Wyposażenie warsztatu pracy szkolnego doradcy zawodowego wymaga ciągłego uzupełniania i aktualizacji. Niezbędne jest regularne aktualizowanie i poszerzanie zbiorów informacji zawodowej. Konieczny jest systematyczny rozwój i wzbogacanie zasobów oraz stosowanych metod i narzędzi. 2.3. Kompetencje personelu Kompetencje szkolnych doradców zawodowych to ważny i jednocześnie złożony element istotnie oddziałujący na jakość usługi poradnictwa zawodowego. Kto może pełnić funkcję szkolnego doradcy zawodowego? – może ją pełnić osoba posiadająca ukończone studia wyższe na kierunkach doradztwo zawodowe, psychologia, pedagogika oraz socjologia lub dowolne studia wyższe plus 3-semestralne studia podyplomowe w dziedzinie poradnictwa zawodowego (w wymiarze, co najmniej 350 godzin). Konieczne jest również, wymagane przepisami, posiadanie uprawnień pedagogicznych. Szkolny doradca zawodowy powinien stale dbać o swój rozwój zawodowy i uczestniczyć w różnych formach kształcenia ustawicznego. Szczególnie zalecane są specjalistyczne kursy lub warsztaty dotyczące metod i narzędzi pracy zakończone egzaminem i certyfikatem uprawniającym do ich stosowania. Czas pracy szkolnego doradcy zawodowego powinien wynosić 20 godzin. Zarówno wymagania kwalifikacyjne stawiane przed doradcą jak i czas pracy doradcy zależą oczywiście od aktualnie obowiązujących właściwych uregulowań prawnych. (spis aktów prawnych – patrz Załącznik nr 4) 20 Określając zestaw kompetencji niezbędnych do optymalnego realizowania zadań usług poradnictwa zawodowego w szkołach wychodzimy z założenia, iż powinien być to otwarty model uwzględniający rozwój i zmiany samego zawodu doradcy oraz model, który operacyjnie da się przełożyć na system kształcenia ustawicznego doradców (patrz punkt 3.2.) Proponujemy, zatem oparcie się na najnowszym rozwiązaniu wypracowanym w ramach Projektu MEVOC (www.mevoc.net) Model MEVOC (w wersji skróconej) zawiera 4 kategorie kompetencji, tj.: ‘Edukacja i kariera’, ‘Umiejętności doradcze’, ‘Osobowość’ i ‘Umiejętności obsługi komputera’. Zostały one następnie podzielone na 12 kryteriów, które z kolei zawierają 35 wymaganych umiejętności. Kategorie kompetencji Kariera i edukacja Praktyka doradcza Kryteria Kompetencje szczegółowe Aktualna wiedza n/t możliwości edukacyjnych i szkoleniowych Edukacja i Zdolność do identyfikacji potrzeb szkoleniowych klientów potrzebnych do kształcenie dalszego rozwoju zawodowego ustawiczne Zdolność do propagowania istotnych informacji w zakresie specjalistycznych studiów/ treningów Wiedza i aktywne monitorowanie rozwoju rynku pracy i istniejących na nim trendów, jak i o odpowiednich źródłach informacji w tym zakresie Dynamika Wiedza n/t profesji, wymagań, perspektyw i możliwości szkoleń, a także rynku pracy i dostęp do szczegółowych informacji, względnie źródeł informacji w tym wiedza o zakresie zawodach Wiedza n/t istniejących możliwości zawodowych oraz odpowiednich źródeł informacji dotyczących strategii poszukiwania pracy Wiedza na temat ogólnych cech różnych odbiorców usług doradczych oraz zdolność do tworzenia strategii doradczych pod kątem ich Podstawowe umiejętności socjalne oraz umiejętność radzenia sobie z trudnymi grupami docelowymi Komunikacja Umiejętność definiowania potrzeb klientów znajdujących się w trudnych z klientem sytuacjach (problemy zdrowotne, narkotyki, problemy finansowe, bezdomność, powrót z więzienia, z zakładów wychowawczych itd.) oraz doradzenia im odpowiednich rozwiązań (względnie skierowania do innych specjalistów.) Zdolność do promowania inicjatywy jednostki - samozatrudnienie Umiejętność ekspresji treści i samego siebie w sposób jasny i zrozumiały Umiejętności Zdolność motywowania klientów szkoleniowe Zdolność do pomocy ale i zachowanie profesjonalnego dystansu do problemów ucznia Ocena Znajomość technik i metod przeprowadzania wywiadów Podstawowe techniki doradcze i umiejętność komunikowania się przez telefon Zdolność analizowania w odniesieniu do potrzeb klientów Umiejętność identyfikowania kompetencji klientów potrzebnych do samo zatrudnienia oraz prowadzenia własnej przedsiębiorczości, jak również zdolność zaoferowania stosownych informacji w tym zakresie klientowi 21 Wiedza na temat istniejących odpowiednich testów oceny postaw/ umiejętności jak i zainteresowań, które są stosowane w doradztwie zawodowym Zdolność analizowania i wdrożenia wyników testów w proces doradczy Wiedza na temat potrzeb klientów i ich możliwości oraz umiejętność wykorzystania tej wiedzy zgodnie z wymaganiami rynku pracy Dobór Wiedza na temat formalnych wymagań w procesie ubiegania się o pracę zawodu i miejsce pracy Wiedza na temat oceny ofert pracy w oparciu o zidentyfikowane potrzeby i możliwości klientów przy użyciu wewnętrznych i zewnętrznych sieci i źródeł oraz umiejętność nauczania klientów jak to zrobić samemu Świadomość standardów etycznych oraz postępowanie zgodnie z zasadami Etyka dobrego wychowania Motywacja do zawodu Umiejętność pozytywnego myślenia Osobowość Brak obaw przed nowymi doświadczeniami czy zmianami Profil praktyka Umiejętność aktywnego słuchania Świadomość i znajomość języka ciała oraz umiejętność kontrolowania swoich zachowań Bycie tolerancyjnym i otwartym na różnice i tło kulturowe Umiejętność planowania i organizowania zadań jak i samego siebie Zarządzanie Umiejętność wyznaczania priorytetów, koncentrowania się na wykonywanych czasem zadaniach i zmiany harmonogramu pracy w razie konieczności Stres i Umiejętność radzenia sobie ze stresem i frustracją frustracja Świadomość własnych możliwości i ograniczeń oraz chęć do regularnej Przyszły samooceny/samo refleksji i kompensowania zidentyfikowanych deficytów rozwój Gotowość do dalszego kształcenia (uczenia się przez całe życie) Obsługa Umiejętność komputera Podstawowe umiejętności obsługi komputera (Word, korzystanie z obsługi oraz wyszukiwarek internetowych, e-mail) komputera zarządzanie informacjami 2.4. Promocja W zakresie pracy szkolnego doradcy zawodowego istotną rolę powinna odgrywać promocja usług. Promocja rozumiana przede wszystkim jako informowanie o rodzaju i charakterze oferowanych usług, o możliwym wsparciu i dostępie do metod, narzędzi i zasobów informacji zawodowej. Właściwa promocja: zapewnia szeroką dostępność informacji o usługach, określa zrozumiałe cele, grupy klientów oraz zakres usług, zapewnia niezbędną informacje o specyfice i charakterze usług oraz o odpowiednim ich wykorzystaniu aktywnie eksploruje środowisko wewnętrzne i zewnętrzne szkoły uwzględnia działania zapewniające równość szans 22 2.5. Współpraca zewnętrzna Usługi z zakresu pordanictwa zawodowego na terenie szkoły nie mogą być realizowane w oderwaniu od realiów świata pracy. Celem uniknięcia zasklepiania się usług poradnictwa zawodowego wewnątrz szkoły i działania w oderwaniu od realiów świata pracy Standard wskazuje na rolę współpracy z instytucjami spoza placówki (otoczeniem zewnętrznym szkoły). Proponujemy następujące zasady przepływu informacji pomiędzy partnerami wewnętrznymi i zewnętrznymi w celu efektywnego świadczenia usług orientacji i poradnictwa zawodowego w szkołach o profilu zawodowym i zintegrowania ich z usługami pozaszkolnymi: zasada otwartości – wszelkie działania w zakresie usług poradnictwa zawodowego w szkołach powinny być analizowane pod kątem możliwości włączenia do nich partnerów zewnętrznych zasada ciągłości – współpraca zewnętrzna powinna mieć formę stałych działań, spotkań i kontaktów powiązanych z harmonogramem roku szkolnego zasada wymiany - planując działania w zakresie usług poradnictwa zawodowego w szkołach należy w maksymalny sposób uwzględnić wymianę wiedzy, zasobów, narzędzi i metod z partnerami zewnętrznymi zasada koordynacji – planując usługi w zakresie usług poradnictwa zawodowego w szkołach należy skoordynować ich treść i harmonogram z planami działań partnerów zewnętrznych (np. uwzględniając dni otwarte uczelni, zakładów pracy, specjalistyczne warsztaty w WUP, CIiPKZ, MCIZ itp.) 2.6. Informacje zwrotne Ważnym elementem doskonalenia jakości i lepszej organizacji usług jest zaplanowanie działań służących procesowi ciągłego otrzymywania informacji zwrotnych od wszystkich grup klientów a w szczególności od uczniów. Projektowanie usług poradnictwa zawodowego bez diagnozowania („słuchania”) i uwzględniania potrzeb klientów (szczególnie w sytuacji, gdy nie istnieją u nas żadne dedykowane badania je opisujące) obarczone jest dużym ryzykiem niepowodzenia. W ramach Standardu proponujemy następujące dwa proste mechanizmy: Karta Informacji Zwrotnych (Załącznik nr 2) – prosty formularz, który w sposób ciągły (powinien być stale dostępny) i otwarty (nie anonimowy) służyć ma klientom do przekazywania wszelkich informacji zwrotnych. Umożliwia on przekazanie zarówno skargi, sugestii zmian, jak i pochwały. Dzięki swojej uniwersalnej i prostej formie nie stanowi bariery dla potencjalnych opinii. Dynamiczna Ankieta Internetowa – może być po prostu internetową wersją Karty Informacji Zwrotnych lub też może dawać zainteresowanym dużo więcej opcji (pytań) dotyczących usług poradnictwa zawodowego w szkole. Forma i treść może być kształtowana dowolnie i jedynie realizowana być powinna w zgodzie z poniższymi zasadami wdrożenia mechanizmów informacji zwrotnej. 23 Zasady wdrożenia mechanizmów informacji zwrotnej: (a) Cel - otrzymanie informacji zwrotnych na temat jakości usług od uczniów i pozostałych grup usługobiorców oraz podmiotów współpracujących (b) Informacje zwrotne zbierane są w sposób ciągły (c) Informacje przekazywane są w sposób otwarty – z podaniem danych osobowych (d) Klienci znają procedury i ich przebieg – wiedzą, z kim się skontaktować w celu udzielenia pochwały, złożenia skargi lub wniosku, oraz wiedzą jak będą rozpatrywane (e) Klienci dowiadują się, w jaki sposób ich sugestie zostały wykorzystane do doskonalenia usług (f) Doradca potrafi proaktywnie wykorzystać opinie uczniów, rodziców oraz innych klientów w celu regularnej oceny jakości usług (g) Ocenie i analizie podlegają zarówno oficjalne, jak i nieoficjalne komentarze na temat usług 2.7. Planowanie i rozwój usług Planowanie i rozwój usług jest procesem, który wymaga wpisania go do Standardu. Zapewnimy w ten sposób systematyczną jego realizację oraz zapobiegniemy skostnieniu i rutynie usług. Proponujemy tu prostą procedurę i przystępny formularz analizy w postaci: Arkusza samooceny doradcy – patrz Załącznik nr 3 Zasady planowania i rozwoju usług: (a) Cel - dwa razy do roku, na zakończenie semestru doradca (wyłącznie na swoje osobiste potrzeby – na zasadzie samokontroli i jako samoocenę) dokonuje analizy świadczonych przez siebie usług, ocenia ich wykonanie, planuje zmiany i rozwój. (b) Zwraca szczególną uwagę na przypadki nieudanych interwencji i działań analizując przyczyny oraz możliwe środki zaradcze w przyszłości (c) Analizuje wszystkie informacje zwrotne od klientów pod kątem ulepszenia świadczonych usług (d) Rozważa możliwości innych bardziej efektywnych wariantów współdziałania z partnerami zewnętrznymi (e) Szuka nowych zasobów, narzędzi i metod możliwych do włączenia do swojego warsztatu pracy (f) Podsumowuje wnioski i zapisuje planowane działania 3. Wsparcie zewnętrzne Usługi poradnictwa zawodowego w szkołach będą miały szansę na odpowiednią jakość i efektywność dopiero wtedy, gdy uzyskają odpowiednie wsparcie zewnętrzne. 24 Zaplanowanie, organizacja i realizacja wsparcia zewnętrznego to zadanie dla Ministerstwa Edukacji – jego dokładny opis i harmonogram działań powinna zawierać Strategia rozwoju poradnictwa zawodowego w szkołach. Poszczególne elementy wsparcia zewnętrznego nie muszą być bezpośrednio realizowane przez MEN, lecz w przyszłości mogą być profesjonalnie wykonywane przez różne wyznaczone (wybrane) do tego odpowiednie instytucje. Każdy z poniżej wskazanych elementów jest dziś dobrze zbadany i opisany w literaturze światowej. Wykonane w ostatnich latach badania stanu poradnictwa zawodowego w 37 krajach świata dają nam podstawy do konkretnych wniosków i konkluzji4. Możemy zatem stwierdzić, iż nadszedł moment, gdy doskonale wiemy jak zrealizować dobre wsparcie dla usług poradnictwa zawodowego w szkołach – potrzebne są tylko strategiczne decyzje. 3.1. System informacji zawodowej Usługi poradnictwa zawodowego w szkole nie mogą być w pełni realizowane bez zasobów informacji zawodowej, czyli profesjonalnie tworzonych, aktualnych, trafnych i rzetelnych zbiorów informacji m.in. o możliwościach kształcenia, o świecie zawodów i o rynku pracy. Informacja zawodowa to dla uczniów dostęp do wiedzy o przyszłości – to szczegółowe charakterystyki szkół i programów kształcenia, to opisy zawodów przyszłości, to relacje z trendów panujących na rynku pracy. Systemu Informacji Zawodowej nie uda się stworzyć akcyjnie (np. w ramach projektu) lub też na poziomie lokalnym. Jeśli bowiem przyjmujemy, że „Informacja zawodowa to wszelkie zbiory danych potrzebne jednostce do podejmowania kolejnych decyzji edukacyjnych, wyboru zawodu oraz decyzji wejścia i funkcjonowania na rynku pracy” to stworzenie systemu informacji zawodowej musi być zadaniem realizowanym centralnie, zaś jedynie niektóre jego elementy (tzw. informacja lokalna) powinny powstawać na poziomie lokalnym, lecz także według ustalonych zasad i procedur. Tak też to zadanie jest realizowane w większości krajów świata. Pytania dotyczące informacji zawodowej, na które powinni znaleźć odpowiedź twórcy Strategii: Jak powinno się uwzględniać różnorodne preferencje grup odbiorców w rozwijaniu i dystrybucji informacji zawodowej? W jaki sposób różne formy informacji zawodowej (np. poradniki, ulotki, broszury, podręczniki, katalogi, materiały promocyjne, kasety wideo, filmy, programy CD-ROM, płyty DVD, Internet, środki masowego przekazu) powinno się dostosowywać do różnych potrzeb użytkowników? W jaki sposób można lepiej tworzyć system informacji zawodowej tak, aby był narzędziem do uczenia się, a nie tylko zapewniał podstawowe wiadomości? W jaki sposób użytkownicy powinni być zaangażowani w tworzenie i ocenianie produktów informacji zawodowej? W jaki sposób informacja zawodowa powinna być włączona w proces kształcenia ustawicznego? 4 CEDEFOP (2005) Improving Lifelong Guidance Policies and Systems: Using Common European Reference Tools. Luxembourg: Office for Official Publications of the European Commission 25 Czy i jakie luki obecne są w świadczeniu informacji potrzebnych do podejmowania decyzji zawodowych? Jakie grupy docelowe są dotknięte tym problemem? 3.2. Szkolenie kadry doradców Edukacja i kształcenie ustawiczne kadry szkolnych doradców zawodowych to z pewnością kolejny krytyczny element, który powinien zostać rozwiązany na poziomie krajowym. Dobre przygotowanie doradców do pracy obejmuje takie zagadnienia jak: odpowiednie programy i kierunki studiów poziom jakości kształcenia na uczelniach system kształcenia ustawicznego doradców wsparcie samodzielnego uczenia się (np. e-learning) Dwie pierwsze kwestie ze względu chociażby na dużą niezależność uczelni wyższych są bardzo trudne do jednoznacznego uregulowania. Szczególnie studia podyplomowe tworzą tu bardzo zróżnicowane kontinuum od edycji bogatych w nowoczesną treść i realizowanych na bardzo wysokim poziomie, aż do ubogich - zawierających stare i nieadekwatne treści kształcenia. Możliwym tu do zastosowania mechanizmem jest kontraktowanie poprzez różnego rodzaju konkursy i przetargi takich edycji studiów podyplomowych, które będą realizowane pod konkretne potrzeby (tam gdzie dzięki nim powstaną stanowiska pracy w szkołach) i spełniać będą założone i sprawdzalne kryteria dotyczące zawartości i jakości kształcenia. Utworzenie systemu kształcenia ustawicznego szkolnych doradców zawodowych to temat na osobny projekt, lecz współczesna wiedza w dziedzinie poradnictwa zawodowego wskazuje tu pewną ścieżkę, która wydaje się być efektywnym rozwiązaniem: (a) Punktem wyjścia na etapie pierwszym jest przyjęcie profilu kompetencji szkolnego doradcy zawodowego (b) Na etapie drugim konieczne jest opracowanie narzędzia analizującego braki w profilu kompetencji i przekładającego je na konkretne modułowe szkolenia. W ten sposób uzyskamy możliwość wpływania na bazowy poziom i zestaw kompetencji, jakie posiadać powinni szkolni doradcy zawodowi. (c) Oczywiście sam profil jak i proponowane szkolenia muszą podlegać ciągłym zmianom i rozwojowi. Czwarta kwestia - wsparcia dla samodzielnego uczenia się szkolnych doradców zawodowych to oczywiście kolejne pole do popisu, które czeka na twórców Strategii i polityki Ministerstwa Edukacji w tym zakresie, lecz również i tutaj można wskazać dwa przykładowe możliwe działania: (a) Przygotowanie serii wydawniczej „Zeszytów Metodycznych”, które w korelacji z profilem kompetencji szkolnego doradcy zawodowego stworzyły kompatybilne wsparcie dla poszerzania wiedzy doradców. (b) Wyłonienie w procedurze konkursu (np. korzystając ze środków EFS) twórcy i operatora portalu e-learningowego, który również w korelacji z profilem kompetencji szkolnego 26 doradcy zawodowego, zbudowałby cykl szkoleń dających odpowiednie certyfikaty potwierdzające nabytą wiedze i umiejętności. Optymalną formą realizacji takich szkoleń byłaby forma tzw. „szkoleń łączonych” (blended learning) łącząca zalety e-learningu i szkoleń tradycyjnych. 3.3. Finansowanie usług Usługi poradnictwa zawodowego w szkołach mogą być finansowane na różne sposoby: bezpośrednio przez rząd, przez władze samorządowe, poprzez odbiorców końcowych (np. pracodawców, środki własne szkoły, sponsorów, organizacje pozarządowe itp.), lub też poprzez mix trzech powyższych możliwości. Dużym wyzwaniem jest znalezienie tutaj najbardziej odpowiedniego modelu lub modeli, działających w kontekście szkoły. Finansowanie usług poradnictwa zawodowego to również (szczególnie w aktualnej sytuacji możliwości skorzystania z Europejskiego Funduszu Społecznego) zapewnienie mechanizmów finansowych do tworzenia etatów szkolnych doradców zawodowych, organizacji konkursów na dotacje, granty, bezpośrednie zlecanie usług itp. Rynek prywatny usług poradnictwa zawodowego w większości krajów jest słabo rozwinięty. A zatem te osoby, które mogłyby sobie pozwolić na opłacenie usług, nie mają ich gdzie zakupić. Z drugiej zaś strony wielu osób najbardziej potrzebujących poradnictwa zawodowego nie jest stać i są najmniej skłonni do wydawania pieniędzy na takie cele. Możemy założyć, iż gdyby istniał silniejszy rynek prywatny, zwiększyłby się ogólny poziom dostępu obywateli do usług poradnictwa zawodowego, a to z kolei pozwoliłoby na większe dofinansowanie ze strony rządu najbardziej potrzebujących. Władze powinny, w takim razie szukać sposobów na stymulację mechanizmów rynkowych w dziedzinie niepublicznego poradnictwa zawodowego. Pytania dotyczące finansowania, na które powinni znaleźć odpowiedź twórcy Strategii: Jakie kwoty rząd wydaje na usługi poradnictwa zawodowego, w jaki sposób i na co? Jak można udoskonalić wiedzę o wydatkach? W jaki sposób można lepiej wykorzystywać obecne środki? Jakie dodatkowe inwestycje potrzebne są do osiągnięcia konkretnych celów związanych ze świadczeniem usług? Które aspekty świadczenia usług są głównym obowiązkiem rządu? Które są bardziej odpowiednie dla sektora prywatnego? Jakie istnieją możliwości finansowania poza finansowaniem ze środków publicznych? W jaki sposób można stymulować ich rozwój? Jakie można podjąć kroki w celu upewnienia się, że finansowanie publiczne działań szkolnego poradnictwa zawodowego obraca się na korzyść uczniów? 27 3.4. Koordynacja i rozwój usług Wyniki ogólnoświatowych badań nad realizacją usług poradnictwa zawodowego (37 krajów świata) potwierdziły niezaprzeczalną, pozytywną rolę przywództwa strategicznego dla rozwoju i jakości tych usług. Koordynacja świadczenia i rozwój usług powinny być realizowane przez wyraźnie do tego zobligowaną i wyznaczoną instytucję. Inaczej mówiąc musi w kraju powstać instytucja, która przyjmie na siebie odpowiedzialność za rozwój planów, strategii, standardów odpowiedzialność tworzenia kompleksowej wizji realizacji usług poradnictwa zawodowego w szkołach. Bez wyodrębnienia takiej instytucji, bez precyzyjnego określenia jej zadań i wyposażenia w odpowiednie środki finansowe - pozorny rozwój usług poradnictwa zawodowego w szkołach może trwać wiele lat nie osiągając nigdy krytycznego poziomu wysokiej jakości i odpowiedniej do potrzeb efektywności. Możliwe jest tutaj zastosowanie kilku schematów działania od przyjęcia tej roli przez wydzielony wydział w MEN, poprzez zlecenie tego zadania do którejś z istniejących w jego strukturze instytucji, bądź też wyłonieniu najlepszej instytucji na drodze ogłoszonego konkursu. W wielu krajach UE funkcjonują specjalistyczne placówki nadające kształt i kierunek rozwojowi poradnictwa zawodowego. Z pewnością czas ku temu jest bardzo odpowiedni. W ostatnich latach rozwój poradnictwa w szkołach uczynił kilka kroków do przodu. Jednakże biorąc pod uwagę rosnące świadome zapotrzebowanie młodych ludzi, bez systemowych rozwiązań nie tylko nie osiągniemy wysokiego poziomu jakości tych usług, lecz wręcz przeciwnie – dalszy brak koordynacji i wsparcia doprowadzi do: działań i rozwiązań tymczasowych marnotrawienia środków wydawanych poprzez nieskoordynowane ze sobą projekty trwonienia energii tych nauczycieli, czy doradców, którzy aktualnie realizują usługi poradcntwa zawodowego w szkołach (np. SZOK-i.) i w efekcie ostatecznym do dalszego braku właściwego przygotowania naszej młodzieży do wejścia i funkcjonowania na rynku pracy. Tymczasem rozglądając się wśród krajów Unii Europejskiej możemy znaleźć konkretne przykłady dobrych praktyk i rozwiązań w tym zakresie. Rozwijanie zintegrowanego systemu całożyciowego poradnictwa zawodowego5 W roku 2001 Narodowe Zgromadzenie Walijskie (The National Assembly for Wales) utworzyło program Careers Wales, usługi poradnictwa zawodowego dla klientów w każdym wieku, które funkcjonują na zasadzie partnerstwa kilku regionalnych ośrodków poradnictwa pod wspólną nazwą. Założenia programowe definiują poradnictwo zawodowe jako źródło społecznego i 5 OECD & European Commission (2004) Career Guidance: A Handbook for Policy Makers. Paris: OECD/European Commission 28 ekonomicznego dobrobytu, cele natomiast odzwierciedlają przekonanie o rozwoju jednostek dzięki planowaniu kariery zawodowej w perspektywie całego życia. Program Careers Wales odpowiedzialny jest za świadczenie ustawowych usług poradnictwa zawodowego dla ludzi młodych, poradnictwa dla dorosłych, prowadzenie ośrodka informacji telefonicznej learndirect programu Youth Gateway (krótki, intensywny kurs umiejętności przechodnich dla 16/17-latków z grup ryzyka) oraz powiązania miedzy oświatą a sferą biznesową. Wspiera także programy kształcenia zawodowego w szkołach średnich i półwyższych (w Walii takie kursy są obowiązkowe dla młodzieży w wieku od 13 do 19 lat) poprzez konsultacje programowe, szkolenia nauczycieli, oraz dostarczanie literatury przedmiotu. Jego ośrodki informacyjne [A1] dostępne są dla osób w każdym wieku. Usługi dalszego zasięgu dla dorosłych dostarczane są w rozmaitym otoczeniu i przy wykorzystaniu różnych środków: mobilnych ośrodków informacji, telefonów czy Internetu. Personel programu Careers Wales pracuje zarówno z młodzieżą, jak i osobami dorosłymi, choć zazwyczaj doradcy specjalizują się we współpracy z jedną z tych grup. Wspólna koordynacja ułatwia kierownictwu kierowanie personelu do różnych obszarów specjalizacji oraz rozszerzania pola ich działalności. 3.5. Zapewnianie jakości Zapewnianie jednolitego poziomu jakości świadczenia usług i stałego jego wzrostu możliwe jest poprzez mądre upowszechnienia Standardu usług poradnictwa zawodowego w szkołach, czyli stworzenie takiej procedury jego wdrażania, która połączy efektywne finansowania usług z obiektywną certyfikacją przestrzegania Standardu. Oczywiście tak rozumiane zapewnienie jakości powiązane jest nierozłącznie z koniecznością istnienia strategicznego koordynatora rozwoju usług poradnictwa zawodowego, lecz wszelkie inne rozwiązania (szczególnie w polskiej zdecentralizowanej strukturze zarządzania oświatą) będą jedynie półśrodkami i ograniczonymi działaniami na krótką metę. Przykład dobrej praktyki – Standard Matrix: Standard Matrix jest brytyjskim ogólnokrajowym standardem jakości dla każdej organizacji dostarczającej usług informacji i poradnictwa zawodowego (dotyczy zarówno poradnictwa szkolnego jak i wszelkich innych form dla młodzieży i osób dorosłych). Sposób oceny standardu Matrix jest ukierunkowany na otrzymywanie doskonałych rezultatów końcowych, które są widziane, słyszane i doświadczane przez wszystkie osoby korzystające z usług informacji i poradnictwa zawodowego w danej instytucji. Standard Matrix jest najnowszym i najszybciej rozwijającym się standardem dotyczącym usług informacji i poradnictwa zawodowego w Europie. Jego dużą zaletą jest niezwykle przejrzyście skonstruowany model oceny usług. Przyznawanie Standardu Matrix oparte jest o ściśle określony proces akredytacji, któremu podlega każda instytucja pragnąca świadczyć wysokiej jakości usługi informacji i poradnictwa zawodowego. Pomimo, iż sam proces akredytacji (realizowany przez niezależną, niepubliczną agencję) jest płatny i dość złożony, w ciągu zaledwie niecałych czterech lat funkcjonowania 29 Standardu Matrix pozwolenie na używanie jego logo (jako znaku najwyższej jakości usług) uzyskało już ponad 1600 instytucji i organizacji w Wielkiej Brytanii! Tak wysoka popularność Standardu Matrix z pewnością bierze się również stąd, iż jego posiadanie jest warunkiem skorzystania z pomocy publicznej - dotacji, grantów finansowanych przez państwo brytyjskie. Jest to rozwiązanie zasługujące na bardzo dużą uwagę i można powiedzieć doskonale sprawdzone.. Dzięki jego wprowadzeniu Państwo zyskało pewność, iż środki przeznaczone na usługi informacji i poradnictwa zawodowego trafiają w „najlepsze ręce” i są wykorzystywane maksymalnie efektywnie oraz świadczone z najlepszą jakością. Dzięki temu, iż logo Matrix stanowi gwarancję najwyższej jakości i efektywności usług ogromnemu uproszczeniu mogły ulec same procedury przyznawania dofinansowania publicznego, co jest znaczącą korzyścią z punktu widzenia osób zarządzających polityką państwa. Na bazie całej wiedzy, którą udał nam się przeanalizować proponujemy, aby w Polsce przyjąć analogiczny sposób wdrożenia opracowanego przez nas Standardu dla polskich szkół. 3.6. Ocena efektywności Patrząc z punktu widzenia Ministerstwa Edukacji, organizując system usług poradnictwa zawodowego w szkołach należy zbierać odpowiednie informacje potrzebne dla uzyskania całościowego obrazu poradnictwa zawodowego i jego efektywności w realizacji celów polityki społecznej. To oczywiście w Polsce zadania na dalszą przyszłość, które jednakże trzeba planować już dziś. Zmieniając punkt widzenia i spoglądając na funkcjonowanie szkoły proponujemy ocenę efektywności rozpocząć od zbierania informacji z jednej strony od uczniów, zaś z drugiej poprzez samoocenę pracy doradcy. Planując proces gromadzenia danych należy unikać tendencji do koncentrowania się na prostych wskaźnikach ilościowych (takich, jak liczba użytkowników objętych usługą, odsetek osób, którym udało się znaleźć pracę po ukończeniu szkoły itp.) i poszukiwać informacji na temat zmiennych bardziej istotnych z punktu widzenia strategii, takich, jak poziom satysfakcji klientów czy wzrost umiejętności podejmowania decyzji zawodowych. Zadanie utworzenia wiarygodnego zestawu danych jest wyzwaniem szczególnie trudnym dla poradnictwa zawodowego, w którym zarówno procesy, jak wyniki nie są łatwe do zauważenia czy oceny, i w którym trudno jest zmierzyć przyczynę zachodzących w uczniu zmian. Problemy, które należy rozwiązać tworząc Strategię, są powiązane m.in. z następującymi pytaniami: Jakie nowe rodzaje danych niezbędne są do monitorowania zbieżności świadczonych usług poradnictwa zawodowego i celów polityki społecznej? Jakie strategie gromadzenia informacji potrzebne są do oceny usług dla grup docelowych? Jakie istnieją dowody na opłacalność inwestycji ze środków publicznych na poradnictwo zawodowe? 30 Jakie są orientacyjne koszty i zyski różnych rodzajów usług? Jakie zgromadzono informacje na temat zasięgu i charakteru usług poradnictwa zawodowego świadczonych przez sektor prywatny? Kto korzysta z takich usług i jakie są tego koszty? 3.7. Strategia Całość zagadnień i warunków realizacji niezbędnych do funkcjonowania usług nowoczesnego poradnictwa zawodowego w szkołach, które zawarliśmy w Standardzie powinna być przedstawiona w jednolitym dokumencie, który nazwaliśmy Strategią rozwoju usług poradnictwa zawodowego w szkołach. Jest to konieczny już dokument, zgodny ze zobowiązaniami Polski przyjętymi w podpisanej Rezolucji „Całożyciowe poradnictwo w Europie”, który stanowić powinien element rządowej polityki społecznej w tym zakresie. Strategia powinna m.in.: zbudować jawną, spójną i długofalową politykę resortu edukacji w dziedzinie świadczenia usług informacji i poradnictwa zawodowego w szkołach przygotować, bądź zainicjować szczegółowe rozwiązania organizacyjne i prawne regulujące usługi informacji i poradnictwa zawodowego zainspirować powstanie nowoczesnego centrum wsparcia metodycznego, które tworzyłoby aktualne oprzyrządowanie usług doradczych (narzędzia, metody, programy komputerowe, aktualną i rzetelną informację zawodową o ścieżkach edukacyjnych, zawodach i trendach na rynku pracy), zapewnić rozwój wsparcia merytorycznego dotyczącego kształcenia ustawicznego doradców, koordynować współpracę instytutów naukowych, inicjując badania oraz upowszechniając ich osiągnięcia naukowe. 31
