Redagowanie bibliografii załącznikowej

Redagowanie bibliografii załącznikowej
Scenariusz lekcji bibliotecznej przeznaczony do realizacji na poziomie
ponadgimmnazjalnej (klas maturalnych) przez nauczycieli-bibliotekarzy
szkoły
Czas trwania zajęć : 2 godziny dydaktyczne
Zajęcia są prowadzone przez nauczycieli- bibliotekarzy biblioteki pedagogicznej
CELE OGÓLNE :
•
•
•
•
•
•
rozwijanie umiejętności opisania źródła, którego czerpana jest wiedza,
przygotowanie uczniów do poprawnego sporządzania opisów bibliograficznych,
przygotowanie uczniów do poprawnego redagowania bibliografii załącznikowej
literatury podmiotu i przedmiotu,
rozwijanie umiejętności korzystania z różnych źródeł przy poszukiwania materiałów na
określony temat,
rozwijanie umiejętności organizacji pracy samokształceniowej.
CELE SZCZEGÓŁOWE :
Po zakończonych zajęciach uczniowie potrafią :
•
•
•
•
•
poprawnie opisać źródło, z którego czerpali wiedzę,
wskazać poszczególne elementy opisu bibliograficznego,
rozróżniać i stosować poszczególne elementy opisu bibliograficznego w odniesieniu do
poszczególnych rodzajów dokumentów(drukowanych i elektronicznych),
poprawnie sporządzić opis bibliograficzny różnego rodzaju dokumentów (drukowanych,
zwartych, ciągłych, elektronicznych na różnych nośnikach oraz online),
poprawnie zredagować bibliografię załącznikową literatury podmiotu i literatury
przedmiotu
METODY PRACY : podające ( wykład, prezentacja, metoda plakatowa, instruktaż do
ćwiczeń), aktywizujące (ćwiczenia grupowe, ćwiczenia indywidualne, dyskusja)
FORMY PRACY : indywidualna, zbiorowa, grupowa
ŚRODKI DYDAKTYCZNE : flipcharty, dokumenty drukowane, dokumenty na nośnikach
fizycznych, komputery, bazy oświatowych stron www, bazy bibliotek uczelnianych, katalogi
i kartoteki tradycyjne (kartkowe), materiały dla uczniów.
PRZEBIEG ZAJĘĆ :
1. Powitanie. Prezentacja biblioteki. Przedstawienie tematu i toku zajęć, podział
uczniów na grupy.
2. Wyjaśnienie (lub przypomnienie) pojęcia bibliografia (nazwanie różnych rodzajów
bibliografii), bibliografia załącznikowa, literatura podmiotu, literatura przedmiotu,
bibliografia załącznikowa literatury podmiotu, bibliografia załącznikowa literatury
przedmiotu,
3. Zapoznanie z terminami : ISBN, ISSN, dokument offline, dokument online, opis
bibliograficzny, przypis bibliograficzny, portal, wortal, wydawca, ciało zbiorowe,
wydawnictwo zwarte, wydawnictwo ciągłe, wydawnictwo zbiorowe, artykuł,
rozdział, tytuł, podtytuł,
4. Przedstawienie ogólnych zasad sporządzania bibliografii załącznikowej :
•
•
•
•
•
Podstawa opisu – dane należy przejmować ze źródeł wskazanych dla
poszczególnych rodzajów dokumentów (zwrócenie uwagi na różne źródła dla
dokumentów drukowanych, dokumentów na nośnikach fizycznych, dokumentów
typu online),
Kolejność elementów opisu – elementy opisu należy wymieniać w ustalonej
kolejności w zależności od rodzaju opisywanego dokumentu,
Język i pisownia – elementy opisu należy podawać w języku i pisowni, w jakich
występują w dokumencie ; pisownia wielkich lityer powinna być zgodna z
praktyką przyjętą w języku lub piśmie, w którym podaje się informacje,
Transliteracja – forma transliterowana może zastępować formę w piśmie
oryginalnym lub – ujęta w nawiasy kwadratowe – je uzupełniać,
Skróty :
1. dopuszcza się skracanie wyrazów w poszczególnych elementach opisu (np. w
nazwie miejsca wydania, nazwie instytucji wydawniczej)
2. dopuszcza się redukowanie do inicjałów imion stanowiących część nazwy
autora, redaktora, pod warunkiem, że nie utrudni to identyfikacji osoby,
3. w Wykazie skrótów należy podać znaczenie wszystkich skrótów użytych w
przypisach lub w dokumentach, z których pochodzą
4. nie należy wyjaśniać skrótów powszechnie używanych,
•
Wyróżnienia graficzne i interpunkcja - (rozdanie uczniom przygotowanych
plansz z przykładami opisów bibliograficznych ilustrującymi różnorodność
możliwych rozwiązań) :
1. należy stosować jednolity system interpunkcji w bibliografii załącznikowej,
2. zaleca się wyróżniać graficznie nazwę autora lub tytuł dokumentu w
przypadku, gdy jest to dzieło zbiorowe, a także tytuł czasopisma w przypadku
opisu artykułu,
3. nie dopuszcza się wyróżniania w ten sam sposób różnych elementów opisu,
4. zaleca się używanie tylko niezbędnych znaków interpunkcyjnych,
5. wyróżnienia graficzne i interpunkcja powinny zapewnić czytelność opisu
5. Przedstawienie poszczególnych elementów opisu bibliograficznego z podziałem na :
•
•
•
dokumenty drukowane : opis bibliograficzny książki, fragmentu książki (działu,
rozdziału), artykułu z książki, artykułu z czasopisma, recenzji, wywiadu, wiersza ze
zbioru jednego autora, wiersza zamieszczonego w antologii wielu autorów, ilustracji
(fotografii, reprodukcji, mapy, planu, szkicu),
dokumenty audiowizualne : film na kasecie video, jeden utwór muzyczny z płyty,
nagranie dźwiękowe,
dokumenty elektroniczne : opis elektronicznej książki (książka w Internecie,
książka na płycie CD-ROM), opis artykułu z czasopisma w Internecie, opis publikacji
istniejącej samoistnie w Internecie
wraz z przykładami opisów na tablicy fichpart.
6. Sporządzanie bibliografii załącznikowej na podstawie posiadanych opisów
bibliograficznych – zasady redagowania (szeregowanie opisów) :
•
•
•
•
•
•
alfabetycznie, tematycznie, chronologicznie,
należy podzielić wykorzystane publikacje na literaturę podmiotu i przedmiotu,
bibliografię załącznikową umieszczamy po tekście głównym i uzupełniających go
materiałach (aneksach i przypisach),
bibliografię załącznikową umieszczamy przed wszelkimi materiałami
informacyjno-pomocniczymi,
dopuszcza się zamieszczanie bibliografii załącznikowej po poszczególnych
rozdziałach,
naczelną zasadą w tworzeniu opisów bibliograficznych i bibliografii
załącznikowej jest konsekwencja - po wybraniu sposobu sporządzania opisu
należy go konsekwentnie przestrzegać przy opisie wszystkich dokumentów.
7. Rozdanie uczniom przygotowanych materiałów dydaktycznych – wykonywanie ćwiczeń
grupowych – sporządzanie opisów bibliograficznych różnego typu dokumentów.
8. Prezentacja przygotowanych opisów przez przedstawicieli poszczególnych grup
uczniów.
9. Podsumowanie lekcji : omówienie trudności przy sporządzaniu opisów, wspólne
wyjaśnianie napotkanych problemów, dyskusja.
10. Zakończenie lekcji : rozdanie materiałów dydaktycznych – przykłady opisów różnych
dokumentów oraz przykłady różnorodności opisów poszczególnych dokumentów.
Pożegnanie klasy i zaproszenie do korzystania ze zbiorów biblioteki pedagogicznej oraz
korzystania z pomocy (w razie trudności) bibliotekarek przy sporządzaniu bibliografii
załącznikowej do swoich prac.
Oprac. Anna Kulfan
nauczyciel – bibliotekarz Biblioteki
Pedagogicznej CEN w Suwałkach Filii
w Augustowie
Bibliografia :
1. NORMA PN–79/N–01222/07. Kompozycja wydawnicza książki. Bibliografia
załącznikowa. Polski Komitet Normalizacyjny.
2. NORMA PN–ISO 690–2: 1999. Informacja i dokumentacja. Przypisy bibliograficzne.
Dokumenty elektroniczne i ich części. Polski Komitet Normalizacyjny.
3. SEBASTJAN D., TOBOLSKA U. : Redagowanie bibliografii załącznikowej i
przypisów bibliograficznych : program szkolenia dla nauczycieli [część
pierwsza].[online].Wrocław : Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna, 2004. [dostęp
10.01.2008]. Dostępny w Internecie : http://www.bib.edu.pl/dbp3.html.
4. SEBASTJAN D., TOBOLSKA U. : Redagowanie bibliografii załącznikowej i
przypisów bibliograficznych : program szkolenia dla nauczycieli [część
druga].[online].Wrocław : Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna, 2004. [dostęp
10.01.2008]. Dostępny w Internecie : http://www.bib.edu.pl/dbp4.html.
5. BONK G. : Opis bibliograficzny stosowany w bibliografii załącznikowej. [online].
„Biblioteka w Szkole”. Prezentacje multimedialne: edukacja czytelnicza i medialna.
[dostęp 10.01.2008]. Dostępny w World Wide Web:
http://www.vulcan.com.pl/biblioteka/prezentacje/prezentacje.htm#czytelnicza.
6. SANETRA K. : Dokumenty elektroniczne : opis bibliograficzny stosowany w bibliografii
załącznikowej. „Biblioteka w Szkole” 2007, nr 12, s.2-10.
7. ENCYKLOPEDIA WIEDZY O KSIĄŻCE. Wrocław : Zakład Narodowy im.
Ossolińskich, 1971.