Pobierz scenariusz

Scenariusze
90 min
1. Jak si´ porozumiewamy?
Cel główny:
• ukazanie, na czym polega proces komunikowania i jak
dobrze si´ porozumieç.
Cele operacyjne:
Uczeƒ:
• zapoznaje si´ ze schematem komunikacji j´zykowej,
• rozumie poj´cia: nadawca, odbiorca, kod, komunikat,
kontekst, intencja, akt komunikacji,
• rozpoznaje i stosuje wypowiedzi o ró˝nych funkcjach:
informatywnej, ekspresywnej, impresywnej (perswazyjnej), fatycznej, magicznej.
– komunikacj´ ułatwia obustronna ch´ç porozumienia
oraz wysłuchania, co druga osoba ma do powiedzenia,
– łatwiej porozumieç si´, jeÊli mo˝emy odwołaç si´ do
wspólnych prze˝yç,
– podczas kontaktu porozumienie ułatwia te˝ odpowiednia mimika, gesty (mowa ciała).
5. Nauczyciel rysuje na tablicy schemat aktu komunikacji j´zykowej.
kontekst
Materiały i Êrodki dydaktyczne:
• plansza „Jak si´ porozumiewamy?”
Metody i formy pracy:
•
•
•
•
•
pogadanka,
praca w parach,
heureza,
drama,
praca w grupie.
Przebieg lekcji:
1. Uczniowie pracujà w parach. Dostajà od nauczyciela
nast´pujàcà instrukcj´: Wyobraê sobie, ˝e nie potrafisz
mówiç w ˝adnym j´zyku, mo˝esz porozumiewaç si´ jedynie za pomocà gestów. Twój rozmówca natomiast
umie si´ komunikowaç poprzez rysowanie, ale nie potrafi pisaç. Spróbujcie dowiedzieç si´ jak najwi´cej
o sobie wzajemnie (np. kim sà wasi rodzice, dokàd pojechaliÊcie na wakacje itp.).
2. Prezentacja wyników pracy. Uczniowie dzielà si´ refleksjami na temat tego, co okazało si´ najtrudniejsze.
Co najbardziej zakłóciło komunikacj´?
3. Nauczyciel pyta, jakie warunki powinny byç spełnione,
aby akt komunikacji si´ odbył i powiódł. Swoje pomysły
uczniowie zapisujà w formie mapy myÊli. Przykładowa
realizacja – załàcznik nr 1.
4. Swobodne wypowiedzi uczniów na temat udanej komunikacji:
– komunikujemy si´ z kimÊ, a zatem potrzeba przynajmniej dwóch osób, aby mówiç o komunikacji,
– musi dojÊç do spotkania dwóch osób (rzeczywistego
lub wirtualnego),
– najlepiej, by dwie osoby mówiły w tym samym j´zyku
albo znały te same reguły porozumiewania si´,
– łatwiej si´ porozumieç, jeÊli rozmówcy znajà cel swojej wypowiedzi, wiedzà, co jest zamiarem drugiej
osoby (jasne intencje),
nadawca
komunikat
odbiorca
kod
6. Omówienie schematu: aby doszło do aktu komunikacji, muszà spotkaç si´ przynajmniej dwie osoby (nadawca i odbiorca), które za pomocà j´zyka (kod)
przekazujà sobie informacje (komunikat), odwołujàc
si´ do znanych sobie tematów, problemów (kontekst).
7. Nauczyciel podkreÊla, ˝e rozmówcom przyÊwieca
zwykle jakiÊ główny zamiar, cel, ze wzgl´du na który
formułujà swoje wypowiedzi. Nazywa si´ on intencjà.
Kompetentny rozmówca powinien bez problemu rozpoznaç intencje innych osób oraz wypowiadaç si´
w taki sposób, by jego intencje były jasne dla innych.
8. Nauczyciel prosi uczniów o opisanie w kilku zdaniach
sytuacji przedstawionej na planszy „Jak si´ porozumiewamy?”. Nast´pnie ka˝e im dobraç si´ w pary
i wspólnie odszukaç na obrazku wszystkie widoczne sytuacje komunikacyjne. Uczniowie powinni przepisaç do
zeszytu kwestie wypowiadane przez postacie, a nast´pnie wczuç si´ w sytuacj´ ka˝dej z tych postaci
i obok wypowiedzi dopisaç intencj´ wypowiadajàcej jà
osoby, u˝ywajàc jednego wyrazu. Mo˝na skorzystaç ze
słów umieszczonych pod planszà: proÊba, rozkaz, po˝egnanie, aprobata, ostrze˝enie, dezaprobata, obietnica.
Przykładowe rozwiàzanie zadania
przez uczniów:
Cisza na planie! – re˝yser chce, by było cicho, intencjà
jego słów jest ˝àdanie, rozkaz, jednoczeÊnie informuje innych o swoim ˝yczeniu.
Witaj, Penelopo! – Odyseusz sygnalizuje ch´ç nawiàzania kontaktu, jego intencjà jest powitanie.
Scenariusze
Nie było Ci´ 20 lat! – Penelopa stwierdza fakt, informuje, ale jednoczeÊnie podkreÊla swój smutek, ˝al,
a mo˝e wzruszenie, czyli wyra˝a emocje.
DziÊ zaczynamy zdj´cia. – intencjà osoby mówiàcej jest
poinformowanie.
Powodzenia! – intencjà osoby mówiàcej jest ˝yczenie
powodzenia.
Uwaga! – intencjà osoby mówiàcej jest ostrze˝enie
i wywołanie okreÊlonej reakcji u odbiorcy.
Wróc´ od razu po zdj´ciach. – nadawca informuje odbiorc´ o swoich planach, ale mo˝e to byç tak˝e obietnica.
Prosz´ zabraç tego psa! – nadawca ˝àda, rozkazuje zabranie psa, informuje, ˝e nie ˝yczy sobie, by pies przebywał na scenie.
9. Na podstawie przytoczonych przykładów uczniowie
wyciàgajà wniosek, ˝e czasem wyst´puje wi´cej ni˝
jedna intencja wypowiedzi.
10. Nauczyciel informuje, ˝e intencje wskazujà na funkcj´
wypowiedzi. W zale˝noÊci od dominujàcej intencji wyró˝niamy nast´pujàce funkcje wypowiadanych przez
nadawc´ komunikatów:
– informatywnà – intencjà nadawcy jest poinformowanie o czymÊ odbiorcy,
– ekspresywnà – intencjà nadawcy jest koncentrowanie si´ na sobie, mówienie o swoich emocjach,
– impresywnà (perswazyjnà) – intencjà nadawcy jest
wpłyniecie na odbiorc´, nakłonienie go do pewnych
działaƒ,
– magicznà – intencjà odbiorcy jest wywołanie okreÊlonych
zmian w rzeczywistoÊci, np. ˝yczenie komuÊ czegoÊ,
– fatycznà – intencjà nadawcy jest nawiàzanie kontaktu, podtrzymanie go lub zakoƒczenie.
11. Uczniowie dopasowujà poznane nazwy funkcji j´zykowych do wypowiedzi przepisanych z planszy.
12. Nast´puje podział uczniów na 4 grupy. Zadaniem ka˝dej b´dzie napisanie takiego dialogu, by dominowała
w nim jedna funkcja j´zyka: informatywna, ekspresywna, perswazyjna lub fatyczna. Członkowie grup odgrywajà napisane scenki na Êrodku klasy, po czym
reszta uczniów okreÊla, jaka funkcja j´zyka dominuje
w danej wypowiedzi.
13. Nauczyciel przy pomocy klasy dokonuje podsumowania – przypomina składniki aktu komunikacji j´zykowej oraz wymienione na lekcji funkcje wypowiedzi.
14. Kilka minut przed koƒcem lekcji nauczyciel proponuje
klasie, by dokonała oceny zaj´ç. W tym celu zapisuje na
tablicy fragmenty zdaƒ, a o ich dokoƒczenie prosi
uczniów. Przykładowe zdania:
Podobało mi si´...
Nale˝ałoby zmieniç...
Uwa˝am za po˝yteczne...
Atmosfera na zaj´ciach...
Proponuj´, aby...
Nie lubi´...
Uczniowie na kartkach dopisujà ciag dalszy zdaƒ i oddajà je nauczycielowi (np. wkładajà do przygotowanego
wczeÊniej pudełka). Warto poprosiç, by starali si´ uzasadniç swoje opinie. Uczniowie nie muszà uzupełniaç
wszystkich podanych zdaƒ, a ich opinie mogà byç anonimowe.
Na kolejnà lekcj´ nauczyciel powinien przygotowaç
krótkie podsumowanie ewaluacji i omówiç je klasà.
Praca domowa:
• åwiczenia: 2, 3, 4 ze s. 6 podr´cznika do kształcenia
j´zykowego Swoimi słowami, klasa 1, cz´Êç 1.
Załàcznik nr 1
rozmowa
gesty
spotkanie, kontakt
mimika
dialog
wspólny j´zyk
KOMUNIKACJA
przynajmniej dwie osoby
wspólne doÊwiadczenia
mowa ciała
jasne intencje
ch´ç porozumienia
aktywne słuchanie