Odzyskiwanie należności

Odzyskiwanie należności - recupero
crediti
2015-12-20 21:15:10
2
Proces oraz postępowanie nieprocesowe we włoskim prawie cywilnym, stanowią dwa podstawowe równorzędne
tryby postępowania rozpoznawczego (procedimento di cognizione).
Proces oraz postępowanie nieprocesowe we włoskim prawie cywilnym, stanowią dwa podstawowe równorzędne
tryby postępowania rozpoznawczego (procedimento di cognizione).
Prawo włoskie przewiduje kilka sposobów odzyskiwania należności, które generalnie dzielą się na trzy kategorie:
1.Pierwszą jest postępowanie procesowe (procedimento ordinario di cognizione). Proces podobnie jak w Polsce
jest podstawową formą rozpoznawania spraw cywilnych. Prawo włoskie rozróżnia również dwa postępowania
uproszczone (procedimenti sommari): postępowanie nakazowe - (procedimento monitorio) art. 633-656 c.p.c.
oraz postępowanie eksmisyjne (procedimento di sfratto)-. art. 657-669 c.p.c.
2.Postępowanie zabezpieczające (procedimento cautelare) - art. 669 bis i nast. c.p.c.
3.Postępowanie egzekucyjne (procedimento d’esecuzione), które zmierza do realizacji żądań wierzyciela
przyznanych wcześniejszymi postepowaniami –art.483 – 614 bis c.p.c.
Postępowanie procesowe- procedimento ordinario di cognizione
Postępowanie procesowe- stanowiące wzorzec dla innych postępowań- stosuje się wówczas, gdy przepisy
szczególne nie przewidują innego trybu postępowania. Wszczęcie postępowania następuje z chwilą doręczenia
pozwu – art. 163 c.p.c. (atto di citazione). Powód w powództwie żąda realizacji określonego roszczenia bądź
ochrony danego prawa.
W przypadku sprawy z zakresu prawa do zobowiązań, wierzyciel powinien dokładnie określić swoje żądania,
oznaczając wartość przedmiotu sporu (o ile nie jest to kwota pieniężna) oraz przytoczyć okoliczności je
uzasadniające.
Wierzyciel może dochodzić swoich praw za pomocą wszelkich dostępnych środków dowodowych m.in. dowodu z
dokumentu albo świadka (formalne przesłuchanie), przysięgi rozstrzygającej spór itp. Gdy sprawa dotyczy
wierzytelności powstałej na skutek wymiany handlowej, wymagane są dowody pisemne np. załączenie umów,
stosownych faktur, złożonych przelewów bankowych, dokumentów przewozowych w przypadku jeżeli towary są
eksportowane lub importowane itp.
Powód wzywa pozwanego w pozwie do stawienia się na rozprawę, której termin nie może być krótszy niż 90 dni
od doręczenia, jeśli miejsce doręczenia znajduje się we Włoszech lub 150 dni jeżeli miejsce doręczenia znajduje
się za granicą- art. 163 bis c.p.c
Jest to postępowanie obszerne, a okres jego trwania zależy od stopnia zawiłości sprawy. Strony składają 3 pisma
procesowe w fazie rozpoznania (memorie)- atr. 183 c.p.c., następnie Sąd przeprowadza postępowanie
dowodowe, po czym strony składają konkluzje oraz replikę - art.180 c.p.c.
Sąd rozstrzyga spór wydając wyrok w ciągu 60 dni od złożenia przez strony ostatniego pisma procesowego repliki – art. 275 c.p.c.
W przeciągu 30 dni od daty doręczenia orzeczenia, strona ma prawo odwołać się od niego poprzez złożenie
apelacji do sądu II instancji - art. 325 c.p.c.
Przepisy Kodeksu Postępowania Cywilnego przewidują również wniesienie późniejszej kasacji (Ricorso per
Cassazione)- art. 360 c.p.c.
Postępowanie nakazowe - Procedimento monitorio
3
Regulowane jest przepisami Kodeksu Postępowania Cywilnego, w księdze czwartej, dotyczącej postępowań
uproszczonych. Jego cechą charakterystyczną jest znaczne uproszczenie i przyspieszenie w stosunku do
zwykłego postępowania sądowego. Sąd bez rozprawy, nadaje nakaz zapłaty, w którym zobowiązuje pozwanego,
aby zaspokoił roszczenia powoda.
Art. 633 C.P.C. stanowi, iż na wniosek wierzyciela, którego wierzytelność wyrażona jest w pieniądzu albo w
rzeczach zamiennych, kompetentny sąd wyda nakaz zapłaty, lub wydania rzeczy gdy zachodzą przesłanki:
- prawo jest udowodnione dowodem pisemnym tj. faktur, dokumentów przewozowych, przelewów bankowych,
wezwań dłużnika do zapłaty itp.
-wierzytelność dotyczy świadczeń związanych ze zwrotem wydatków adwokatów, pełnomocników, sekretarzy
sądowych, doręczycieli oraz operatorów sądownictwa, którzy dokonali świadczeń w procesie,
- wierzytelność dotyczy honorarium i zwrotu wydatków notariuszy i innych profesjonalistów, którzy działają na
podstawie stawek urzędowych.
W praktyce postępowanie to opiera się na wniesionych przez wierzyciela pisemnych wnioskach dowodowych,
obciążających dłużnika. Ten typ postępowania z pewnością charakteryzuje się szybkością ze względu na
przedmiotowe i dowodowe zawężenie możliwości dochodzenia roszczeń.
Pozew wyposażony w wymagane dokumenty wierzyciel składa do sądu właściwości ogólnej.
Wydając nakaz zapłaty sąd orzeka, że pozwany ma w ciągu 40 dni od dnia doręczenia nakazu zapłaty, zaspokoić
roszczenia wierzyciela w całości, wraz z kosztami albo wnieść w tym samym terminie zarzuty - art. 641 C.P.C.
Bieg 40 dniowego terminu do złożenia zarzutów rozpoczyna się od dnia prawidłowego doręczenia pozwanemu
nakazu zapłaty wraz z pozwem i załącznikami. Ustawodawca włoski wprowadził jeszcze jeden termin 60 dni na
doręczenie przez powoda nakazu zapłaty pozwanemu, liczony jest od dnia jego złożenia w sekretariacie sądu.
W ciągu 40 dni od doręczenia pozwu dłużnik może wnieść zażalenie do tego samego sądu, w którym Sędzia
wydał nakaz zapłaty - art. 645 c.p.c.
W momencie złożenia zażalenia doręczyciel sądowy powiadamia o tym fakcie Sąd, który dokonuje adnotacji na
oryginale wydanego nakazu.
O prawie do wszczęcia egzekucji z nakazu decyduje wówczas każdorazowo sędzia, który rozpatruje zażalenie.
Jeżeli pozwany w wyznaczonym terminie nie wniósł skutecznych zarzutów, nakaz zapłaty staje się prawomocny i
rozpoczyna fazę egzekucyjną.
Możliwym jest również złożenie wniosku przez powoda o egzekucję prowizoryczną, która ma na celu
zabezpieczyć wierzyciela przez ewentualnym przedłużaniem sprawy przez pozwanego oraz co najważniejsze ma
zabezpieczyć poniesione nakłady. Sąd wydaje nakaz prowizorycznie egzekucyjny, gdy roszczenie wynika z czeku
lub dłużnik uznał roszczenie. W takim wypadku Sąd wzywa do natychmiastowej zapłaty, dając dłużnikowi termin
40 dni na złożenie zażalenia .
Postępowanie egzekucyjne- procedimento esecutivo
Celem postępowania egzekucyjnego jest doprowadzenie do przymusowego zrealizowania obowiązków
podlegających wykonaniu, a wynikających z prawomocnego orzeczenia sądowego, a także innych tytułów
egzekucyjnych.
Podstawą egzekucji jest tytuł wykonawczy, którym jest tytuł egzekucyjny (titolo esecutivo) zaopatrzony w
klauzulę wykonalności (formula esecutiva). We włoskim prawie cywilnym tytułem egzekucyjnym może być
4
zarówno prawomocne orzeczenie sądu (sentenza), które już w pierwszej instancji jest prowizorycznie wykonalne
(sentenza provvisoriamente esecutiva), jak i inne orzeczenia, ugody i akty, podlegające egzekucji na drodze
egzekucji sądowej np. czeki, weksle, akty notarialne albo inne akty publiczne.
Wierzyciel dysponujący tytułem egzekucyjnym składa wniosek do sądu o nadanie klauzuli wykonalności (formula
esecutiva).
Klauzula wykonalności zostaje nadana po uiszczeniu przez wierzyciela podatku od orzeczenia – imposta di
registro D.P.R. 26 aprile 1986, n. 131.Testo Unico sull’imposta dell’imposta di registro Po jej nadaniu wierzyciel
wzywa dłużnika do spełnienia ciążących na nim świadczeń, wyznaczając mu jednocześnie 10 dniowy termin do
ich spełnienia (atto di precetto) . Po jego bezskutecznym upływie, wierzyciel ma prawo wystąpić z wnioskiem
egzekucyjnym.
Egzekucji przymusowej dokonuje się za pośrednictwem komornika sądowego (ufficiale giudiziario), do którego
wierzyciel składa żądanie, wskazując w nim: środek egzekucji oraz oświadczenie, które ma być spełnione.
Bez wdawania się w szczegóły, generalnie sposoby egzekucji dzielą się na:
- egzekucję świadczeń pieniężnych, w tym egzekucję z ruchomości, nieruchomości, z wynagrodzenia za pracę, z
rachunków bankowych itp. oraz
- egzekucję świadczeń niepieniężnych.
Przykładowo egzekucja z ruchomości składa się z trzech etapów. Pierwszy polega na zajęciu wskazanej przez
wierzyciela ruchomości, następnie następuje sprzedaż a ostatecznie następuje podział sumy uzyskanej z
egzekucji lub wypłata jej wierzycielowi.
Obok powyższej procedury egzekucyjnej a odnoszącej się do szeroko pojętej grupy przedsiębiorców,
przewidziana jest forma określona prawem upadłościowym. Forma ta dotyczy podmiotów, których niemożność
zaspokojenia wierzycieli wynika ze stanu niewypłacalności firmy.
W tym przypadku Sąd ogłaszając upadłość przedsiębiorcy wyznacza syndyka masy upadłościowej (curatore),
który pod kontrolą sędziego delegowanego dokonuje wszelkich niezbędnych czynności zmierzających do
zaspokojenia wierzycieli. Wierzyciele zaspokajani są proporcjonalnie do wysokości należnych im świadczeń oraz
w przewidzianej prawem kolejności. Włoskie prawo upadłościowe przewiduje wierzytelności uprzywilejowane i
zwykłe. Do wierzytelności uprzywilejowanych zalicza się między innymi:
wierzytelności zabezpieczone zastawem lub hipoteką
wierzytelności zabezpieczone przywilejem z mocy prawa np. ze stosunku pracy , tytułu umowy depozytu na
przedmiotach złożonych do depozytu,
Koszty sadowe,
Koszty postępowania upadłościowego.
Wierzyciel dokonuje zgłoszenia wierzytelności za pomocą poczty elektronicznej certyfikowanej na adres syndyka
masy upadłościowej.
Postępowania zabezpieczające– procedimento cautelare –art. 669 bis i nast. c.p.c.
Wierzyciel, który powziął uzasadnione obawy co do możliwości utraty własnej wierzytelności, może żądać od
Sądu działań zabezpieczających na majątku dłużnika. Wniosek taki może być złożony w toku sprawy albo przed
jej rozpoczęciem, a zajęcie tytułem zabezpieczenia (sequestro conservativo) dotyczyć może zarówno dóbr
5
ruchomych jak i nieruchomości.
Zarządzenie tymczasowe nie może zmierzać do zaspokojenia roszczenia, jest bowiem jedynie formą
tymczasowej ochrony prawnej, której celem jest zapobieżenie sytuacji utrudniającej lub uniemożliwiającej
wierzycielowi wykonanie przyszłego orzeczenia sądowego.
Przesłankami do otrzymania niniejszego zabezpieczenia, są:
- obawa, że brak zabezpieczenia mógłby pozbawić wierzyciela zaspokojenia,
- widoczna zasadność prawa do wierzytelności.
Powód powinien wnieść powództwo w ciągu 60 dni od wydania postanowienia zabezpieczającego –art. 669 octies
c.p.c.
Warto również zwrócić uwagę na układy zawierane między dłużnikiem a wierzycielami w postępowaniu
układowym (concordati preventivi)- art. 160 prawa upadłościowego R.D. 16.03.1942 ze zmianami G.U. 81 z
6.04.1942 oraz porozumień między dłużnikiem a wierzycielami, w przedmiocie czasowego odroczenia
konieczności ich zaspokojenia. Dotyczy to przypadków gdy dłużnik jest w stanie niewypłacalności, ale nie jest
jeszcze upadłym albo znajduje się w stanie przejściowej niemożności zaspokojenia wymagalnych roszczeń
wierzycieli, a więc podlega prawu układowemu.
W tym pierwszym przypadku dłużnik może zaproponować wierzycielom układ przewidujący 100% spłatę
wierzytelności uprzywilejowanych i przynajmniej 40% wierzytelności nie zabezpieczonych. Drugi przypadek
dotyczy działań w postępowaniu układowym, gdzie dłużnik umawia się z wierzycielami co do odroczenia terminu
spłaty wierzytelności. W obu przypadkach poszczególni wierzyciele nie mogą wszczynać czynności
egzekucyjnych w stosunku do dłużnika, a wiążące decyzje są podejmowane z uwzględnieniem większości
wierzytelności.
Przedawnienia– prescrizioni
Problematyka przedawnienia roszczeń cywilnoprawnych jest poddana w wielu przypadkach porozumieniu stron.
Wynika to z faktu, iż w wielu przypadkach strony mają prawo umownego ustalenia dłuższego niż regulacje
kodeksowe okresu przedawnienia, bądź wynika z samej natury stosunku prawnego.
Okres przedawnienia w przypadku wierzytelności możemy podzielić na:
1. Przedawnienie zwykłe (prescrizione ordinaria), które wynosi 10 lat (art. 2946 KC). Okres ten może zostać
przerwany poprzez każdą czynność prawną, która otwiera drogę sądową (w postępowaniach: rozpoznawczym,
zabezpieczającym, egzekucyjnym), albo też przez każdą inną czynność wzywającą dłużnika do wykonania
roszczenia (upomnienie pozasądowe albo inne wezwanie do zapłaty w formie pisemnej. Po zakończeniu
czynności przerywającej, przedawnienie biegnie na nowo. W przypadku zawieszenia terminu, po ustaniu
okoliczności zawieszających przedawnienie biegnie dalej.
2. Krótsze okresy przedawnienia, jak np. pięcioletni okres przedawnienia od odsetek i generalnie od wszystkiego,
co podlega opłacie periodycznie (art. 2948). Ponadto ustawodawca włoski przewidział roczny okres
przedawnienia w stosunku do czynności mediatora (art. 2950), w przedmiocie roszczeń ubezpieczeniowych (art.
2952) oraz w stosunku umów do spedycji i transportu (art. 2951).
6