Słów kilka o sprawozdawczości bankowej i XBRL
Transkrypt
Słów kilka o sprawozdawczości bankowej i XBRL
Wacław Majka Analityk w pionie rozwoju obszaru bankowości Słów kilka o sprawozdawczości bankowej i XBRL Od września 2013 roku, zgodnie z uchwałą NBP, banki obowiązuje nowy rodzaj sprawozdawczości – pakiet NB300. Jak czytamy na stronach NBP, „Pakiet NB300 obejmuje dane dotyczące znaczących zaangażowań banku wobec klientów, podlegających zgłoszeniu do KNF, a także informacje na temat powiązań kapitałowych lub personalnych wymienionych w sprawozdaniu klientów z bankiem. Nowa zawartość informacyjna sprawozdania (…) zastąpi dane przekazywane uprzednio na formularzach B0300, B0701, B0702, SB300, SB701, SB702”1. O ile zmiany w zawartości raportów sprawozdawczych nie są niczym zaskakującym, to zupełnie nowy jest format przekazywania danych. Standard XBRL, bo o nim mowa, zaczął funkcjonować w polskiej bankowości. w taksonomii zawarty jest opis danych, relacji pomiędzy faktami (danymi w instancji) oraz złożone reguły wyliczeniowe mogące służyć do weryfikacji poprawności danych. To w końcu taksonomia zawiera opis, w jaki sposób fakty z instancji mają być prezentowane w raporcie (kolejność występowania, organizację na ‘tabele, wiersze’, powiązania rodzic-dziecko). Czym jest standard XBRL? Jakie korzyści przynosi jego wykorzystanie i dla kogo są one największe? Czy zagości w polskiej sprawozdawczości na dobre? Spójne, porównywalne i zawierające przejrzyste dane raporty to łatwa i szybka analiza. Zarówno wewnątrz organizacji, ale przede wszystkim dla zewnętrznych analityków, audytorów czy inwestorów, którzy korzystają z danych od wielu podmiotów. Czym jest standard XBRL i skąd pomysł na jego stworzenie Niewątpliwą zaletą XBRL jest również wysoka jakość danych dzięki zastosowaniu mechanizmów automatycznej weryfikacji przed upublicznieniem raportu. Do tego dodajmy jeszcze szybszy dostęp do informacji i automatyzację procesu raportowania. Wiele wyjaśni już samo zdekodowanie nazwy: X – jak eXtensible – czyli elastyczny, B – jak Business – czyli biznes, R – jak Reporting – czyli raportowanie, L – jak Language – czyli język. Mamy do czynienia z elastycznym, czyli dającym się dostosować, językiem do raportowania biznesowego (finansowego, ale nie tylko). Sam pomysł na powstanie takiego języka narodził się już w końcowych latach XX wieku. W 1998 roku Charles Hoffman stworzył pierwszy prototyp. Po dwóch latach ówczesny Komitet Sterujący XBRL opublikował pierwszą oficjalną specyfikację, która w 2001 roku została uzupełniona o wykorzystanie schematów XML (eXtensible Markup Language). Pod koniec 2003 roku została opublikowana specyfikacja 2.1, która obowiązuje do dzisiaj. Ostatnia specyfikacja nie oznaczała jednak zaprzestania prac nad rozwojem języka. W kolejnych latach doczekał się wprowadzenia wielowymiarowości, dynamicznych odwołań oraz formuł dla złożonych obliczeń i zależności. Ale zacznijmy od początku. Skąd potrzeba tworzenia nowego standardu? Sprawozdania biznesowe były tworzone od lat, a każdy podmiot wie, co zawierają i co oznaczają tworzone przez niego raporty. To prawda, jednak problemy zaczynały się w momencie analizy i potrzeby porównywania raportów sporządzonych przez różne podmioty. Brak spójności, kilka źródeł danych (często w innych formatach), ten sam rodzaj danych, ale inaczej opisany w zależności od podmiotu publikującego. To wszystko wymuszało konieczność przepisywania danych z poszczególnych raportów do wspólnego wzorca. Jest to proces czasochłonny, kosztowny, a przede wszystkim sprzyjający licznym pomyłkom. Na kanwie tych problemów narodziła się potrzeba opracowania języka do raportowania, pozwalającego na generowanie spójnych raportów, w którym wszyscy intepretują sprawozdania jednakowo, posługują się tymi samymi wartościami słownikowymi oraz przestrzegają tych samych reguł. W konsekwencji prac powstał XBRL. Może jest to pewne nadużycie, ale w dużym uogólnieniu można powiedzieć, że instancja zawiera suche, niezhierarchizowane dane raportu, natomiast taksonomia opis, położenie i wzajemną relację tych danych. Korzyści z zastosowania Standard XBRL jest już wykorzystywany w około 30 krajach2, w kolejnych 15 trwają prace wdrożeniowe. W Japonii, USA i Hiszpanii jest standardem w raportowaniu do nadzoru rynku kapitałowego, w Wielkiej Brytanii, Holandii i Belgii wykorzystuje się go podczas składania deklaracji podatkowych, a w całej UE w sprawozdawczości sektora bankowego. W Polsce zalety XBRL dostrzegły m.in. instytucje nadzorujące sektor bankowy. We wrześniu 2013 roku zastąpił on dotychczasowe sprawozdania jednostkowe B0300 i skonsolidowane SB300. W dotychczasowych sprawozdaniach często dochodziło do pomyłek. Weryfikacja wzajemnie powiązanych danych w połączeniu z dużą ich ilością była trudna do przeprowadzenia. To wszystko wpływało na częste odrzucania wygenerowanych sprawozdań. Dzięki zastosowaniu automatycznej walidacji danych w XBRL, nowe raporty NB300 i NBS300 mogą być sprawdzane jeszcze przed upublicznieniem. Weryfikacja danych ma charakter bardziej złożony niż w poprzedniej technologii. Sprawdzana jest nie tylko poprawność jednostkowych danych, ale również powiązania między tymi danymi. Dzięki złożonym regułom wyliczeniowym można weryfikować raport w kontekście całości, a nie tylko w kontekście poszczególnych elementów. Ogół tych działań prowadzi do zdecydowanej poprawy jakości danych. Analitycy biznesowi posługujący się tylko częścią danych mają pewność co do ich poprawności bez analizowania właściwości tych danych w ujęciu całościowym. Z drugiej strony należy zwrócić uwagę na znaczenie sprawozdań sektora bankowego generowanych dla potrzeb instytucji nadzorczych. Kryzys, którego skutki odczuwamy do dziś, jest w dużej mierze pokłosiem nadużyć i nieprawidłowości, jakich dopuścili się nieuczciwi bankierzy. W celu uniknięcia powtórki z historii, instytucje nadzorcze zarówno w Polsce, jak i w innych krajach opracowują mechanizmy zapobiegające takim sytuacjom w przyszłości. Jednym z służącyhc do tego narzędzi jest wymóg generowania sprawozdań XBRL, w których pole do własnej interpretacji i kreatywnej modyfikacji danych zostało ograniczone do minimum. Jak to działa Każdy raport XBRL składa się z dwóch podstawowych części: taksonomii i z instancji. Taksonomię można rozumieć jako zbiór uporządkowanych zasad i reguł obowiązujących w raporcie. Jest tworzona w oparciu o przepisy prawa obowiązujące w danym kraju. Instancja natomiast zawiera fakty raportu, czyli wartości prezentowane w raporcie. Struktura danych w instancji jest płaska i sama w sobie nie stanowi czytelnego raportu – to 1) 2) http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/statystyka/sprawozdawczosc/form/formularze.html Witryna oficjalnej polskiej jurysdykcji XBRL http://www.xbrl-pl.org Bibliografia: 1. XBRL International: www.xbrl.org 2. Witryna oficjalnej polskiej jurysdykcji XBRL: www.xbrl-pl.org 3. Barbara Reimschussel-Wąs XBRL: „Wprowadzenie do standardu raportowania w biznesie IFRS Foundation and the IASB” www.ifrs.org 4. Charles Hoffman, CPA: xbrl.squarespace.com strona 1 vsoft business improvement Wacław Majka