historia rozdz1
Transkrypt
historia rozdz1
Spis treÊci Od autorki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 I. Narodziny i ekspansja cywilizacji przemysłowej 1. Narodziny i upowszechnienie cywilizacji przemysłowej . . . . . . . . . . . . . . . . 12 Postępy industrializacji w Europie i Stanach Zjednoczonych . . . . . . . . . . . . . . 14 Rozwój nowej klasy średniej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 Rzemiosło w czasach rewolucji przemysłowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 Ludzie pracy najemnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 Narodziny wielkiego miasta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 Powstanie społeczeństwa masowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 Nowa rodzina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 Aktywizacja kobiet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 Powszechne szkolnictwo podstawowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 Upowszechnienie służby wojskowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 Kształtowanie się cywilizacji przemysłowej na ziemiach polskich – rola rozbiorów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 Przemiany społeczne na ziemiach polskich w epoce industrializacji . . . . . . . . . 35 Rozwój rolnictwa i przemysłu na ziemiach polskich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36 2. Przebudzenie narodów europejskich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Romantyzm i budzenie się świadomości narodowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . Europa narodów bez państw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ruchy zjednoczeniowe w XIX-wiecznej Europie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ruchy narodowe w monarchii habsburskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Walka Irlandczyków z brytyjską dominacją . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Kształtowanie się państw narodowych na Bałkanach . . . . . . . . . . . . . . . . . Rewolucja niepodległościowa w Belgii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Polskie ruchy niepodległościowe w XIX w. – powstanie listopadowe 1830–1831 Polskie ruchy niepodległościowe w XIX w. – lata 1846–1848 oraz powstanie styczniowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Polskie programy pracy organicznej i ugody z zaborcami . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 43 46 49 53 54 56 57 58 . . 65 . . 67 3. Narodziny wielkich ideologii współczesności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Heglizm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73 Konserwatyzm – ideologia tradycji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75 Liberalizm – wolność dla jednostki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77 Socjalizm, czyli równość i sprawiedliwość . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 Socjaldemokracja i nurt reformistyczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83 Ideologie narodowe – nacjonalizm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84 Nowoczesne ruchy polityczne na ziemiach polskich w XIX w. . . . . . . . . . . . . 86 Powstawanie partii i systemów partyjnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89 www.wsip.com.pl 3 Spis treÊci 4. Przemiany ustrojowe w państwach Europy w XIX i na początku XX w. . . . . 92 XIX-wieczne nurty polityczne wobec demokratyzacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93 Ustrojowy kompromis – francuska Karta konstytucyjna i konstytucja Królestwa Polskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 Przemiany ustrojowe w XIX w. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99 Parlamentaryzm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103 Walka o prawa wyborcze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104 Wpływ przemian ustrojowych w państwach zaborczych na sytuację na ziemiach polskich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106 Walka o prawa polityczne kobiet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107 5. Przemiany kulturowe epoki przemysłowej Triumf kultury mieszczańskiej . . . . . . . . . Mieszczański świat . . . . . . . . . . . . . . . . Architektura epoki industrialnej . . . . . . . . Bunt przeciwko kulturze mieszczańskiej . . Prądy w kulturze u progu XX stulecia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118 6. Ameryka w XIX w. – u podstaw mocarstwowości . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120 Federalizm Stanów Zjednoczonych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121 Ekspansja terytorialna i problemy etniczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122 Wielka imigracja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125 Emigracja zarobkowa z ziem polskich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127 Kultura amerykańskich pionierów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 Rozwój sieci komunikacyjnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130 Ekonomiczny rozwój Stanów Zjednoczonych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131 Ekspansja zewnętrzna Stanów Zjednoczonych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134 7. Europa wobec świata, świat wobec Europy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136 Narodziny globalnych nierówności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137 Powstanie światowego rynku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138 Metody budowania imperiów kolonialnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140 Podbój i podział Afryki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140 Azja wobec cywilizacji europejskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143 Modernizacja terenów kolonialnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147 8. Wielka Wojna i jej polityczne konsekwencje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149 Od wojny lokalnej do europejskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150 Na frontach I wojny światowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151 Światowy zasięg Wielkiej Wojny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153 Zakończenie wojny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155 Wojna totalna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156 Upadek caratu i rewolucja lutowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158 Obalenie Rządu Tymczasowego w Rosji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159 Upadek monarchii środkowoeuropejskich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161 Pokojowy program prezydenta Wilsona . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162 Wersalski system polityczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163 Mniejszości narodowe Europy wersalskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167 Liga Narodów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167 4 Spis treÊci 9. Systemy polityczne Europy powersalskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170 Demograficzne i ekonomiczne skutki Wielkiej Wojny . . . . . . . . . . . . . . . . . 172 Społeczne skutki wojny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173 Europa demokratyczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 174 Budowa państwa komunistycznego w Rosji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175 ZSRR – system władzy totalitarnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177 Metody sprawowania władzy w ZSRR – totalitaryzm . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178 Idea budowy imperium radzieckiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180 Gospodarka państwa komunistycznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180 U podstaw mocarstwowości ZSRR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182 Geneza faszyzmu europejskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183 Organizacja państwa faszystowskiego – Włochy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184 Dyktatura w Hiszpanii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185 Próba budowy demokracji w Niemczech . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187 Odrodzenie Niemiec . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 188 Polityczne skutki wielkiej depresji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189 Narodziny nazizmu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190 Upadek Republiki Weimarskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 192 Nazistowskie państwo totalitarne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 192 Systemy autorytarne – na przykładzie republik bałtyckich . . . . . . . . . . . . . . . 194 Węgry w okresie międzywojennym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196 10. Kultura Europy i Ameryki w dwudziestoleciu międzywojennym . . . . . . . 198 Zapowiedź przełomu w kulturze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199 Kryzys świadomości po I wojnie światowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200 Nowa filozofia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 202 Literatura okresu międzywojennego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 202 Futuryzm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203 Architektura i wzornictwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204 Nowoczesne malarstwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206 Sztuka filmowa i radio . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207 Rewolucja obyczajowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 210 Kultura i sztuka w państwach totalitarnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212 11. Odrodzenie państwa polskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 216 Sprawa polska w pierwszych latach Wielkiej Wojny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217 Polskie ziemie pod okupacją państw centralnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219 Akt 5 listopada . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220 Skutki obalenia caratu dla sprawy polskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221 Kryzys przysięgowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 223 Rada Regencyjna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 223 Skutki przewrotu październikowego dla sprawy polskiej . . . . . . . . . . . . . . . . 224 Wyłanianie się polskiej władzy państwowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 226 Sejm Ustawodawczy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 229 Koncepcje granic Polski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 230 Sytuacja na terenach wschodnich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231 Wojna polsko-bolszewicka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 232 Zajęcie Wileńszczyzny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 234 www.wsip.com.pl 5 Spis treÊci Traktat ryski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235 Powstanie wielkopolskie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235 Przyłączenie Wielkopolski i Pomorza Gdańskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 236 Wolne Miasto Gdańsk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 237 Walka o Górny Śląsk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 239 Warmia i Mazury . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 239 Agresja czechosłowacka na Śląsku Cieszyńskim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241 12. Państwo odrodzone – II Rzeczpospolita . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 243 Ekonomiczne warunki odbudowy państwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 244 Zróżnicowanie społeczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245 Stosunki narodowościowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246 Wprowadzenie powszechnej oświaty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 247 Unifikacja ziem polskich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 248 Trudności w procesie jednoczenia kraju . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249 Odbudowa gospodarki polskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 250 Parlamentaryzm II Rzeczypospolitej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 251 Konkordat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 253 Polityka zagraniczna RP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 254 Ruch nacjonalistyczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255 Ruch chrześcijańsko-społeczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257 Ugrupowania konserwatywne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 258 Partie chłopskie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 258 Partie robotnicze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 259 Próby umocnienia demokracji parlamentarnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 261 Konflikt endecji z Józefem Piłsudskim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 262 Upadek systemu parlamentarnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263 Sanacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 265 Organizacje sanacyjne: BBWR i OZN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 266 Walka sanacji z opozycją . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267 Konflikty narodowościowe w II Rzeczypospolitej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 268 Skok gospodarczy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 269 Kwestia reformy rolnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271 Reforma szkolna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 273 Rozwój kultury masowej w II Rzeczypospolitej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 273 Rzut oka na Mały Rocznik Statystyczny z 1938 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 275 Polityka zagraniczna RP u progu II wojny światowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278 13. II wojna światowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 280 Upadek systemu wersalskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 281 W stronę wojny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 282 Sytuacja Polski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 284 Fronty II wojny światowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 286 Wojna obronna Polski (kampania wrześniowa) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 287 Doktryna wojny błyskawicznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 289 W okupowanej Europie i Azji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 291 Okupacja na ziemiach polskich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 293 Metody eksterminacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 294 6 Spis treÊci Holokaust . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 295 Powstanie w getcie warszawskim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 298 Ruch oporu w okupowanej Europie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 298 Polskie władze na obczyźnie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 299 Ruch oporu na ziemiach polskich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 300 Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 301 Armia Polska w ZSRR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 303 Działalność polskich komunistów w kraju . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 303 Powstanie warszawskie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 304 Narodziny broni masowego rażenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 306 Procesy zbrodniarzy wojennych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 308 CZĘŚĆ II: KU CYWILIZACJI GLOBALNEJ 1. Główne zasady powojennego ładu . . . . Sprawa polska na konferencjach mocarstw Powojenne migracje na ziemiach polskich Organizacja Narodów Zjednoczonych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 312 313 315 317 2. Świat podzielony – epoka zimnej wojny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 320 Narodziny supermocarstw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 322 Doktryna Trumana . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 323 Plan Marshalla . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 324 Problem podzielonych Niemiec i Berlina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 324 Wojna koreańska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 326 Zaostrzenie zimnej wojny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 327 Kryzys kubański . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 327 Wojna w Wietnamie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 329 Narodziny ruchu pacyfistycznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 331 Wpływ wojny w Wietnamie na zmianę polityki międzynarodowej i świadomości społeczeństwa amerykańskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 332 „Brudna wojna” w Afganistanie i jej konsekwencje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 333 3. Procesy integracyjne w Europie Zachodniej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 335 Sytuacja w Europie Zachodniej po II wojnie światowej . . . . . . . . . . . . . . . . 335 Europejski cud gospodarczy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 338 W stronę integracji europejskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 339 Postępy integracji europejskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 341 4. ZSRR i kraje „demokracji ludowej” . . . . Ostatnie lata stalinizmu . . . . . . . . . . . . . . Eksport stalinizmu . . . . . . . . . . . . . . . . . . Destalinizacja i reformy . . . . . . . . . . . . . . Destalinizacja w kulturze radzieckiej . . . . . Destalinizacja w polityce zagranicznej ZSRR Echa destalinizacji w państwach satelickich . Upadek Chruszczowa . . . . . . . . . . . . . . . . www.wsip.com.pl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 344 345 346 347 348 348 349 350 7 Spis treÊci Interwencja zbrojna w Czechosłowacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 350 Era Breżniewa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 351 Przemiany społeczne w latach siedemdziesiątych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 352 Reformy w Związku Radzieckim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 352 5. Zachodni świat w latach powojennych . . . . . . . . Zmiany struktury społecznej . . . . . . . . . . . . . . . . Rozwój opieki socjalnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wzrost standardów życia . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wypoczynek i spędzanie czasu wolnego . . . . . . . . Narodziny kultury młodzieżowej . . . . . . . . . . . . . Walka o prawa człowieka w Stanach Zjednoczonych . . . . . . . . . . . . . . . . . . 355 . . . . . . . . . . . . . . . . . . 355 . . . . . . . . . . . . . . . . . . 357 . . . . . . . . . . . . . . . . . . 357 . . . . . . . . . . . . . . . . . . 358 . . . . . . . . . . . . . . . . . . 359 . . . . . . . . . . . . . . . . . . 361 6. PRL jako państwo realnego socjalizmu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 363 Nowy kraj . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 364 Utrwalanie władzy w latach 1945–1948 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 365 Polski stalinizm w latach 1948–1955 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 367 Nacjonalizacja gospodarki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 368 Trzyletni Plan Odbudowy Gospodarki, 1947–1949 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 369 Plan sześcioletni 1950–1955 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 370 Próby kolektywizacji rolnictwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 371 Rewolucja oświatowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 372 Społeczeństwo polskie wobec władzy komunistycznej . . . . . . . . . . . . . . . . . 373 Polski Październik 1956 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 374 „Mała stabilizacja” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 376 Marzec 1968 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 376 Grudzień 1970 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 378 Kultura w Polsce socjalistycznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 379 Kościół katolicki w Polsce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 380 Życie na emigracji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 383 7. Kościół katolicki i katolicyzm w II połowie XIX i w XX w. Katolicki Kościół wobec cywilizacji przemysłowej . . . . . . . . Ideologia chrześcijańskiej demokracji . . . . . . . . . . . . . . . . . Ruch ekumeniczny po II wojnie światowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 386 387 387 388 8. Dekolonizacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 391 Geneza dekolonizacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 391 Drogi dekolonizacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 393 Trudna niepodległość . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 394 9. Daleki Wschód po II wojnie światowej Zwycięstwo rewolucji w Chinach . . . . . Japonia mocarstwem ekonomicznym . . . „Azjatyckie tygrysy” gospodarcze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 396 397 398 399 10. Współczesny Bliski Wschód . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 401 Narodziny syjonizmu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 402 Skutki polityczne I wojny światowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 403 8 Spis treÊci Dekolonizacja na Bliskim Wschodzie . . . . . Kryzys sueski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wojna sześciodniowa (5–10 czerwca 1967 r.) Wojna Jom Kippur (październik 1973 r.) . . . Pierwsze kroki ku pojednaniu . . . . . . . . . . Problem palestyńskich uchodźców . . . . . . . Strategiczny surowiec – ropa naftowa . . . . . Fundamentalizm islamski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 403 404 404 406 406 406 407 408 11. Ameryka Południowa po II wojnie światowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 410 Dekolonizacja w Ameryce Południowej i Środkowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . 410 Dominacja Stanów Zjednoczonych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 412 Kuba pod rządami Fidela Castro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 413 Chile Augusto Pinocheta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 414 12. Rewolucja „Solidarności” i powstanie III Rzeczypospolitej . . . . . . . . . . . 416 „Polski cud gospodarczy” w latach siedemdziesiątych . . . . . . . . . . . . . . . . . 417 Narodziny opozycji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 418 NSZZ „Solidarność” i jego program polityczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 419 Wprowadzenie stanu wojennego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 420 Rewolucja 1989 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 422 13. Europa u schyłku XX w. . . . . Jesień Narodów . . . . . . . . . . . . Rozpad Związku Radzieckiego . Rozpad Czechosłowacji . . . . . . Wojna w Jugosławii . . . . . . . . . Zjednoczenie państw niemieckich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 426 426 428 430 430 433 14. Cywilizacja postindustrialna końca XX w. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 434 Przemiany w nauce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 434 Rewolucja komunikacyjna i informatyczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 435 Narodziny cywilizacji postindustrialnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 435 Przemiany kultury masowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 436 Postmodernizm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 437 Globalizacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 437 Spis cytowanych źródeł . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 440 Tablica chronologiczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 441 Indeks . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 445 www.wsip.com.pl 9