Zespół stopy cukrzycowej

Zespół stopy cukrzycowej
Zespół stopy cukrzycowej
Co Ty możesz zrobić, aby zapobiec
amputacji kończyny dolnej?
Co 2 minuty jedna osoba na świecie traci kończynę dolną z powodu
cukrzycy!
Co to jest „stopa cukrzycowa”?
„Stopa cukrzycowa” należy do przewlekłych powikłań cukrzycy. Powstaje w wyniku zmian neuropatycznych (uszkodzenie nerwów) i zmian
niedokrwiennych (np. w przebiegu
miażdżycy). Schorzenie to dotyczy
przede wszystkim stopy, gdzie wiele
struktur zostaje uszkodzonych. Nieleczone lub źle leczone schorzenie
i niestosowanie się do zaleceń lekarskich
mogą doprowadzić nawet do amputacji kończyny.
Zaawansowane zmiany neuropatyczne – deformacja,
zniekształcające owrzodzenie
Gdzie mogą występować zmiany?
na skórze (zadrapania, szczeliny, zgrubienia, owrzodzenie, zapalenie tkanek
skóry)
zaburzenia mięśni i ścięgien (osłabienie siły mięśniowej, przykurcze
– trudności w chodzeniu, zwichnięcia w stawach)
zmiany w kościach (zmiany zapalne, zaniki kostne, rozrzedzenie struktur
kostnych, mikrozłamania, przemieszczenia kości)
zmiany w nerwach (uszkodzenie struktury nerwów)
zmiany w naczyniach o dużym i małym kalibrze (są to najczęściej zmiany
miażdżycowe prowadzące do upośledzenia ukrwienia)
Kto jest szczególnie narażony na wystąpienie zmian na stopie?
pacjenci długo chorujący na cukrzycę
chorzy z niezadowalającym wyrównaniem cukrzycy, źle kontrolowanym
ciśnieniem, palący papierosy, z podwyższonym poziomem cholesterolu
i trójglicerydów
pacjenci z nadwagą i otyłością
ze zmianami deformacyjnymi stopy
nie dbający o higienę
lekceważący swój stan zdrowia
noszący nieodpowiednie obuwie
Co prowadzi do wystąpienia „stopy cukrzycowej”?
Za przyczynę zmian określanych jako „stopa cukrzycowa” uważa się kilka
wzajemnie uzupełniających się czynników, takich jak: uszkodzenie nerwów
zwane neuropatią, uszkodzenie naczyń zwane angiopatią, wpływ czynnika
mechanicznego – najczęściej urazu
i często dołączającego się procesu
zapalnego.
1. Uszkodzenie struktury nerwów – powoduje głównie osłabienie lub brak czucia bólu i temperatury. W jego wyniku pacjent
nie zauważa urazów stopy, ciała obcego, zbyt ciasnych lub zbyt
mocno zasznurowanych butów.
Brak czucia temperatury może
powodować poważne oparzenia, na przykład podczas kąpieli
w gorącej wodzie czy stosowania Rozległe oparzenie stopy lewej – uszkodzenie termiczne
na skutek braku czucia bólu i temperatury
termoforu.
2. Uszkodzenie naczyń stopy
– powoduje niedokrwienie, a w jego wyniku powstawanie trudno gojących się
ran oraz dolegliwości bólowych.
3. Czynnik mechaniczny – np. uraz stopy, spowodowany nieodpowiednim
obuwiem, wkładką, stosowaniem nieodpowiednich maści.
4. Infekcja – czyli zmiany zapalne na stopie.
Czynniki bezpośrednio wpływające na wystąpienie zmian na stopie
urazy, takie jak potknięcie, otarcie przez
but, ciało obce w bucie, ciało obce
w stopie, powstanie pęcherza na stopie,
stosowanie nieodpowiednich maści, zbyt
krótkie obcinanie paznokci, nieumiejętne
usuwanie modzeli, stosowanie termoforu,
poduszek elektrycznych, zbyt ciepłej wody
lub grzejników
Początkowe owrzodzenie neuropatyczne
– gruby modzel otaczający pozornie bardzo
małe owrzodzenie
Jak mogą wyglądać zmiany na stopie – obrazy chorobowe
„Stopa cukrzycowa” nie ma jednego obrazu
chorobowego. Zmiany początkowe są dyskretne, trudne do zauważenia przez niewyedukowanego pacjenta. Można je zdiagnozować
jedynie dzięki specjalistycznym badaniom.
Najczęstsze obrazy chorobowe to:
modzele (odciski), palce młoteczkowate
miejsca nadmiernie rogowaciejącej skóry, Palce młoteczkowate – modzele i owrzodzenie
opuszek na skutek źle dobranego obuwia
nadmierna suchość skóry
pęknięcia, szczeliny np. w okolicy pięt, zaburzenia (brak) potliwości
owrzodzenia i inne rodzaje ran
zapalenie tkanek miękkich – obraz
czerwonej, nadmiernie ciepłej stopy
zmiany zapalne zaawansowane – zmiany
ropne stopy umiejscowione (ropień) lub
uogólnione na stopie (ropowica)
zmiany martwicze (nieodwracalne
uszkodzenie tkanek stopy)
Stopa neuropatyczna – neuropatia Charcota
z rozległym, niezakażonym owrzodzeniem
zmiany niedokrwienne – powodujące
w miejscu zmian kostnych
zmiany martwicze i zgorzel
Jak zapobiegać wystąpieniu „stopy cukrzycowej”?
Możliwe jest zapobieganie wystąpieniu „stopy cukrzycowej” lub zahamowanie
postępu choroby po wystąpieniu pierwszych objawów.
Zapobieganie postępowi zmian należy realizować poprzez:
zaznajomienie się z zaleceniami dotyczącymi pielęgnacji stopy i stosowanie się
do tych zaleceń
noszenie właściwego obuwia
Zabiegi pielęgnacyjne zalecane dla chorych z cukrzycą
oglądanie stóp, w tym przestrzeni między palcami i strony podeszwowej
stopy (użyj lusterka!)
codzienne mycie stóp w letniej wodzie (przed kąpielą sprawdź temperaturę wody!)
osuszanie stóp, a szczególnie przestrzeni międzypalcowych, natłuszczanie skóry stóp
usuwanie modzeli przez wykwalifikowany personel (nie stosuj maści na odciski!)
obcinanie paznokci na wysokości opuszków palców (nie za krótko!)
niestosowanie zbyt ciepłej wody, grzejników, termoforów
ćwiczenia rehabilitacyjne stóp i ćwiczenia wzmacniające siłę mięśniową
kończyn dolnych
Zalecenia dotyczące obuwia
Niemożliwe jest zapobieganie „stopie cukrzycowej” bez dobrego
wyrównania cukrzycy, a więc:
prawidłowych wartości glikemii
zalecanych wartości ciśnienia tętniczego
prawidłowych wartości cholesterolu i trójglicerydów
utrzymywania lub dążenia do zalecanej przez lekarza masy ciała
Materiał opracowała: dr n. med. Teresa Koblik, Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie
Novo Nordisk Pharma Sp. z o.o.
ul. 17 Stycznia 45B, 02-146 Warszawa
tel.: (+48 22) 444 49 00, fax: (+48 22) 444 49 01
[email protected]
www.novonordisk.pl
DIA/177/11-10/12-12
obuwie numer większe od rzeczywistego numeru stopy
buty z szerokimi, wysokimi czubami
przed włożeniem buta należy sprawdzić ręką wnętrze buta, by wykluczyć
zagięcia wkładki, nierówności czy ciała obce w bucie (np. kamień)
nie należy zbyt ciasno zawiązywać butów
należy nosić wkładki uwzględniające zmiany deformacyjne stopy
niewskazane jest chodzenie boso ze względu na zbytnie obciążenie stopy
oraz większą możliwość urazu
DIA/177/11-10/12-12
Novo Nordisk Pharma Sp. z o.o.
ul. 17 Stycznia 45B, 02-146 Warszawa
tel.: (+48 22) 444 49 00, fax: (+48 22) 444 49 01
[email protected]
www.novonordisk.pl