5. ROMANTYZM

5. ROMANTYZM
Ustalenie ram czasowych romantyzmu jest szczególnie trudne, ponieważ równocześnie z
Beethovenem tworzyli kompozytorzy uznawani za romantyków (rok przed Beethovenem
umiera C.M.Weber, twórca niemieckiej opery romantycznej, a rok po nim F.Shubert, wybitny
kompozytor romantycznych pieśni).
Fazy wyróżniane w muzyce XIX stulecia to:
1. Preromantyzm- przypada na początek XIX wieku. Obok amatorskiego, domowego
muzykowania rozwija się styl brillant i związane z nim wirtuoztwo. Szczególne znaczenie
zyskuje fortepian- instrument najbardziej wszechstronny, zdolny przekazać zarówno subtelne
nastroje, jak i umożliwić wirtuozowski popis.
2. Romatyzm „właściwy”- Za symboliczny początek romantyzmu uznaje się niekiedy rok
wydania pieśni. F. Shuberta pt. „Małgorzata przy kołowrotku” (1815 rok). W twórczości
kompozytorskiej dominują pieśni solowe z towarzyszeniem fortepianu, miniatury
instrumentalne, koncerty i opery.
Najwybitniejsi twórcy: F. Shubert, R. Shuman, F. Chopin, F. Mendelssohn, C.M Weber, N.
Paganini, G. Rossini, H. Berlioz.
3. Neoromantyzm- Kierunek rozwijający się głównie w muzyce niemieckiej II połowy XIX
wieku, stanowiący ostatnią fazę romantyzmu. Przeważa muzyka symfoniczna, rozbudowaniu
ulego orkiestra, powiększają się rozmiary utworów. Silne związki z innymi rodzajami sztuki
(szczególnie z literaturą) doprowadzają do powstania poematu symfonicznego,
programowej symfonii, dramatu muzycznego i pieśni (często także z towarzyszeniem
orkiestry).
Najwybitniejsi twórcy: F.Liszt, R.Wagner, R.Strauss, G.Mahler.
W II poł. XIX wieku tworzą również kompozytorzy piszący głównie muzykę opartą na
barokowych i klasycznych wzorcach: J.Brahms (zwany „klasykiem”), C.Franck, M.Reger.
Zainteresowanie sztuką ludową i tradycyjną doprowadza do powstania tzw. „szkół
narodowych”:
- Rosyjska „Potężna gromadka”- A.Borodin, M.Musorgski, M.Rimski-Korsakow,
M.Bałakierew, C.Cui oraz P.Czajkowski
- Czeska- B.Smetana, A.Dvorak
- Polska- F.Chopin, S.Moniuszko, H.Wieniawski, Z.Noskowski, W.Żeleński, J.Zarębski
- Skandynawska- J.Field, E.Grieg
- Hiszpańska- P.Sarasate, I.Albeniz, E.Granados
Romantycy przejmują większość form i gatunków wykształconych w poprzednich epokach,
nie wprowadzają żadnych nowych form. Potrzeba wyrażania emocji wpłynęła na rozwój
harmoniki, kolorystyki i instrumentacji, dynamiki.
Cechy romantyzmu w muzyce:
1. Uczciwość.
2. wyjście poza schematy i funkcje.
3. silne związki z literaturą w pieśniach, operach i utworach programowych.
4. Nazwiązywanie do folkloru, stylizacje tańców, cytaty melodii ludowych, tematyka
pieśni, oper i utworów programowych. Powstanie tzw. „szkół narodowych”.
5. Tematyka fantastyczna i baśniowa. Ucieczka od rzeczywistości w świat marzeń i
fantazji.
6. kult artysty jako wirtuoza- rozwój etiud fortepianowych, skrzypcowych kaprysów,
koncertów na różne instrumenty.
7. Rozwój muzykowania domowego.
F. Chopin- Mazurek F-dur
F. Chopin- Etiuda c-moll „Rewolucyjna”
F. Chopin- Preludium „deszczowe”
F. Chopin- I koncert fortepianowy e-moll – Allegro
Rimski-Korsakow- “Szecherezada”
Piotr Czajkowski- koncert fortepianowy b-moll op.23 – cz. I Allegro
Na Egzamin:
L.van Beethoven- „Allegro con brio” z V symfoni c-moll
W.A.Mozart- “Eine kleine Nachtmusik”- (Mała nocna muzyka) cz.Allegro
W.A.Mozart- “Eine kleine Nachtmusik” cz.Rondo (taniec niemiecki)
W.A.Mozart- Uwertura z opery “Wesele figara”