7.3. Metody zapewniania jakości opieki zdrowotnej

Rozdział 7
Wybrane aspekty zapewniania jakości opieki pielęgniarskiej
7.3. Metody zapewniania jakości opieki
zdrowotnej
Programy WHO, zwłaszcza Ljubljańska Karta Reformowania Opieki Zdrowotnej, stały się podstawą sformułowania programów podnoszenia i zapewniania jakości. W praktyce zarządzania jakością
w wielu krajach stosowane są wewnętrzne i zewnętrzne metody
zapewniania jakości (Lenartowicz 1998).
Wewnętrzne metody zapewniania jakości koncentrują się na
opracowywaniu przez zakłady opieki zdrowotnej i wprowadzaniu
do praktyki własnych programów zapewnienia jakości, przy wykorzystaniu własnych zasobów.
Do metod tych należą m.in. badanie i ocena jakości opieki pielęgniarskiej dokonywane przez kadrę kierowniczą, monitorowanie
„zdarzeń niepożądanych” (szczególnie zakażeń szpitalnych) i wdrażanie programów zapobiegania im. Powszechnie stosowanym działaniem w zakładach opieki zdrowotnej jest badanie satysfakcji pacjentów, rozumiane jako badanie subiektywnych ocen pacjentów
opartych na ich indywidualnym doświadczeniu, wymaganiach
i oczekiwaniach. Poziom zadowolenia pacjentów ze świadczonej
opieki jest jednym z najważniejszych wskaźników jej efektywności
(Opolski i wsp. 2005).
Zewnętrzne metody zapewniania jakości to oddziaływania wywierane na zakłady opieki zdrowotnej przez instytucje nadrzędne,
grupy ekspertów lub pozarządowe organizacje zajmujące się certyfikowaniem wytwórców wyrobów usług. Są stosowane na obszarze
całego systemu opieki zdrowotnej i należą do nich:
• licencjonowanie – to wyrażanie urzędowego zezwolenia na
prowadzenie określonej działalności, przy wskazaniu profesjonalnego uzasadnienia decyzji. Przykładem są określone
przepisami prawnymi wymagania dotyczące świadczeń zdrowotnych i organizacji zakładów opieki zdrowotnej, np. przepisy sanitarne, wymagania stawiane przy wydawaniu zezwoleń
(licencji) na prowadzenie zakładów opieki zdrowotnej oraz
wydawanie przez samorządy zawodowe zaświadczeń o prawie
wykonywania praktyki pielęgniarskiej, położniczej lub lekarskiej;
• rekomendacje – wytyczne i zalecenia dotyczące wykonywania określonych świadczeń zdrowotnych wydawane przez zespoły ekspertów – konsultantów krajowych lub wojewódzkich
w poszczególnych specjalnościach medycznych, pielęgniarstwa i opieki położniczej albo instytuty naukowo-badawcze;
• certyfikaty – poświadczenia przez uprawnione jednostki certyfikujące zgodności funkcjonowania jednostki lub jej części
z określonymi normami np. certyfikatu ISO dotyczącego zaCzęść I
Wewnętrzne metody
zapewniania jakości
Zewnętrzne metody
zapewniania jakości
465
Anna Piątek
7.4. Standardy praktyki i opieki pielęgniarskiej
rządzania zakładem, ochrony środowiska czy wykonywania
badań laboratoryjnych;
• akredytacja – nadawanie przez Krajową Radę Akredytacyjną certyfikatu jakości zakładom opieki zdrowotnej, które dobrowolnie poddały się przeglądowi i uzyskały wysoką ocenę
zgodności ze standardami akredytacyjnymi.
7.4. Standardy praktyki i opieki
pielęgniarskiej
Zapewnienie jakości świadczeń zdrowotnych, w tym także opieki
pielęgniarskiej, nie jest możliwe bez określenia reguł ich wykonywania.
Określanie misji, celów i zadań oraz odpowiadających im standardów jest niezbędnym wymogiem profesjonalnego działania
wszystkich organizacji i grup zawodowych w służbie zdrowia, dającym gwarancję zapewnienia świadczeń na odpowiednio wysokim
poziomie (Development... 1989).
Standardy praktyki pielęgniarskiej przyjęto traktować jako
Standardy praktyki
pielęgniarskiej zbiór wymagań, norm, które określają uzgodniony, możliwy do
zrealizowania poziom wykonywania praktyki pielęgniarskiej, jaki
został ustanowiony w celu zapewnienia jakości opieki pielęgniarskiej, podstaw kształcenia i doskonalenia zawodowego pielęgniarek
i położnych oraz inspirowania kierunków rozwoju naukowego pielęgniarstwa (Piątek 1999).
Międzynarodowa Rada Pielęgniarek zaleca, aby standardy tworzone przez zawodowe pielęgniarki na szczeblu krajowym formułowane były w kategoriach ogólnych, tak aby mogły być one zastosowane w każdym środowisku. Standardy tworzone przez krajowe stowarzyszenia pielęgniarek stanowią istotny element strategii
zmierzającej do realizacji celu pielęgniarstwa, a tym samym systemu opieki zdrowotnej (Development... 1989).
Standardy opracowywane przez zespoły krajowe i zatwierdzane
przez Krajowy Zjazd Pielęgniarek i Położnych mają charakter ogólnych wytycznych. Sformułowano w nich zwięźle podstawy teoretyczne praktyki pielęgniarskiej, zdefiniowano podstawowe pojęcia:
pielęgniarstwa – jako dziedziny nauki, jako podsystemu ochrony
zdrowia, jako działalności praktycznej, a także pojęcia pielęgniarka, położna, pielęgniarka/położna specjalistka oraz podstawowe
wymagania dotyczące pielęgniarskiej praktyki klinicznej i w podstawowej opiece zdrowotnej. NRPiP opublikowała też ogólne standardy pielęgniarskiej praktyki klinicznej i praktyki w podstawowej
466
Tom I