Odpowiedzialność polityczna - Szkoła Wyższa im. Bogdana Jańskiego

Rok odpowiedzialności politycznej – święto Szkół im. Bogdana Jańskiego
1. Kontynuacja dziedzictwa
Robert Schuman 9 maja 1950 roku wygłosił apel, który uznawany
jest za najważniejszy powojenny dokument w dziele jednoczenia Europy.
Uważał, że Europa zbliża się ku nowemu etapowi rozwoju, przekraczającemu
płaszczyznę
międzynarodową
w
kierunku
ponadnarodowym.
Dlatego
wypowiadał się za jednością europejską i za zachowaniem kulturowej
różnorodności. Dążył do stworzenia europejskiego ducha, duszy europejskiej,
czyli zrozumienia wagi wewnątrzeuropejskiej solidarności.
Aby stworzyć taką Europę, jako gorliwy katolik, chciał ją oprzeć
na wartościach chrześcijańskich. Pisał, że „demokracja zawdzięcza swoje
istnienie chrześcijaństwu. Narodziła się wówczas, gdy człowiek został wezwany
do zrealizowania w swoim życiu doczesnym godności osoby ludzkiej w ramach
wolności osobistej, poszanowania praw każdego i przez praktykowanie wobec
wszystkich bratniej miłości. Nigdy w czasach przed Jezusem Chrystusem
podobne idee nie zostały sformułowane. Demokracja jest zatem związana
z chrześcijaństwem doktrynalnie i chronologicznie. Ukształtowała się wraz
z nim etapami, w długim poszukiwaniu po omacku, niekiedy za cenę pomyłek,
i powrotów do barbarzyństwa”. Tylko działanie ludzi odpowiedzialnych
za Europę w duchu wartości chrześcijańskich może odnowić jej oblicze, może
obronić ją od bratobójczych i daremnych walk. Tylko Europa, która odważnie
i zdecydowanie zaangażuje się we wspólnotową drogę, będzie gwarantem
demokracji, dobrobytu, bezpieczeństwa i pokoju oraz poszanowania godności
i praw człowieka w świetle najwyższych wartości chrześcijańskich.
Dlatego 8 grudnia powinien być
świętem zjednoczonej Europy jako
uroczystość Niepokalanego Poczęcia N.M.P. zwyciężczyni wszelkiego zła.
1
Trudne dzieje ludzkości są zawsze związane z upadkiem godności człowieka.
Dlatego Maryja Niepokalana jest wzorem dla każdego człowieka w czasach,
gdy wrogie człowiekowi ideologie dążą do zniszczenia jego wnętrza, a w swojej
treści są destrukcyjne. Nic też dziwnego, że Schuman jako 17-letni młodzieniec
przed obrazem Matki Bożej w Sey-Chazelles odmówił akt całkowitego
zawierzenia się Bogu. Przez wstawiennictwo Maryi modlił się o pokój
na naszym kontynencie. Swoim życiem pokazywał, jak w praktyce można żyć
przykazaniem miłości. Dlatego polityka to służba innym ludziom. Człowiek
żyje w przestrzeni, którą trzeba zagospodarować z miłością, by wychodzić
naprzeciw bliźniemu.
Schuman kochając Boga kochał coraz bardziej ludzi. I tę miłość
realizował na podstawie swojej głębokiej wiary. Do jej realizacji mobilizował
rożne grupy ludzi, by budować Europę z Bogiem i dla drugiego człowieka.
Wobec tego nasze Szkoły włączają się w program odnowy Europy
zaproponowany przez człowieka żyjącego Słowem i Eucharystią. Corocznie
obchodzimy rok odpowiedzialności różnych grup społecznych za naród,
państwo i Kościół. Dziś zamykamy rok odpowiedzialności politycznej w trosce
o przyszłość naszego narodu, państwa i Kościoła jako grupy mające decydujący
wpływ na zmianę oblicza życia ludzkiego. Zadania ich przypomnieliśmy nauką
bł. Jana Pawła II, że Europa to chrześcijaństwo. Polityka więc powinna być
drogą, na wzór Schumana, prowadzącą do świętości, która uczy kochać ludzi
i Boga. Sam Schuman mówił, że podstawowe zadanie i obowiązek polityka
polega na obserwowaniu stosunków istniejących między ludźmi jako członkami
danej zbiorowości pomiędzy samymi społecznościami, na oddziaływaniu
na te relacje w sensie jak najlepszego zrozumienia i współpracy.
Założyciel Uczelni ks. Marian Piwko CR, w myśl nauczania Jana Pawła
II oraz Schumana podkreśla, że podstawowym kryterium polityki, uprawianej
na rzecz osoby i społeczeństwa, jest dążenie do wspólnego dobra jako dobra
wszystkich ludzi i całego człowieka (ChL 42). Cała działalność polityczna
2
wypływa
„z
człowieka”,
jest
realizowana
„poprzez
człowieka”
i „dla człowieka”. Istotą działalności politycznej powinna być obrona godności
człowieka i służba szeroko pojętemu dobru wspólnemu. Jej istotą jest więc
służba człowiekowi i odpowiedzialność za tworzenie dobra wspólnego.
Warto teraz przypomnieć słowa Jana Pawła II, że polityka to stosowanie
prawomocnej władzy w celu osiągnięcia dobra wspólnego. Należy zatem
prowadzić działalność polityczną w duchu służby. Dlatego chrześcijanin,
który uprawia politykę – i pragnie czynić to „po chrześcijańsku” – winien
działać bezinteresownie, nie szukając korzyści dla siebie ani dla swego
ugrupowania czy partii, ale dla dobra wszystkich i każdego, a przede wszystkim
dla tych, których sytuacja w społeczeństwie jest najtrudniejsza (Przemówienie
do polityków podczas obchodów Wielkiego Jubileuszu Chrześcijaństwa,
01. 11. 2000).
2. Sumienie polityka
Ludzie polityki muszą kierować się wartościami etycznymi. Realizację tych
wartości, w nieetycznym postępowaniu polityków, powinni uznawać za swój
obowiązek. Na ludziach polityki więc ciąży odpowiedzialność za formułowanie
poglądów politycznych w duchu poszanowania praw człowieka i dobra
wspólnego. Muszą być świadomi, że to zadanie jest prawem ogólnoludzkim
i prawem od Boga, a zarazem jest integralną częścią bytu człowieka i nie mogą
być one bezkarnie niszczone, deptane. Jest to odpowiedzialność w kategoriach
prawa i praw sumienia. Takie ujęcie polityki pozostaje w opozycji
do dominującego dzisiaj rozumienia polityki,
a mianowicie sprowadzania
jej istoty do techniki sprawowania władzy i gry politycznej. W tym kontekście
należy pytać o etyczne warunki i granice owej techniki. Tu właśnie pojawia
się rola sumienia ludzi polityki, którzy są odpowiedzialni wobec prawdy; wobec
tych, przez których zostali wybrani i wobec narodu i państwa, którym mają
3
służyć. Wobec tego jaką rolę ma pełnić odpowiedzialny polityk wobec dobra
drugiego człowieka, narodu i państwa?
3. Odpowiedzialność za naród i odpowiedzialność polityczna narodu
Na wartości sumienia opiera się odpowiedzialność polityków za naród
i odpowiedzialność polityczna narodu. Człowiek odkrywa w sumieniu prawo,
którego sam sobie nie nakłada, lecz któremu winien być posłuszny i które
wzywa do miłowania oraz czynienia dobra. Jan Paweł II mówi, że człowiek ma
w swym sercu wpisane przez Boga prawo. Dlatego polityk jest odpowiedzialny
przed Bogiem, przed narodem jako rodziną rodzin, przed dobrym imieniem
narodu i przed pamięcią historyczną. Nie tylko polityk, ale przede wszystkim
naród
ponosi
odpowiedzialność
zbiorową
za
własne
państwo.
Może więc i powinien zajmować stanowisko, wyrażać aprobatę lub odmowę
w sprawach konkretnych. Takie podejście znajduje wyraz w ustroju
demokratycznym, w którym naród ma przywilej i obowiązek odpowiedzialności
wyrażonej w swojej suwerenności.
4. Suwerenność wewnętrzna fundamentem suwerenności politycznej
Człowiek musi osiągnąć „suwerenność wewnętrzną”, czyli umiejętność
realnej odnowy życia politycznego i społecznego. Może działać na kolejnych
etapach, wzajemnie przenikających się obszarów: suwerenności personalnej,
małej grupy, suwerenności układów społeczno-gospodarczych lub kulturalnych.
Te trzy etapy zdobywania suwerenności prowadzą do czwartej suwerenności
politycznej. Ten program ks. Franciszka Blachnickiego może być narzędziem
działania poszczególnych polityków, którzy mogą wpływać na współczesne
układy społeczne i polityczne oraz chcą sprawować władzę jako służbę
społeczną dla dobra ludzi. Tutaj pojawia się zjawisko globalizacji i rola
4
instytucji finansowych, instytucji międzynarodowych wobec narodów i państw.
Pojawia się też zjawisko wyzysku, mafii i bezrobocia; zjawisko ubogich
narodów.
5. Antropologia i aksjologia ludzi polityki
Człowiek zajmujący się polityką musi kwestię społeczno-polityczną wiązać
z antropologią i aksjologią. Odrzucenie ich prowadzi człowieka do tego,
że będzie nadużywał narzędzia, jakim jest polityka ekonomiczna, w sposób
wręcz niszczycielski. Doprowadzi do systemów, które depczą wolność osoby
i narodów oraz grup społecznych ( Benedykt XVI). Polityka musi być dobrem
człowieka, a nie jego kosztem.
6. Funkcja służebna Kościoła i państwa
Dla Kościoła głoszenie Ewangelii jest misją wyzwalania ludzi ze stanu
ucisku. Stad istnieje służebna funkcja Kościoła wobec narodu, rodziny
i państwa. Podobnie istnieje służebna funkcja państwa. Według ks.
Blachnickiego, państwo powinno być emanacją suwerennego narodu, formą
i narzędziem wyrażania, przeżywania i zabezpieczenia tej suwerenności.
To naród powołuje państwo. Ograniczenie demokracji do demokracji
politycznej, czyli do relacji układów partyjnych, pozbawia człowieka statusu
społecznego.
Państwo
przyjmując
demokrację
uczestniczącą,
uznaje
suwerenność społeczeństwa i jego podmiotowość, uwzględnia suwerenność
narodu i rodziny. Podmiotowość rodziny wzmacnia system ekonomiczny,
społeczny i polityczny. Natomiast suwerenność ludu (UE) oznacza przyznanie
nowego
miejsca
społeczeństwu.
Zatem
każda
organizacja
społeczna
(państwowa) ma służyć człowiekowi, a nie odwrotnie (Jan Paweł II). Wtedy
5
buduje się wspólnotę między państwem, społeczeństwem i Kościołem,
przyjmując funkcję służebną wobec narodu i rodziny.
7. Kultura polityczna
Na bazie powyższych analiz pojawia się kultura polityczna. Są jej różne
interpretacje, ale nie może ona odrzucić wartości. Dlatego można mówić
o trzech płaszczyznach kultury – pod względem formy, metod i celów
politycznych, a więc obraźliwe i bezkarne wypowiedzi; brak metod
porozumienia; oglądanie się na efekt doraźny i wreszcie ciągoty totalitarne.
Władza dąży do biurokratycznej kontroli obywateli na zasadzie monopartii, chce
opanować wszelkie sfery życia. Powstaje zanik perspektywy politycznej. Chodzi
tylko o podział łupów. Społeczeństwo daje przyzwolenie. Istnieje rozkład
moralny. O losach państwa i narodu decydują oligarchowie.
Konwent Szkoły Wyższej
8 grudnia 2012
Uroczystość Niepokalanego Poczęcia
im. Bogdana Jańskiego
Najświętszej Maryi Panny
6