Bundesstiftung zur Aufarbeitung der SED

Fundacja
Krzyżowa
Akademia
Ewangelicka w Berlinie
Federalna Fundacja ds.
Badania Dyktatury SED
Europejska Sieć
Pamięć i Solidarność
Niemiecki Związek Ludowy Opieki
nad Grobami Wojennymi
we współpracy z Inicjatywą Kreisau z Berlina
__________________________________________________________________________________________
XIII Seminarium Wschodnio-Zachodnioeuropejskich Miejsc Pamięci w Krzyżowej
Zaginione miejsca
Recepcja i pamięć o miejscach przemocy reżymów totalitarnych
25–28 marca 2015
Przemoc, zniszczenia i ludobójstwa są ważną częścią pamięci o wydarzeniach XX
wieku. Reżymy totalitarne i wojny światowe kosztowały życie milionów ludzi. Liczne
miejscowości w całej Europie stały się miejscami cierpienia. Wiele z nich zostało
całkowicie lub częściowo wymazanych z map. Podczas gdy zbrodnie takie jak w
Oradour sur Glane, Lidicach czy Coventry stały się istotnymi symbolami w
(trans)narodowych narracjach historycznych, inne podobne akty zniszczenie prawie
nie pozostawiły śladów w pamięci narodów czy też innych grup społecznych. Nie
udało im sie zostać częścią oficjalnej martyrologii. Niektóre miejsca przetrwały
wyłącznie we wspomnieniach ocalałych, bądź jako przedmiot badań historycznych.
13-te Seminarium Wschodnio-Zachodnioeuropejskich Miejsc Pamięci dotyczy
„zaginionych miejsc” – miejsc, które opowiadają, upominają, i które pars pro toto
przypominają o aktach przemocy. Pojęcie „miejsca pamięci” jest rozumiane szeroko
zgodnie z koncepcją Pierra Nora „lieux de memoire”. Z powodu wojen, przełomów
politycznych, przymusowych przesiedleń milionów osób, jak i przesunięć granic
miejsca historyczne otrzymały nowe znacznie bądź też utraciły stare. Różnorodność i
wieloznaczność tego samego miejsca pamięci jest tym samym charakterystyczna
dla Europy Środkowo-Wschodniej.
Zapraszamy historyków i kuratorów, pracowników miejsc i projektów pamięci do
interdyscyplinarnej wymiany poglądów na następujące tematy: Co odróżnia
pamięć o miejscach fizycznie istniejących od pamięci o miejscach zniszczonych? W
jaki sposób prezentuje się w muzeach i innych instytucjach miejsca pamięci, które
wprawdzie fizycznie nadal są obecne, ale zniknęły już z pamięci społecznej? Jak
zmienia się pamięć o miejscach, gdy znikają świadkowie łączący teraźniejszość z
przeszłością?
W trakcie seminarium będziemy wymieniać się doświadczeniami z zakresu technik
wystawienniczych, aktualnych form prezentacji multimedialnych oraz narzędzi
internetowych wykorzystywanych w ramach kształcenia historycznego i
politycznego. Na zakończenie przewidziana jest też dyskusja o granicach
pamiętania. Jaką funkcje i znaczenie pełni zapominanie o przeszłości?
Program
środa, 25 marca 2015
od 17:00
przyjazd – zakwaterowanie, kawa
18:00–19:00
kolacja
19:00–20:30
zwiedzanie Krzyżowej-Berghaus, krótkie wprowadzenie historyczne,
wprowadzenie do programu przez organizatorów, runda zapoznawcza
następnie
wieczorne rozmowy i wymiana doświadczeń
czwartek, 26 marca 2015
09:30–11:00
Prof. dr Étienne François, „Lieux de mémoire“. Wyzwania europejskiej pamięci
komentarz: Prof. dr Jochen Roose
moderacja: dr Jacqueline Boysen
11:00–11:30
przerwa kawowa
11:30–13:00
Zaginione miejsca pamięci. Pamiętanie bez miejsc.
dr Stanislav Kokoška, Miejsce pamięci w Lidicach. Przeszłość i przyszłość
Richard Jezierski, Oradour-sur-Glane. Ruiny i pamięć
dr Tomasz Kranz, Fundamenty pamięci. Widoczne i niewidoczne świadectwa
zbrodni nazistowskich w miejscu byłego obozu zagłady w Sobiborze
moderacja: dr Dominik Pick
13:00–14:30
przerwa kawowa
14:30–16:00
Zaginione miejsca pamięci. Pamiętanie bez świadków.
Anna Warda, Pomnik artystyczny „Stolpersteine”
Lolita Tomsone, Wspomnienie o Jānisie Lipke i ratowaniu łotewskich Żydów
N.N. (Memorial), Projekt „Ostatni adres”
moderacja: dr Burkhard Olschowsky
16.00-16.30
przerwa kawowa
16:30–18:30
Pamięć wirtualna. Wirtualna rekonstrukcja.
Oliver Schweinoch, Żywe Muzeum Online/Lebendiges Museum Online
dr Juliane Haubold-Stolle, Groby żołnierzy Wehrmachtu – „anty”-miejsce
pamięci Niemców?
N.N. (Memorial), Wirtualne muzeum GUŁagu i krajobraz pamięci
moderacja: Dominik Kretschmann
18:30–19:30
kolacja
od 19.30
giełda konktatów
piątek, 27 marca 2015
09:30–11:30
(Prze)definiowanie miejsc przemocy faszystowskiej i komunistycznej.
Ramona Bräu, Buchenwald jako podwójne miejsce pamięci
dr Violetta Rezler-Wasielewska, Łambinowice. Miejsce pamięci o różnych
dyktaturach
moderacja: dr Juliane Haubold-Stolle
11:30–12:00
przerwa kawowa
12.00–13.00
prezentacje projektów
13:00–14:00
wyjazd do Wrocławia
14.00-15.00
obiad
15:00
Renata Bardzik-Miłosz, Breslau wczoraj – Wrocław dzisiaj
19:00
kolacja
sobota, 28 marca 2015
09:30–11:30
Granice pamiętania. Jak wiele i jak długo należy pamiętać?
Andrea Ripetta, Przekazywanie pamięci o II wojnie światowej: głosy świadków i
miejsc pamięci w Muzeum Oporu, Deportacji, Wojny, Praw i Wolności w Turynie
dr Vera Dubina, Możliwości i problemy związane z pracą w miejscach pamięci
prof. dr Ulrich Pfeil, Wioski fantomy bitwy pod Verdun
moderacja: Markus Pieper
11:30–12:00
Podsumowanie i tematy na kolejne seminarium.
Języki konferencyjne (tłumaczenie symultaniczne): polski, niemiecki, rosyjski. Z referatami w
języku francuskim i angielskim.
dr Jacqueline Boysen – Dominik Kretschmann
dr Burkhard Olschowsky – dr Dominik Pick
Wsparcie finansowe Pełnomocnika Rządu Federalnego ds. Kultury i Mediów na podstawie decyzji Niemieckiego
Bundestagu.