Projekt „Od rekreacji do edukacji. Zajęcia i warsztaty dla dzieci i

Projekt „Od rekreacji do edukacji. Zajęcia i warsztaty dla dzieci i rodziców na Zielonej Białołęce”
(wnioskodawca: Marzena Dobner)
Załącznik nr 2 – pełny opis projektu – informacje dodatkowe
1. Zajęcia dla dzieci – podstawowy opis metod terapeutycznych i edukacyjnych
a) Metoda Ruchu Rozwijającego Weroniki Sherborne (Sherborne Developmental Movement –
SDM) jest wszechstronna i uniwersalna, urzeka prostotą i naturalnością. Swoją popularnośd
zawdzięcza przede wszystkim temu, że jest to system dwiczeo, a raczej zabaw – relacji.
Nazwa metody – Ruch Rozwijający – odzwierciedla jej główne założenia, czyli rozwijanie świadomości
własnego ciała i otaczającej nas przestrzeni, usprawnianie ruchowe, dzielenie przestrzeni z innymi
osobami oraz nawiązywanie z nimi bliskiego kontaktu za pomocą ruchu i dotyku.
Stosowana jest przede wszystkim w celu wspomagania rozwoju psychoruchowego dzieci oraz w
terapii osób niepełnosprawnych intelektualnie i fizycznie, stymulując rozwój emocjonalny, społeczny i
poznawczy. Jednak możliwości korzystania z niej są praktycznie nieograniczone, bowiem może byd
stosowana w każdym wieku i bez względu na poziom rozwoju umysłowego, fizycznego i ruchowego.
Weszła do powszechnego użytku w placówkach opiekuoczo-wychowawczych, edukacyjnych,
rehabilitacyjnych dla dzieci z zaburzeniami rozwoju psychicznego i fizycznego. Udział w zajęciach
prowadzonych MRR ma też na celu wspieranie prawidłowego rozwoju psychoruchowego dzieci bez
zaburzeo. (źródło – strona internetowa prof. Marty Bogdanowicz, popularyzatorki SDM w Polsce:
http://www.martabogdanowicz.pl/metoda-ruchu-rozwijajacego/metoda-ruchu-rozwijajacegoweroniki-sherborne)
W ramach proponowanych zajęd, w przypadku młodszych dzieci, większośd z nich będzie odbywad się
wspólnie z rodzicami.
Ramowe zagadnienia do realizacji podczas zajęd metodą W. Sherborne:
Zajęcia integracyjne – zapoznanie z metodą, doświadczenie ruchu – ok. 2h.
Zajęcia integracyjne – budowanie poczucia bezpieczeostwa – ok. 2h.
Rozwijanie świadomości własnego ciała.
Rozwijanie świadomości przestrzeni i własnego działania w niej.
Nawiązywanie bliskiego kontaktu z innymi.
Dzielenie przestrzeni z innymi.
Doświadczanie bycia zależnym od innych i dawania innym wsparcia.
Doświadczanie wywierania wpływu na siebie i otoczenie.
Doświadczenie współpracy z innymi.
b) Integracja sensoryczna – metoda pomocna w przypadkach dzieci (zarówno normatywnych,
„zdrowych”, jak i niepełnosprawnych), u których wykryto następujące zaburzenia:
Nadmierna wrażliwośd na bodźce dotykowe, wzrokowe, słuchowe oraz ruch: rozdrażnienie,
wycofywanie się w wyniku dotknięcia, unikanie określonych rodzajów ubrao lub jedzenia,
rozpraszalnośd lub lęk podczas zwykłych zabaw ruchowych np. na placu zabaw.
Zbyt mała wrażliwośd/reaktywnośd na stymulację sensoryczną. W przeciwieostwie do
dziecka z nadwrażliwością, dziecko ze zbyt słabą reaktywnością może poszukiwad
intensywnych wrażeo sensorycznych, takich jak celowe uderzanie ciałem o przedmioty lub
intensywne kręcenie się wokół własnej osi. Dziecko może ignorowad ból czy byd nieświadome
zmian pozycji ciała. Zachowania niektórych dzieci zmieniają się drastycznie od nadwrażliwości
do zbyt słabej reaktywności (podwrażliwości).
Zbyt wysoki lub niski poziom aktywności ruchowej. Dziecko może byd ciągle w ruchu lub
wolno się uaktywniad i męczyd się szybko. U niektórych dzieci poziom aktywności może się
zmieniad od jednego ekstremum do drugiego.
Trudności z koncentracją, impulsywnośd.
Problemy z koordynacją. Problemy te mogą dotyczyd umiejętności z zakresu dużej lub małej
motoryki. Niektóre dzieci będą miały słabą równowagę, inne natomiast będą miały olbrzymie
trudności z nauczeniem się nowej czynności wymagającej koordynacji ruchowej.
Opóźnienie rozwoju mowy, rozwoju ruchowego oraz trudności w nauce. Objawy te mogą
byd widoczne w wieku przedszkolnym razem z innymi objawami dysfunkcji integracji
sensorycznej. U niektórych dzieci w wieku szkolnym mogą występowad problemy w nauce
mimo normalnego poziomu inteligencji.
Słaba organizacja zachowania. Dziecko może byd impulsywne lub może łatwo się rozpraszad i
okazywad brak planowania przed wykonaniem jakiegoś zadania. Niektóre dzieci mogą mied
problemy z przystosowaniem się do nowej sytuacji. Inne mogą reagowad agresywnie,
wycofywad się lub byd sfrustrowane kiedy poniosą porażkę.
Niskie poczucie własnej wartości.
Czasami dziecko, które ma wspomniane problemy nie czuje się dobrze. Mądre dziecko z tymi
problemami może wiedzied, że niektóre rzeczy jest mu trudniej wykonad niż innym dzieciom, ale
może nie wiedzied dlaczego. Takie dziecko może byd odbierane jako leniwe, znudzone, bez
motywacji. Niektóre dzieci same znajdują sposoby na uniknięcie trudnych i krępujących/kłopotliwych
zadao. W takiej sytuacji dziecko może byd odbierane jako uparte i sprawiające kłopoty. Nie znając
przyczyny takiego zachowania rodzice i dzieci mogą się obwiniad. Sytuacja tak sprzyja rozwojowi
napięcie w rodzinie, niskiemu poczuciu wartości oraz poczuciu bezsilności.
Osoba przeprowadzająca badanie dziecka, a następnie terapię powinna byd wykwalifikowanym
terapeutą Integracji Sensorycznej /najlepiej fizjoterapeutą jako podstawowym wykształceniem/.
2
Podczas terapii dziecko będzie zachęcane i kierowane do wykonywania aktywności, które będą
wyzwalad i prowokowad odpowiednie, skuteczne reakcje na bodźce sensoryczne. W trakcie zajęd
wykonywane będą odpowiednie dla Paostwa dziecka aktywności, dostarczające stymulacji
przedsionkowej (obejmującej właściwą koordynację ruchów głowy, oczu i ciała), proprioceptywnej
(odpowiadającej za świadomośd pozycji ciała) oraz dotykowej. Stopieo trudności tych aktywności
będzie stopniowo wzrastad tak, aby wymagad od dziecka bardziej zorganizowanych i
zaawansowanych reakcji. W trakcie terapii preferowane są ukierunkowane zabawy i aktywności
swobodnie wykonywane przez dzieci, wyzwalające automatyczne reakcje sensoryczne, aniżeli
instruowane, narzucone i dwiczone konkretne reakcje na bodźce.
(źródło i dodatkowe informacje – strona internetowa Polskiego Towarzystwa Integracji Sensorycznej:
http://www.integracjasensoryczna.org.pl/pl/co-to-jest-si)
Proponowane w niniejszym wniosku zajęcia ogólnorozwojowe z elementami integracji sensorycznej
zawierają jedynie elementy terapii SI, niemniej powinny się odbywad w specjalnie przystosowanej
Sali, w obecności wykwalifikowanego terapeuty. Celem zajęd jest rozwój świadomości własnego ciała
i wrażliwości dziecięcych zmysłów na różne doznania dotykowe, smakowe, zapachowe, ruchowe itp.
Metoda pracy – rotacyjna aktywnośd dzieci podzielonych na 2 grupy: podczas gdy grupa 1 bawi się w
sali integracji sensorycznej pod okiem terapeuty, druga grupa ma zajęcia ogólnorozwojowe pod
okiem opiekunów; po 30 min. grupy zmieniają sale.
Przykładowe zagadnienia realizowane podczas zajęd z zakresu integracji sensorycznej
poprawa procesów rejestracji i modulacji sensorycznej w obrębie ośrodkowego układu
nerwowego;
normalizacja odbioru wrażeo przedsionkowych, proprioceptywnych i dotykowych;
poprawa lub rozwój sprawności okoruchowej;
kształtowanie umiejętności w zakresie
motorycznego;
znajomości
schematu
ciała i planowania
poprawa reakcji posturalnych w szczególności równoważnych;
kształtowanie koordynacji wzrokowo-ruchowej;
normalizacja modulacji bodźców wzrokowych;
normalizacja modulacji bodźców słuchowych;
poprawa w zakresie koordynacji ruchu;
pokonywanie lęków i oporów przed wchodzeniem wspinaniem, odrywaniem nóg od podłoża
i zeskokami;
integracja odruchów ATOS, Asymetryczny Toniczny Odruch Przedsionkowy),Odruch
Przedsionkowy), STOS (Symetryczny Odruch - Przedsionkowy), TOB (Toniczny Odruch
Przedsionkowy);
wzmocnienie napięcia mięśniowego, wspomaganie zadao realizowanych z zakresu
rehabilitacji.
3
Przykładowe formy i metody pracy
stymulacja i normalizacja układu przedsionkowego (P) i proprioceptywno (PP) – dotykowego
(D);
wyhamowywanie i integracja przetrwałych odruchów TOB I ATOS: O;
poprawa reakcji równoważnych R;
usprawnianie precyzji ruchów palców dwiczenia grafomotoryczne: G.
c) Zajęcia ogólnorozwojowe i edukacyjno-integracyjne
- elementy zajęd plastycznych, muzyczno-ruchowych, teatralnych, poszerzających wiedzę dzieci o
świecie stosownie do wieku i poziomu rozwoju uczestników zajęd;
- dwiczenia z zakresu motoryki małej (przede wszystkim zajęcia manualne – usprawnianie pracy rąk);
- nauka wzajemnej komunikacji, podstaw dialogu, mówienia o własnych potrzebach stosowne do
wieku dzieci, podstawowych relacji społecznych; wspieranie rozwoju emocjonalnego i społecznego
(formy pracy: indywidualna, w parach, grupowa) w następujących obszarach tematycznych:
Ja wśród innych – inni wokół mnie. Zajęcia integracyjne.
Ja, Ty, My i nasze uczucia.
Czy zawsze pierwszy oznacza najlepszy? Co zrobid gdy popełnię błąd? Budowanie poczucia
własnej wartości.
Jak pomagad innym? Jak odmawiad? Czy zawsze trzeba się dzielid? Dwiczenia umiejętności
interpersonalnych.
Świat transformerów. Co to jest zmiana i jak sobie z nią radzid?
d) Trening Umiejętności Społecznych – jedno z podstawowych oddziaływao terapeutycznych w pracy
z osobami ze spektrum autyzmu, w tym z Zespołem Aspergera i z autyzmem wysokofunkcjonującym
(HFA), ale również z dziedmi normatywnymi. Trening dotyczy dzieci mających szczególnie poważne
problemy z socjalizacją: trudności z rozumieniem i przyswajaniem norm społecznych, takich jak
zasady współpracy w grupie, kompromisy, akceptowanie porażek itp.; dzieci, które z powodu swoich
problemów są zagrożone np. nauczaniem indywidualnym i/lub izolacją względem grupy rówieśniczej.
Łącząc elementy powyższych metod (Weroniki Sherborne, zajęcia ogólnorozwojowe), Trening
ukierunkowuje je na bezpośrednio na rozwiązywanie problemów dzieci z socjalizacją.
Podstawowe cele edukacyjno-terapeutyczne
kształtowanie kontaktów społecznych i nauka zachowao społecznie akceptowanych;
4
nauka umiejętności przebywania w grupie oraz opanowania umiejętności wspólnej zabawy i
pracy;
wykształcenie motywacji do komunikowania się;
kształtowanie umiejętności naśladownictwa ruchowego oraz werbalnego;
wzbudzanie zainteresowania otoczeniem;
poprawa umiejętności spostrzegania, odbioru i przetwarzania informacji napływających z
otoczenia; rozwój funkcji poznawczych;
kształtowanie orientacji w schemacie ciała oraz przestrzeni; usprawnianie motoryczne.
Rekrutacja prowadzącego i uczestników grup powinna uwzględniad kryterium wiekowe uczestników
oraz stopieo nasilenia wykazywanych problemów z socjalizacją. Ze względu na bezpieczeostwo
innych dzieci szczególnie agresywni lub uciążliwi uczestnicy zajęd powinny zostad objęci szczególną
opieką, tzn. powinien towarzyszyd im doświadczony asystent (środki na ten cel zostały uwzględnione
w kosztorysie).
W zależności od tychże kryteriów wnioskodawca proponuje następujące, przykładowe programy
działania (z przykładowego źródła: http://neurolines.pl/trening-umiejetnosci-spolecznych/):
3-5 lat (w zajęciach bierze udział jeden z rodziców lub opiekunów dziecka)
Terapia zabawą według stałego porządku:
- Dwiczenia wprowadzające – zabawy orientacyjno-porządkowe. Dwiczenia orientacji w schemacie
ciała. Dzieci witają się w rytm piosenki.
- Zajęcia właściwe – dwiczenia ruchowe, mające charakter usprawniający i rozwijający,
wykorzystujące elementy Metody Ruchu Rozwijającego Weroniki Sherborn. W tej części znajdzie się
wprowadzany podczas zabawy (scenki, zabawa ruchowa, zabawa plastyczna, bajkoterapia) kolejny
element z Treningu Umiejętności Społecznych według A.P. Goldsteina.
- Zajęcia koocowe – dwiczenia rozluźniające i relaksacyjne, uświadamiające napięcie mięśniowe, w
miarę możliwości dzieci – oddechowe. Omawianie sesji („co się wam podobało”, „jak się czuliście?”).
W tej grupie wiekowej zajęcia cechują się powtarzalnością, tak, by dzieci spodziewały się tego, co się
będzie działo. Na początku każdego spotkania uczestnicy grupy wraz z trenerem spisują plan
spotkania, który w późniejszym etapie będzie realizowany.
Pierwsze z nich to spotkanie wprowadzające, kolejne służyły będą dwiczeniu umiejętności
społecznych (wybranych z Treningu Umiejętności Społecznych według A.P. Goldsteina):
I. Podstawowe umiejętności społeczne
1. Słuchanie
2. Mówienie „Dziękuje”
5
3. Mówienie komplementów
II. Zaawansowane umiejętności społeczne
4. Proszenie o pomoc
5. Przepraszanie
6. Przyłączanie się do działao innych
III. Umiejętności radzenia sobie z uczuciami
7. Poznawanie swoich uczud
8. Wyrażanie swoich uczud
9. Rozumienie, co czują inni
IV. Alternatywne umiejętności wobec agresji
10. Pomaganie innym
11. Stosowanie samokontroli
12. Obrona swoich praw
V. Umiejętności radzenia sobie ze stresem
13. Reagowanie na niepowodzenie
14. Radzenie sobie z presją grupy
VI. Umiejętnośd planowania
15. Ustalanie przyczyny problemów
16. Szeregowanie problemów według ich ważnośd,
17. Podejmowanie decyzji
Ostatnie spotkanie – kooczące, zamykające trening.
6-9 lat
Trening według stałego porządku:
6
- Rozmowa wprowadzająca, ustalenie planu. Spisanie ważnych wydarzeo dla poszczególnych
członków grupy, wpisanie w plan elementu z Treningu Umiejętności Społecznych.
- Zajęcia właściwe – nawiązanie do kolejnych punktów planu. Zabawy grupowe, elementy
bajkoterapii, dramy.
- Zajęcia koocowe – dwiczenia rozluźniające, relaksacyjne, oddechowe. Omówienie sesji („co się wam
podobało”, „jak się czuliście?”).
Pierwsze spotkanie ma charakter wprowadzający, kolejne służyły będą dwiczeniu zaawansowanych
umiejętności społecznych (wybranych z Treningu Umiejętności Społecznych według A.P. Goldsteina):
II. Zaawansowane umiejętności społeczne
1.Proszenie o pomoc, przepraszanie
2.Przyłączanie się do działao innych
III. Umiejętności radzenia sobie z uczuciami
3.Poznawanie swoich uczud, wyrażanie swoich uczud
4.Rozumienie, co czują inni
5.Radzenie sobie z czyjaś złością
6.Radzenie sobie ze strachem
IV. Alternatywne umiejętności wobec agresji
7.Pomaganie innym, stosowanie samokontroli
8.Obrona swoich praw, reagowanie na zaczepki
V. Umiejętności radzenia sobie ze stresem
9.Reagowanie na niepowodzenie
10.Radzenie sobie z presja, grupy
11.Przygotowanie do trudnej rozmowy
VI. Umiejętnośd planowania
12.Ustalanie przyczyny problemów
13.Szeregowanie problemów według ich ważnośd
7
14.Podejmowanie decyzji
Ostatnie spotkanie – zamknięcie treningu, podsumowanie.
10-13 lat (w razie zapotrzebowania)
Spotkania terapeutyczne 1xtygodniu, w ramach grupy wsparcia. Młodzież ma szansę uzyskad
wsparcie od rówieśników, nabrad dystansu wobec własnych niedomagao, dwiczyd w grupie
umiejętności społeczne.
Każda sesja według stałego porządku:
- Przywitanie. Omówienie minionego tygodnia, spisanie planu na aktualną sesję,
- Omówienie kolejnych punktów planu,
- Zakooczenie sesji, informacje zwrotne od uczestników grupy.
e) Tematyczna impreza plenerowa pod hasłem "Jestem tuż obok – oswoid autyzm" – zlokalizowana
w Parku Magiczna, na dziedziocu przedszkola „Nasz Domek” lub innych miejscach wskazanych we
wniosku (po uzgodnieniu z dysponentem terenu; na zewnątrz lub w lokalu), obejmująca wspólne
zabawy integracyjne dzieci normatywnych, niepełnosprawnych i dorosłych:
- opcjonalny termin: Światowy Dzieo Świadomości Autyzmu (2 kwietnia); w razie brzydkiej pogody
imprezę można przenieśd na później;
- czas trwania imprezy: 4-6 godz.;
- imprezę będą prowadzid profesjonalni moderatorzy (2-4 os.), ze swoim sprzętem;
- atrakcje: kręcenie baloników, malowanie buziek, nagłośnienie, zabawy dla dzieci, duża zjeżdżalnia,
koncerty zespołów dziecięcych i charytatywne;
- możliwa zbiórka publiczna dla podopiecznych konkretnej fundacji, cierpiących na zaburzenia ze
spektrum autyzmu;
- podczas imprezy będą kolportowane materiały informacyjne, dotyczące zaburzeo ze spektrum
autyzmu; odbędą się także moderowane dyskusje;
- zaoferowany przez dyrekcję przedszkola „Nasz Domek” wkład własny (bezpłatny): plac zabaw, na
którym impreza się odbędzie; profesjonalny grill z obsługą; maszyna do waty cukrowej z obsługą.
2. Warsztaty rozwojowe dla rodziców
Poszczególne moduły są realizowane w formule cykli spotkao rozwojowych dla rodziców.
Ramowe cele warsztatów:
8
- lepsze poznanie siebie;
- rozprawienie się z potocznymi przekonaniami, ograniczającymi swobodę podejmowania
pozytywnych i twórczych działao;
- nauka szacunku do siebie z zachowaniem postawy szacunku wobec innych;
- wypracowywanie wewnętrznej siły, budowanie postawy otwartości, łagodności, stanowczości, i
odwadze,
- poprawa relacji z dziedmi i innymi osobami z naszego otoczenia;
- dwiczenia w skutecznej komunikacji;
- wypracowywanie postaw antyprzemocowych;
- nauka czerpania większej satysfakcji z życia.
Podczas zajęd dzieci bawią się w osobnej sali pod okiem opiekuna.
Charakterystyka poszczególnych modułów:
a. Słowa mają moc – 1 x 7h (opcjonalnie 2 x 3,5h) – spotkania inspirowane Porozumieniem
bez Przemocy; tematyka:
 związki między emocjami a naszymi potrzebami;
 jak mówid o niezadowoleniu, by zwiększyd szanse na rozwiązanie problemu;
 jak chwalid, by wzmacniad, motywowad i budowad zdrowe poczucie własnej
wartości.
b. Jak radzid sobie z własną złością – 2 x 6h (opcjonalnie 4 x 3h) – główny cel: wspieranie
rodziców i danie im gotowych narzędzi do panowaniem nad własną złością i gniewem;
składowe:
 złośd oraz nieuporządkowane i skrajne emocje jako jedna z głównych przyczyn
używania przemocy wobec dzieci;
 praca z rodzicami na podstawie metafor baśni – jednych z najstarszych
nośników wiedzy psychologicznej o człowieku;
 dwiczenia umiejętności pozwalające zapanowad nad agresją.
c. Krytyk wewnętrzny – 1 x 8h (opcjonalnie 4 x 2h) – zajęcia uświadamiające, czym jest tzw.
krytyk wewnętrzny (rodzaj wewnętrznego głosu, utwierdzającego nas w negatywnych
przekonaniach na własny temat; jego skutkiem jest brak wiary we własne siły, a także
hamowanie kreatywności i chęci do podejmowania przełomowych, życiowych decyzji)
oraz jak sobie z nim radzid; składowe modułu:
 w jaki sposób myśli jednostki o sobie samej wpływają na to, jak postrzegają ją
inni;
 sekrety i wartośd samodoceniania oraz doceniania innych osób w naszym życiu;
9
 nauka świadomego oddychania i jego rola w procesie oswajania krytyka
wewnętrznego;
 wpływ wyrażania wdzięczności na nasze samopoczucie i samoocenę;
 nauka asertywnych praw;
 tworzenie listy własnych mocnych stron;
 nauka oswajania własnego krytyka wewnętrznego – 3-stopniowy program
przemiany negatywnych myśli na swój temat na pozytywne myślenie o sobie.
d. Efektywnośd osobista – 2 x 6h (opcjonalnie 4 x 3h) – zajęcia dla sfrustrowanych rodziców,
zmęczonych życiem i natłokiem obowiązków; ułatwiają spojrzenie na własne życie z
szerszej perspektywy i naukę skutecznego działania; uczestnicy zdobędą wiedzę na temat
organizacji swojego czasu, a także motywację do wprowadzania pozytywnych życiowych
zmian z korzyścią dla własnego samopoczucia i samooceny:
 nauka wytyczania życiowych priorytetów i właściwej hierarchii celów;
 dwiczenia skutecznych metod wyznaczania celów;
 sekrety pracy z matrycą zarządzania czasem;
 co zrobid, by mied więcej czasu na to, co ważne;
 tajniki metody planowania tygodniowego.
e. Asertywnośd – 2 x 8h (opcjonalnie 4 x 4h lub 8 x 2h):
 fakty i mity dotyczące asertywności;
 czym różnią się od siebie asertywnośd, agresja i uległośd;
 dwiczenia odmawiania i proszenia o pomoc;
 konstruktywne wyrażanie i reagowanie na krytykę;
 jak chwalid innych i przyjmowad komplementy.
f.
Jak słuchad, by słyszed – 1 x 7h (opcjonalnie 2 x 3,5h) – nauka empatycznej komunikacji:
 co pomaga, a co przeszkadza w słuchaniu innych;
 nauka odczytywania właściwych intencji innych osób;
 dwiczenia z zakresu wspierania innych, okazywania im zrozumienia i zachęcania
do mówienia o tym, co dla nich istotne;
 nauka budowania dobrej atmosfery do rozmowy i wzajemnej otwartości;
 oczekiwania wobec słuchacza w sytuacjach, gdy osoba znajduje się pod wpływem
silnych emocji.
10