Metody kształcenia w szkole wyższej

Metody kształcenia
w szkole wyższej
Ligia Tuszyńska
Metody kształcenia (nauczania i
uczenia się)
Metoda – określony, celowo i systematycznie
stosowany
sposób
kierowania
procesem
nauczania,
zmierzający
do
osiągnięcia
zakładanych celów w zakresie wiadomości,
umiejętności i postaw.
2
Metody podające stawiają na
kreatywność nauczyciela
Wykład – wiedza neutralna, przyjęta
przez naukę:
Konwencjonalny
Konwersatoryjny
Problemowy
Monograficzny
3
Wykład konwencjonalny struktura
• Systemowe podanie zasobu informacji
obejmujących wiedzę przedmiotową.
• Wstęp – podanie zagadnień
• Prezentacja głównej wiedzy przedmiotowej
• Podsumowanie i streszczenie wykładu, wnioski
i uogólnienia
• Pytania i wątpliwości słuchaczy
Metody podające stawiają na
kreatywność nauczyciela
Wykład – może być prowadzony w
formie:
Opisu – uplastycznia,
Opowiadania – zawiera dialog
Pogadanki – pytania kierowane, dotyczą
zagadnień
częściowo
znanych
słuchaczom. N powtarza odpowiedź
studenta,
parafrazuje,
ocenia
(chwali)
5
PRZYKŁADY
Opis
• „Dąb jest wysokim drzewem o grubym pniu i
rozłożystej koronie. Wiosną zanim pojawią się
liście można zaobserwować zielone, zwisające
„kotki” są to kwiaty dębu. Później rozwijają się
liście o powcinanych brzegach wielkości dłoni.
Z kwiatów powstają początkowo małe zawiązki
owoców, które przekształcają się w zielone
żołędzie posiadające brązowe czapeczki.”
7
Opowiadanie
• „Przy bramie OB rosną dwa drzewa o grubych pniach.
Co to za drzewa o tak rozłożystej koronie? Zapytał
ojca Janek. To dęby, odpowiedział ojciec. Wiosną,
zanim pojawią się liście, na dębie zakwitają zielone,
zwisające „kotki”. Dopiero później rozwijają się liście o
powcinanych brzegach wielkości dłoni ..., mówił
zafascynowany ojciec. Chyba z tych kwiatów
powstaną żołędzie, pomyślał chłopiec i zaczął
zastanawiać się, do czego mogą przydać się
żołędzie? Wiem! Wykrzyknął! Dziki bardzo lubią
żołędzie. Dąb to bardzo pożyteczne drzewo.”
8
Pogadanka
• „N. Przy bramie OB rosną dwa drzewa o
grubych pniach. Jak myślicie, co to za drzewa
o tak rozłożystej koronie?
• U. To dęby,
• N. Znakomicie!, Jak słusznie powiedział
Michał to są dęby, na których rosną żołędzie.
Wiosną, zanim rozwiną się liście, na dębie
pojawiają się kwiaty, które później
przekształcą się w owoce, czyli w?... „
Pogadanka cd.
• „U. żołędzie.
• N. Doskonale! żołędzie to owoce dębu....
Czy wiecie jak można je wykorzystać?...
• U. można z nich zrobić ludziki
• U. mogą być pokarmem dla zwierząt…”
Metody (obejmują formy zajęć)
• Podające (opis, opowiadanie, pogadanka,
wykład)
• Eksponujące (drama, pokaz, referat
studenta)
• Praktyczne ( obserwacja, pomiar,
ćwiczenia laboratoryjne)
• Problemowe (gry dydaktyczne, projekty,
burza mózgów)
Wykłady
Konwencjonalne
Niekonwencjonalne*
- Kursowe
- Monograficzne
* konwersatoryjne
* problemowe
Wykład
„Gdyby mówienie było nauczaniem,
wszyscy bylibyśmy tak mądrzy, że aż
trudno byłoby wytrzymać”
R. F. Mager
Czy Wykład?
„To zdarzenie, podczas którego informacje
trafiają z notatek wykładowcy do notatek
studenta nie przechodząc przez głowę
żadnego z nich”
Wykład?
Tempo wykładu
• 1 godz. Wykładu = nawet około 12 tys.
Słów = krótka książka
Porównaj tempo przekazywania informacji z
tempem przyswajania
N. Mógłby przeczytać podręcznik w ciągu 10
godzin wykładu = 20 x szybciej niż S. jest
w stanie przyswoić
Wykładowco!
•
•
•
•
•
Powtarzaj najważniejsze punkty!
Nie zanudzaj tych, którzy potrafią słuchać!
Zmieniaj ton głosu!
Rób przerwy!
Podkreślaj kluczowe punkty gestami
pełnymi ekspresji!
• Nie czytaj z kartki!
Jeśli chcesz obudzić w S. entuzjazm
musisz umieć używać swojego głosu!
• „Doświadczeni nauczyciele – jak wszyscy,
którzy potrafią przemawiać publicznie –
występując przed słuchaczami , zmieniają
ton i nasilenie głosu przynajmniej 3 razy
częściej niż normalnie”
Hipnotyzer potrafi uśpić ludzi za
pomocą monotonii
•
•
•
•
•
Powtarza frazy : rozumiecie, prawda, …
Nie moduluje głosu
Nie nawiązuje kontaktu wzrokowego
Nie używa mowy ciała
Nie wykorzystuje humoru i
zainteresowania drugim człowiekiem
• Nie odwołuje się do ciekawości S.
pokazując paradoksy
• Nie mówi dostatecznie głośno
Ćwiczenie
• Zwróć uwagę jak używają głosu
dziennikarze
• Spróbuj zbadać zasób słów studentów
(Np. często nie rozumieją słów: uprzystępnić
wyasygnować, zdefiniować, analizować,
relacja, rzekomy, zestroić, uwierzytelnić,
dedukować, notoryczny, eufemizm,
abrazja, podobizna)
• Skomentuj skuteczność akademickiego
wykładu
Wykład
Poziom koncentracji uwagi w zależności od czasu trwania wykładupogadanki
U
W
A
G
A
Wykład monograficzny
• Przedstawia wybraną problematykę
badawczą, ma pomóc studentom w
znalezieniu tematu i podjęciu pracy
badawczej.
• Np. „Taksonomia roślin naczyniowych”
• „Komórki macierzyste”
Tradycyjny model szkoły
1. Przyjęcie przez nauczyciela roli
kierowniczej
2. Wyręczanie studentów w formułowaniu
problemów
3. Wyręczanie w poszukiwaniu sposobów
rozwiązań
4. Ustalony sposób wykonywania czynności
badawczych, mający doprowadzić do
założonego rozwiązania
Ewaluacja zajęć
•
•
•
•
•
To samoocena nauczyciela,
samoocena studentów,
ocena studentów przez nauczyciela,
ocena nauczyciela przez studentów,
odpowiedź na pytania co należy zrobić
żeby było lepiej?
Lista sprawdzająca dla N
• Jakie bariery w komunikacji napotykasz w
swojej pracy?
• Jakie terminy musisz wyjaśnić?
• Jak często zaglądasz do prac swoich
studentów?
• Czy w Twojej grupie studenci boją się
powiedzieć Ci o swoich trudnościach?
Lista sprawdzająca
• Czy pytasz swoich studentów, co ich
zdaniem może sprawiać trudności w
nauce Twojego przedmiotu?
• Czy unikasz pisania na tablicy i
wyjaśniania?
• Czy niektóre zadania są tak proste, że
nawet najsłabsi studenci mogą je wykonać
sami?
Lista sprawdzająca
• Czy duża część ćwiczeń to zadania
otwarte, dające się dostosować do
możliwości studentów?
• Czy często proponujesz prace w grupach?
• Czy chwalisz tych, którzy odnoszą
sukcesy?
• Czy korzystasz z celów nakierowanych na
osiągnięcie mistrzostwa i rozwój?
literatura
• Rozmus A., Wykładowca doskonały,
Wolters Kluwer business, W-wa 2013
• Geoff Petty, Nowoczesne nauczanie,
Praktyczne wskazówki i techniki dla
nauczycieli i wykładowców,
szkoleniowców, Sopot 2010
• Ulrich Schrade, Dydaktyka szkoły wyższej,
OWPW, Warszawa 2010
Zadanie III
• Przygotuj tytuł i 10 – 15 zdań wykładu
(tekst biologiczny, metoda podająca
(opowiadanie, opis lub pogadanka), który
chciałbyś wygłosić na wybranym
przedmiocie.
• Przećwicz wygłaszanie wykładu przed
lustrem, nagraj swój wykład i wysłuchaj,
napisz ile czasu Ci to zajmuje ?