Soja źródłem białka Soja jest jedną z najbardziej wartościowych

Soja źródłem białka
Soja jest jedną z najbardziej wartościowych roślin uprawianych w świecie na pokarm dla ludzi i paszę
dla zwierząt. Cenne właściwości soi są związane z wysoką zawartością białka w nasionach (35-40%) i
tłuszczu (18-22%). O jego szczególnej wartości decyduje obecność znacznych ilości nienasyconych
kwasów tłuszczowych
Walory soi tkwią także w wysokiej zawartości związków mineralnych: fosforu, magnezu, żelaza, cynku,
miedzi oraz witamin z grupy B.
Soja, pomimo, że jest rośliną ciepłolubną i dnia krótkiego może być uprawiana w naszym kraju. Najlepsze
warunki do jej uprawy są na południowym wschodzie (wyłączając tereny górzyste).
Zalety uprawy soi:
- ze względu na głęboki system korzeniowy poprawia fizyko-chemiczną strukturę gleby,
- jako typowa roślina motylkowa, współżyje z bakteriami brodawkowymi wiążącymi azot z powietrza, co
pozwala na ograniczenie nawożenia tym składnikiem,
- jest dobrym przedplonem dla roślin następczych, gdyż pozostawia resztki pożniwne bogate w azot,
- jest bogatym źródłem białka i tłuszczu, co pozwala na wykorzystanie jej, jako komponentu pasz dla
zwierząt.
Dobór odmian
W krajowym rejestrze znajduje się obecnie 6 odmian soi (wolnych od GMO), wszystkie są krajowej
hodowli. Są to odmiany: Aldana, Augusta, Jutro, Mazowia, Nawiko i Progres. Odmiany te charakteryzują
się wczesnością odpowiednią dla warunków klimatycznych naszego kraju. Do uprawy należy wybierać tylko
te odmiany, ze względu na to, że odmiany hodowli zagranicznej w naszych warunkach nie dojrzewają.
Wymagania glebowe i przedplonowe
Uprawa soi powinna być lokalizowana na glebach żyznych, pozostających w dobrej kulturze i o dobrych
właściwościach powietrzno-wodnych. Soja nie znosi gleb kwaśnych. Optymalne pH gleby to 6-7. Gleby o
pH poniżej 5,5 należy wapnować.
Soja najczęściej jest uprawiana po roślinach zbożowych, dobrymi przedplonami są również okopowe w 3
roku po oborniku. Nie powinna być uprawiana częściej, niż co 4 lata na tym samym polu. Soja może być
uprawiana w plonie głównym lub wtórym po mieszankach ozimych zbieranych w maju.
Uprawa roli
Soja wymaga bardzo starannej uprawy roli, której głównym celem jest odchwaszczenie i utrzymanie
odpowiedniej struktury. Jesienią należy wykonać pełen zestaw uprawek pożniwnych i orkę przedzimową.
Wiosną zabiegi ogranicza się do włókowania i bronowania. W związku z późnym terminem siewu soi
kilkakrotne bronowanie jest dobrym sposobem na ograniczenie zachwaszczenia, ale należy unikać zbytniego
przesuszenia wierzchniej warstwy gleby. Dobre wyrównanie pola ułatwia zbiór kombajnem.
Nawożenie mineralne
Nawożenie fosforowe i potasowe należy stosować przed orką przedzimową lub wiosną pod agregat
uprawowy w ilości 60-80 kg P2O5 /ha i 80-120 kg K2O/ha. Wysokość nawożenia azotowego jest
uzależniona od tego, czy nasiona zaszczepimy Nitaginą dla soi. Jeżeli stosujemy Nitraginę, to przedsiewnie
należy wysiać 25-30 kg N/ha i na początku kwitnienia około 30 kg N/ha. Gdy nie stosujemy Nitraginy
przedsiewnie dajemy 30-50 kg N/ha i na początku kwitnienia 40-60 kg N/ha. Należy pamiętać, że nadmierne
nawożenie azotem przedłuża okres wegetacji i opóźnia dojrzewanie. Soja korzystnie reaguje na nawożenie
niektórymi mikroelementami, m.in. borem, molibdenem i manganem. W przypadku stwierdzenia objawów
niedoboru tych mikroelementów na roślinach można zastosować nawożenie dolistne w fazie tworzenia
pąków kwiatowych.
Siew
Siew soi zaleca się w terminie od 20 kwietnia do 5 maja. Nasiona należy
nale y wysiewać w ogrzana glebę o
temperaturze, co najmniej 8 oC. Soja współżyje
współ yje z bakteriami brodawkowymi, które rzadko występują
wyst
w
naszych glebach,
bach, dlatego korzystne jest szczepienie nasion Nitraginą.
Nitragin . Przeprowadza się
si je na 2-3 dni przed
siewem. Szczepionkę należyy dokładnie wymieszać
wymiesza z nasionami, chroniącc je przed działaniem promieni
słonecznych. Można równieżż zastosować szczepionkę bezpośrednio do gleby, po czym pole należy
nale
zabronować. Nasiona wysiewa sięę na głębokość
głę
3-4 cm, w rozstawie rzędów 20-25
25 cm. Obsada roślin
ro
powinna wynosić 80-100 roślin na 1 m2, co daje 150-200
200 kg nasion na 1 ha. W warunkach mniejszej
wilgotności gleby podczas siewu zaleca
aleca się
si zastosować wał kruszący,
cy, co powoduje lepsze podsiąkanie
podsi
wody
i wyrównanie pola.
Pielęgnacja i zbiór
Ze względu
du na brak herbicydów do powschodowego zwalczania chwastów w uprawie soi istnieje obecnie
potrzeba wykonania badań rejestracyjnych nowych
nowyc środków.
rodków. Fakt ten powoduje, że
ż jedyną metodą
odchwaszczania plantacji soi jest mechaniczne niszczenie chwastów poprzez bronowanie czy stosowanie
pielników w międzyrzędziach.
Soja dojrzewa w zależności
ci od odmiany od III dekady sierpnia do połowy września
września. Przy nierównomiernym
lub opóźnionym
nionym dojrzewaniu łanów należy
nale wykonać desykację (preparatem Harvade 250 SC w dawce 1,5-2
1,5
l /ha). Zbiór wykonuje się jednoetapowo kombajnem, gdy wszystkie strąki
str sąą brązowe,
ązowe, a nasiona suche. Ze
względu na konieczność bardzo niskiego koszenia roślin
ro lin (nisko osadzone dolne strąki
strą soi) pole powinno być
wolne od kamieni. Zebrane nasiona należy
nale dosuszyć do 13% wilgotności. Średnio uzyskuje się
si plony nasion
soi w granicach do 15-20 dt/ha.
Opracowała: Anna Moskal
Akceptował kierownik
kierowni działu: Stanisław Kawa