Pismo Okólne Nr 3 / 2007 Rektora Akademii Rolniczej im. Hugona

Pismo Okólne Nr 3 / 2007
Rektora Akademii Rolniczej im. Hugona Kołłątaja w Krakowie
z dnia 12 marca 2007 r.
w sprawie: niektórych problemów prawnych dotyczących prac dyplomowych
studentów i prac doktorskich
W związku z pojawiającymi się wątpliwościami dotyczącymi problemów prawnych
związanych z pracami dyplomowymi studentów wyjaśniam, co następuje:
Podstawowym aktem prawnym regulującym zagadnienia praw autorskich jest ustawa z
dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (tekst jedn. Dz.U. Nr 90
z 2006 r. poz. 631 z późn. zm.).
Art. 1 ust. 1 tej ustawy brzmi: „Przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw
działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci,
niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór).”
art. 8 w/w ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych:
ust. 1. „Prawo autorskie przysługuje twórcy, o ile ustawa nie stanowi inaczej.”
ust. 2. „Domniemywa się, że twórcą jest osoba, której nazwisko w tym charakterze
uwidoczniono na egzemplarzach utworu lub której autorstwo podano do publicznej
wiadomości w jakikolwiek inny sposób w związku z rozpowszechnianiem utworu.”
art. 15a w/w ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych:
„ Uczelni w rozumieniu przepisów o szkolnictwie wyższym przysługuje pierwszeństwo w
opublikowaniu pracy dyplomowej studenta. Jeżeli uczelnia nie opublikowała pracy
dyplomowej w ciągu 6 miesięcy od jej obrony, student, który ją przygotował, może ją
opublikować, chyba że praca dyplomowa jest częścią utworu zbiorowego.”
art. 9 w/w ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych:
ust. 1.
„ Współtwórcom przysługuje prawo autorskie wspólnie. Domniemywa się, że wielkości
udziałów są równe. Każdy ze współtwórców może żądać określenia wielkości udziałów przez
sąd, na podstawie wkładów pracy twórczej.
ust. 2.
Każdy ze współtwórców może wykonywać prawo autorskie do swojej części utworu mającej
samodzielne znaczenie, bez uszczerbku dla praw pozostałych współtwórców.
ust. 3
Do wykonywania prawa autorskiego do całości utworu potrzebna jest zgoda wszystkich
współtwórców. W przypadku braku takiej zgody każdy ze współtwórców może żądać
rozstrzygnięcia przez sąd, który orzeka uwzględniając interesy wszystkich współtwórców.
ust. 4.
Każdy ze współtwórców może dochodzić roszczeń z tytułu naruszenia prawa autorskiego do
całości utworu. Uzyskane świadczenie przypada wszystkim współtwórcom, stosownie do
wielkości ich udziałów.
ust. 5.
Do autorskich praw majątkowych przysługujących współtwórcom stosuje się odpowiednio
przepisy kodeksu cywilnego o współwłasności w częściach ułamkowych.”
Jak wynika z wyżej cytowanych przepisów, prace dyplomowe studentów są utworami w
rozumieniu prawa autorskiego. Z tego tytułu studentom-autorom tych prac przysługują
autorskie prawa osobiste oraz autorskie prawa majątkowe.
Autorskie prawa osobiste chronią nieograniczoną w czasie i nie podlegającą zrzeczeniu
się lub zbyciu więź twórcy z utworem. Więź ta dotyczy prawa do autorstwa utworu,
oznaczenia utworu nazwiskiem (lub pseudonimem) autora, decydowania o pierwszym
udostępnieniu utworu oraz nadzoru nad sposobem korzystania z utworu.
Autorskie prawa majątkowe to prawo do korzystania ze swojego utworu i
rozporządzania nim, a także prawo do wynagrodzenia za korzystanie z tego utworu.
Zacytowany na wstępie art. 15a ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych
ustanawia jednak pewne ograniczenie praw studenta przez przyznanie uczelni
pierwszeństwa w opublikowaniu jego pracy dyplomowej, szczególnie gdy „... praca
dyplomowa jest częścią utworu zbiorowego”,
natomiast generalnie zagadnienie
współautorstwa reguluje cytowany wyżej art. 9 ustawy o prawie autorskim i prawach
pokrewnych, a w obrębie Uczelni - także odrębne zarządzenie Rektora AR.
Cytowane wyżej przepisy, za wyjątkiem art. 15a ustawy o prawie autorskim i prawach
pokrewnych dotyczą również prac doktorskich.
W związku z powyższym, w kontekście postanowień ustawy – prawo o szkolnictwie
wyższym wynika, iż niezgodne z prawdą przypisywanie sobie autorstwa może stać się
podstawą:
a) wszczęcia postępowania dyscyplinarnego wobec studenta/doktoranta (odpowiednio
art. 193 i art. 214 ustawy – prawo o szkolnictwie wyższym),
b) wszczęcia postępowania dyscyplinarnego wobec pracownika naukowodydaktycznego (art. 144 ust. 3 pkt. 1-5 w/w ustawy),
c) zaś w przypadku dopuszczenia się przez pracownika czynu o którym mowa w art.
115 ustawy prawo autorskie, stwierdzonego prawomocnym wyrokiem sądowym
lub prawomocnym orzeczeniem komisji dyscyplinarnej – rektor może rozwiązać
stosunek pracy z mianowanym nauczycielem akademickim bez wypowiedzenia.
Art. 115 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych brzmi:
ust. 1.
Kto przywłaszcza sobie autorstwo albo wprowadza w błąd co do autorstwa całości lub części
cudzego utworu albo artystycznego wykonania, podlega grzywnie, karze ograniczenia
wolności albo pozbawienia wolności do lat 3.
ust. 2.
Tej samej karze podlega, kto rozpowszechnia bez podania nazwiska lub pseudonimu twórcy
cudzy utwór w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, artystyczne wykonanie lub
publicznie zniekształca taki utwór, artystyczne wykonanie, fonogram, wideogram lub
nadanie.
ust. 3.
Kto w celu osiągnięcia korzyści majątkowej w inny sposób niż określony w ust. 1 lub ust. 2
narusza cudze prawa autorskie lub prawa pokrewne określone w art. 16, art. 17, art. 18, art.
19 ust. 1, art. 19(1), art. 86, art. 94 ust. 4 lub art. 97, albo nie wykonuje obowiązków
określonych w art. 19(3) ust. 2, art. 20 ust. 1-4, art. 40 ust. 1 lub ust. 2 , podlega grzywnie,
karze ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do roku.
Jednocześnie informuję, że zagadnienia prawne dotyczące prac dyplomowych studentów
i prac doktorskich były przedmiotem odrębnej analizy prof. dr hab. Janusza Barty i
prof. dr hab. Ryszarda Markiewicza (Instytut Prawa Własności Intelektualnej UJ) w
publikacji pt. „Autorskoprawne problemy prac magisterskich i doktorskich”
(opublik. na stronie: www.cyf-kr.edu.pl/serwis_akademicki/plagiat.pdf) .
Kraków, dnia 12 marca 2007 r.
Rektor
prof. zw. dr hab. Janusz Żmija
HK