Filarowa koncepcja systemu emerytalnego [tryb zgodności]

System emerytalny
Dr Grażyna Sordyl
System emerytalny
Celem emerytury z ubezpieczenia społecznego jest
zabezpieczenie podstawowych potrzeby ubezpieczonego. Dla
tego emerytury z ubezpieczenia społecznego mają charakter
świadczeń bazowych.
Bazowe świadczenia przysługują w zamian za składkę płaconą
od wynagrodzeń nieprzekraczających w skali roku określonych
wielokrotności średnich zarobków w kraju.
Dla osób lepiej zarabiających kwota ta będzie w mniejszym
stopniu zastępować poprzednie zarobki. Znacznemu obniżaniu
się poziomu życia po zakończeniu działalności zawodowej u
osób o wysokich zarobkach zapobiegać ma stworzenie różnych
możliwości „doubezpieczenia się", np. poprzez wykup polisy.
System emerytalny
Koncepcja systemu zapewniającego świadczenie z różnych
źródeł (system filarów) zawarta była już w planie Beveridge'a i
w systemie Bismarcka.
W planie Beveridga system finansowania z różnych źródeł wyrósł z
potrzeby zróżnicowania i uzupełnienia dochodów na starość ponad
jednolite kwotowo i niskie renty państwowe o charakterze
zaopatrzeniowym.
W celu uzupełnienia minimalnych świadczeń podstawowych
(pierwszy filar) przewidywano dodatkowe świadczenia emerytalne o
charakterze ubezpieczeniowym, zależne od stażu pracy i
uzyskanych wcześniej wynagrodzeń (drugi filar).
System emerytalny
Filarowy model emerytur przyjęto też w krajach o Bismarckowskim
systemie ubezpieczeń społecznych (np. Niemcy, Austria, Francja,
Szwajcaria).
Filar pierwszy w tym modelu stanowią świadczenia wypłacane z
ubezpieczenia społecznego, działającego na zasadach repartycji i
uzależnione od wysokości zarobków ubezpieczonego.
Filar drugi to ubezpieczenie prowadzone przez pracodawców,
działające na zasadach kapitałowych i zapewniające świadczenia
odnoszone do zgromadzonych składek.
Filar trzeci natomiast to w obu modelach system dobrowolny,
umożliwiający uzupełnianie otrzymywanej emerytury w wyniku
indywidualnej przezorności, czyli zawarcia umowy z towarzystwem
ubezpieczeniowym.
System emerytalny w Polsce
W Polsce trzyfilarowy system emerytalny zrealizowano, przyjmując
ustawy:
z 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych,
z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych,
z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych,
z 20 kwietnia 2004 r. o pracowniczych programach emerytalnych,
z 20 kwietnia 2004 r. o indywidualnych kontach emerytalnych.
System emerytalny w Polsce
Nowy system
ubezpieczeń społecznych
Filar I
Filar II
Filar III
Stopień obowiązkowości
Obowiązkowy
Obowiązkowy
Dobrowolny
Sposób finansowania
Repartacyjny
Kapitałowy
Kapitałowy
Zarządzanie
Zarządzany przez
państwo (ZUS)
Zarządzany przez
prywatne otwarte
fundusze inwestycyjne
Zarządzany przez
prywatnoprawne
systemy zakładowe
ustanowione przez
pracodawcę
Składka
Zapisywana na
indywidualnych kontach
Zapisywana na
indywidualnych kontach
Zapisywana na
indywidualnych kontach
System emerytalny w Polsce
I i II filar stanowią emeryturę bazową.
Emerytura z obu źródeł (tj. z pierwszego i drugiego filaru) w zasadzie nie będzie mogła być niższa
od kwoty najniższej emerytury.
Trzeci filar w założeniach polskiej reformy ubezpieczeń społecznych to pracownicze programy
emerytalne i indywidualne konta emerytalne, które nie są urządzeniami z zakresu ubezpieczenia
społecznego.
Polski system trzyfilarowy ma charakter niejednorodny i składa się z dwufilarowego systemu
bazowego oraz trzeciego filaru uzupełniającego, działającego na zasadach charakterystycznych
dla osobowych ubezpieczeń gospodarczych, ale z ograniczeniami wynikającymi z ustawy o
pracowniczych programach emerytalnych i ustawy o indywidualnych kontach emerytalnych.
Konstrukcja polskiego trzyfilarowego systemu emerytalnego jest więc odmienna od klasycznej
przez to, że składa się on z dwuczęściowego systemu bazowego (pierwszy i drugi filar) oraz z
systemu uzupełniającego (trzeci filar), podczas gdy w systemie klasycznym filar bazowy
(pierwszy) uzupełniany jest świadczeniami z filaru drugiego i trzeciego.
Nie ma natomiast różnic z punktu widzenia finansowania emerytur pochodzących z
poszczególnych filarów. I tak emerytury z tzw. pierwszego filaru będą finansowane metodą
repartycyjną (czyli z bieżącej składki wpływającej do ZUS), natomiast filary drugi i trzeci to
systemy finansujące wypłaty emerytur ze zgromadzonego kapitału.
System emerytalny w Polsce
Cechą charakterystyczną nowego systemu emerytalnego jest
wielofilarowość i uzależnienie wysokości świadczenia wyłącznie od
składki wnoszonej do systemu – SYSTEM ZDEFINIOWANEJ SKŁADKI.
System emerytalny w Polsce
W nowym systemie wysokość emerytury zależeć będzie od:
•
wysokości kapitału początkowego wyliczonego na 31 grudnia 1998 r.
•
sumy składek zapłaconych przez danego ubezpieczonego od 1
stycznia 1999 r.
•
momentu przejścia na emeryturę (wraz z każdym przepracowanym
rokiem powyżej wieku emerytalnego wysokość przyszłej emerytury
będzie wyższa)
•
emerytura dla uczestników pierwszego filara jest w 100%
gwarantowana przez Skarb Państwa.
System emerytalny w Polsce
Pierwszy filar systemu emerytalnego oparty jest na zreformowanym
Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych (ZUS). Dla uczestników tego
filaru emerytura będzie wypłacana według nowych zasad. Pierwszy
filar jest systemem repartycyjnym utworzonym w oparciu o tzw.
umowę międzypokoleniową. Polega to na tym, że ze składek
wpłacanych przez pracujących finansowane są na bieżąco
świadczenia emerytalne. Wpłacane składki są rejestrowane przez
ZUS na indywidualnym koncie każdego ubezpieczonego.
Istotą funkcjonowania pierwszego filaru jest to, że finansowanie
świadczeń jest repartycyjne, natomiast ewidencja składek jest
kapitałowa.
Kontrolując stan kapitału na swoim koncie każdy ubezpieczony
może sprawdzić, ile kapitału „uzbierał” na poczet swojej przyszłej
emerytury. Jednak faktycznie nie posiada on tych pieniędzy na
swoim koncie. Jest to kapitał fikcyjny, nie podlegający dziedziczeniu.
System emerytalny w Polsce
Obsługą ubezpieczeń społecznych zajmuje się Zakład Ubezpieczeń Społecznych
(ZUS).
Zakład Ubezpieczeń Społecznych jest państwową jednostką organizacyjną
wyposażonym w osobowość prawną.
Jest on odpowiedzialny za ewidencjonowanie składek oraz zarządzanie dostępnymi
środkami w ramach Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (FUS).
ZUS jest zatem zarządzającym sumą środków tworzącą fundusz (FUS).
FUS tworzą fundusze celowe (szczegółowe):
fundusz emerytalny - przeznaczony na wypłatę emerytur
fundusz rentowy - przeznaczony na wypłatę rent oraz finansowanie tzw. prewencji
rentowej
fundusz chorobowy - przeznaczony na wypłatę zasiłków chorobowych,
macierzyńskich, opiekuńczych i porodowych
fundusz wypadkowy - przeznaczony na wypłatę rent powypadkowych.
System emerytalny w Polsce
Zakład Ubezpieczeń Społecznych
ZUS jest państwową jednostką organizacyjną i posiada osobowość
prawną. Siedzibą Zakładu jest miasto stołeczne Warszawa.
Nadzór nad zgodnością działań Zakładu z obowiązującymi przepisami
sprawuje minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego.
Zakład działa na podstawie ustawy z dnia 13 października 1998 r. o
systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. 1998 nr 137, poz. 887, art 6672) oraz innych ustaw regulujących poszczególne zakresy jego
działalności.
W zakresie prowadzonej działalności, o której mowa w art. 68-71,
Zakładowi przysługują środki prawne właściwe organom administracji
państwowej.
System emerytalny w Polsce
W skład Zakładu wchodzą:
Centrala
Cerenowe jednostki organizacyjne
W skład centrali Zakładu wchodzi także Biuro Rent
Zagranicznych powołane do realizacji umów międzynarodowych
w zakresie ubezpieczeń społecznych
System emerytalny w Polsce
Organami Zakładu są:
1)Prezes Zakładu,
2)Zarząd, którego przewodniczącym jest z
urzędu Prezes Zakładu,
3)Rada Nadzorcza Zakładu.
System emerytalny w Polsce
Do zakresu działania Zakładu należy:
1)realizacja przepisów o ubezpieczeniach społecznych, a w szczególności:
a) stwierdzanie i ustalanie obowiązku ubezpieczeń społecznych,
b) ustalanie uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych oraz
wypłacanie tych świadczeń, chyba że na mocy odrębnych przepisów
obowiązki te wykonują płatnicy składek,
c) wymierzanie i pobieranie składek na ubezpieczenia społeczne,
ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych
Świadczeń Pracowniczych oraz wpłat na Państwowy Fundusz Rehabilitacji
Osób Niepełnosprawnych,
d) prowadzenie rozliczeń z płatnikami składek z tytułu należnych składek i
wypłacanych przez nich świadczeń podlegających finansowaniu z
funduszy ubezpieczeń społecznych lub innych źródeł,
e) prowadzenie indywidualnych kont ubezpieczeniowych i kont płatników
składek,
f) orzekanie przez lekarzy orzeczników Zakładu dla potrzeb ustalenia
uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych.
System emerytalny w Polsce
Do zakresu działania Zakładu należy:
2)realizacja umów i porozumień międzynarodowych w dziedzinie ubezpieczeń
społecznych,
3)dysponowanie środkami finansowymi funduszów ubezpieczeń społecznych oraz
środkami funduszu alimentacyjnego,
4)opracowywanie aktualnych analiz i prognoz w zakresie ubezpieczeń społecznych,
5)kontrola orzecznictwa o czasowej niezdolności do pracy,
6)kontrola wykonywania przez płatników składek i przez ubezpieczonych obowiązków w
zakresie ubezpieczeń społecznych oraz innych zadań zleconych Zakładowi,
7)wydawanie Biuletynu Informacyjnego,
8)popularyzacja wiedzy o ubezpieczeniach społecznych.
System emerytalny w Polsce
Do zakresu działania Zakładu należy także prowadzenie prewencji
rentowej, obejmującej:
1)rehabilitację leczniczą osób zagrożonych całkowitą lub częściową
niezdolnością do pracy albo osób pobierających rentę okresową,
2)badania i analizy przyczyn niezdolności do pracy,
3)inne działania prewencyjne.
W ramach prewencji rentowej Zakład może:
kierować osoby do ośrodków rehabilitacyjnych, prowadzić własne ośrodki
rehabilitacyjne, udzielać zamówień na świadczenia i usługi rehabilitacyjne
w innych ośrodkach, dofinansowywać rozwój bazy leczniczo-technicznej
ośrodków, prowadzić we własnym zakresie badania i analizy przyczyn
niezdolności do pracy lub zamawiać ich przeprowadzenie przez inne
podmioty, finansować inne działania dotyczące prewencji rentowej.
System emerytalny w Polsce
Zakład wykonuje również zadania
powierzone na podstawie innych ustaw.
Zakład może wykonywać inne zlecone
zadania z dziedziny ubezpieczeń lub
zabezpieczenia społecznego.
System emerytalny w Polsce
Każda osoba podlegająca ubezpieczeniu społecznemu posiada w ZUS
własne konto ubezpieczenia. Na koncie tym ewidencjonowane są składki
oraz informacje dotyczące przebiegu ubezpieczenia danej osoby.
Konto ubezpieczonego zakładane jest przeważnie na podstawie zgłoszenia
składanego do ZUS-u przez pracodawcę. Ma on na to 7 dni od momentu
powstania obowiązku ubezpieczenia, czyli z reguły od momenty
podpisania umowy o pracę.
Konto oznaczone zostaje numerem ewidencyjnym nadanym osobie
ubezpieczonej przez Rządowe Centrum Informatyczne Powszechnego
Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności (RCI PESEL).
O stanie konta emerytalnego ubezpieczeni powinni być informowani raz
do roku. Informacje zawarte na koncie objęte są przepisami o ochronie
danych osobowych.
System emerytalny w Polsce
Wysokość emerytury z pierwszego filaru uzależniona jest od od kwoty
środków zgromadzonych na koncie.
Kwota ta podlega waloryzacji w celu zachowania co najmniej ich realnej
wartości w odniesieniu do cen towarów i usług konsumpcyjnych. W
praktyce oznacza to, że kapitał jest mnożony przez odpowiedni wskaźnik
(wskaźnik waloryzacji). Wprowadzone od 1 stycznia 2008 r. zmiany w
ustawie o emeryturach i rentach z FUS przewidują, że świadczenia
emerytalno - rentowe będą waloryzowane corocznie - od dnia 1 marca.
Natomiast wskaźnik waloryzacji będzie określany jako średnioroczny
wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych w poprzednim roku
kalendarzowym, zwiększony o co najmniej 20% realnego wzrostu
przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim roku kalendarzowym.
Zwiększenie wskaźnika waloryzacji będzie corocznie negocjowane w
Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych. Jeżeli nie
dojdzie do uzgodnienia wskaźnika na forum Komisji, jego wysokość
określi w drodze rozporządzenia Rada Ministrów.
System emerytalny w Polsce
Otwarty fundusz emerytalny (OFE)
OFE to nazwa zastrzeżona dla funduszy utworzonych na
podstawie ustawy z 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i
funkcjonowaniu funduszy emerytalnych.
W ujęciu ustawy otwarty fundusz emerytalny jest wyposażoną w
osobowość prawną i powołaną na czas nieograniczony
wyodrębnioną masą majątkową powstałą ze składek członków
funduszu, gromadzącą i inwestującą środki pieniężne z
przeznaczeniem na wypłaty dla członków po osiągnięciu przez
nich wieku emerytalnego.
W tym celu zakłada się dla każdego członka otwartego funduszu
emerytalnego indywidualny rachunek, na którym ewidencjonuje
się wpłacane składki i pobrane opłaty, a zgromadzone na tym
koncie środki przelicza się na jednostki rozrachunkowe.
System emerytalny w Polsce
Otwarty fundusz emerytalny to majątek tworzony z
wpłat jego uczestników i zarządzany przez
powszechne towarzystwo emerytalne.
Fundusz taki jest wspólną masą majątkowego
uczestników, o zmiennej wartości i stałym
przedmiocie działalności.
System emerytalny w Polsce
Otwarte fundusze emerytalne są częścią sektora finansów publicznych
Świadczą o tym następujące cechy konstrukcyjne:
obowiązkowe uczestnictwo w otwartych funduszach emerytalnych.
Uczestnik ma prawo wyboru tylko jednego OFE;
w przypadku niewybrania przez ubezpieczonego OFE, w określonym w
przepisach prawa terminie, ubezpieczony jest przydzielony do
funduszu w drodze nakazu administracyjnego, a wybór konkretnego
funduszu następuje w drodze losowania;
wysokość składek określa państwo, które odpowiada za ich pobór.
Mają one charakter obligatoryjny;
emerytura z otwartego funduszu emerytalnego jest integralną częścią
emerytury bazowej;
minimalny poziom świadczenia emerytalnego złożonego z obu
obowiązkowych komponentów gwarantuje budżet państwa. Środki
niezbędne do podwyższenia emerytury pochodzić będą z budżetu
państwa.
System emerytalny w Polsce
Specyfika OFE
Otwarty fundusz emerytalny ma osobowość prawną
Jest on jednak specyficzną osobą prawną, która ma tylko jeden organ
— zarząd. Jest nim osoba prawna — powszechne towarzystwo
emerytalne.
Członkowie funduszu nie są w nim reprezentowani przez żaden organ
przedstawicielski.
Otwarty fundusz emerytalnynie ma w swej strukturze żadnego organu
kontrolnego.
Organy te zastępuje organ zewnętrzny — Komisja Nadzoru
Finansowego.
Towarzystwo tworzy fundusz oraz zarządza nim i reprezentuje w
stosunkach z osobami trzecimi.
System emerytalny w Polsce
Przedmiotem działalności OFE jest gromadzenie środków
pieniężnych i ich lokowanie z przeznaczeniem na wypłatę
członkom funduszu po osiągnięciu wieku emerytalnego.
Majątek funduszu nakierowany jest zatem na działalność
inwestycyjną na rynku papierów wartościowych.
Fundusz emerytalny odgrywa więc rolę zbiorowego inwestora.
Wartość aktywów funduszu podlega zmianom — w
przeciwieństwie do kapitału akcyjnego towarzystwa, który jest
stały.
Oba majątki są przez ustawę traktowane oddzielnie.
System emerytalny w Polsce
Utworzenie otwartego funduszu emerytalnego;
• nadania funduszowi statutu przez powszechne towarzystwo
emerytalne,
• zawarcia przez to towarzystwo umowy z depozytariuszem o
przechowywanie aktywów funduszu,
• uzyskania przez powszechne towarzystwo emerytalne
zezwolenia na utworzenie funduszu,
• wpisania funduszu do rejestru funduszy emerytalnych.
System emerytalny w Polsce
Utworzenie otwartego funduszu emerytalnego
Zezwolenie na utworzenie funduszu emerytalnego wydaje KNF.
Zezwolenie na utworzenie funduszu emerytalnego wygasa,
jeżeli towarzystwo w odpowiednim terminie nie złożyło wniosku
o wpisanie funduszu do rejestru funduszy emerytalnych.
Fundusz nabywa osobowość prawną z chwilą dokonania wpisu
do rejestru funduszy emerytalnych. Czas trwania funduszu
emerytalnego jest nieograniczony.
System emerytalny w Polsce
Likwidacja otwartego funduszu emerytalnego następuje;
w drodze przeniesienia jego aktywów do funduszu zarządzanego przez
towarzystwo, które przejęło zarządzanie tym funduszem lub które przejęło
towarzystwo zarządzające tym funduszem w wyniku połączenia.
zawsze na skutek cofnięcia przez KNF powszechnemu towarzystwu
emerytalnemu, które zarządza tym funduszem, zezwolenia na jego
utworzenie i przejęcia zarządzania funduszem przez inne towarzystwo
emerytalne
(cofnięcie zezwolenia nie jest ogłoszeniem upadłości towarzystwa
emerytalnego. Inną przyczyną cofnięcia zezwolenia przez organ nadzoru jest
otwarcie likwidacji powszechnego towarzystwa emerytalnego. Likwidację
powszechnego towarzystwa emerytalnego jako spółki akcyjnej regulują przepisy
Kodeksu spółek handlowych. Powodem wszczęcia postępowania
likwidacyjnego jest zaistnienie przyczyny uzasadniającej rozwiązanie spółki)
System emerytalny w Polsce
Przejęcie OFE
Przejęcie zarządzania otwartym funduszem emerytalnym może nastąpić w wyniku
umowy.
Umowa o przejęcie zarządzania może zostać zawarta przez powszechne
towarzystwo, które zamierza zrezygnować z prowadzenia dotychczasowej
działalności, z innym powszechnym towarzystwem emerytalnym.
Przejęcia zarządzania może dokonać wyłącznie towarzystwo zarządzające
funduszem tego samego rodzaju, co wyklucza możliwość przejęcia zarządzania OFE
przez pracownicze towarzystwo emerytalne.
Przejęcie zarządzania funduszem w wyniku umowy towarzystw albo połączenia
towarzystw wymaga zezwolenia organu nadzoru.
Wniosek o wydanie zezwolenia składa towarzystwo przejmujące zarządzanie funduszem, a w przypadku połączenia towarzystw — każde z łączących się towarzystw.
System emerytalny w Polsce
Podmioty obsługujące otwarty fundusz
emerytalny:
•Powszechne towarzystwo emerytalne,
•Depozytariusz,
•Agent transferowy
•Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych.
System emerytalny w Polsce
Powszechne towarzystwo emerytalne jest spółką akcyjną, której
zadaniem jest utworzenie i zarządzanie powszechnym
funduszem emerytalnym.
Założyciele powszechnego towarzystwa emerytalnego to osoby
prawne lub osoby fizyczne podpisujące statut spółki akcyjnej
tworzącej powszechne towarzystwo emerytalne.
Mówiąc o założycielach konkretnego powszechnego
towarzystwa emerytalnego, należy przez to rozumieć
akcjonariuszy tego towarzystwa.
System emerytalny w Polsce
Wśród najważniejszych wymogów stawianych wobec towarzystwa i jego
akcjonariuszy należy wymienić:
•
zgromadzenie kapitału akcyjnego pokrytego w całości wkładem pieniężnym w
wysokości nie niższej niż 5 min euro,
•
kapitał akcyjny powszechnego towarzystwa emerytalnego nie może być
zebrany w drodze publicznej subskrypcji,
akcje towarzystwa emerytalnego mogą być wyłącznie akcjami imiennymi i nie
mogą być zamienione na akcje na okaziciela,
•
niekaralność akcjonariuszy towarzystwa, a w przypadku osób prawnych —
członków ich statutowych władz oraz brak zaległych zobowiązań z tytułu
zobowiązań podatkowych lub z tytułu ubezpieczenia społecznego,
•
zakaz posiadania przez akcjonariusza akcji więcej niż jednego powszechnego
towarzystwa emerytalnego (wymóg ten dotyczy także podmiotów zależnych od
tego akcjonariusza),
•
zakaz powoływania do składu zarządu osób pełniących funkcje w organach
zarządzających lub nadzorczych innych podmiotów działających na rynku
kapitałowym dla uniknięcia możliwości wystąpienia konfliktu interesów.
System emerytalny w Polsce
Powszechne towarzystwo emerytalne jest
spółką prawa handlowego.
Do obligatoryjnych organów towarzystwa
zalicza się:
walne zgromadzenie akcjonariuszy,
radę nadzorczą oraz
zarząd.
System emerytalny w Polsce
Walne zgromadzenie obejmuje wszystkich
akcjonariuszy towarzystwa. Jest to najwyższy organ
spółki akcyjnej.
Do najważniejszych uprawnień tego organu należy
nadanie statutu funduszowi zarządzanemu przez te
towarzystwa.
Zarząd towarzystwa składa się co najmniej z trzech
członków. Przynajmniej jedna trzecia składu
zarządu powinna legitymować się wyższym
wykształceniem prawniczym, ekonomicznym lub być
wpisana na listę doradców inwestycyjnych.
Jedynym obligatoryjnym organem nadzoru
wymaganym przez ustawę jest rada
nadzorcza.
Fakultatywnym organem nadzoru jest
komisja rewizyjna
System emerytalny w Polsce
Powszechne towarzystwo emerytalne powołane jest w zakresie
swojego przedsiębiorstwa wyłącznie do tworzenia i zarządzania
otwartym funduszem emerytalnym oraz do jego reprezentowania
wobec osób trzecich.
Obowiązków tych nie może wykonywać żaden inny podmiot.
Jakakolwiek inna działalność towarzystwa w zakresie jego
przedsiębiorstwa jest wyłączona.
PTE tworzy fundusz emerytalny, zarządza nim oraz reprezentuje w
stosunkach z osobami trzecimi w sposób określony w statucie
towarzystwa emerytalnego.
Zarządzanie funduszem emerytalnym ma charakter odpłatny.
System emerytalny w Polsce
Zarządzanie funduszem emerytalnym polega przede wszystkim
na zgodnym z ustawą lokowaniu powierzonych pieniędzy.
Lokowanie pieniędzy odbywa się w imieniu własnym
towarzystwa, czyli towarzystwo nie działa tu jako przedstawiciel
uczestników, lecz nabywa papiery wartościowe w imieniu
własnym na rachunek wyodrębnionej masy majątkowej, jaką jest
fundusz.
W zakresie zarządzania środkami towarzystwo uprawnione jest
do dysponowania we własnym imieniu wszelkimi prawami
wchodzącymi w skład funduszu oraz do wykonywania wszelkich
uprawnień wynikających z tych praw.
System emerytalny w Polsce
Zmiana funduszu emerytalnego przez członka jest możliwa w
każdym momencie.
Przez pierwsze dwa lata przynależności opłata za przeniesienie
do innego OFE wynosi 160 zł w pierwszych 12 miesiącach od
wstąpienia do OFE (lub zostania jego członkiem w drodze
losowania).
W drugim roku opłata spada do 80 zł.
Czas stażu liczy się od ostatniego dnia miesiąca, w którym
podpisano umowę emerytalną. Fundusz, z którego się
przenosimy przesyła informację o wysokości opłaty i numerze
konta, na które mamy przelać pieniądze.
System emerytalny w Polsce
Osoby rozpoczynające pierwszą pracę lub działalność
gospodarczą zobligowane są do wyboru OFE w ciągu 7 dni od
daty podpisania umowy o pracę lub od daty powstania
obowiązku ubezpieczenia społecznego.
Jeżeli osoby te nie dokonają wyboru funduszu w tym terminie,
ZUS przyślę im przypomnienie.
W przypadku, gdyby nie wybrały one funduszu do 10 lipca (jeżeli
rozpoczęły pracę w okresie od stycznia do lipca) lub do 10
stycznia (jeżeli rozpoczęły pracę w okresie od lipca do stycznia),
zostaną przydzielone do OFE w drodze losowania.
Przeprowadza je ZUS dwa razy do roku - w ostatnich dniach
roboczych lipca i stycznia.
Opłaty pobierane przez Otwarty Fundusz Gwarancyjny
Rodzaj i maksymalną wysokość opłat określają przepisy ustawowe wysokość obowiązująca w poszczególnych OFE określają ich statuty.
Opłata od zarządzanych aktywów - opłata za zarządzanie jest
określona ustawowo i wynosi w przypadku każdego OFE 0,05%
aktywów miesięcznie.
Opłaty od składek - w poszczególnych towarzystwach wahają się one
w pierwszych latach członkostwa od: 5% do 10%. W większości
przypadków opłaty maleją wraz ze stażem członkowskim.
Opłaty za zmianę funduszu – 160 lub 80 zł
System emerytalny w Polsce
Depozytariusz
Bezpiecznemu przechowywaniu środków ma służyć
według ustawodawcy rozdzielenie funkcji zarządzania
aktywami funduszu realizowanego przez towarzystwo od
funkcji przechowywania środków funduszu
realizowanego przez depozytariusza.
Zgodnie z ustawą o organizacji i funkcjonowaniu funduszy
emerytalnych depozytariuszem może być tylko bank utworzony
zgodnie z ustawą — Prawo bankowe, spełniający warunki
określone w art. 158 u.o.f.f.e
System emerytalny w Polsce
Podstawą współpracy pomiędzy depozytariuszem a otwartym funduszem
emerytalnym jest umowa o charakterze cywilnoprawnym.
Wypowiedzenie tej umowy zostało uregulowane na dwa sposoby:
po pierwsze zostały określone ustawowo terminy na rozwiązanie tej umowy,
po drugie wskazano, kto i w jakich sytuacjach może umowę wypowiedzieć.
Biorąc pod uwagę podmioty uprawnione do rozwiązania umowy i okoliczności
będące podstawą jej rozwiązania, możemy wyróżnić trzy możliwości:
1) wypowiedzenie umowy przez depozytariusza,
2) wypowiedzenie umowy przez fundusz z własnej inicjatywy,
3) wypowiedzenie umowy przez fundusz z inicjatywy (nakazu) organu nadzoru.
W razie więc rozwiązania umowy z dotychczasowym depozytariuszem ten ostami
powinien wydać nowemu depozytariuszowi przechowywane aktywa funduszu i
wszelkie dokumenty z tym związane w terminie uzgodnionym przez strony, jednakże
bez zbędnej zwłoki.
System emerytalny w Polsce
Depozytariusz jest prawnym gwarantem wypełniania nałożonych
przepisami prawa i statutem funduszu obowiązków tegoż funduszu w
zakresie:
• ustalania wartości netto swoich aktywów,
• zawierania prawnie skutecznych umów nabywania i
zbywania aktywów funduszu,
• terminowego rozliczania umów dotyczących aktywów
funduszu,
• legalnego lokowania środków funduszu.
System emerytalny w Polsce
Agent transferowy
Agent transferowy (obsługujący) zajmuje się przede
wszystkim prowadzeniem rejestru członków funduszu,
naliczaniem jednostek rozrachunkowych na indywidualnych
rachunkach członków funduszu oraz wieloma innymi
czynnościami mającymi charakter administracyjny i
archiwizacyjny.
Ustawa o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych
nie ingeruje (nakazami lub zakazami) w to, czy towarzystwo
ma zajmować się tą działalnością samo, czy też ma ją zlecić
podmiotowi zewnętrznemu.
System emerytalny w Polsce
Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych
W ujęciu ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych
Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych odgrywa rolę izby
rozliczeniowej dla funduszy emerytalnych.
Na Krajowym Depozycie Papierów Wartościowych spoczywa obowiązek
rozliczania wypłat transferów między otwartymi funduszami.
KDPW musi zebrać informacje od funduszy co do liczby wypisanych i
przyjętych członków, zweryfikować je i przekazać zweryfikowane
informacje do funduszy, obliczyć zobowiązania funduszy, pobrać na
wydzielone konto transferowane środki i dokonać ich przelewu.
Od realizowanych przez siebie operacji KDPW pobiera opłaty.
System emerytalny w Polsce
Podmioty III Filara
Banki
Fundusze inwestycyjne
Podmioty prowadzące działalność maklerską
Zakłady ubezpieczeń.
Pracownicze fundusze emerytalne
System emerytalny w Polsce
Pracowniczy Program Emerytalny
Pracowniczy program emerytalny z formalnego punktu widzenia jest zespołem
umów, które zawiera pracodawca w celu utworzenia programu.
Na program składają się:
zakładowa umowa emerytalna,
umowa z instytucją finansową
(lub statut pracowniczego funduszu
emerytalnego),
pracownicze umowy emerytalne.
System emerytalny w Polsce
Indywidualne Konto Emerytalne
Indywidualne Konto Emerytalne (IKE) jest rodzajem planu
emerytalnego w III filarze - sposobem oszczędzania pieniędzy na
dodatkową emeryturę. Podlega przepisom Ustawy o
indywidualnych kontach emerytalnych.
Konta IKE mogą być prowadzone przez następujące instytucje
finansowe:
Banki
Fundusze inwestycyjne
Podmioty prowadzące działalność maklerską
Zakłady ubezpieczeń.
System emerytalny w Polsce
Nadzór nad rynkiem II i III filarem prowadzi
Finansowego
Komisja Nadzoru
Komisja Nadzoru Finansowego sprawuje nadzór nad sektorem bankowym, rynkiem kapitałowym,
ubezpieczeniowym i emerytalnym oraz nad instytucjami pieniądza elektronicznego.
Do zadań Komisji należy ponadto:
a.
podejmowanie działań służących prawidłowemu funkcjonowaniu rynku finansowego;
b. podejmowanie działań mających na celu rozwój rynku finansowego i jego
konkurencyjności;
c. podejmowanie działań edukacyjnych i informacyjnych w zakresie funkcjonowania rynku
finansowego;
d. udział w przygotowywaniu projektów aktów prawnych w zakresie nadzoru nad rynkiem
finansowym;
e. stwarzanie możliwości polubownego i pojednawczego rozstrzygania sporów między
uczestnikami rynku finansowego, w szczególności sporów wynikających ze stosunków
umownych między podmiotami podlegającymi nadzorowi Komisji a odbiorcami usług
świadczonych przez te podmioty;
f. wykonywanie innych zadań określonych ustawami.
Celem nadzoru nad rynkiem finansowym jest zapewnienie prawidłowego funkcjonowania tego
rynku, jego stabilności, bezpieczeństwa oraz przejrzystości, zaufania do rynku finansowego,
a także zapewnienie ochrony interesów uczestników tego rynku.