RS _OB_ nr 70 – w sp. op. stud. dla. wyb - BIP PSRP

Uchwała
Rady Studentów
Parlamentu Studentów Rzeczypospolitej Polskiej
Nr 70/2016
z dnia 22 stycznia 2016 roku
w sprawie przyjęcia propozycji zmian do rządowego programu udzielania pomocy finansowej na
pokrycie kosztów związanych z kształceniem w zagranicznych uczelniach pod nazwą
„Studia dla wybitnych”
Na podstawie §9 ust. 2 pkt 1 Statutu Parlamentu Studentów Rzeczypospolitej Polskiej Rada Studentów
Parlamentu Studentów Rzeczypospolitej Polskiej uchwala, co następuje:
§1
Przyjmuje się propozycje zmian do rządowego programu udzielania pomocy finansowej na pokrycie
kosztów związanych z kształceniem w zagranicznych uczelniach pod nazwą „Studia dla wybitnych” ,
która stanowi załącznik do niniejszej uchwały.
§2
Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia
Propozycje zmian
Parlamentu Studentów Rzeczypospolitej Polskiej
do rządowego programu udzielania pomocy finansowej na pokrycie kosztów związanych
z kształceniem w zagranicznych uczelniach
pod nazwą „Studia dla wybitnych”
Wstęp
Parlament Studentów Rzeczypospolitej Polskiej przedstawia swoje propozycje zmian rządowego
programu udzielania pomocy finansowej na pokrycie kosztów związanych z kształceniem
w zagranicznych uczelniach pod nazwą „Studia dla wybitnych”. Parlament Studentów Rzeczypospolitej
Polskiej zastrzega przy tym możliwość rozbudowania niniejszego stanowiska po otrzymaniu
dodatkowych uwag od środowiska studenckiego w Polsce.
Treść Opinii
Parlament Studentów Rzeczypospolitej Polskiej pragnie przedstawić propozycje rozwiązań
dotyczących rządowego programu udzielania pomocy finansowej na pokrycie kosztów związanych
z kształceniem w zagranicznych uczelniach pod nazwą „Studia dla wybitnych”. Pochylając się nad
pierwotnymi założeniami programu proponujemy, poza zmianami gotowych już propozycji, zupełnie
nowe sposoby dzielenia właściwych środków budżetowych w postaci innych programów
o diametralnie różnych założeniach ale tożsamych celach. W naszej opinii wspieranie najwybitniejszych
studentów nie musi przybierać postaci pokrywania kosztów studiowania w uczelniach zagranicznych
a można równie skutecznie osiągnąć takie same skutki poprzez umożliwienie elastycznego skorzystania
z możliwości jakie posiadają polskie szkoły wyższe. Chcemy wyraźnie podkreślić, że pozytywny wpływ
na jakość i innowacyjność uczenia się, wzmacnianie potencjału kadrowego przyszłych pracodawców,
doskonalenie działalności dydaktycznej i znaczące polepszenie poziomu prowadzonych badań
naukowych nie musi wiązać się nierozerwalnie ze wspieraniem mobilności w przedstawionym
kształcie. Transfer wiedzy, zdobywanie doświadczenia, budowanie kapitału relacyjnego, rozwijanie
kompetencji zawodowych naukowych i poszerzanie horyzontów intelektualnych powinno przede
wszystkim przybierać kształt wypracowywania coraz to doskonalszych rozwiązań w polskim
środowisku akademickim, które przy dobrej woli i przemyślanych propozycjach z pewnością wesprze
rozwiązania nieobłożone ryzykiem pozostania najlepszych polskich studentów za granicą bez
wystarczająco silnej gwarancji ich powrotu. Uważamy również, że osiągnięcie do 2020 roku poziomu
20% absolwentów polskich uczelni – na wszystkich szczeblach kształcenia – posiadających co najmniej
trzymiesięcznie doświadczenie międzynarodowe, zgodnie z Strategią Rozwoju Kapitału Ludzkiego
2020, przyjętą uchwałą nr 104 Rady Ministrów z dnia 18 czerwca r.(M.P. z 2013 r. poz. 640), można
wypracować za pomocą zdecydowanie tańszych i bezpieczniejszych wariantów niż przeznaczenie na
ten cel kilkuset milionów złotych w skali kilku lat. Niemniej jednak, zauważamy także potrzebę
podniesienia mobilności studentów, która ma niebagatelne znaczenie dla nauki i gospodarczego
rozwoju Polski. W tym zakresie proponujemy uszczelnienie obecnych rozwiązań w ramach pierwotnych
założeń programu oraz ich odpowiednią modyfikację zmierzającą do skrócenia terminu studiów
w najlepszych uczelniach oraz zwiększenia możliwości zaproszenia najlepszych naukowców świata
do Polski na okres co najmniej dwóch lat.
1. Modyfikacja programu „Studia dla wybitnych” z uwzględnieniem obecnych założeń



Parlament Studentów Rzeczypospolitej Polskiej pragnie podkreślić, że głównym założeniem
programu powinna być możliwość sfinansowania doraźnej pomocy materialnej dla studentów
chcących skorzystać z programu rządowego wsparcia, którzy nie są w stanie pokryć kosztów
procesu rekrutacji jeszcze przed ewentualną decyzją o zakwalifikowaniu na poszczególne
uczelnie. Zawężenie natomiast kręgu osób mogących się ubiegać o wsparcie tylko do, tych
które zakwalifikowały się już na studia magisterskie w jednej z uczelni zagranicznych
określonych w programie to najważniejsze założenie wyraźnie ogranicza. W związku
z powyższym Parlament Studentów Rzeczypospolitej Polskiej postuluje o wypracowanie
rozwiązań analogicznych do podjętych w ramach ustawy - o pożyczkach i kredytach
studenckich (Dz.U. 1998 nr 108 poz. 685) i wydanych na jej podstawie aktów wykonawczych.
Pomoc w formie kredytów bądź pożyczek na preferencyjnych warunkach może stanowić
realne ułatwienie w pokonaniu barier uniemożliwiających podjęcie decyzji o studiach
w najbardziej prestiżowych zagranicznych ośrodkach.
Parlament Studentów Rzeczypospolitej Polskiej postuluje o rozsądne określenie ostatecznego
terminu, do którego Minister zobowiązany byłby zamieścić ogłoszenie o naborze do programu
w Biuletynie Informacji Publicznej. Określenie tego terminu na zbyt późną datę rodzi ryzyko,
że potencjalni kandydaci nie będą już mogli zostać uwzględnieni w procesie rekrutacji uczelni
zagranicznych określonych w programie ze względu na jego zamknięcie przynajmniej w części
ośrodków.
Parlament Studentów Rzeczypospolitej Polskiej postuluje o pełne ujawnienie punktacji za
poszczególne elementy wniosku oraz jasne wskazanie osób jej dokonujących. Podjęcie tych
kroków umożliwi porównywanie przyznanych sum punktowych i niwelowanie wszelkich
decyzji niepodjętych z uwzględnieniem faktycznej wartości przedstawionych osiągnięć.
 Parlament Studentów Rzeczypospolitej Polskiej proponuje przygotowanie dodatkowych
propozycji określających sposoby odpracowywania pomocy finansowej udzielonej w ramach
programu. Nie można uznać, że samo odprowadzenie składek na ubezpieczenie społeczne
i zdrowotne w przedstawionej formie jest równoznaczne ze spełnieniem obowiązku
odpracowania przekazanych świadczeń czy chociażby podjęciem pracy lub obowiązkiem
stworzenia nowych miejsc pracy co można by za takowe uznać. Wątpliwe jest również
twierdzenie, że za pomocą programu polski rynek pracy powiększy się o grono dobrze
wykształconych specjalistów, którzy przyczynią się do wzrostu konkurencyjności polskiej
gospodarki. Istnieje duże ryzyko, że absolwenci tak prestiżowych zagranicznych uczelni zechcą
zostać w miejscu ich ukończenia a obowiązek odpracowania udzielonej pomocy w oparciu
o przedstawione rozwiązania zostanie spełniony na poziomie niepozwalającym na
zbilansowanie jej wysokości. Nie budzi też wątpliwości stwierdzenie, że propozycje te nie dają
żadnych narzędzi do weryfikowania faktycznego odpracowywania udzielonej pomocy właśnie
w Polsce. Tym samym Parlament Studentów Rzeczypospolitej Polskiej postuluje
o uwzględnienie korzyści przewidzianych w stosunku do beneficjentów programu, którzy
postanowili wrócić na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przynajmniej na okres spłacania
pomocy finansowej udzielonej w ramach programu. Parlament Studentów RP proponuje
dookreślenie stanowiące szczegółowe ustalenie wysokości składki na poziomie mogącym

zbilansować koszty udzielonej pomocy , do zwrotu której zobowiązani by zostali beneficjenci
programu. Jednocześnie w przypadku kontynuowania pobytu za granicą po ukończeniu
studiów beneficjent powinien zostać zobowiązany do zwrotu całej kwoty przyznanej mu
w ramach programu w odpowiednio określonym systemie płatności ratalnych. Jednocześnie
osoby zobowiązane do zwrotu udzielonej pomocy, które zgodnie z zamysłem programu
powróciły do Polski, powinny podlegać częściowemu umorzeniu kwoty do, opłacenia której
zobligowani są w formie przedstawionych składek. Parlament Studentów RP postuluje, aby
poziom przyznanej ulgi był niemniejszy niż 50% kwoty przyznanej w ramach programu.
Postulat ten zdecydowanie przyczyni się do zachęcenia beneficjentów programu do
faktycznego rozpoczęcia działalności naukowej na terytorium Polski. Parlament Studentów
proponuje również inne sposoby uniknięcia zwrotu kwoty wsparcia:
 odbycie bezpłatnego stażu/wolontariatu w instytucjach kultury bądź polskich
uczelniach: proponuje się, aby w ramach tej aktywności beneficjent zobowiązany
został do odbycia bezpłatnego stażu/wolontariatu, którego głównym założeniem
powinien być rozwój zainteresowań zawodowych i naukowych pasji studentów.
Projekt wyżej wskazanych działań zaopiniowany przez Kapitułę Programu
i zaakceptowany przez instytucję przyjmującą powinien uwzględniać, m.in.
przeprowadzanie szkoleń, organizację spotkań, konferencji czy debat realizujących
wyżej wskazane cele;
 odbycie bezpłatnego stażu w jednostkach sektora finansów publicznych: proponuje
się, aby beneficjent zobowiązany został do odpracowania udzielonej pomocy poprzez
zobowiązanie do świadczenia pracy w określonych przez Kapitułę Programu
jednostkach sektora finansów publicznych mających bezpośredni związek z systemem
szkolnictwa wyższego i środowiskiem studenckim;
 prowadzenie działalności gospodarczej, zawodowej lub społecznej, której jednym
z założeń powinien być wzrost konkurencyjności polskiej gospodarki i utworzenie
nowych miejsc pracy: proponuje się aby beneficjent programu w ramach tej
aktywności zobowiązany został do opracowania szczegółowego planu wyżej
określonej działalności w formie projektu uwzględniającego efekty jakie powinien
osiągnąć w wyżej przedstawionym zakresie ( wzrost konkurencyjności gospodarki,
nowe miejsca pracy). Proponuje się, aby pieczę nad właściwym przebiegiem
zaprezentowanej działalności miał powołany przez Kapitułę Programu Opiekun,
którego głównym zadaniem będzie bieżący nadzór nad prawidłowością przebiegu.
Proponuje się, aby w przypadku rażących odstępstw od założeń zaprezentowanego
konspektu, na wniosek Opiekuna, beneficjent był zobowiązany do przedstawienia
przed Kapitułą Programu stopnia finalizacji projektu celem zweryfikowania
przedstawionych w planie działalności efektów.
Parlament Studentów Rzeczypospolitej Polskiej postuluje o określenie składu Kapituły
z uwzględnieniem przedstawiciela środowiska studenckiego w postaci Przewodniczącego
Parlamentu Studentów Rzeczypospolitej Polskiej. Proponujemy również poszerzenie
kompetencji Kapituły Programowej dotyczących zadań wynikających z zaproponowanych
przez Parlament Studentów RP rozwiązań odpracowywania pomocy finansowej udzielonej
w ramach programu o:




możliwość powoływania i odwoływania opiekunów beneficjentów programu, którzy
sprawowaliby nadzór nad prawidłowością przebiegu projektu w ramach prowadzenia
działalności gospodarczej, zawodowej lub społecznej stanowiącej jeden
z zaproponowanych sposobów odpracowania pomocy finansowej udzielonej
w ramach programu;
opiniowanie projektów działań przedstawianych przez beneficjentów programu
w ramach odbycia bezpłatnego stażu/wolontariatu w instytucjach kultury bądź
polskich uczelniach będącego jednym z zaproponowanych sposobów odpracowania
pomocy finansowej udzielonej w ramach programu;
możliwość zobowiązania beneficjentów programu do przedstawienia przed Kapitułą
efektów swoich działań będących jednym ze sposobów odpracowania pomocy
finansowej udzielonej w ramach programu;
obowiązek ustalania listy jednostek sektora finansów publicznych w strukturach,
których beneficjent programu mógłby odpracować pomoc finansową udzieloną
w ramach programu.
2. Modyfikacja programu „Studia dla wybitnych” z uwzględnieniem nowych założeń
Parlament Studentów Rzeczypospolitej Polskiej sugeruje głębokie zastanowienie nad właściwym
przeznaczeniem środków zabezpieczonych do realizacji programu „Studia dla wybitnych”. Założenie
stanowiące, że powinny być one wydatkowane wyłącznie na rozwój mobilności kłóci się z opinią
Parlamentu, według której najważniejszym aspektem wynikającym ze wszelkich programów
wspierania innowacyjności i rozwoju najlepszych polskich studentów, powinno być właściwe
przygotowanie młodych pokoleń do pełnienia najważniejszych funkcji w państwie oraz wzięcie
odpowiedzialności za rekonstrukcję systemu społecznego budowanego na pojęciach nowoczesności
i gospodarki opartej na wiedzy. „Studia dla wybitnych” to według nas studia ściśle spersonalizowane
pod kątem osobowościowym uczestników, uwzględniające predyspozycje każdego pozwalające na jak
najefektywniejsze wykorzystanie poszczególnych umiejętności i talentów. Najważniejszą ich częścią
powinien być element mentoringowy sprowadzający się do ustalenia relacji mistrz – uczeń na
niedostępnym obecnie poziomie. Mentorzy mieliby za zadanie wpierać uczestników programu swoim
osobistym doświadczeniem i niepodważalnym autorytetem, stąd tak istotne byłoby ustalenie
odpowiedniej listy mentorów o niezaprzeczalnym dorobku naukowym i społecznym. Powinni oni być
przydzieleni do poszczególnych uczestników programu już na poziomie szkoły średniej i pomagać
w wyborze uczelni oraz w określeniu programu czy też w bezpośrednim kontakcie z poszczególnymi
ośrodkami. Rolą Mentora byłaby także ocena postępów uczestnika programu i wyciąganie z niej
właściwych wniosków polegających chociażby na sugerowaniu zmiany przyjętego wcześniej programu
studiów.
Wstępne założenia:
 ścisłe powiązanie wszystkich etapów edukacji z wyraźnym uwzględnieniem nauczania
ponadgimnazjalnego i wyższego poprzez aplikowanie do programu na etapie szkoły średniej ;
 uwydatnienie elementu mentoringowego jako najważniejszej części programu i tym samym
przygotowanie właściwej listy ekspertów – mentorów wraz z określeniem zakresu ich zadań;







możliwość zdobywania praktycznego doświadczenia w firmach partnerskich w czasie staży
finansowanych ze środków programu;
uwzględnienie niespotykanej w skali kraju elastyczności programu studiów, na który powinny
się składać swobodnie dobierane kierunki i przedmioty dostępne we wszystkich uczelniach
będących uczestnikami programu z koniecznością wskazania szkoły wyższej pełniącej roli
uczelni macierzystej;
związanie programu studiów każdego z uczestników z precyzyjnie wskazanymi obszarami
wiedzy, dziedzin nauki i sztuki oraz dyscyplin naukowych i artystycznych;
możliwość elastycznego zmieniania programu studiów w tym uczelni macierzystej
w przypadku zaistnienia okoliczności usprawiedliwiających podjęcie takiej decyzji, dających
rękojmię wyraźnie doskonalszego przygotowania uczestnika programu w zakresie obranej
przez niego ścieżki kariery;
możliwość kontynuowania studiów na drugim i kolejnym kierunku studiów w ramach
programu w przypadku zaistnienia okoliczności usprawiedliwiających podjęcie takiej decyzji,
dających rękojmię wyraźnie doskonalszego przygotowania uczestnika programu w zakresie
obranej przez niego ścieżki kariery;
przygotowywanie przez Mentora cyklicznych raportów z postępów uczestnika programu.
3. Modyfikacja programu „Studia dla wybitnych” z uwzględnieniem nowych założeń
Parlament Studentów Rzeczypospolitej Polskiej proponuje także, głębokie zastanowienie nad
zasadniczą zmianą terminu odbywania studiów w ramach programu. Istnieje duże
prawdopodobieństwo, wynikające z doświadczeń polskich studentów nabytych w trakcie
funkcjonujących już programów wymiany studenckiej, powrotu do Polski po odbyciu właściwego etapu
studiów w przypadku skróconego pobytu w najlepszych ośrodkach akademickich. Odbycie studiów
w maksymalnym wymiarze jednego roku stanowiłoby znacznie mniejsze obciążenie dla budżetu oraz
dawałoby mocniejsze podstawy do uznania prawdopodobieństwa powrotu do Polski.
Wstępne założenia:
 umożliwienie wyjazdów studentów na najlepsze uczelnia świata – na okres od 3 do 12 miesięcy
na zasadach zbliżonych do pierwotnych założeń w oparciu o zawieranie umów naukowej
wymiany studentów;
 wyjazd w ramach programu powinien umożliwić realizację części studiów w zagranicznej
uczelni bez konieczności uznawania osiągniętych na nich efektów kształcenia ze względu na
umiejscowienie najlepszych uczelni świata również poza obszarem funkcjonowania systemu
bolońskiego.
4. Program grantów badawczych
Parlament Studentów Rzeczypospolitej Polskiej proponuje utworzenie programu, który miałby na celu
umożliwienie realizacji mniejszych grantów badawczych w międzynarodowym gronie, dla studentów
studiów licencjackich i magisterskich. Granty stawiające przede wszystkim na badania empiryczne,
z koniecznością uwzględnienia uczestnictwa studentów zagranicznych (zapraszanych do uczestnictwa
w grancie jako aktywni badacze) albo na zasadzie współpracy na miejscu w Polsce, albo badań
porównawczych z podsumowaniem w Polsce. Program wskazywałby na międzynarodowość nauki,
wagę publikowania w języku angielskim, promowałby otwarty dostęp do nauki i jej ponadnarodowy
wymiar. Bardzo istotnym elementem programu miałaby być również realizacja badań na terenie Polski
- zachęta do zapoznania się z ofertą edukacyjną w naszym kraju i umożliwienie zawierania nowych
znajomości dla młodych badaczy na polskich uczelniach. Rezultatem badań powinno być wydanie
artykułu/publikacji/gazety w języku angielskim i polskim w formie drukowanej i/lub internetowe oraz
możliwość realizacji konferencji dyseminacyjnej. Mile widziane miałoby być zawiązanie dłuższej
współpracy w grupie z perspektywą na kolejne wspólne badania. Środki podzielone według puli 1/3
dla studentów z Polski, chcących realizować granty badawcze za granicą, 2/3 dla studentów Polskich
i zagranicznych, którzy chcą badania przeprowadzać w Polsce.
5. Program długoterminowych pobytów wybitnych naukowców z najlepszych uczelni świata na
polskich uczelniach
Parlament Studentów Rzeczypospolitej Polskiej zauważa głęboki sens w stworzeniu nowego programu
o niepodważalnej jakości wymiany osiągnięć naukowych i wspieraniu szkolnictwa wyższego w Polsce,
w postaci finansowania długoterminowych pobytów wybitnych naukowców z najlepszych ośrodków
akademickich świata na polskich uczelniach. Finansowanie tego typu staży czy szeregu szkoleń
naukowych miałoby przede wszystkim na celu specjalistyczne przygotowanie odpowiedniej kategorii
studentów jako wsparcie konceptu umiędzynarodowienia "w domu", celem realizacji określonego
przedmiotu w języku obcym na okres tożsamy z okresem jednego z poziomu studiów licencjackich lub
magisterskich. Dofinansowanie powinno się odbywać na zasadzie konkursu wniosków z opisem
szczegółowym programów zajęć oraz przewidywanego wpływu na środowisko akademickie w danej
jednostce. Koniecznym byłoby przeprowadzenie ankietowej ewaluacji wśród studentów po
zakończeniu projektu - ocena pod względem merytorycznym, jakości przygotowania zajęć
i dostępności do uczestnictwa w zajęciach. Ten sam koncept można wesprzeć rozdzielając część
środków pomiędzy uczelnie zgłaszające zapotrzebowanie na dofinansowanie do wydawania publikacji
w języku angielskim. Środki mogłyby w formie konkursowej rozdzielać samorządy w ramach funduszu
socjalno-kulturalnego na określone regułami konkursu cele (czyli publikacje w języku angielskim).